الأنعام ٨٢
| گسترشکپی متن آیه |
|---|
ترجمه
| الأنعام ٨١ | آیه ٨٢ | الأنعام ٨٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لَمْ یَلْبِسُوا»: آمیخته نکرده‌اند. «ظُلْم»: شرک (نگا: لقمان / ). «لَمْ یَلْبِسُوا إِیمَانَهُم بِظُلْمٍ»: مراد این که همراه ایمان به خدا، در برابر دیگران نیز کرنش نمی‌برند و برای آنها قربانی و نذر نمی‌کنند و جلب منافع و دفع بلایا نمی‌خواهند و ... (نگا: یوسف / عنکبوت / - ، زمر / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
نزول
محل نزول:
این آیه در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۱]
شأن نزول:[۲]
عبیدالله بن زحر از بكر بن سوادة روایت كند كه مردى از دشمنان اسلام بر مسلمین حمله برد و مرد مسلمانى را كشت، سپس باز حمله كرد و مرد مسلمان دیگرى را كشت سپس مرد سومى را هم كشت و بعد فریاد برآورد و گفت: آیا با وجود بر این قتل هائى كه نموده ام. باز هم اسلام از براى من بهره و منفعتى خواهد داشت؟
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: بلى، بعد از گفتار پیامبر بر اسب خویش نهیبى زد و در میان یاران خویش رفت و بر آنان كه از كفار بودند حمله برد و یك نفر را در آن میان كشت، سپس فرد دیگرى را هم كشت و نیز نفر سوم از آنها را هم به قتل رسانید سپس خود بدست آنها كشته شد، پندارند كه این آیه درباره آن واقعه نازل گردیده است.[۳]
تفسیر
- آيات ۷۴ - ۸۳ سوره انعام
- بررسى كيفيت مخصوص رفتار و محاجّه ابراهيم «ع»، در اين آيات
- سرگرمى به امور مادى، باعث غفلت از مبدأ و معاد می شود
- اختلاف مفسّران در معناى كلمه «آزر»، و نسبت او با ابراهيم «ع»
- معنای استغفار و دعاى ابراهيم «ع»، براى آزر
- آزر، پدر صلبى و حقيقى ابراهيم «ع» نبوده است
- توهم عجيب بعضى از مفسّران در مورد داستان هاى قرآن كريم
- كلام الهى، كلام حق و فصل است و هزل و خلاف واقع، در آن راه ندارد
- بت ها، از چه چیزی ساخته شده بودند
- مالكيت خداوند، نسبت به قوا و افعالش، مالکیت واقعی و حقیقی است
- ستاره اى كه ابراهيم «ع» دیده، ستاره «زهره» بوده است
- مراد از «ربّ» در كلام ابراهيم «ع»، آفريدگار هستى نيست.
- چرا ابراهيم «ع»، نخست ستاره و ماه و خورشيد را «ربّ» خود دانست
- روش ابطال ربوبيت کواکب و ستارگان، در احتجاج ابراهیم «ع»
- وجه آوردن ضمير مذكّر براى «شمس» كه مؤنث است، در كلام ابراهيم «ع»
- اقوال گوناگون در توجيه تذكير ضمير، در آیه شریفه
- سخن نادرست مفسّری كه مى گوید ابراهيم «ع»، به زبان عربى سخن می گفته است
- معنای جملۀ «لَا أُحِبُّ الآفِلِين»، در محاجّه ابراهیم «ع»
- وجه اين كه ابراهيم «ع»، افول را در احتجاج آورد، نه طلوع را
- سخن فخر رازى، در معنای «افول»، در آيه شریفه
- معناى «فطر» و «فطرت» و «حنيف»
- اسلام، دين مطابق با فطرت انسانى و نوع وجودى آدمى است
- بخش دیگری از احتجاجات ابراهيم «ع»، با مشركان
- اقوال مفسّران، در توضيح سخنان ابراهيم «ع»، در محاجّه با مشركان
- وجه اين كه ابراهيم «ع»، نبودن دليل از ناحيه خداوند را، دليل بر بطلان بت پرستى آورده
- «امنیت» و «هدایت یافتن»، از خواص و آثار ايمان است، اگر با ظلم پوشيده نشود
- ايمان به خدا، فقط مشروط به دورى از شرك و گناهان كبيره نيست
- نقد سخن بعضى از مفسّران، در تفسير آيه: «الّذِينَ آمَنُوا وَ لَم يَلبَسُوا إيمَانَهُم بِظُلمٍ...»
