سوره الأنعام

سوره المائدة	سوره الأنعام	سوره الأعراف
شماره کتابت : ٦ جزء : نزول ترتيب نزول : ٥٥ محل نزول : مكه اطلاعات آماری تعداد آیات : ١٦٥ تعداد کلمات : ٣٤٦٧ تعداد حروف :

در حال بارگیری... آبَاؤُکُم آبَائِهِم آتَيْنَاهَا آتَيْنَاهُم آخَرِين آلذّکَرَيْن آلِهَة آمَن آيَاتِنَا آيَاتِه آيَة أَبْصَارَکُم أَبْوَاب أَتَاهُم أَتَاکُم أَتَتْکُم أَتّبِع أَثْمَر أَجَل أَجْرا أَحْسَن أَخَاف أَخَذ أَخَذْنَاهُم أَخْرِجُوا أَرْحَام أَرْسَلْنَا أَسْأَلُکُم أَشْرَکُوا أَصْلَح أَظْلَم أَعْبُد أَعْلَم أَعْنَاب أَفَل أَقُول أَلا أَمّا أَمْثَالُکُم أَنَا أَنّه أَنّهُم أَنْبَاء أَنْذِر أَنْزَل أَنْزَلْنَاه أَنْشَأَکُم أَنْشَأْنَا أَنْفُسَهُم أَنْفُسَکُم أَنْفُسِهِم أَهْلَکْنَا أَهْوَاءَکُم أَوّل أَوْزَارَهُم أَيّوب أَيْدِيهِم أَکْبَر أَکْثَرَهُم أُخْرَى أُم أُمَم أُمِرْت أُنْزِل أُوتُوا أُوحِي أُوذُوا إِبْرَاهِيم إِخْوَانِهِم إِذا إِسْحَاق إِسْمَاعِيل إِعْرَاضُهُم إِلَي إِلْيَاس إِلٰه إِنّنِي إِنّه إِنّي إِنّکُم إِيّاه اثْنَيْن اجْتَبَيْنَاهُم اسْتَطَعْت اسْم اشْتَمَلَت افْتَرَى افْتِرَاء اقْتَدِه الدّنْيَا الرّحْمَة الرّمّان الزّيْتُون السّاعَة السّمَاء السّمَاوَات السّمِيع الشّمْس الشّيَاطِين الشّيْطَان الصّالِحِين الضّرّاء الظّالِمُون الظّالِمِين الظّلُمَات الظّن اللّه اللّيْل النّار النّاس النّبُوّة النّجُوم النّخْل النّوَى الْآخِرَة الْآيَات الْأَرْض الْأَعْمَى الْأَمْر الْأَنْعَام الْأَنْهَار الْأُنْثَيَيْن الْإِصْبَاح الْإِنْس الْبَحْر الْبَرّ الْبَصِير الْبَقَر الْجَاهِلِين الْجِن الْحَب الْحَق الْحَمْد الْحَي الْحَيَاة الْحَکِيم الْحُکْم الْخَبِير الْعَالَمِين الْعَذَاب الْعَزِيز الْعَشِي الْعَلِيم الْغَيْب الْفَاصِلِين الْقَاهِر الْقَمَر الْقَوْم الْقُرَى الْمَلاَئِکَة الْمَوْت الْمَوْتَى الْمَيّت الْمُجْرِمِين الْمُحْسِنِين الْمُرْسَلِين الْمُشْرِکِين الْمُهْتَدِين الْهُدَى الْهُون الْيَسَع الْيَوْم الْکِتَاب انْظُر انْظُرُوا بَأْسُنَا بَاسِطُوا بَرِيء بَشَر بَعْدِه بَعْض بَعْضَهُم بَعْضَکُم بَغْتَة بَلَى بَيّنَة بَيْنَکُم بَيْنِنَا بَيْنِي بُکْم بِآيَات بِآيَاتِنَا بِآيَاتِه بِآيَة بِأَعْلَم بِالشّاکِرِين بِالظّالِمِين بِاللّه بِالْآخِرَة بِالْبَأْسَاء بِالْحَق بِالْغَدَاة بِبَعْض بِجَنَاحَيْه بِجَهَالَة بِذُنُوبِهِم بِرَبّهِم بِزَعْمِهِم بِظُلْم بِغَيْر بِلِقَاء بِوَکِيل بِکَافِرِين تَأْتِيهِم تَأْکُلُوا تَاب تَبْتَغِي تَتَفَکّرُون تَتّبِعُوا تَجْرِي تَجْعَلُونَه تَحْتِهِم تَدْعُون تَرَى تَرَکْتُم تَزْعُمُون تَسْتَعْجِلُون تَسْتَکْبِرُون تَسْقُط تَضَرّعُوا تَطْرُد تَعْقِلُون تَعْلَمُوا تَعْلَمُون تَقَطّع تَقُولُوا تَقُولُون تَقْدِير تَقْرَبُوا تَنْسَوْن تَکُن تَکُونَن تَکْسِبُون تَکْفُرُون تُؤْفَکُون تُبْدُونَهَا تُجْزَوْن تُخْفُون تُشْرِکُون تِلْک ثَمَرِه جَاء جَاءَتْهُم جَاءَهُم جَاءَک جَاءَکُم جَعَل جَعَلُوا جَعَلْنَا جَعَلْنَاه جَمِيعا جَنّات جَهْرَة جَهْرَکُم جِئْتُمُونَا حَبّا حَبّة حَرّم حَرّمْنَا حَسْرَتَنَا حَق حَنِيفا حَوْلَهَا حَکِيم حُجّتُنَا حُسْبَانا حِسَابِهِم حِسَابِک خَتَم خَزَائِن خَسِر خَسِرُوا خَضِرا خَلَق خَلَقْنَاکُم خَوّلْنَاکُم خَوْضِهِم خَوْف خَيْر دَابِر دَابّة دَانِيَة دَاوُد دَرَجَات دُونِه دِينَهُم ذَرْهُم ذُرّيّاتِهِم ذُرّيّتِه ذُو ذُکِر ذُکّرُوا ذِکْرَى ذٰلِکُم رَأَى رَأَيْتَکُم رَأَيْتُم رَب رَبّنَا رَبّه رَبّهُم رَبّهِم رَبّي رَبّک رَجُلا رَحِيم رَحْمَة رَطْب رُدّوا رُسُل زَعَمْتُم زَيّن زَکَرِيّا سَأُنْزِل سَاء سَبِيل سَبِيلِه سَلاَم سَمْعَکُم سَيَجْزِيهِم سَکَنا سُلَيْمَان سُلّما سُوءا شَاء شَفِيع شَهِدُوا شَيْء شَيْئا شُرَکَاء شُفَعَاءَکُم شِيَعا صَادِقِين صَلاَتِهِم صُم صِرَاط ضَل ضَلَلْت طَائِر طَلْعِهَا ظَلَمُوا ظُلُمَات ظُهُورِهِم ظُهُورِکُم عَاقِبَة عَذَاب عَلَيْه عَلَيْهَا عَلِيم عَمِل عَنْه عَنْهَا عَنْکُم عُلّمْتُم عِبَادِه عِلْم عِنْدَه عِنْدِي عِيسَى غَرّتْهُم غَفُور غَمَرَات فَأَخَذْنَاهُم فَأَخْرَجْنَا فَأَنّه فَأَنّى فَأَهْلَکْنَاهُم فَإِنّهُم فَاتّبِعُوه فَالِق فَبِهُدَاهُم فَتَأْتِيَهُم فَتَحْنَا فَتَطْرُدَهُم فَتَنّا فَتَکُون فَذَرْهُم فَذُوقُوا فَرِحُوا فَرّطْنَا فَسَوْف فَصَبَرُوا فَصّلْنَا فَضّلْنَا فَعَلُوه فَقَالُوا فَقُطِع فَقُل فَلَو فَمُسْتَقَرّ فَهُم فَهُو فَوْق فَيَکْشِف فُرَادَى فِيکُم قَادِر قَال قَالُوا قَبْلِهِم قَبْلِک قَدَرُوا قَدْرِه قَرَاطِيس قَرْن قَرْنا قَسَت قَوْم قَوْما قَوْمِه قُل قُلُوبُهُم قُلُوبِکُم قِنْوَان لَآيَات لَجَعَلْنَاه لَجَمَعَهُم لَحَبِط لَسْت لَعَلّهُم لَعَلّکُم لَعِب لَقُضِي لَلدّار لَلَبَسْنَا لَهْو لَهْوا لَيَحْزُنُک لَيْسُوا لُوطا لِتَسْتَبِين لِتَهْتَدُوا لِتُنْذِر لِقَوْم لِلنّاس لِلّذِين لِلّه لِلْعَالَمِين لِيَقُولُوا لِکَلِمَات لِکُل مَاء مَرّة مَرْجِعُکُم مَعَکُم مَعْشَر مَفَاتِح مَلَک مَلَکا مَيْتَة مَکّنّاهُم مُبَارَک مُبَدّل مُبَشّرِين مُبِين مُبْلِسُون مُتَرَاکِبا مُتَشَابِه مُخْرِج مُسَمًّى مُسْتَقِيم مُسْتَقِيما مُسْتَوْدَع مُشْتَبِها مُصَدّق مُعْرِضِين مُنْذِرِين مُهْتَدُون مُوسَى مِثْل مِدْرَارا نَبَإ نَبَات نَجْزِي نَحْن نَرَى نَرْفَع نَزّلْنَا نَسُوا نَشَاء نَصْرُنَا نَعْلَم نَفَقا نَفْس نَفْسا نَفْسِه نُخْرِج نُرَدّ نُرْسِل نُزّل نُصَرّف نُفَصّل نُمَکّن نُهِيت نُوحا نُورا هَارُون هَدَى هَدَيْنَا هَدَيْنَاهُم هَل هُدًى هُدَى هٰؤُلاَء هٰذِه وَاحِدَة وَجْهَه وَرَاء وَرَقَة وَصّاکُم وَلِي وَهَبْنَا وَکّلْنَا وُقِفُوا يَأْتِيهِم يَأْتِيکُم يَابِس يَبْعَثُهُم يَتَضَرّعُون يَتّقُون يَجْحَدُون يَجْعَل يَجْعَلْه يَحْزَنُون يَحْمِلُون يَحْيَى يَخَافُون يَدَيْه يَدْعُون يَرَوْا يَزِرُون يَسْتَجِيب يَسْتَهْزِءُون يَسْتَوِي يَسْمَعُون يَشَأ يَشَاء يَشْعُرُون يَصْدِفُون يَطِير يَعْدِلُون يَعْقُوب يَعْلَم يَعْلَمُهَا يَعْلَمُون يَعْمَلُون يَفْتَرُون يَفْسُقُون يَفْقَهُون يَقُص يَقُول يَقُولُون يَلْبِسُون يَلْعَبُون يَمَسّهُم يَمْکُرُون يَهْدِي يَوْم يَوْمَئِذ يَکُن يَکُون يَکْسِبُون يَکْفُر يُؤْمِنُوا يُؤْمِنُون يُحَافِظُون يُحْشَرُوا يُحْشَرُون يُخْرِج يُرِيدُون يُرْجَعُون يُضْلِلْه يُفْلِح يُنَجّيکُم يُنَزّل يُهْلَک يُوح يُوحَى يُوسُف يُونُس يُکَذّبُونَک کلاّ کَبُر کَتَب کَثِيرا کَذِبا کَذّب کَذّبُوا کَذّبْتُم کَذٰلِک کَسَبَت کَفَرُوا کَم کَمَا کُذّبَت کُذّبُوا کُلاّ کُلُوا کُنّا کِتَاب

لیست آیات ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩ ١٠ ١١ ١٢ ١٣ ١٤ ١٥ ١٦ ١٧ ١٨ ١٩ ٢٠ ٢١ ٢٢ ٢٣ ٢٤ ٢٥ ٢٦ ٢٧ ٢٨ ٢٩ ٣٠ ٣١ ٣٢ ٣٣ ٣٤ ٣٥ ٣٦ ٣٧ ٣٨ ٣٩ ٤٠ ٤١ ٤٢ ٤٣ ٤٤ ٤٥ ٤٦ ٤٧ ٤٨ ٤٩ ٥٠ ٥١ ٥٢ ٥٣ ٥٤ ٥٥ ٥٦ ٥٧ ٥٨ ٥٩ ٦٠ ٦١ ٦٢ ٦٣ ٦٤ ٦٥ ٦٦ ٦٧ ٦٨ ٦٩ ٧٠ ٧١ ٧٢ ٧٣ ٧٤ ٧٥ ٧٦ ٧٧ ٧٨ ٧٩ ٨٠ ٨١ ٨٢ ٨٣ ٨٤ ٨٥ ٨٦ ٨٧ ٨٨ ٨٩ ٩٠ ٩١ ٩٢ ٩٣ ٩٤ ٩٥ ٩٦ ٩٧ ٩٨ ٩٩ ١٠٠ ١٠١ ١٠٢ ١٠٣ ١٠٤ ١٠٥ ١٠٦ ١٠٧ ١٠٨ ١٠٩ ١١٠ ١١١ ١١٢ ١١٣ ١١٤ ١١٥ ١١٦ ١١٧ ١١٨ ١١٩ ١٢٠ ١٢١ ١٢٢ ١٢٣ ١٢٤ ١٢٥ ١٢٦ ١٢٧ ١٢٨ ١٢٩ ١٣٠ ١٣١ ١٣٢ ١٣٣ ١٣٤ ١٣٥ ١٣٦ ١٣٧ ١٣٨ ١٣٩ ١٤٠ ١٤١ ١٤٢ ١٤٣ ١٤٤ ١٤٥ ١٤٦ ١٤٧ ١٤٨ ١٤٩ ١٥٠ ١٥١ ١٥٢ ١٥٣ ١٥٤ ١٥٥ ١٥٦ ١٥٧ ١٥٨ ١٥٩ ١٦٠ ١٦١ ١٦٢ ١٦٣ ١٦٤ ١٦٥

متن سوره

بِسمِ اللَّهِ الرَّحمٰنِ الرَّحيمِ الحَمدُ لِلَّهِ الَّذى خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَ الأَرضَ وَ جَعَلَ الظُّلُمٰتِ وَ النّورَ ثُمَّ الَّذينَ كَفَروا بِرَبِّهِم يَعدِلونَ (١)

(تمامی) ستایش‌ها خدایی را سزاست که آسمان‌ها و زمین را آفرید و تاریکی‌ها و روشنایی را نهاد. سپس کسانی که به پروردگارشان کفر ورزیدند، (غیر او را) با او برابر می‌شمرند.

هُوَ الَّذى خَلَقَكُم مِن طينٍ ثُمَّ قَضىٰ أَجَلًا وَ أَجَلٌ مُسَمًّى عِندَهُ ثُمَّ أَنتُم تَمتَرونَ (٢)

اوست کسی که شما را (در آغاز) از گل آفرید، سپس مدتی را مقرّر داشت و اَجَلی (حتمی) نامیده شده نزد اوست. سپس (همین) شما (در ربوبیت او) شکی دارید.

وَ هُوَ اللَّهُ فِى السَّمٰوٰتِ وَ فِى الأَرضِ يَعلَمُ سِرَّكُم وَ جَهرَكُم وَ يَعلَمُ ما تَكسِبونَ (٣)

و اوست خدا در آسمان‌ها و در زمین. نهانتان و آشکارتان را می‌داند. و آنچه را به دست می‌آورید می‌داند.

وَ ما تَأتيهِم مِن إيَةٍ مِن إيٰتِ رَبِّهِم إِلّا كانوا عَنها مُعرِضينَ (٤)

و هیچ نشانه‌ای از نشانه‌های پروردگارشان برایشان نمی‌آید، مگر آنکه (آنان) اعراض‌کنندگان از آن بوده‌اند.

فَقَد كَذَّبوا بِالحَقِّ لَمّا جاءَهُم فَسَوفَ يَأتيهِم أَنبٰؤُا۟ ما كانوا بِهِ يَستَهزِءونَ (٥)

پس همانا هنگامی که (حق) سویشان آمد با حق (همان را) تکذیب کردند. پس در آینده (حقیقتِ) خبرهای مهمِ آنچه را که به مسخره می‌گرفته‌اند، به آنان خواهد رسید.

أَلَم يَرَوا كَم أَهلَكنا مِن قَبلِهِم مِن قَرنٍ مَكَّنّٰهُم فِى الأَرضِ ما لَم نُمَكِّن لَكُم وَ أَرسَلنَا السَّماءَ عَلَيهِم مِدرارًا وَ جَعَلنَا الأَنهٰرَ تَجرى مِن تَحتِهِم فَأَهلَكنٰهُم بِذُنوبِهِم وَ أَنشَأنا مِن بَعدِهِم قَرنًا إخَرينَ (٦)

آیا ندیدند -در روزگارانی پیش از آنان- چه بسیار نسل‌هایی (از مردمان) را هلاک کردیم‌؟ در حالی‌که آنان را (به گونه‌ای) در زمین تمکّن و امکاناتی دادیم که برای شما آن تمکّن و امکانات را ندادیم و (باران‌ها و برف‌ها و بادهای) آسمان را پی‌درپی بر آنان فرو فرستادیم و رودبارها را از زیر جایگاهشان روان ساختیم. پس ایشان را به (همان) گناهانشان هلاک کردیم و پس از آنان نسل‌های دیگری پدید آوردیم.

وَ لَو نَزَّلنا عَلَيكَ كِتٰبًا فى قِرطاسٍ فَلَمَسوهُ بِأَيديهِم لَقالَ الَّذينَ كَفَروا إِن هٰذا إِلّا سِحرٌ مُبينٌ (٧)

و اگر نوشته‌ای در کاغذی بر تو نازل می‌کردیم، پس آنان (هم) آن را با دست‌های خود لمس می‌کردند، کسانی که کفر ورزیدند همانا می‌گفتند: «این جز سحری آشکارگر نیست.»

وَ قالوا لَولا أُنزِلَ عَلَيهِ مَلَكٌ وَ لَو أَنزَلنا مَلَكًا لَقُضِىَ الأَمرُ ثُمَّ لا يُنظَرونَ (٨)

و گفتند: «چرا فرشته‌ای بر او نازل نشده‌؟» و اگر فرشته‌ای فرود می‌آوردیم، همواره کار(شان) تمام می‌شد؛ و پس از آن مهلت داده نمی‌شوند.

وَ لَو جَعَلنٰهُ مَلَكًا لَجَعَلنٰهُ رَجُلًا وَ لَلَبَسنا عَلَيهِم ما يَلبِسونَ (٩)

و اگر او را فرشته‌ای قرار می‌دادیم، بی‌گمان وی را (به صورت) مردی در می‌آوردیم و (همانا او را) بر آنان مشتبه می‌ساختیم، چنان که (خودشان هم) آن را مشتبه می‌دارند.

وَ لَقَدِ استُهزِئَ بِرُسُلٍ مِن قَبلِكَ فَحاقَ بِالَّذينَ سَخِروا مِنهُم ما كانوا بِهِ يَستَهزِءونَ (١٠)

و بی‌گمان پیش از تو همانا پیامبرانی به مسخره گرفته شدند. پس آنچه را مسخره می‌کردند، همان، گریبان‌گیر کسانی شد که آنان را استهزا می‌کرده‌اند.

قُل سيروا فِى الأَرضِ ثُمَّ انظُروا كَيفَ كانَ عٰقِبَةُ المُكَذِّبينَ (١١)

بگو: «در زمین بگردید، سپس بنگرید (که) فرجام تکذیب‌کنندگان چگونه بوده است.»

قُل لِمَن ما فِى السَّمٰوٰتِ وَ الأَرضِ قُل لِلَّهِ كَتَبَ عَلىٰ نَفسِهِ الرَّحمَةَ لَيَجمَعَنَّكُم إِلىٰ يَومِ القِيٰمَةِ لا رَيبَ فيهِ الَّذينَ خَسِروا أَنفُسَهُم فَهُم لا يُؤمِنونَ (١٢)

بگو: «آنچه در آسمان‌ها و زمین است از آنِ کیست‌؟» بگو: «از آنِ خداست.» رحمت را بر خودش مقرر گردانیده است، (که) بی‌گمان شما را فراسوی روز قیامت - که در آن هیچ شکّ مستندی نیست- به‌راستی، بدون برگشت گرد خواهد آورد. کسانی که خودشان را باخته (و) زیان کرده‌اند، (هم)آنان ایمان نمی‌آورند.

وَ لَهُ ما سَكَنَ فِى الَّيلِ وَ النَّهارِ وَ هُوَ السَّميعُ العَليمُ (١٣)

و آنچه در شب و روز سکنی و سکونت دارد، تنها از آنِ اوست. و او بس شنوای بسیار داناست.

قُل أَغَيرَ اللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيًّا فاطِرِ السَّمٰوٰتِ وَ الأَرضِ وَ هُوَ يُطعِمُ وَ لا يُطعَمُ قُل إِنّى أُمِرتُ أَن أَكونَ أَوَّلَ مَن أَسلَمَ وَ لا تَكونَنَّ مِنَ المُشرِكينَ (١٤)

بگو: «آیا جز خدا را- (که) پدید آورنده‌ی آسمان‌ها و زمین بر مبنای فطرت توحیدی است- به سرپرستی برگزینم‌؟ حال آنکه او خوراک می‌دهد و خوراک داده نمی‌شود.» بگو: «من به‌راستی مأمور شدم نخستین کسی باشم که تسلیم خدا شده و (نیز به من فرمان داده شده که:) “هرگز از مشرکان مباش”.»

قُل إِنّى أَخافُ إِن عَصَيتُ رَبّى عَذابَ يَومٍ عَظيمٍ (١٥)

بگو: «اگر به پروردگارم عصیان ورزم ، بی‌گمان از عذاب روزی بزرگ هراسانم.»

مَن يُصرَف عَنهُ يَومَئِذٍ فَقَد رَحِمَهُ وَ ذٰلِكَ الفَوزُ المُبينُ (١٦)

در چنان روزی، کسی که عذاب از او برگردانده شود، همانا خدا به او رحم کرده و این همان رستگاریِ بی‌زیانِ روشنگر است.

وَ إِن يَمسَسكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلّا هُوَ وَ إِن يَمسَسكَ بِخَيرٍ فَهُوَ عَلىٰ كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ (١٧)

و اگر خدا به تو زیانی رساند، پس هیچ کس جز او برطرف‌کننده‌ی آن (زیان) نیست و اگر خیری به تو رساند (نیز همین‌گونه است). پس او بر هر چیزی بسیار تواناست.

وَ هُوَ القاهِرُ فَوقَ عِبادِهِ وَ هُوَ الحَكيمُ الخَبيرُ (١٨)

و اوست که بر (سر و سامان) بندگانش چیره است و اوست بسی فرزانه‌ی آگاه.

قُل أَىُّ شَيءٍ أَكبَرُ شَهٰدَةً قُلِ اللَّهُ شَهيدٌ بَينى وَ بَينَكُم وَ أوحِىَ إِلَىَّ هٰذَا القُرإنُ لِأُنذِرَكُم بِهِ وَ مَن بَلَغَ أَئِنَّكُم لَتَشهَدونَ أَنَّ مَعَ اللَّهِ إلِهَةً أُخرىٰ قُل لا أَشهَدُ قُل إِنَّما هُوَ إِلٰهٌ وٰحِدٌ وَ إِنَّنى بَريءٌ مِمّا تُشرِكونَ (١٩)

بگو: « گواهی چه چیزی (از همه) بزرگ‌تر است‌؟» بگو: «خدا میان من و شما گواهی است. و این قرآن فراسوی من وحی شد تا به وسیله‌ی آن، شما و هر کس را که بالغ شد و (قرآن) به او رسیده هشدار دهم‌؛ آیا به‌درستی و بی‌گمان شما گواهی می‌دهید که با خدا، خدایان دیگری هستند؟» بگو: «من گواهی نمی‌دهم.» بگو: «تنها او خدایی یگانه است و من همانا از آنچه (به او) شرک می‌ورزید بیزارم.»

الَّذينَ إتَينٰهُمُ الكِتٰبَ يَعرِفونَهُ كَما يَعرِفونَ أَبناءَهُمُ الَّذينَ خَسِروا أَنفُسَهُم فَهُم لا يُؤمِنونَ (٢٠)

کسانی که کتاب (وحیانی) به آنان داده‌ایم، همان‌گونه که پسران خود را می‌شناسند او [:پیامبر و کتابش] را (هم) می‌شناسند. پس کسانی که خودشان را (باخته و) زیان کرده‌اند، (هم)آنان ایمان نمی‌آورند.

وَ مَن أَظلَمُ مِمَّنِ افتَرىٰ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَو كَذَّبَ بِـٔايٰتِهِ إِنَّهُ لا يُفلِحُ الظّٰلِمونَ (٢١)

و کیست ستمکارتر از کسی که بر خدا دروغی بست، یا با نشانه‌های(ربانی) او (همو و فرستادگانش را) تکذیب کرد‌؟ بی‌گمان، ستمکاران (خودشان و دیگران را) رستگار نمی‌کنند.

وَ يَومَ نَحشُرُهُم جَميعًا ثُمَّ نَقولُ لِلَّذينَ أَشرَكوا أَينَ شُرَكاؤُكُمُ الَّذينَ كُنتُم تَزعُمونَ (٢٢)

و روزی همه‌ی آنان را گرد (هم) می‌آوریم، سپس به کسانی که شرک آوردند می‌گوییم: «کجایند شریکانتان که می‌پنداشته‌اید (شریکان خدایند)؟»

ثُمَّ لَم تَكُن فِتنَتُهُم إِلّا أَن قالوا وَ اللَّهِ رَبِّنا ما كُنّا مُشرِكينَ (٢٣)

سپس آشوب آتشبارشان (آشوبگریشان) جز این نبوده است که گفتند: «به خدا -پروردگارمان- سوگند که ما مشرک نبوده‌ایم.»

انظُر كَيفَ كَذَبوا عَلىٰ أَنفُسِهِم وَ ضَلَّ عَنهُم ما كانوا يَفتَرونَ (٢٤)

بنگر، چگونه بر زیان خودهاشان دروغ گفتند و آنچه به گزاف (به خدا) نسبت می‌داده‌اند از ایشان گم شد.

وَ مِنهُم مَن يَستَمِعُ إِلَيكَ وَ جَعَلنا عَلىٰ قُلوبِهِم أَكِنَّةً أَن يَفقَهوهُ وَ فى إذانِهِم وَقرًا وَ إِن يَرَوا كُلَّ إيَةٍ لا يُؤمِنوا بِها حَتّىٰ إِذا جاءوكَ يُجٰدِلونَكَ يَقولُ الَّذينَ كَفَروا إِن هٰذا إِلّا أَسٰطيرُ الأَوَّلينَ (٢٥)

و برخی از آنان سوی تو گوش فرا می‌دارند، در حالی‌که ما بر دل‌هایشان پرده‌هایی افکندیم، تا آن را نفهمند و در گوش‌هایشان سنگینی (قرار داده‌ایم) و اگر هر (گونه) نشانه‌ای را ببینند به آن ایمان نمی‌آورند، تا هنگامی که نزد تو می‌آیند (و) با تو جدال می‌کنند. کسانی که کفر ورزیدند، گویند: «این (کتاب) چیزی جز افسانه‌ها، نوشته‌ها و بافته‌های پیشینیان نیست.»

وَ هُم يَنهَونَ عَنهُ وَ يَنـَٔونَ عَنهُ وَ إِن يُهلِكونَ إِلّا أَنفُسَهُم وَ ما يَشعُرونَ (٢٦)

حال آنکه آنان (مکلفان را) از آن باز می‌دارند و (خود نیز) از آن دوری می‌کنند و جز خویشتن را به هلاکت نمی‌افکنند و باریک‌بینی نمی‌کنند.

وَ لَو تَرىٰ إِذ وُقِفوا عَلَى النّارِ فَقالوا يٰلَيتَنا نُرَدُّ وَ لا نُكَذِّبَ بِـٔايٰتِ رَبِّنا وَ نَكونَ مِنَ المُؤمِنينَ (٢٧)

و کاش اینان را - هنگامی که بر آتش بازداشت شدند - ببینی. پس گویند: «کاش ما باز گردانده می‌شدیم و (تا دیگر)با آیات پروردگارمان (همان‌ها و او را) تکذیب نکنیم و از مؤمنان باشیم.»

بَل بَدا لَهُم ما كانوا يُخفونَ مِن قَبلُ وَ لَو رُدّوا لَعادوا لِما نُهوا عَنهُ وَ إِنَّهُم لَكٰذِبونَ (٢٨)

بلکه آنچه را پیش از آن نهان می‌داشته‌اند، برایشان آشکار شد و اگر (هم) بازگردانده شوند، حتماً به آنچه از آن منع شده بودند بر می‌گردند و بی‌گمان آنان همان دروغگویانند.

وَ قالوا إِن هِىَ إِلّا حَياتُنَا الدُّنيا وَ ما نَحنُ بِمَبعوثينَ (٢٩)

و گفتند: «(زندگی) جز زندگیِ دنیای ما نیست و ما (از) برانگیخته شوندگان نیستیم.»

وَ لَو تَرىٰ إِذ وُقِفوا عَلىٰ رَبِّهِم قالَ أَلَيسَ هٰذا بِالحَقِّ قالوا بَلىٰ وَ رَبِّنا قالَ فَذوقُوا العَذابَ بِما كُنتُم تَكفُرونَ (٣٠)

و کاش بنگری چون برابر پروردگارشان بازداشت شدند و (خدا) فرمود: «آیا این حقّ نیست‌؟» گفتند: «آری، سوگند به پروردگارمان.» گفت: «پس به (سزای) آنچه کفر می‌ورزیدید، (این) عذاب را بچشید.»

قَد خَسِرَ الَّذينَ كَذَّبوا بِلِقاءِ اللَّهِ حَتّىٰ إِذا جاءَتهُمُ السّاعَةُ بَغتَةً قالوا يٰحَسرَتَنا عَلىٰ ما فَرَّطنا فيها وَ هُم يَحمِلونَ أَوزارَهُم عَلىٰ ظُهورِهِم أَلا ساءَ ما يَزِرونَ (٣١)

کسانی که به لقای الهی تکذیب کردند، همواره زیان دیدند، تا آن‌گاه که ساعت [:قیامت] به ناگاه آنان را در رسد، گویند: «دریغا بر ما، بر آنچه (درباره‌اش) کوتاهی کردیم.» حال آنکه آنان بار سنگین گناهانشان را بر پشت‌هایشان می‌کشند؛ هان! چه بد است باری که می‌کشند.

وَ مَا الحَيوٰةُ الدُّنيا إِلّا لَعِبٌ وَ لَهوٌ وَ لَلدّارُ الإخِرَةُ خَيرٌ لِلَّذينَ يَتَّقونَ أَفَلا تَعقِلونَ (٣٢)

و (این) پست‌ترین و نزدیکترین زندگی [:دنیا] جز بازیچه و بازدارنده‌ای (از حق‌) نیست و سرای واپسین همواره برای کسانی که پرهیزگاری می‌کنند بهتر است‌. آیا پس خردورزی نمی‌کنید؟

قَد نَعلَمُ إِنَّهُ لَيَحزُنُكَ الَّذى يَقولونَ فَإِنَّهُم لا يُكَذِّبونَكَ وَ لٰكِنَّ الظّٰلِمينَ بِـٔايٰتِ اللَّهِ يَجحَدونَ (٣٣)

به‌راستی، می‌دانیم که آنچه می‌گویند همانا تو را بسی سخت غمگین می‌کند. پس در واقع آنان تو را تکذیب نمی‌کنند، ولی (این) ستمکاران با آیات خدا (همان‌ها و او را) انکار می‌کنند.

وَ لَقَد كُذِّبَت رُسُلٌ مِن قَبلِكَ فَصَبَروا عَلىٰ ما كُذِّبوا وَ أوذوا حَتّىٰ أَتىٰهُم نَصرُنا وَ لا مُبَدِّلَ لِكَلِمٰتِ اللَّهِ وَ لَقَد جاءَكَ مِن نَبَإِي۟ المُرسَلينَ (٣٤)

و بی‌گمان پیش از تو نیز پیامبرانی بسی تکذیب شدند، پس بر آنچه تکذیب شدند و آزار دیدند شکیبایی کردند، تا یاری ما به آنان در رسید. و برای کلمات خدا هیچ تبدیل‌کننده‌ای نیست و همانا برخی از اخبار مهم پیامبران به‌راستی به تو رسیده است.

وَ إِن كانَ كَبُرَ عَلَيكَ إِعراضُهُم فَإِنِ استَطَعتَ أَن تَبتَغِىَ نَفَقًا فِى الأَرضِ أَو سُلَّمًا فِى السَّماءِ فَتَأتِيَهُم بِـٔايَةٍ وَ لَو شاءَ اللَّهُ لَجَمَعَهُم عَلَى الهُدىٰ فَلا تَكونَنَّ مِنَ الجٰهِلينَ (٣٥)

و گر چه اعراض کردن آنان بر تو گران است، پس اگر بتوانی رخنه‌ای در زمین یا نردبانی در آسمان بجویی، تا نشانه‌ای برایشان بیاوری (پس چنان کن). و اگر خدا می‌خواست حتماً آنان را بر هدایت گرد می‌آورد؛ پس هرگز از نادانان مباش.

إِنَّما يَستَجيبُ الَّذينَ يَسمَعونَ وَ المَوتىٰ يَبعَثُهُمُ اللَّهُ ثُمَّ إِلَيهِ يُرجَعونَ (٣٦)

تنها کسانی (دعوت تو را) اجابت می‌کنند، که (سخن حقّ را) می‌شنوند. و (اما) مردگان را خدا (در قیامت) بر خواهد انگیخت، سپس تنها سوی او باز گردانیده می‌شوند.

وَ قالوا لَولا نُزِّلَ عَلَيهِ إيَةٌ مِن رَبِّهِ قُل إِنَّ اللَّهَ قادِرٌ عَلىٰ أَن يُنَزِّلَ إيَةً وَ لٰكِنَّ أَكثَرَهُم لا يَعلَمونَ (٣٧)

و گفتند: «چرا نشانه‌ای از جانب پروردگارش بر او نازل نشده است‌؟» بگو: «بی‌تردید، خدا تواناست بر اینکه نشانه‌ای فرو فرستد.» ولی بیشترشان نمی‌دانند.

وَ ما مِن دابَّةٍ فِى الأَرضِ وَ لا طٰئِرٍ يَطيرُ بِجَناحَيهِ إِلّا أُمَمٌ أَمثالُكُم ما فَرَّطنا فِى الكِتٰبِ مِن شَيءٍ ثُمَّ إِلىٰ رَبِّهِم يُحشَرونَ (٣٨)

و هیچ جنبنده‌ای در زمین نیست و نه هیچ پرنده‌ای که با دو بال خود پرواز می‌کند، مگر آنکه (آنها نیز) امت‌هایی مانند شمایند. ما هیچ چیزی را در کتاب (تکوین و تشریع) فروگذار نکردیم. سپس (همه‌ی این جنبندگان) سوی پروردگارشان ناگریز و ناگزیر گردآورده خواهند شد.

وَ الَّذينَ كَذَّبوا بِـٔايٰتِنا صُمٌّ وَ بُكمٌ فِى الظُّلُمٰتِ مَن يَشَإِ اللَّهُ يُضلِلهُ وَ مَن يَشَأ يَجعَلهُ عَلىٰ صِرٰطٍ مُستَقيمٍ (٣٩)

و کسانی که با آیات ما (همان‌ها و ما را) دروغ پنداشتند، در تاریکی‌ها(یِ کفر) کران و لالانند. هر که را خدا بخواهد گمراهش می‌کند و هر که را بخواهد بر راهی راست قرارش می‌دهد.

قُل أَرَءَيتَكُم إِن أَتىٰكُم عَذابُ اللَّهِ أَو أَتَتكُمُ السّاعَةُ أَغَيرَ اللَّهِ تَدعونَ إِن كُنتُم صٰدِقينَ (٤٠)

بگو: «آیا خودتان را دیدید، اگر عذاب خدا شما را در رسد، یا ساعت [:قیامت] شما را فرا رسد؟ در آن هنگام اگر (از) راستان بوده‌اید، آیا (باز هم) غیرِ خدا را می‌خوانید؟»

بَل إِيّاهُ تَدعونَ فَيَكشِفُ ما تَدعونَ إِلَيهِ إِن شاءَ وَ تَنسَونَ ما تُشرِكونَ (٤١)

(نه!) بلکه تنها او را می‌خوانید. پس اگر بخواهد (بطلان) آنچه (خود و مردمان را) به سوی آن فرا می‌خواندید آشکار می‌سازد. حال آنکه آنچه را شریک (او) می‌گردانید فراموش می‌کنید.

وَ لَقَد أَرسَلنا إِلىٰ أُمَمٍ مِن قَبلِكَ فَأَخَذنٰهُم بِالبَأساءِ وَ الضَّرّاءِ لَعَلَّهُم يَتَضَرَّعونَ (٤٢)

و ما به‌راستی سوی امّت‌هایی که پیش از تو بودند همواره (پیامبرانی) فرستادیم. پس آنان را به تنگنایی و زیان‌باری دچار ساختیم، شاید ایشان به (خاکساری و) زاری درآیند.

فَلَولا إِذ جاءَهُم بَأسُنا تَضَرَّعوا وَ لٰكِن قَسَت قُلوبُهُم وَ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيطٰنُ ما كانوا يَعمَلونَ (٤٣)

پس چرا هنگامی که عذاب ما به آنان رسید تضرّع نکردند؟ ولی (حقیقت این است که) دل‌هایشان سخت شده و شیطان آنچه را انجام می‌داده‌اند برایشان آراسته است

فَلَمّا نَسوا ما ذُكِّروا بِهِ فَتَحنا عَلَيهِم أَبوٰبَ كُلِّ شَيءٍ حَتّىٰ إِذا فَرِحوا بِما أوتوا أَخَذنٰهُم بَغتَةً فَإِذا هُم مُبلِسونَ (٤٤)

پس چون آنچه را که بدان تذکّر داده شده بودند فراموش کردند، درهای هر چیزی (از نعمت‌های ظاهری) را بر آنان گشودیم، تا هنگامی که به آنچه داده شدند شاد گردیدند. ناگهان (گریبان) آنان را گرفتیم، پس آن‌گاه آنان (از شدت گرفتاری) غم‌زدگان و نومیدانند.

فَقُطِعَ دابِرُ القَومِ الَّذينَ ظَلَموا وَ الحَمدُ لِلَّهِ رَبِّ العٰلَمينَ (٤٥)

پس ریشه‌ی آن گروهی که ستم کردند برکنده شد. و هر ستایشی برای خدا -پروردگار جهانیان- است.

قُل أَرَءَيتُم إِن أَخَذَ اللَّهُ سَمعَكُم وَ أَبصٰرَكُم وَ خَتَمَ عَلىٰ قُلوبِكُم مَن إِلٰهٌ غَيرُ اللَّهِ يَأتيكُم بِهِ انظُر كَيفَ نُصَرِّفُ الإيٰتِ ثُمَّ هُم يَصدِفونَ (٤٦)

بگو: «آیا دیدید، اگر خدا شنوایی‌تان و دیدگانتان را برگیرد و بر دل‌هایتان مُهر نهد، آیا غیر از خدا کدام معبودی است که آنها را برایتان باز آورد؟» بنگر چگونه آیات (خود) را گوناگون (بیان) می‌کنیم، سپس همانان به شدت رویگردانند.

قُل أَرَءَيتَكُم إِن أَتىٰكُم عَذابُ اللَّهِ بَغتَةً أَو جَهرَةً هَل يُهلَكُ إِلَّا القَومُ الظّٰلِمونَ (٤٧)

بگو: «آیا خود را دیدید (که) اگر عذاب خدا ناگهان یا آشکارا به شما در رسد، آیا جز گروه ستمگران (کسی) هلاک خواهد شد؟»

وَ ما نُرسِلُ المُرسَلينَ إِلّا مُبَشِّرينَ وَ مُنذِرينَ فَمَن إمَنَ وَ أَصلَحَ فَلا خَوفٌ عَلَيهِم وَ لا هُم يَحزَنونَ (٤٨)

و ما پیامبران (خود) را جز بشارتگر و هشداردهنده نمی‌فرستیم. پس هر کس که ایمان آوَرَد و اصلاح کند بیمی بر آنان نیست و نه ایشان اندوهگین می‌شوند.

وَ الَّذينَ كَذَّبوا بِـٔايٰتِنا يَمَسُّهُمُ العَذابُ بِما كانوا يَفسُقونَ (٤٩)

و کسانی که با آیاتمان (همان‌ها و ما را) تکذیب کردند، به (سبب) آنکه نافرمانی می‌کرده‌اند، عذاب به آنان خواهد رسید.

قُل لا أَقولُ لَكُم عِندى خَزائِنُ اللَّهِ وَ لا أَعلَمُ الغَيبَ وَ لا أَقولُ لَكُم إِنّى مَلَكٌ إِن أَتَّبِعُ إِلّا ما يوحىٰ إِلَىَّ قُل هَل يَستَوِى الأَعمىٰ وَ البَصيرُ أَفَلا تَتَفَكَّرونَ (٥٠)

بگو: «به شما نمی‌گویم گنجینه‌های خدا نزد من است و غیب (هم) نمی‌دانم و به شما نمی‌گویم من به‌راستی فرشته‌ام. (من) جز آنچه را که به سویم وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم.» بگو: «آیا نابینا و بینا یکسانند؟ پس آیا تفکّر نمی‌کنید؟»

وَ أَنذِر بِهِ الَّذينَ يَخافونَ أَن يُحشَروا إِلىٰ رَبِّهِم لَيسَ لَهُم مِن دونِهِ وَلِىٌّ وَ لا شَفيعٌ لَعَلَّهُم يَتَّقونَ (٥١)

و با این (قرآن) - کسانی را که بیم دارند سوی پروردگارشان محشور شوند - هشدار ده (چرا که) غیر از او برای آنها ولی و شفیعی نیست‌؛ شاید پروا کنند.

وَ لا تَطرُدِ الَّذينَ يَدعونَ رَبَّهُم بِالغَدوٰةِ وَ العَشِىِّ يُريدونَ وَجهَهُ ما عَلَيكَ مِن حِسابِهِم مِن شَيءٍ وَ ما مِن حِسابِكَ عَلَيهِم مِن شَيءٍ فَتَطرُدَهُم فَتَكونَ مِنَ الظّٰلِمينَ (٥٢)

و کسانی را که پروردگار خود را بامدادان و شامگاهان می‌خوانند - در حالی‌که چهره‌ی (خشنودی و شناخت) او را می‌خواهند - (از خود) مران. از حساب آنان چیزی بر عهده‌ی تو نیست و از حساب تو (نیز) چیزی بر عهده‌ی آنان نیست تا ایشان را برانی؛ پس از ستمکاران باشی.

وَ كَذٰلِكَ فَتَنّا بَعضَهُم بِبَعضٍ لِيَقولوا أَهٰؤُلاءِ مَنَّ اللَّهُ عَلَيهِم مِن بَينِنا أَلَيسَ اللَّهُ بِأَعلَمَ بِالشّٰكِرينَ (٥٣)

و بدین‌گونه ما برخی از آنان را با برخی دیگر آزمونی آتشین کردیم تا گویند: «آیا (هم) اینانند از میان ما (که) خدا بر ایشان منّت نهاده است‌؟» آیا خدا به (حال) شاکران داناتر (از دیگران) نیست‌؟

وَ إِذا جاءَكَ الَّذينَ يُؤمِنونَ بِـٔايٰتِنا فَقُل سَلٰمٌ عَلَيكُم كَتَبَ رَبُّكُم عَلىٰ نَفسِهِ الرَّحمَةَ أَنَّهُ مَن عَمِلَ مِنكُم سوءًا بِجَهٰلَةٍ ثُمَّ تابَ مِن بَعدِهِ وَ أَصلَحَ فَأَنَّهُ غَفورٌ رَحيمٌ (٥٤)

و هنگامی‌که کسانی به آیات ما ایمان می‌آورند نزدت آیند، بگو: «درود بر شما؛ پروردگارتان رحمت را بر خود همی نبشته، که هر کس از شما همانا به نادانی کار بدی کند، سپس به توبه و اصلاح گراید، پس (از آن) خدا بی‌گمان بسی پوشنده‌ی رحمتگر بر ویژگان است.»

وَ كَذٰلِكَ نُفَصِّلُ الإيٰتِ وَ لِتَستَبينَ سَبيلُ المُجرِمينَ (٥٥)

و این‌گونه، آیات (خود) را بیان می‌کنیم و برای اینکه راه و رسم مجرمان به خوبی روشن شود.

قُل إِنّى نُهيتُ أَن أَعبُدَ الَّذينَ تَدعونَ مِن دونِ اللَّهِ قُل لا أَتَّبِعُ أَهواءَكُم قَد ضَلَلتُ إِذًا وَ ما أَنا۠ مِنَ المُهتَدينَ (٥٦)

بگو: «من همواره نهی شده‌ام کسانی را که شما غیر از خدا می‌خوانید بپرستم!» بگو: «من هوس‌هایتان را پیروی نمی‌کنم. (زیرا اگر چنین کنم) در این هنگام (و هنگامه) همواره گمراه شده‌ام و از راه‌یافتگان نیستم.»

قُل إِنّى عَلىٰ بَيِّنَةٍ مِن رَبّى وَ كَذَّبتُم بِهِ ما عِندى ما تَستَعجِلونَ بِهِ إِنِ الحُكمُ إِلّا لِلَّهِ يَقُصُّ الحَقَّ وَ هُوَ خَيرُ الفٰصِلينَ (٥٧)

بگو: «من به‌راستی از جانب پروردگارم (مسلط) بر دلیلی آشکار هستم، در حالی‌که شما با آن (همان و او را) تکذیب کردید. آنچه را (شما) به شتاب خواستارید نزد من نیست. فرمان جز برای خدا نیست (که او) حقّ را بازگو می‌کند. و او بهترین فیصله‌دهندگان است.»

قُل لَو أَنَّ عِندى ما تَستَعجِلونَ بِهِ لَقُضِىَ الأَمرُ بَينى وَ بَينَكُم وَ اللَّهُ أَعلَمُ بِالظّٰلِمينَ (٥٨)

بگو: «اگر آنچه را با شتاب خواستارید نزد من بود، بی‌گمان میان من و شما کار به پایان رسیده بود و خدا به (حال) ستمکاران داناتر (از دیگران) است.»

وَ عِندَهُ مَفاتِحُ الغَيبِ لا يَعلَمُها إِلّا هُوَ وَ يَعلَمُ ما فِى البَرِّ وَ البَحرِ وَ ما تَسقُطُ مِن وَرَقَةٍ إِلّا يَعلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فى ظُلُمٰتِ الأَرضِ وَ لا رَطبٍ وَ لا يابِسٍ إِلّا فى كِتٰبٍ مُبينٍ (٥٩)

و درب‌های غیب، تنها نزد اوست، (و) جز او (کسی) آنها را نمی‌داند و آنچه در خشکی و دریاست می‌داند و هیچ برگی فرو نمی‌افتد مگر (اینکه) آن را می‌داند و هیچ دانه‌ای (نهفته) در تاریکی‌های زمین و هیچ تر و خشکی نیست، مگر اینکه در کتابی روشنگر (ثبت) است.

وَ هُوَ الَّذى يَتَوَفّىٰكُم بِالَّيلِ وَ يَعلَمُ ما جَرَحتُم بِالنَّهارِ ثُمَّ يَبعَثُكُم فيهِ لِيُقضىٰ أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيهِ مَرجِعُكُم ثُمَّ يُنَبِّئُكُم بِما كُنتُم تَعمَلونَ (٦٠)

و اوست کسی که شبانگاه، (روح انسانی) شما را (به هنگام خواب) برمی‌گیرد، حال آنکه آنچه را در روز (از بد و خوب) انجام داده‌اید می‌داند. سپس شما را در آن برمی‌انگیزد، تا مدتی مشخص به سرآید. پس (آن‌گاه) بازگشت شما تنها سوی اوست. سپس شما را به آنچه می‌کرده‌اید آگاهی بزرگ خواهد داد.

وَ هُوَ القاهِرُ فَوقَ عِبادِهِ وَ يُرسِلُ عَلَيكُم حَفَظَةً حَتّىٰ إِذا جاءَ أَحَدَكُمُ المَوتُ تَوَفَّتهُ رُسُلُنا وَ هُم لا يُفَرِّطونَ (٦١)

و تنها اوست که بر (سر و سامان) بندگانش قاهر (و غالب) است و نگهبانانی بر شما می‌فرستد، تا هنگامی که یکی از شما را مرگ فرا رسد؛ (آن‌گاه) فرشتگان ما او را (از این جهان) کامل و بی‌کم و کاست بستانند، در حالی که کوتاهی نمی‌کنند.

ثُمَّ رُدّوا إِلَى اللَّهِ مَولىٰهُمُ الحَقِّ أَلا لَهُ الحُكمُ وَ هُوَ أَسرَعُ الحٰسِبينَ (٦٢)

سپس سوی خدا - مولای بحق‌شان - برگردانیده شوند. حال آنکه حکم (تکوین و تشریع) تنها برای اوست و او سریع‌ترین حسابگران است.

قُل مَن يُنَجّيكُم مِن ظُلُمٰتِ البَرِّ وَ البَحرِ تَدعونَهُ تَضَرُّعًا وَ خُفيَةً لَئِن أَنجىٰنا مِن هٰذِهِ لَنَكونَنَّ مِنَ الشّٰكِرينَ (٦٣)

بگو: «چه کسی شما را از تاریکی‌های خشکی و دریا می‌رهاند؟ در حالی‌که او را به زاری و در نهان می‌خوانید: “اگر به‌راستی ما را از این (مهلکه) برهاند، بی‌چون (و) بی‌گمان از سپاسگزاران خواهیم بود.”»

قُلِ اللَّهُ يُنَجّيكُم مِنها وَ مِن كُلِّ كَربٍ ثُمَّ أَنتُم تُشرِكونَ (٦٤)

بگو: «خداست که شما را از آن (تاریکی‌ها) و از هر نگرانی و نابسامانی می‌رهاند، سپس (همین) شما (باز هم) شرک می‌ورزید.»

قُل هُوَ القادِرُ عَلىٰ أَن يَبعَثَ عَلَيكُم عَذابًا مِن فَوقِكُم أَو مِن تَحتِ أَرجُلِكُم أَو يَلبِسَكُم شِيَعًا وَ يُذيقَ بَعضَكُم بَأسَ بَعضٍ انظُر كَيفَ نُصَرِّفُ الإيٰتِ لَعَلَّهُم يَفقَهونَ (٦٥)

بگو: «همو تواناست بر اینکه از بالای (سر)تان، یا از زیر پاهایتان عذابی بر شما بفرستد، یا شما را لباس تفرقه بپوشاند (و گروه گروه به جان هم اندازد) و گرفتاری بعضی از شما را به بعضی (دیگر) بچشاند.» بنگر (که) چگونه آیات (خود) را گوناگون باز (و ممتاز) بیان می‌کنیم، شاید آنان دریابند.

وَ كَذَّبَ بِهِ قَومُكَ وَ هُوَ الحَقُّ قُل لَستُ عَلَيكُم بِوَكيلٍ (٦٦)

و قوم تو با آن [:قرآن] (همان را) تکذیب کردند، در حالی‌که آن تمامی حقّ است. بگو: «من بر شما نگهبان نیستم.»

لِكُلِّ نَبَإٍ مُستَقَرٌّ وَ سَوفَ تَعلَمونَ (٦٧)

برای هر خبری مهم قرارگاهی است و در آینده‌ای دور خواهید دانست.

وَ إِذا رَأَيتَ الَّذينَ يَخوضونَ فى إيٰتِنا فَأَعرِض عَنهُم حَتّىٰ يَخوضوا فى حَديثٍ غَيرِهِ وَ إِمّا يُنسِيَنَّكَ الشَّيطٰنُ فَلا تَقعُد بَعدَ الذِّكرىٰ مَعَ القَومِ الظّٰلِمينَ (٦٨)

و هنگامی که ببینی کسانی (به قصد تخطئه) در ژرفای مشکلاتی در آیات ما غرقه می‌شوند، از ایشان روی برتاب، تا در سخنی دیگر فرو روند. و اگر شیطان پس از یادواره(ات) تو را (در این باره) بی‌چون به فراموشی اندازد، (دیگر) با ستمکاران منشین.

وَ ما عَلَى الَّذينَ يَتَّقونَ مِن حِسابِهِم مِن شَيءٍ وَ لٰكِن ذِكرىٰ لَعَلَّهُم يَتَّقونَ (٦٩)

و چیزی از حساب آنان [:ستمکاران] بر عهده‌ی کسانی که (از خدا) پروا دارند نیست، لیکن یادواره‌ای است، شاید (از این هم‌نشینان بپرهیزند و) پروا بدارند.

وَ ذَرِ الَّذينَ اتَّخَذوا دينَهُم لَعِبًا وَ لَهوًا وَ غَرَّتهُمُ الحَيوٰةُ الدُّنيا وَ ذَكِّر بِهِ أَن تُبسَلَ نَفسٌ بِما كَسَبَت لَيسَ لَها مِن دونِ اللَّهِ وَلِىٌّ وَ لا شَفيعٌ وَ إِن تَعدِل كُلَّ عَدلٍ لا يُؤخَذ مِنها أُولٰئِكَ الَّذينَ أُبسِلوا بِما كَسَبوا لَهُم شَرابٌ مِن حَميمٍ وَ عَذابٌ أَليمٌ بِما كانوا يَكفُرونَ (٧٠)

و کسانی را که دین خود را به بازی و انحراف گرفتند و (این) پست‌ترین زندگی آنان را فریفته است، رها کن و (مردم را) با این (قرآن) اندرز ده، مبادا کسی با دستاوردش به هلاکت افتد، در حالی که برای او از غیر خدا سرپرستی نباشد و نه شفاعتگری. و اگر (برای رهایی خود) هرگونه جایگزینی (همسنگ خود) دهد، از او گرفته نشود. اینانند که با آنچه به دست آورده‌اند به هلاکت افتادند و به (سبب) آنچه کفر می‌ورزیدند، آشامیدنی‌ای از آب جوشان و عذابی پر درد خواهند داشت.

قُل أَنَدعوا مِن دونِ اللَّهِ ما لا يَنفَعُنا وَ لا يَضُرُّنا وَ نُرَدُّ عَلىٰ أَعقابِنا بَعدَ إِذ هَدىٰنَا اللَّهُ كَالَّذِى استَهوَتهُ الشَّيٰطينُ فِى الأَرضِ حَيرانَ لَهُ أَصحٰبٌ يَدعونَهُ إِلَى الهُدَى ائتِنا قُل إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الهُدىٰ وَ أُمِرنا لِنُسلِمَ لِرَبِّ العٰلَمينَ (٧١)

بگو: «آیا پس از خدا چیزی را (به خدایی) بخوانیم که نه سودی به ما می‌رساند و نه زیانی می‌دهد و پس از اینکه خدا ما را هدایت کرده از عقیده‌ی خود به گذشته‌ها(ی تاریک)مان باز گردیم‌؟ مانند کسی که شیطان‌ها او را در زمین از راه به در بردند، حال آنکه حیران (بر جای مانده) است‌؟» برای او یارانی است که وی را سوی راه راست می‌خوانند (که:) «سوی ما بیا.» بگو: «هدایتِ خداست که به‌راستی هدایت (راستین) است و (ما) دستور یافته‌ایم که تسلیم پروردگار جهانیان باشیم.»

وَ أَن أَقيمُوا الصَّلوٰةَ وَ اتَّقوهُ وَ هُوَ الَّذى إِلَيهِ تُحشَرونَ (٧٢)

و اینکه نماز بر پا دارید و از او بهراسید و (هم)اوست که تنها به سویش ناگزیر گرد آورده خواهید شد.

وَ هُوَ الَّذى خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَ الأَرضَ بِالحَقِّ وَ يَومَ يَقولُ كُن فَيَكونُ قَولُهُ الحَقُّ وَ لَهُ المُلكُ يَومَ يُنفَخُ فِى الصّورِ عٰلِمُ الغَيبِ وَ الشَّهٰدَةِ وَ هُوَ الحَكيمُ الخَبيرُ (٧٣)

و اوست کسی که آسمان‌ها و زمین را به حقّ آفرید و روزی که (به چیزی) گوید «شو» پس می‌شود. سخنش(تمامی) حقّ است. روزی که در صور (با صدایی جانکاه و جان افزا) دمیده شود، فرمانروایی تنها از آنِ اوست. داننده‌ی غیب و شهود است و او حکیم بسیار آگاه است.

وَ إِذ قالَ إِبرٰهيمُ لِأَبيهِ إزَرَ أَتَتَّخِذُ أَصنامًا إلِهَةً إِنّى أَرىٰكَ وَ قَومَكَ فى ضَلٰلٍ مُبينٍ (٧٤)

و چون ابراهیم به پدر (تربیتی) خود -آزر- گفت: «آیا بتان را معبودان (خود و دیگران) می‌گیری‌؟ من همانا تو و گروهت را در (ژرفای) گمراهی آشکارگری می‌بینم.»

وَ كَذٰلِكَ نُرى إِبرٰهيمَ مَلَكوتَ السَّمٰوٰتِ وَ الأَرضِ وَ لِيَكونَ مِنَ الموقِنينَ (٧٥)

و بدین‌سان، ملکوت و حقیقت آسمان‌ها و زمین را به ابراهیم (در حد توانش‌) می‌نمایانیم و برای اینکه از یقین‌کنندگان (به حقیقت ملکوتی از جریان زنده کردن مردگان) باشد.

فَلَمّا جَنَّ عَلَيهِ الَّيلُ رَإ كَوكَبًا قالَ هٰذا رَبّى فَلَمّا أَفَلَ قالَ لا أُحِبُّ الإفِلينَ (٧٦)

پس چون شب بر او پرده افکنْد، ستاره‌ای دید (و) گفت: «این پروردگار من است!» آن‌گاه که غروب کرد، گفت: «غروب‌کنندگان را دوست نمی‌دارم.»

فَلَمّا رَءَا القَمَرَ بازِغًا قالَ هٰذا رَبّى فَلَمّا أَفَلَ قالَ لَئِن لَم يَهدِنى رَبّى لَأَكونَنَّ مِنَ القَومِ الضّالّينَ (٧٧)

پس چون ماه را در حال برآمدنی فراگیر دید، گفت: «این پروردگار من است!» پس چون ناپدید شد گفت: «اگر پروردگارم مرا هدایت نکند بی‌گمان همواره از گروه گمراهان خواهم بود.»

فَلَمّا رَءَا الشَّمسَ بازِغَةً قالَ هٰذا رَبّى هٰذا أَكبَرُ فَلَمّا أَفَلَت قالَ يٰقَومِ إِنّى بَريءٌ مِمّا تُشرِكونَ (٧٨)

پس چون خورشید را بر آمده و فراگیر دید، گفت: «این پروردگار من است! این بزرگ‌تر است!‌» و هنگامی که (آن هم) پنهان شد، گفت: «ای گروه من! من از آنچه (برای خدا) شریک می‌سازید بسی بیزارم.»

إِنّى وَجَّهتُ وَجهِىَ لِلَّذى فَطَرَ السَّمٰوٰتِ وَ الأَرضَ حَنيفًا وَ ما أَنا۠ مِنَ المُشرِكينَ (٧٩)

«من از روی اخلاص، پاکدلانه روی خود را سوی کسی گردانیده‌ام که آسمان‌ها و زمین را به فطرت توحیدی پدید آورد و (من‌) از مشرکان نیستم.»

وَ حاجَّهُ قَومُهُ قالَ أَتُحٰجّونّى فِى اللَّهِ وَ قَد هَدىٰنِ وَ لا أَخافُ ما تُشرِكونَ بِهِ إِلّا أَن يَشاءَ رَبّى شَيـًٔا وَسِعَ رَبّى كُلَّ شَيءٍ عِلمًا أَفَلا تَتَذَكَّرونَ (٨٠)

و (چون) گروهش با او به ستیزه پرداختند، گفت: «آیا با من درباره‌ی خدا محاجّه می‌کنید؟ حال آنکه همواره او مرا راهنمایی کرده است. و من از آنچه شریک او می‌سازید بیمی ندارم، مگر آنکه پروردگارم چیزی بخواهد. علم پروردگارم بر هر چیزی فراگیر است. آیا پس (از این همه برهان) متذکّر نمی‌شوید؟»

وَ كَيفَ أَخافُ ما أَشرَكتُم وَ لا تَخافونَ أَنَّكُم أَشرَكتُم بِاللَّهِ ما لَم يُنَزِّل بِهِ عَلَيكُم سُلطٰنًا فَأَىُّ الفَريقَينِ أَحَقُّ بِالأَمنِ إِن كُنتُم تَعلَمونَ (٨١)

«و چگونه از آنچه شریک (خدا) پنداشته‌اید بترسم، حال آنکه شما خود از اینکه چیزی را شریک خدا ساخته‌اید - که (خدا) دلیلی سلطه‌جو درباره‌ی آن بر شما فرو نفرستاده است - نمی‌هراسید؟ پس اگر می‌دانسته‌اید، کدام یک از (ما) دو دسته به ایمنی سزاوارتر است‌؟»

الَّذينَ إمَنوا وَ لَم يَلبِسوا إيمٰنَهُم بِظُلمٍ أُولٰئِكَ لَهُمُ الأَمنُ وَ هُم مُهتَدونَ (٨٢)

کسانی‌که ایمان آورده و ایمان خود را به ستم نیالودند، ایشان برایشان آرامش است و (هم)اینان راه یافتگانند.

وَ تِلكَ حُجَّتُنا إتَينٰها إِبرٰهيمَ عَلىٰ قَومِهِ نَرفَعُ دَرَجٰتٍ مَن نَشاءُ إِنَّ رَبَّكَ حَكيمٌ عَليمٌ (٨٣)

و آن حجت ماست که به ابراهیم علیه قومش دادیم. (و ما) هر کس را بخواهیم (به‌) درجاتی فرامی‌بریم. همواره پروردگارت حکیمی بس داناست.

وَ وَهَبنا لَهُ إِسحٰقَ وَ يَعقوبَ كُلًّا هَدَينا وَ نوحًا هَدَينا مِن قَبلُ وَ مِن ذُرِّيَّتِهِ داوۥدَ وَ سُلَيمٰنَ وَ أَيّوبَ وَ يوسُفَ وَ موسىٰ وَ هٰرونَ وَ كَذٰلِكَ نَجزِى المُحسِنينَ (٨٤)

و برای او اسحاق و یعقوب را بخشیدیم (و) همه را (به راه راست وحیانی) هدایت کردیم و نوح را از پیش راه نمودیم و از فرزندانش، داوود و سلیمان و ایّوب و یوسف و موسی و هارون را (نیز). و این‌گونه، نیکوکاران را پاداش می‌دهیم.

وَ زَكَرِيّا وَ يَحيىٰ وَ عيسىٰ وَ إِلياسَ كُلٌّ مِنَ الصّٰلِحينَ (٨٥)

و زکریّا و یحیی و عیسی و الیاس را (که) همه‌ی آنان از شایستگانند.

وَ إِسمٰعيلَ وَ اليَسَعَ وَ يونُسَ وَ لوطًا وَ كُلًّا فَضَّلنا عَلَى العٰلَمينَ (٨٦)

و اسماعیل و یَسَع و یونس و لوط و همگی را بر جهانیان برتری دادیم.

وَ مِن إبائِهِم وَ ذُرِّيّٰتِهِم وَ إِخوٰنِهِم وَ اجتَبَينٰهُم وَ هَدَينٰهُم إِلىٰ صِرٰطٍ مُستَقيمٍ (٨٧)

و از پدران و فرزندان و نوادگان و برادارنشان (برخی را بر جهانیان برتری دادیم) و آنان را برگزیدیم و به راهی راست راهنماییشان کردیم.

ذٰلِكَ هُدَى اللَّهِ يَهدى بِهِ مَن يَشاءُ مِن عِبادِهِ وَ لَو أَشرَكوا لَحَبِطَ عَنهُم ما كانوا يَعمَلونَ (٨٨)

این هدایت خداست که هر کس از بندگانش را بخواهد، بدان هدایت می‌کند و اگر آنان (بر فرض محال‌) شرک آورده بودند، همواره آنچه به دست آورده بودند از دستشان می‌رفت.

أُولٰئِكَ الَّذينَ إتَينٰهُمُ الكِتٰبَ وَ الحُكمَ وَ النُّبُوَّةَ فَإِن يَكفُر بِها هٰؤُلاءِ فَقَد وَكَّلنا بِها قَومًا لَيسوا بِها بِكٰفِرينَ (٨٩)

اینانند کسانی که کتاب و حاکمیت و نبوّتشان دادیم. پس اگر آنان [:مشرکان] بدان کفر ورزند، بی‌گمان، گروهی (دیگر) را عهده‌دار کرده‌ایم که به آن کافر نیستند.

أُولٰئِكَ الَّذينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُدىٰهُمُ اقتَدِه قُل لا أَسـَٔلُكُم عَلَيهِ أَجرًا إِن هُوَ إِلّا ذِكرىٰ لِلعٰلَمينَ (٩٠)

اینانند کسانی که خدا هدایت(شان) کرده. پس به راه راهوارشان اقتدا کن. بگو: «من از شما هیچ مزدی بر این (رسالت قرآنی) نمی‌طلبم. این جز یادواره‌ای برای جهانیان نیست.»

وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدرِهِ إِذ قالوا ما أَنزَلَ اللَّهُ عَلىٰ بَشَرٍ مِن شَيءٍ قُل مَن أَنزَلَ الكِتٰبَ الَّذى جاءَ بِهِ موسىٰ نورًا وَ هُدًى لِلنّاسِ تَجعَلونَهُ قَراطيسَ تُبدونَها وَ تُخفونَ كَثيرًا وَ عُلِّمتُم ما لَم تَعلَموا أَنتُم وَ لا إباؤُكُم قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرهُم فى خَوضِهِم يَلعَبونَ (٩١)

و چون (یهودیان) گفتند: «خدا چیزی (وحیانی) بر بشری نازل نکرده‌»، قدر (الوهیت و ربوبیت) خدا را چنان‌که شایسته‌ی اوست نشناختند. بگو: «چه کسی آن کتابی را که موسی با آن (سوی شما) آمد نازل کرد‌؛ حال آنکه برای مردمان نور و رهنمودی است (و) شما آن را به صورت کاغذهایی (بی‌محتوا) نهاده و آشکار می‌کنید و بسیاری (از آن) را (هم) پنهان می‌دارید، در صورتی که چیزی که نه شما می‌دانستید و نه پدر‌‌انتان، به شما به خوبی آموخته شد؟» بگو: «خدا (و بس).» سپس آنها را (به حالشان) واگذار تا در فرورفتگی‌ای فراگیر (باطل) بازی کنند.

وَ هٰذا كِتٰبٌ أَنزَلنٰهُ مُبارَكٌ مُصَدِّقُ الَّذى بَينَ يَدَيهِ وَ لِتُنذِرَ أُمَّ القُرىٰ وَ مَن حَولَها وَ الَّذينَ يُؤمِنونَ بِالإخِرَةِ يُؤمِنونَ بِهِ وَ هُم عَلىٰ صَلاتِهِم يُحافِظونَ (٩٢)

و این خجسته کتابی است (که) ما آن را فرو فرستادیم حال آنکه کتاب‌هایی را که پیشاپیش آن است، تصدیق‌کننده است و برای اینکه (مردمِ) امّ‌القری [:مکّه] و کسانی را که در (سراسر جهانِ تکلیف) پیرامون آنند هشدار دهی. و کسانی که به آخرت ایمان می‌آورند، به آن (قرآن) ایمان می‌آورند، حال آنکه آنان بر نمازشان نگهبانی می‌کنند.

وَ مَن أَظلَمُ مِمَّنِ افتَرىٰ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَو قالَ أوحِىَ إِلَىَّ وَ لَم يوحَ إِلَيهِ شَيءٌ وَ مَن قالَ سَأُنزِلُ مِثلَ ما أَنزَلَ اللَّهُ وَ لَو تَرىٰ إِذِ الظّٰلِمونَ فى غَمَرٰتِ المَوتِ وَ المَلٰئِكَةُ باسِطوا أَيديهِم أَخرِجوا أَنفُسَكُمُ اليَومَ تُجزَونَ عَذابَ الهونِ بِما كُنتُم تَقولونَ عَلَى اللَّهِ غَيرَ الحَقِّ وَ كُنتُم عَن إيٰتِهِ تَستَكبِرونَ (٩٣)

و کیست ستمکارتر از کسی که بر خدا به گزافی افترا بسته، یا بگوید: «به من وحی شده‌» در حالی که چیزی به او وحی نشده؟ و (نیز) آن کس که گفت: «به زودی همانند آنچه را خدا نازل کرده نازل می‌کنم‌»؟ و کاش ستمکاران را در گرداب‌های مرگ بنگری، حال آنکه فرشتگان (به سوی آنان) دست‌هایشان را گشوده‌اند (و نهیب می‌زنند:) «جان‌هایتان را بیرون دهید. امروز به آنچه بناحقّ بر خدا دروغ می‌بسته‌اید و از آیات او تکبّر می‌کرده‌اید، به عذاب خوارکننده کیفر می‌یابید.»

وَ لَقَد جِئتُمونا فُرٰدىٰ كَما خَلَقنٰكُم أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ تَرَكتُم ما خَوَّلنٰكُم وَراءَ ظُهورِكُم وَ ما نَرىٰ مَعَكُم شُفَعاءَكُمُ الَّذينَ زَعَمتُم أَنَّهُم فيكُم شُرَكٰؤُا۟ لَقَد تَقَطَّعَ بَينَكُم وَ ضَلَّ عَنكُم ما كُنتُم تَزعُمونَ (٩٤)

«و همان‌گونه که شما را نخستین بار آفریدیم، بی‌چون (اکنون نیز) تنها همواره سوی ما آمدید و آنچه را به شما با مسئولیت دادیم پشت سر خود نهادید و شفیعانتان را که در (میان) خودتان، شریکان (خدا) می‌پنداشتید، با شما نمی‌بینیم. همانا پیوند شما (از اینان) بس بریده شده و آنچه را که می‌پنداشته‌اید از شما گم گشته است.»

إِنَّ اللَّهَ فالِقُ الحَبِّ وَ النَّوىٰ يُخرِجُ الحَىَّ مِنَ المَيِّتِ وَ مُخرِجُ المَيِّتِ مِنَ الحَىِّ ذٰلِكُمُ اللَّهُ فَأَنّىٰ تُؤفَكونَ (٩٥)

«خدا همواره شکافنده‌ی هر دانه و هسته است. زنده را از مرده بیرون می‌آورد و مرده را از زنده بیرون آورنده است. این است خدا(یتان). پس کجا به گزاف رانده (و پراکنده) می‌شوید؟»

فالِقُ الإِصباحِ وَ جَعَلَ الَّيلَ سَكَنًا وَ الشَّمسَ وَ القَمَرَ حُسبانًا ذٰلِكَ تَقديرُ العَزيزِ العَليمِ (٩٦)

(هموست که) شکافنده‌ی صبحدم است و شب را برای آرامش و خورشید و ماه را معیار حساب قرار داد. این اندازه‌گیریِ (همان) عزیز بس داناست.

وَ هُوَ الَّذى جَعَلَ لَكُمُ النُّجومَ لِتَهتَدوا بِها فى ظُلُمٰتِ البَرِّ وَ البَحرِ قَد فَصَّلنَا الإيٰتِ لِقَومٍ يَعلَمونَ (٩٧)

و اوست کسی که ستارگان درخشان را برایتان نهاد، تا با آنها در تاریکی‌های خشکی و دریا راه یابید. ما همواره، این نشانه‌ها را برای گروهی که می‌دانند (به روشنی) گونه‌گون، جداسازی (و بیان) کرده‌ایم.

وَ هُوَ الَّذى أَنشَأَكُم مِن نَفسٍ وٰحِدَةٍ فَمُستَقَرٌّ وَ مُستَودَعٌ قَد فَصَّلنَا الإيٰتِ لِقَومٍ يَفقَهونَ (٩٨)

و او کسی است که شما را (در آغاز) از یک تن پدیدآورد، پس (برای شما) قرارگاه و جایگاه امانتی (مقرر کرد). بی‌تردید، ما آیات (خود) را برای مردمی که با بررسی درست می‌فهمند (به روشنی بیان و) جداسازی کردیم.

وَ هُوَ الَّذى أَنزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخرَجنا بِهِ نَباتَ كُلِّ شَيءٍ فَأَخرَجنا مِنهُ خَضِرًا نُخرِجُ مِنهُ حَبًّا مُتَراكِبًا وَ مِنَ النَّخلِ مِن طَلعِها قِنوانٌ دانِيَةٌ وَ جَنّٰتٍ مِن أَعنابٍ وَ الزَّيتونَ وَ الرُّمّانَ مُشتَبِهًا وَ غَيرَ مُتَشٰبِهٍ انظُروا إِلىٰ ثَمَرِهِ إِذا أَثمَرَ وَ يَنعِهِ إِنَّ فى ذٰلِكُم لَإيٰتٍ لِقَومٍ يُؤمِنونَ (٩٩)

و اوست کسی که از آسمان آبی فرود آورد؛ پس با آن هرگونه روییدنی را (از زمین) برون آوردیم؛ پس (از آن گیاه) جوانه‌ی سبزی خارج ساختیم (که) از آن، دانه‌های متراکم روی هم چیده‌شده، برمی‌آوریم و از شکوفه‌ی درخت خرما خوشه‌هایی نزدیک به هم و (نیز) باغ‌هایی از انگور و زیتون و انار- همانند و ناهمانند- (برون آوردیم). هنگامی که ثمر دهد، به میوه‌اش و به رسیدنش بنگرید. همواره در این‌ها به‌راستی برای مردمی که ایمان می‌آورند نشانه‌هاست.

وَ جَعَلوا لِلَّهِ شُرَكاءَ الجِنَّ وَ خَلَقَهُم وَ خَرَقوا لَهُ بَنينَ وَ بَنٰتٍ بِغَيرِ عِلمٍ سُبحٰنَهُ وَ تَعٰلىٰ عَمّا يَصِفونَ (١٠٠)

و برای خدا، جنیان را شریکانی قرار دادند، حال آنکه خدا آنان را خلق کرده است. و برای او به نادانی، پسران و دخترانی تراشیدند. او از آنچه وصف می‌کنند پاک و برتر است.

بَديعُ السَّمٰوٰتِ وَ الأَرضِ أَنّىٰ يَكونُ لَهُ وَلَدٌ وَ لَم تَكُن لَهُ صٰحِبَةٌ وَ خَلَقَ كُلَّ شَيءٍ وَ هُوَ بِكُلِّ شَيءٍ عَليمٌ (١٠١)

پدید آورنده‌ی آغازین آسمان‌ها و زمین بدون هیچ‌گونه نمونه و سابقه‌ای، کِی برایش فرزندی است، حال آنکه برای او همسری نبوده‌است و هر چیزی را آفرید و او به هر چیزی بسیار داناست.

ذٰلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُم لا إِلٰهَ إِلّا هُوَ خٰلِقُ كُلِّ شَيءٍ فَاعبُدوهُ وَ هُوَ عَلىٰ كُلِّ شَيءٍ وَكيلٌ (١٠٢)

این خداست، پروردگار شما (که) هیچ معبودی جز او نیست (و) آفریننده‌ی هر چیزی است. پس او را بپرستید، حال آنکه او بر(سروسامان) هر چیزی کارساز است.

لا تُدرِكُهُ الأَبصٰرُ وَ هُوَ يُدرِكُ الأَبصٰرَ وَ هُوَ اللَّطيفُ الخَبيرُ (١٠٣)

دیده‌ها(ی سر، سِرّ) او را نمی‌یابند، حال آنکه او (کل) دیدگان را درمی‌یابد و او همان نادیدنی باریک‌بین (و) بسی آگاه است.

قَد جاءَكُم بَصائِرُ مِن رَبِّكُم فَمَن أَبصَرَ فَلِنَفسِهِ وَ مَن عَمِىَ فَعَلَيها وَ ما أَنا۠ عَلَيكُم بِحَفيظٍ (١٠٤)

به‌راستی بینش‌ها و دیدگاه‌هایی از جانب پروردگارتان برایتان آمد. پس هر کس به دیده‌ی بصیرت بنگرد، به سود خود اوست و هر کس از سر بصیرت ننگرد به زیان خود اوست و من بر شما نگهبانی نیستم.

وَ كَذٰلِكَ نُصَرِّفُ الإيٰتِ وَ لِيَقولوا دَرَستَ وَ لِنُبَيِّنَهُ لِقَومٍ يَعلَمونَ (١٠٥)

و این‌گونه آیات (خود) را گوناگون بیان می‌کنیم و (بگذار) تا بگویند تو (نزد دگران) درس خوانده‌ای‌؛ و تا اینکه آن را برای گروهی که می‌دانند روشن سازیم.

اتَّبِع ما أوحِىَ إِلَيكَ مِن رَبِّكَ لا إِلٰهَ إِلّا هُوَ وَ أَعرِض عَنِ المُشرِكينَ (١٠٦)

از آنچه از پروردگارت به تو وحی شده پیروی کن (که) هیچ معبودی جز او نیست و از مشرکان روی بگردان.

وَ لَو شاءَ اللَّهُ ما أَشرَكوا وَ ما جَعَلنٰكَ عَلَيهِم حَفيظًا وَ ما أَنتَ عَلَيهِم بِوَكيلٍ (١٠٧)

و اگر خدا می‌خواست، آنان شرک نمی‌آوردند و ما تو را بر ایشان نگهبانی ننهادیم و تو وکیل (ما) بر آنان نیستی.

وَ لا تَسُبُّوا الَّذينَ يَدعونَ مِن دونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدوًا بِغَيرِ عِلمٍ كَذٰلِكَ زَيَّنّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُم ثُمَّ إِلىٰ رَبِّهِم مَرجِعُهُم فَيُنَبِّئُهُم بِما كانوا يَعمَلونَ (١٠٨)

و آنهایی را که جز خدا را می‌خوانند دشنام مدهید تا (مبادا) آنان (هم) از روی دشمنی، به نادانی، خدا را دشنام دهند. این‌گونه برای هر گروهی کردارشان را آراستیم. سپس بازگشتشان -بدون برگشت- سوی پروردگارشان خواهد بود، پس (خدا) ایشان را از آنچه کرده‌اند آگاهی بزرگی خواهد داد.

وَ أَقسَموا بِاللَّهِ جَهدَ أَيمٰنِهِم لَئِن جاءَتهُم إيَةٌ لَيُؤمِنُنَّ بِها قُل إِنَّمَا الإيٰتُ عِندَ اللَّهِ وَ ما يُشعِرُكُم أَنَّها إِذا جاءَت لا يُؤمِنونَ (١٠٩)

و با سوگندهای سختشان به خدا سوگند خوردند (که) اگر به‌راستی نشانه‌ای برای آنان بیاید، همواره بی‌گمان به آنها ایمان می‌آورند. بگو: «نشانه‌ها تنها نزد خداست.‌» و چه (چیزی) شما را می‌فهماند؟ اگر نشانه‌هایی‌- که می‌خواهند- (برایشان) بیاید، باز (هم) ایمان نمی‌آورند.

وَ نُقَلِّبُ أَفـِٔدَتَهُم وَ أَبصٰرَهُم كَما لَم يُؤمِنوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ نَذَرُهُم فى طُغيٰنِهِم يَعمَهونَ (١١٠)

و دل‌ها و دیدگانشان را واژگون کنیم - چنان‌که نخستین بار (هم) به آن (نشانه)ها ایمان نیاوردند- و رهایشان می‌کنیم تا در ژرفای طغیانشان سرگردان بمانند.

وَ لَو أَنَّنا نَزَّلنا إِلَيهِمُ المَلٰئِكَةَ وَ كَلَّمَهُمُ المَوتىٰ وَ حَشَرنا عَلَيهِم كُلَّ شَيءٍ قُبُلًا ما كانوا لِيُؤمِنوا إِلّا أَن يَشاءَ اللَّهُ وَ لٰكِنَّ أَكثَرَهُم يَجهَلونَ (١١١)

و اگر بی‌گمان فرشتگان را پیاپی سویشان فرو فرستیم و مردگان با آنان سخن گویند و همه چیز را (به عنوان گواه بدون برگشت) دسته دسته در برابر آنان گرد آوریم، باز هم چنان نبوده‌اند که ایمان آورند- جز آنکه خدا بخواهد- ولی بیشترشان نادانی می‌کنند.

وَ كَذٰلِكَ جَعَلنا لِكُلِّ نَبِىٍّ عَدُوًّا شَيٰطينَ الإِنسِ وَ الجِنِّ يوحى بَعضُهُم إِلىٰ بَعضٍ زُخرُفَ القَولِ غُرورًا وَ لَو شاءَ رَبُّكَ ما فَعَلوهُ فَذَرهُم وَ ما يَفتَرونَ (١١٢)

و این‌گونه برای هر پیامبری برجسته، دشمنانی- شیطان‌های انس و جنّ - را نهادیم (که) بعضی از آنها به بعضی برای فریب (یکدیگر) گفتار آراسته را رمز می‌دهند و اگر پروردگارت بخواهد، چنان نمی‌کنند. پس آنان را با آنچه (به خدا) افترا می‌بندند واگذار.

وَ لِتَصغىٰ إِلَيهِ أَفـِٔدَةُ الَّذينَ لا يُؤمِنونَ بِالإخِرَةِ وَ لِيَرضَوهُ وَ لِيَقتَرِفوا ما هُم مُقتَرِفونَ (١١٣)

و (چنان مقرر شده است) تا کسانی که به آخرت ایمان نمی‌آورند، به آن (سخن باطل،گوش) دلشان را فرادارند و برای اینکه آن را بپسندند و تا اینکه آنچه را بی مهابا به دشواری به دست آورنده‌اند، به دست آورند.

أَفَغَيرَ اللَّهِ أَبتَغى حَكَمًا وَ هُوَ الَّذى أَنزَلَ إِلَيكُمُ الكِتٰبَ مُفَصَّلًا وَ الَّذينَ إتَينٰهُمُ الكِتٰبَ يَعلَمونَ أَنَّهُ مُنَزَّلٌ مِن رَبِّكَ بِالحَقِّ فَلا تَكونَنَّ مِنَ المُمتَرينَ (١١٤)

پس آیا داوری جز خدا برجویم‌؟ حال آنکه اوست که این کتاب را به تفصیل سویتان نازل کرده و کسانی که کتاب (آسمانی) بدیشان دادیم، می‌دانند که آن از جانب پروردگارت (تمامی) حق (و) به تدریج فرو فرستاده شده‌است. پس تو هرگز از تردیدکنندگان مباش.

وَ تَمَّت كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدقًا وَ عَدلًا لا مُبَدِّلَ لِكَلِمٰتِهِ وَ هُوَ السَّميعُ العَليمُ (١١٥)

و سخن پروردگارت [:قرآن] در حال راستی و عدالت تمام شده است و هیچ تغییر دهنده‌ای (حتی خدا) برای کلمات او نیست و او بسی شنوای بسیار داناست.

وَ إِن تُطِع أَكثَرَ مَن فِى الأَرضِ يُضِلّوكَ عَن سَبيلِ اللَّهِ إِن يَتَّبِعونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ إِن هُم إِلّا يَخرُصونَ (١١٦)

و اگر از بیشتر کسانی که در زمین (تکلیف)اند پیروی کنی، تو را از راه خدا به بیراهه می‌برند. آنان جز از گمان پیروی نمی‌کنند و جز به حدس و گمان (بیجا) نمی‌پردازند.

إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعلَمُ مَن يَضِلُّ عَن سَبيلِهِ وَ هُوَ أَعلَمُ بِالمُهتَدينَ (١١٧)

همواره پروردگارت، (هم)او به (حال) کسی که از راهش منحرف می‌شود داناتر است و او به (حال) راه‌یافتگان (نیز) داناتر است.

فَكُلوا مِمّا ذُكِرَ اسمُ اللَّهِ عَلَيهِ إِن كُنتُم بِـٔايٰتِهِ مُؤمِنينَ (١١٨)

پس، اگر به آیات او ایمان داشته‌اید، از آنچه نام خدا (به هنگام کشتن) بر آن برده شده است، بخورید.

وَ ما لَكُم أَلّا تَأكُلوا مِمّا ذُكِرَ اسمُ اللَّهِ عَلَيهِ وَ قَد فَصَّلَ لَكُم ما حَرَّمَ عَلَيكُم إِلّا مَا اضطُرِرتُم إِلَيهِ وَ إِنَّ كَثيرًا لَيُضِلّونَ بِأَهوائِهِم بِغَيرِ عِلمٍ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعلَمُ بِالمُعتَدينَ (١١٩)

و شما را چه شده که از آنچه نام خدا بر آن برده شده نمی‌خورید؟ حال آنکه همواره خدا، آنچه را بر شما حرام کرده، به تفصیل (در قرآن) بیان کرده است، جز آنچه (از محرمات) که بدون اختیار به آن ناچار شده‌اید (که به اندازه‌ی ضرورت بر شما حلال است). و بی‌چون بسیاری (از مردمان، دیگران را) از روی نادانی، با هوس‌های خود گمراه می‌کنند. بی‌امان پروردگارت، (هم)او به (حال) تجاوزکاران داناتر است.

وَ ذَروا ظٰهِرَ الإِثمِ وَ باطِنَهُ إِنَّ الَّذينَ يَكسِبونَ الإِثمَ سَيُجزَونَ بِما كانوا يَقتَرِفونَ (١٢٠)

و آشکار و پنهانِ گناه- دورکننده‌ی از خیرات- را رها کنید، زیرا کسانی که به (این) گناه آلوده می‌شوند، به زودی - در برابر آنچه نابسامان با کاوش به دست می‌آورده‌اند - کیفر خواهند یافت.

وَ لا تَأكُلوا مِمّا لَم يُذكَرِ اسمُ اللَّهِ عَلَيهِ وَ إِنَّهُ لَفِسقٌ وَ إِنَّ الشَّيٰطينَ لَيوحونَ إِلىٰ أَولِيائِهِم لِيُجٰدِلوكُم وَ إِن أَطَعتُموهُم إِنَّكُم لَمُشرِكونَ (١٢١)

و از آنچه نام خدا بر آن برده نشده است مخورید، و (خوردن) آن بی‌گمان سرپیچی سختی (از فرمان خدا) است و همانا شیطان‌ها به دوستان خود همواره وسوسه می‌کنند، تا با شما ستیزه نمایند و اگر اطاعتشان کنید، بی‌گمان شما (هم) بی‌چون (به گونه‌ای) مشرکانید.

أَوَمَن كانَ مَيتًا فَأَحيَينٰهُ وَ جَعَلنا لَهُ نورًا يَمشى بِهِ فِى النّاسِ كَمَن مَثَلُهُ فِى الظُّلُمٰتِ لَيسَ بِخارِجٍ مِنها كَذٰلِكَ زُيِّنَ لِلكٰفِرينَ ما كانوا يَعمَلونَ (١٢٢)

آیا و کسی که مرده (دل) بوده، پس زنده (دل)اش گردانیدیم و برای او نوری نهادیم تا در پرتو آن در میان مردمان راه برود، همچون کسی است که نمود و نمادش در تاریکی‌هاست (که) از آن‌ها بیرون آمدنی نیست‌؟ این‌گونه برای کافران آنچه را انجام می‌داده‌اند زینت داده شده است.

وَ كَذٰلِكَ جَعَلنا فى كُلِّ قَريَةٍ أَكٰبِرَ مُجرِميها لِيَمكُروا فيها وَ ما يَمكُرونَ إِلّا بِأَنفُسِهِم وَ ما يَشعُرونَ (١٢٣)

و بدین‌گونه، در هر مجتمعی بزرگانشان را (از) مجرمان نهادیم، تا در آن به نیرنگ پردازند و آنان جز به خودشان نیرنگ نمی‌زنند و باریک‌بینی نمی‌کنند.

وَ إِذا جاءَتهُم إيَةٌ قالوا لَن نُؤمِنَ حَتّىٰ نُؤتىٰ مِثلَ ما أوتِىَ رُسُلُ اللَّهِ اللَّهُ أَعلَمُ حَيثُ يَجعَلُ رِسالَتَهُ سَيُصيبُ الَّذينَ أَجرَموا صَغارٌ عِندَ اللَّهِ وَ عَذابٌ شَديدٌ بِما كانوا يَمكُرونَ (١٢٤)

و چون نشانه‌ای (ربانی) برایشان بیاید گویند: «هرگز ایمان نمی‌آوریم تا آنکه نظیر آنچه به فرستادگان خدا داده شده است به ما (نیز) داده شود.» خدا بهتر می‌داند رسالتش را کجا و چگونه قرار دهد. زودا کسانی را که مرتکب جرم شدند - به (سزای) آنچه نیرنگ می‌کردند - در پیشگاه خدا خواری و بی‌مقداری و شکنجه‌ای سخت خواهد رسید.

فَمَن يُرِدِ اللَّهُ أَن يَهدِيَهُ يَشرَح صَدرَهُ لِلإِسلٰمِ وَ مَن يُرِد أَن يُضِلَّهُ يَجعَل صَدرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا كَأَنَّما يَصَّعَّدُ فِى السَّماءِ كَذٰلِكَ يَجعَلُ اللَّهُ الرِّجسَ عَلَى الَّذينَ لا يُؤمِنونَ (١٢٥)

پس کسی را که خدا بخواهد هدایتش کند، سینه‌اش را برای اسلام می‌گشاید و هر کس را که بخواهد گمراهش کند، سینه‌اش را سخت تنگ می‌گرداند، (چنان که) گویی به زحمت در آسمان بالا می‌رود. این‌گونه خدا پلیدی را بر کسانی که ایمان نمی‌آورند می‌نهد.

وَ هٰذا صِرٰطُ رَبِّكَ مُستَقيمًا قَد فَصَّلنَا الإيٰتِ لِقَومٍ يَذَّكَّرونَ (١٢٦)

و این راه راست پروردگار تو است. ما آیات (خود) را برای گروهی که (حقیقت را) به خوبی به یاد می‌آورند جداسازی (و بیان) نموده‌ایم.

لَهُم دارُ السَّلٰمِ عِندَ رَبِّهِم وَ هُوَ وَلِيُّهُم بِما كانوا يَعمَلونَ (١٢٧)

برایشان، نزد پروردگارشان سرای سلامت است و به سبب آنچه انجام می‌داده‌اند، (هم)او سرورشان است.

وَ يَومَ يَحشُرُهُم جَميعًا يٰمَعشَرَ الجِنِّ قَدِ استَكثَرتُم مِنَ الإِنسِ وَ قالَ أَولِياؤُهُم مِنَ الإِنسِ رَبَّنَا استَمتَعَ بَعضُنا بِبَعضٍ وَ بَلَغنا أَجَلَنَا الَّذى أَجَّلتَ لَنا قالَ النّارُ مَثوىٰكُم خٰلِدينَ فيها إِلّا ما شاءَ اللَّهُ إِنَّ رَبَّكَ حَكيمٌ عَليمٌ (١٢٨)

و روزی که همه‌ی آنان را گرد می‌آورد (فرماید:) «ای گروه جنّیان، از آدمیان (پیروان) فراوان سویتان کشاندید.» و سرپرستان انسانیشان گفتند: «پروردگارمان! برخی از ما از بعضی دیگر بسی بهره‌برداری کردیم و به زمان پایانیمان که برایمان معیّن کردی رسیدیم.» (خدا) فرمود: «آتش پایگاهتان است، در آن ماندگارید، مگر آنچه را خدا خواست (که خود تخفیف دهد). به‌راستی، پروردگارت فرزانه‌ای بسیار داناست.»

وَ كَذٰلِكَ نُوَلّى بَعضَ الظّٰلِمينَ بَعضًا بِما كانوا يَكسِبونَ (١٢٩)

و این‌گونه برخی از ستمکاران را به آنچه به دست می‌آورده‌اند، در پی برخی دیگرشان می‌گردانیم.

يٰمَعشَرَ الجِنِّ وَ الإِنسِ أَلَم يَأتِكُم رُسُلٌ مِنكُم يَقُصّونَ عَلَيكُم إيٰتى وَ يُنذِرونَكُم لِقاءَ يَومِكُم هٰذا قالوا شَهِدنا عَلىٰ أَنفُسِنا وَ غَرَّتهُمُ الحَيوٰةُ الدُّنيا وَ شَهِدوا عَلىٰ أَنفُسِهِم أَنَّهُم كانوا كٰفِرينَ (١٣٠)

ای گروه جنیان و انسان! آیا از میان شما فرستادگانی برایتان نیامدند، در حالی که آیات مرا بر شما می‌خوانند و از دیدار این روزتان شما را هشدار می‌دهند؟ گفتند: «ما بر (زیان) خود گواهی دادیم.‌» (آری، آمدند) و زندگی دنیا فریبشان داد و بر ضدّ خود گواهی دادند که همواره ایشان کافران بوده‌اند.

ذٰلِكَ أَن لَم يَكُن رَبُّكَ مُهلِكَ القُرىٰ بِظُلمٍ وَ أَهلُها غٰفِلونَ (١٣١)

این (هشدار) بدین سبب است، که پروردگارت هیچ گاه مجتمعات را به ستم هلاک‌‌‌کننده نبوده، در حالی که مردمشان ناآگاهند.

وَ لِكُلٍّ دَرَجٰتٌ مِمّا عَمِلوا وَ ما رَبُّكَ بِغٰفِلٍ عَمّا يَعمَلونَ (١٣٢)

و برای هر یک (از مکلفان) از آنچه انجام داده‌اند، درجاتی است و پروردگارت از آنچه می‌کنند غافل نیست.

وَ رَبُّكَ الغَنِىُّ ذُو الرَّحمَةِ إِن يَشَأ يُذهِبكُم وَ يَستَخلِف مِن بَعدِكُم ما يَشاءُ كَما أَنشَأَكُم مِن ذُرِّيَّةِ قَومٍ إخَرينَ (١٣٣)

و پروردگارت (تنها) بی‌نیازِ کانون رحمت است. اگر بخواهد شما را می‌برد و پس از شما، هر چه را بخواهد جانشین (شما) می‌آورد؛ چنان که شما را از نسل گروهی دیگر پدید آورده است.

إِنَّ ما توعَدونَ لَإتٍ وَ ما أَنتُم بِمُعجِزينَ (١٣٤)

همواره آنچه به شما وعده داده می‌شود به‌راستی آمدنی است و شما درمانده کنندگان (خدا) نیستید.

قُل يٰقَومِ اعمَلوا عَلىٰ مَكانَتِكُم إِنّى عامِلٌ فَسَوفَ تَعلَمونَ مَن تَكونُ لَهُ عٰقِبَةُ الدّارِ إِنَّهُ لا يُفلِحُ الظّٰلِمونَ (١٣٥)

بگو: «ای قوم من! هر چه در توانتان است انجام دهید، من (هم) همواره (در خور توانم) انجام‌دهنده‌ام. پس دیرا که خواهید دانست زندگی پایانی این خانه(ی دنیا) از آنِ کیست. بی‌گمان، ستمکاران رستگار نمی‌کنند.»

وَ جَعَلوا لِلَّهِ مِمّا ذَرَأَ مِنَ الحَرثِ وَ الأَنعٰمِ نَصيبًا فَقالوا هٰذا لِلَّهِ بِزَعمِهِم وَ هٰذا لِشُرَكائِنا فَما كانَ لِشُرَكائِهِم فَلا يَصِلُ إِلَى اللَّهِ وَ ما كانَ لِلَّهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلىٰ شُرَكائِهِم ساءَ ما يَحكُمونَ (١٣٦)

و (مشرکان) برای خدا - از آنچه از کِشت و دام‌ها که پدید آورده است - سهمی گذاشتند، و به پندار خودشان گفتند: «این ویژه‌ی خداست و این ویژه‌ی شریکانمان.» پس آنچه ویژه‌ی شریکانشان بود به خدا نرسد و آنچه در اختصاص خدا بود به شریکانشان رسد. چه بد داوری می‌کنند!

وَ كَذٰلِكَ زَيَّنَ لِكَثيرٍ مِنَ المُشرِكينَ قَتلَ أَولٰدِهِم شُرَكاؤُهُم لِيُردوهُم وَ لِيَلبِسوا عَلَيهِم دينَهُم وَ لَو شاءَ اللَّهُ ما فَعَلوهُ فَذَرهُم وَ ما يَفتَرونَ (١٣٧)

و این‌گونه برای بسیاری از مشرکان، شریکانشان، کشتن فرزندانشان را آراستند، تا (در پایان) هلاکشان کنند و دینشان را بر آنان مشتبه سازند و اگر خدا می‌خواست چنان نمی‌کردند. پس ایشان را با آنچه (به خدا) افترا می‌زنند واگذار.

وَ قالوا هٰذِهِ أَنعٰمٌ وَ حَرثٌ حِجرٌ لا يَطعَمُها إِلّا مَن نَشاءُ بِزَعمِهِم وَ أَنعٰمٌ حُرِّمَت ظُهورُها وَ أَنعٰمٌ لا يَذكُرونَ اسمَ اللَّهِ عَلَيهَا افتِراءً عَلَيهِ سَيَجزيهِم بِما كانوا يَفتَرونَ (١٣٨)

و گفتند: «این‌ها دام‌ها و کشتزارهایی است ممنوع (و) جز کسی که ما بخواهیم» - به گمانشان‌- «آنها را نمی‌خورد»و دام‌هایی است که (سوار شدن بر) پشت آنها حرام شده است و دام‌هایی که (هنگام ذبح) از روی افترا بر خدا نام خدا را بر آنها نمی‌برند. به زودی خدا آنان را به خاطر آنچه افترا می‌بسته‌اند کیفر می‌دهد.

وَ قالوا ما فى بُطونِ هٰذِهِ الأَنعٰمِ خالِصَةٌ لِذُكورِنا وَ مُحَرَّمٌ عَلىٰ أَزوٰجِنا وَ إِن يَكُن مَيتَةً فَهُم فيهِ شُرَكاءُ سَيَجزيهِم وَصفَهُم إِنَّهُ حَكيمٌ عَليمٌ (١٣٩)

و گفتند: «آنچه در شکم‌های این چهارپایان است، اختصاص به مردان ما دارد و بر همسرانمان حرام است و اگر (آن جنین) مرده باشد، همه‌ی آنان (از زنان و مردان) در آن شریکند.» به زودی او [:خدا] توصیف آنان را جزا خواهد داد (و) همواره او حکیمی بسیار داناست.

قَد خَسِرَ الَّذينَ قَتَلوا أَولٰدَهُم سَفَهًا بِغَيرِ عِلمٍ وَ حَرَّموا ما رَزَقَهُمُ اللَّهُ افتِراءً عَلَى اللَّهِ قَد ضَلّوا وَ ما كانوا مُهتَدينَ (١٤٠)

بی‌گمان کسانی که از روی سبک‌مغزی و نادانی، فرزندان خود را کشتند و آنچه را خدا روزیشان کرده بود - از روی افترای به خدا - حرام شمردند، سخت زیان کرده‌اند (و) آنان همواره گمراه شدند و (از) هدایت‌یافتگان نبوده‌اند.

وَ هُوَ الَّذى أَنشَأَ جَنّٰتٍ مَعروشٰتٍ وَ غَيرَ مَعروشٰتٍ وَ النَّخلَ وَ الزَّرعَ مُختَلِفًا أُكُلُهُ وَ الزَّيتونَ وَ الرُّمّانَ مُتَشٰبِهًا وَ غَيرَ مُتَشٰبِهٍ كُلوا مِن ثَمَرِهِ إِذا أَثمَرَ وَ إتوا حَقَّهُ يَومَ حَصادِهِ وَ لا تُسرِفوا إِنَّهُ لا يُحِبُّ المُسرِفينَ (١٤١)

و اوست کسی که باغ‌هایی با داربست‌ها و بدون داربست‌ها و خرما‌بُن و کشتزار با خوراک گوناگون آن و زیتون و انار را- همانند و ناهمانند- پدید آورد و سازمان داد. از میوه‌ی آن - چون ثمر داد - بخورید و حقّ [:زکات بینوایان] را از آن به روزِ بهره‌برداری بدهید، و زیاده‌روی مکنید (که‌) همواره خدا اسرافکاران را دوست نمی‌دارد.

وَ مِنَ الأَنعٰمِ حَمولَةً وَ فَرشًا كُلوا مِمّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعوا خُطُوٰتِ الشَّيطٰنِ إِنَّهُ لَكُم عَدُوٌّ مُبينٌ (١٤٢)

و (نیز) از دام‌ها، حیوانات باربر و سواری را (پدید آورد). از آنچه خدا روزیتان کرده است بخورید، و گام‌های شیطان را پیروی مکنید (که) همانا او برای شما دشمنی آشکارگر است.

ثَمٰنِيَةَ أَزوٰجٍ مِنَ الضَّأنِ اثنَينِ وَ مِنَ المَعزِ اثنَينِ قُل إلذَّكَرَينِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَينِ أَمَّا اشتَمَلَت عَلَيهِ أَرحامُ الأُنثَيَينِ نَبِّـٔونى بِعِلمٍ إِن كُنتُم صٰدِقينَ (١٤٣)

(انعامی را که‌) هشت زوج [:فرد قرین‌]، مشابه (آفرید و بر شما حلال کرد) : از گوسفند دو تا، از بز دو تا. بگو: «آیا خدا نرهای آن دو را حرام کرده یا ماده‌های آن دو را؟ یا آنچه را که رحم‌های آن دو ماده در بر گرفته است‌؟ اگر راستگو بوده‌اید- از روی علم (وحیانی)- این خبر مهم را به من گزارش دهید.»

وَ مِنَ الإِبِلِ اثنَينِ وَ مِنَ البَقَرِ اثنَينِ قُل إلذَّكَرَينِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَينِ أَمَّا اشتَمَلَت عَلَيهِ أَرحامُ الأُنثَيَينِ أَم كُنتُم شُهَداءَ إِذ وَصّىٰكُمُ اللَّهُ بِهٰذا فَمَن أَظلَمُ مِمَّنِ افتَرىٰ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا لِيُضِلَّ النّاسَ بِغَيرِ عِلمٍ إِنَّ اللَّهَ لا يَهدِى القَومَ الظّٰلِمينَ (١٤٤)

و از شتر دو و از گاو دو (نر و ماده را). بگو: «آیا (خدا) نرهای آن دو را حرام کرده یا ماده‌های آن دو را؟ یا آنچه را که رَحِم آن دو ماده در بر گرفته است‌؟ یا چون خدا شما را به این (تحریم) سفارش کرد گواه بودید؟ پس کیست ستمکارتر از آن کس که بر خدا دروغ بندد، تا از روی نادانی، مردم را گمراه کند؟ بی‌گمان، خدا گروه ستمکاران را راهنمایی نمی‌کند.»

قُل لا أَجِدُ فى ما أوحِىَ إِلَىَّ مُحَرَّمًا عَلىٰ طاعِمٍ يَطعَمُهُ إِلّا أَن يَكونَ مَيتَةً أَو دَمًا مَسفوحًا أَو لَحمَ خِنزيرٍ فَإِنَّهُ رِجسٌ أَو فِسقًا أُهِلَّ لِغَيرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضطُرَّ غَيرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفورٌ رَحيمٌ (١٤٥)

بگو: «در آنچه به من (درباره‌ی انعام) وحی شده - بر خورنده‌ای که آن را می‌خورد - هیچ حرامی نمی‌یابم، مگر مردار یا خون ریخته شده (پس از کشتن یا پیش از آن) یا گوشت خوک را، پس این همواره پلید است؛ یا (قربانی که) از روی نافرمانی (به هنگام ذبح) نام غیر خدا بر آن برده شده. پس کسی که بدون سرکشی و (یا) بازگشت (به خوردن آنها) بی‌اختیار ناچار گردد (بر او گناهی نیست).» به‌راستی پروردگار تو بسی پوشنده‌ی رحمتگر بر ویژگان است.

وَ عَلَى الَّذينَ هادوا حَرَّمنا كُلَّ ذى ظُفُرٍ وَ مِنَ البَقَرِ وَ الغَنَمِ حَرَّمنا عَلَيهِم شُحومَهُما إِلّا ما حَمَلَت ظُهورُهُما أَوِ الحَوايا أَو مَا اختَلَطَ بِعَظمٍ ذٰلِكَ جَزَينٰهُم بِبَغيِهِم وَ إِنّا لَصٰدِقونَ (١٤٦)

و بر یهودیان، هر (حیوان حلال) چنگال‌داری را حرام کردیم و از گاو و گوسفند، چربی‌های آن دو را بر آنان حرام کردیم، به استثنای آن (چربی)هایی که بر پشت آن دو است یا در امعایشان یا آنچه با استخوان در آمیخته است. این (تحریم) را به سزای تجاوزشان، به آنان کیفر دادیم و ما به‌راستی بس (در گفتار و کردار) راستاییم.

فَإِن كَذَّبوكَ فَقُل رَبُّكُم ذو رَحمَةٍ وٰسِعَةٍ وَ لا يُرَدُّ بَأسُهُ عَنِ القَومِ المُجرِمينَ (١٤٧)

(ای پیامبر!) پس اگر تو را تکذیب کردند، بگو: «پروردگار شما دارای رحمتی گسترده است و (با این حال) سختگیریش از گروه مجرمان باز گردانده نمی‌شود.»

سَيَقولُ الَّذينَ أَشرَكوا لَو شاءَ اللَّهُ ما أَشرَكنا وَ لا إباؤُنا وَ لا حَرَّمنا مِن شَيءٍ كَذٰلِكَ كَذَّبَ الَّذينَ مِن قَبلِهِم حَتّىٰ ذاقوا بَأسَنا قُل هَل عِندَكُم مِن عِلمٍ فَتُخرِجوهُ لَنا إِن تَتَّبِعونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ إِن أَنتُم إِلّا تَخرُصونَ (١٤٨)

زودا کسانی که شرک آوردند گویند: «اگر خدا می‌خواست، نه ما و نه پدرانمان شرک نمی‌آوردیم و چیزی را (خودسرانه) تحریم نمی‌کردیم.» کسانی هم که پیش از آنان بودند، همین گونه (پیامبران خود را) تکذیب کردند، تا برخورد شدید ما را چشیدند. بگو: «آیا نزد شما علمی (وحیانی) است، تا آن را برایمان برون آورید؟ شما جز از گمان پیروی نمی‌کنید و جز به گزاف تیری به تاریکی نمی‌افکنید.»

قُل فَلِلَّهِ الحُجَّةُ البٰلِغَةُ فَلَو شاءَ لَهَدىٰكُم أَجمَعينَ (١٤٩)

بگو: «پس برهان رسا ویژه‌ی خداست و اگر خدا می‌خواست همواره همه‌ی شما را هدایت می‌کرد.»

قُل هَلُمَّ شُهَداءَكُمُ الَّذينَ يَشهَدونَ أَنَّ اللَّهَ حَرَّمَ هٰذا فَإِن شَهِدوا فَلا تَشهَد مَعَهُم وَ لا تَتَّبِع أَهواءَ الَّذينَ كَذَّبوا بِـٔايٰتِنا وَ الَّذينَ لا يُؤمِنونَ بِالإخِرَةِ وَ هُم بِرَبِّهِم يَعدِلونَ (١٥٠)

بگو: «گواهان خود را که گواهی می‌دهند خدا این(‌ها) را بی‌چون حرام کرده، بیاورید.» پس اگر (هم) شهادت دادند تو با آنان شهادت مده و هوس‌های کسانی را که به (وسیله‌ی) آیات ما (همان‌ها را) تکذیب کردند و کسانی که به آخرت ایمان نمی‌آورند و (معبودان دروغین را) با پروردگارشان همتا و همسان قرار می‌دهند، پیروی مکن.

قُل تَعالَوا أَتلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُم عَلَيكُم أَلّا تُشرِكوا بِهِ شَيـًٔا وَ بِالوٰلِدَينِ إِحسٰنًا وَ لا تَقتُلوا أَولٰدَكُم مِن إِملٰقٍ نَحنُ نَرزُقُكُم وَ إِيّاهُم وَ لا تَقرَبُوا الفَوٰحِشَ ما ظَهَرَ مِنها وَ ما بَطَنَ وَ لا تَقتُلُوا النَّفسَ الَّتى حَرَّمَ اللَّهُ إِلّا بِالحَقِّ ذٰلِكُم وَصّىٰكُم بِهِ لَعَلَّكُم تَعقِلونَ (١٥١)

بگو: «بیایید تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام کرده (برایتان) بخوانم: اینکه چیزی را با او شریک قرار مدهید و به پدران و مادران(تان) احسان کنید و فرزندانتان را از (بیم) تنگدستی مکشید، (زیرا) تنها ما (هستیم که) شما و آنان را روزی می‌دهیم. و به کارهای زشت تجاوزگر - چه آشکار و چه پنهان - نزدیک نشوید و کسی را که خدا محترم داشته - جز بحقّ - مکشید. این است که خدا شما را به آن سفارش کرده، شاید خردورزی کنید.»

وَ لا تَقرَبوا مالَ اليَتيمِ إِلّا بِالَّتى هِىَ أَحسَنُ حَتّىٰ يَبلُغَ أَشُدَّهُ وَ أَوفُوا الكَيلَ وَ الميزانَ بِالقِسطِ لا نُكَلِّفُ نَفسًا إِلّا وُسعَها وَ إِذا قُلتُم فَاعدِلوا وَ لَو كانَ ذا قُربىٰ وَ بِعَهدِ اللَّهِ أَوفوا ذٰلِكُم وَصّىٰكُم بِهِ لَعَلَّكُم تَذَكَّرونَ (١٥٢)

و به مال یتیم - جز بحقّ به گونه‌ای هر چه نیکوتر - نزدیک مشوید، تا به (حدّ) رشدهایش برسد. و پیمانه و ترازو را با تقسیم کردن (عادلانه) تمام انجام دهید. هیچ کس را جز به اندازه‌ی توانش تکلیف نمی‌کنیم. و هنگامی که (سخنی) گویید عادلانه سخن بگویید، هر چند (درباره‌ی) نزدیکترین خویشاوند(تان) باشد. و به پیمان خدا وفا کنید. این است که (خدا) شما را به آن سفارش کرده، شاید به شایستگی، (او و احکامش را) یاد کنید.

وَ أَنَّ هٰذا صِرٰطى مُستَقيمًا فَاتَّبِعوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُم عَن سَبيلِهِ ذٰلِكُم وَصّىٰكُم بِهِ لَعَلَّكُم تَتَّقونَ (١٥٣)

و اینکه به‌راستی این راهِ بس راست من است. پس آن را پیروی کنید و راه‌ها(ی دیگر) را - که شما را از راه وی پراکنده می‌سازد - پیروی مکنید. این است که (خدا) شما را به آن سفارش کرده، شاید به تقوا گرایید.

ثُمَّ إتَينا موسَى الكِتٰبَ تَمامًا عَلَى الَّذى أَحسَنَ وَ تَفصيلًا لِكُلِّ شَيءٍ وَ هُدًى وَ رَحمَةً لَعَلَّهُم بِلِقاءِ رَبِّهِم يُؤمِنونَ (١٥٤)

سپس به موسی کتاب (وحی) را دادیم، برای اینکه (هدایت را) بر کسی که نیکی کرده تمام کنیم؛ و برای اینکه هر چیزی را به گونه‌ای روشن جداسازی نماییم و (نیز) هدایت و رحمتی باشد، شاید به لقای پروردگارشان ایمان بیاورند.

وَ هٰذا كِتٰبٌ أَنزَلنٰهُ مُبارَكٌ فَاتَّبِعوهُ وَ اتَّقوا لَعَلَّكُم تُرحَمونَ (١٥٥)

و این خجسته و فراگیر کتابی است که ما آن را نازل کردیم. پس، از آن پیروی کنید و (از خدا) پروا بدارید، شاید مورد رحمت (او) قرار گیرید.

أَن تَقولوا إِنَّما أُنزِلَ الكِتٰبُ عَلىٰ طائِفَتَينِ مِن قَبلِنا وَ إِن كُنّا عَن دِراسَتِهِم لَغٰفِلينَ (١٥٦)

تا نگویید: «کتاب (وحیانی) تنها بر دو طایفه‌ی پیش از ما نازل شده و ما بی‌گمان از آموزششان بی‌خبر بوده‌ایم.»

أَو تَقولوا لَو أَنّا أُنزِلَ عَلَينَا الكِتٰبُ لَكُنّا أَهدىٰ مِنهُم فَقَد جاءَكُم بَيِّنَةٌ مِن رَبِّكُم وَ هُدًى وَ رَحمَةٌ فَمَن أَظلَمُ مِمَّن كَذَّبَ بِـٔايٰتِ اللَّهِ وَ صَدَفَ عَنها سَنَجزِى الَّذينَ يَصدِفونَ عَن إيٰتِنا سوءَ العَذابِ بِما كانوا يَصدِفونَ (١٥٧)

یا گویید: «اگر کتاب (وحیانی) بر ما نازل می‌شد، به‌راستی از آنان هدایت‌یافته‌تر بودیم.» پس (اکنون) بی‌گمان بیانی بس روشن از پروردگارتان برایتان آمده و (نیز) رهنمود و رحمتی (شایسته). پس کیست ستمکارتر از آن کس که آیات خدا (و او) را (با همان‌ها) تکذیب کرده و از آنها (خود و دیگران را) رویگردان کند؟ به زودی کسانی را که (مکلفان را) از آیات ما رویگردان می‌کنند، به (خاطر) اینکه رویگردانی می‌کرده‌اند، به عذابی بد مجازات خواهیم کرد.

هَل يَنظُرونَ إِلّا أَن تَأتِيَهُمُ المَلٰئِكَةُ أَو يَأتِىَ رَبُّكَ أَو يَأتِىَ بَعضُ إيٰتِ رَبِّكَ يَومَ يَأتى بَعضُ إيٰتِ رَبِّكَ لا يَنفَعُ نَفسًا إيمٰنُها لَم تَكُن إمَنَت مِن قَبلُ أَو كَسَبَت فى إيمٰنِها خَيرًا قُلِ انتَظِروا إِنّا مُنتَظِرونَ (١٥٨)

آیا جز این نگرش و انتظار را دارند، که فرشتگان سویشان بیایند، یا پروردگارت (سویشان) آید، یا پاره‌ای از نشانه‌های پروردگارت بیاید؟ روزی که پاره‌ای از نشانه‌های پروردگارت آید، کسی که قبلاً ایمان نیاورده یا خیری در ایمانش به دست نیاورده، ایمان آوردنش سودی نمی‌بخشد. بگو: «منتظر باشید (که) همواره ما (هم) منتظرانیم.»

إِنَّ الَّذينَ فَرَّقوا دينَهُم وَ كانوا شِيَعًا لَستَ مِنهُم فى شَيءٍ إِنَّما أَمرُهُم إِلَى اللَّهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُم بِما كانوا يَفعَلونَ (١٥٩)

بی‌گمان کسانی که دینشان را پراکندند و پیروانی پراکنده بودند، تو با آنها هیچ کاری نداری. کارشان تنها سوی خداست، سپس (خدا) به آنچه می‌کرده‌اند آگاهی مهمشان خواهد داد.

مَن جاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشرُ أَمثالِها وَ مَن جاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلا يُجزىٰ إِلّا مِثلَها وَ هُم لا يُظلَمونَ (١٦٠)

هر کس به نیکی بیاید، برایش ده برابر (پاداش) است و هر کس به بدی آید، جز مانند آن جزا نیابد، حال آنکه بر آنان ستم (هم) نرود.

قُل إِنَّنى هَدىٰنى رَبّى إِلىٰ صِرٰطٍ مُستَقيمٍ دينًا قِيَمًا مِلَّةَ إِبرٰهيمَ حَنيفًا وَ ما كانَ مِنَ المُشرِكينَ (١٦١)

بگو: «پروردگارم مرا همواره به راهی راست هدایت کرده: دینی پایدار و بهادار و پای بر جا کننده، آیین ابراهیم؛ حال آنکه (او) رویگردان از باطل بوده و از مشرکان نبوده است.»

قُل إِنَّ صَلاتى وَ نُسُكى وَ مَحياىَ وَ مَماتى لِلَّهِ رَبِّ العٰلَمينَ (١٦٢)

بگو: «به‌راستی، نمازم و سایر عباداتم و زندگی و مرگم، (همه و همه) تنها برای خدا- پروردگار جهانیان- است.»

لا شَريكَ لَهُ وَ بِذٰلِكَ أُمِرتُ وَ أَنا۠ أَوَّلُ المُسلِمينَ (١٦٣)

او را هرگز شریکی نیست و بدین (دین پایدار) دستور یافته‌ام و من (در مرتبه‌ی) نخستینِ تسلیم‌شدگانم.»

قُل أَغَيرَ اللَّهِ أَبغى رَبًّا وَ هُوَ رَبُّ كُلِّ شَيءٍ وَ لا تَكسِبُ كُلُّ نَفسٍ إِلّا عَلَيها وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزرَ أُخرىٰ ثُمَّ إِلىٰ رَبِّكُم مَرجِعُكُم فَيُنَبِّئُكُم بِما كُنتُم فيهِ تَختَلِفونَ (١٦٤)

بگو: «آیا جز خدا(ی یکتا) پروردگاری بجویم، حال آنکه او پروردگار همه چیز است، و هیچ کس بجز آنچه (خود) به دست آورده بر عهده‌اش نیست، و هیچ باربرداری بار دیگران را بر نمی‌دارد. سپس شما بازگشتتان سوی پروردگارتان است‌؛ پس (شما را) به آنچه در آن اختلاف می‌کرده‌اید آگاهی بزرگی خواهد داد.»

وَ هُوَ الَّذى جَعَلَكُم خَلٰئِفَ الأَرضِ وَ رَفَعَ بَعضَكُم فَوقَ بَعضٍ دَرَجٰتٍ لِيَبلُوَكُم فى ما إتىٰكُم إِنَّ رَبَّكَ سَريعُ العِقابِ وَ إِنَّهُ لَغَفورٌ رَحيمٌ (١٦٥)

و اوست کسی که شما را در زمین جانشینان (یکدیگر و گذشتگانی دیگر ) نهاد و بعضی از شما را بر برخی دیگر به درجاتی (در این جهان) برتری داد، تا شما را – در آنچه به شما داده است – بیازماید. همواره، پروردگارت پیگیرِ سریع (در کیفر) است و به‌راستی (هم)او بس پوشنده‌ی رحمتگر بر ویژگان است.

محتوای سوره

• تفسیر آیات