- مراد از جملۀ «نَرفَعُ دَرَجَات مَن نَشَاءُ...»، در آیه شریفه
- بحث روایتی
- رواياتى در مورد تولد و نشو و نماى ابراهيم «ع»، در مخفیگاه
- آنچه از سرگذشت حضرت ابراهيم، مورد اتفاق علماى حديث است
- چند روايت درباره ارائه ملكوت به ابراهيم «ع»
- رواياتى در مورد جملۀ «هَذَا رَبّى»، كه ابراهيم «ع» بر زبان آورد
- رواياتى در ذيل جملۀ «وَ لَم يَلبَسُوا إيمَانَهُم بِظُلمٍ»
- فروع و احكامى كه توسط ابراهيم «ع» تشريع شده اند
- سبب وجود قوانين «حمورابى»، در تورات فعلى
- گفتاری در باره شخصیت ابراهیم خلیل «ع» و سرگذشت او
- بررسی نسبت های ناروای تورات فعلى به ابراهيم «ع»، در بعض روایات اهل سنت
- روايتى جامع از طريق ائمّه اهل بيت «ع»، درباره قضاياى ابراهيم «ع»
- آیا ذبيح ابراهيم «ع»، اسماعيل بوده، یا اسحاق؟
- بررسی نظر طبرى، كه اسحاق «ع» را ذبيح دانسته
- پاسخ به دو اشكال بعضى از مستشرقان به قرآن، در مورد ابراهيم و بناى كعبه
- گفتار مسعودى، درباره عقائد ستاره پرستان، بت پرستان و صائبين
- دو نكته در باره عقاید صابئین و بت پرستان
نکات آیه
۱- مؤمنانى که ایمانشان از هر گونه شرک پیراسته باشد، از موهبت امنیت الهى برخوردار و از خشم و عذاب او مصون هستند. (الذین ءامنوا و لم یلبسوا إیمنهم بظلم أولئک لهم الأمن)
۲- ظلم موجب کاهش مرتبه و ارزش ایمان مى شود. (الذین ءامنوا و لم یلبسوا إیمنهم بظلم)
۳- شرک، به هر صورت و در هر مرحله که باشد، ظلم است. (و لم یلبسوا إیمنهم بظلم) آیات پیشین جملگى در مورد توحید و ابطال شرک بود. این آیه به منزله جمع بندى و نتیجه اى در پى آن مجموعه است. لذا مراد از «ظلم» در این آیه، به قرینه آیات گذشته، شرک است.
۴- ایمان به خداوند داراى مراتب و درجاتى است. (الذین ءامنوا و لم یلبسوا إیمنهم بظلم) مقتضاى توصیف ایمان به «لم یلبسوا» آن است که ایمان بر دو قسم باشد: ایمان آمیخته به ظلم و ایمان عارى از ظلم. و بدیهى است که هر دو ایمان هستند، ولى در دو درجه و مرتبه.
۵- جامعه ایمانى به دور از هر گونه شرک و ظلم، از خشم و عذاب خداوند در امان است. (فأى الفریقین أحق بالأمن ... الذین ءامنوا ... أولئک لهم الأمن) چون در آیه قبل از موحدان و مشرکان به عنوان دو گروه یاد شده و در این آیه نیز از موحدان با صیغه ها و ضمایر جمع یاد شده، چنین برمى آید که امنیت از آن جامعه با هویت جمعى آن است، گر چه آحاد نیز مشمول آن باشند.
۶- دستاورد ایمان افراد جامعه به دور از هر گونه ظلم و شرک، امنیت است.* (الذین ءامنوا و لم یلبسوا ... أولئک لهم الأمن) گر چه «ظلم» در این آیه، به قرینه آیات گذشته، به شرک تفسیر شده، ولى منافاتى با عمومیت مفاد «ظلم» و «الامن» ندارد. بنابراین جامعه ایمانى در صورت دورى از ظلم به امنیت همه جانبه خواهد رسید.
۷- کمال ایمان و درجات آن، وابسته به میزان پالایش آن از شرک و ظلم است. (الذین ءامنوا و لم یلبسوا إیمنهم بظلم)
۸- مؤمنانى که ایمان خویش را به هیچگونه شرک و ظلمى نیامیزند، برخوردار از هدایت کاملند. (الذین ءامنوا و لم یلبسوا ... أولئک لهم الأمن و هم مهتدون) در آیه شریفه، مؤمنانى که ایمانشان خالى از هر گونه ظلم باشد، هدایت یافته شمرده شده اند. با توجه به اینکه مؤمن در هر مرتبه اى که باشد، از هدایتى نسبى برخوردار است، به نظر مى رسد مراد از «هم مهتدون» هدایت کامل این گروه باشد.
روایات و احادیث
۹- عن أبى عبدالله (ع) (فى حدیث فى قوله تعالى «بظلم») قال: هو الشرک ... .[۴] از امام صادق (ع) ضمن حدیثى آمده است: مراد از «ظلم»، در «و لم یلبسوا ایمانهم بظلم» شرک است ... .
۱۰- عن أبى بصیر قال: سألت أبا عبدالله (ع) عن قول الله عز و جل: «الذین امنوا و لم یلبسوا ایمانهم بظلم» قال: بشک.[۵] ابو بصیر گوید: از امام صادق (ع) درباره «الذین آمنوا ... » پرسیدم فرمود: مراد از «ظلم»، در آیه شک است. (مقصود از «شک» مذکور در روایت، شک غیر اختیارى که مقدمه رسیدن به حق مى باشد، نیست. بلکه مى تواند مراد، شک حاصل از رفتن در پى شبهه با مقدمات اختیارى و یا تشکیک در حق باشد.)
۱۱- عنه فى قوله: «و لم یلبسوا ایمانهم بظلم» قال: الضلال فما فوقه.[۶] از امام صادق (ع) روایت شده که مراد از «ظلم»، در آیه فوق گمراهى و بالاتر از آن است.
۱۲- عن أبى جعفر (ع) فى قول الله تعالى: «الذین امنوا و لم یلبسوا ایمانهم بظلم ... »: ... هذه الآیة نزلت فى امیرالمؤمنین على بن ابى طالب (ع) لأنه لم یشرک بالله طرفة عین قط و لم یعبد اللات و العزى ... .[۷] از امام باقر (ع) درباره «الذین آمنوا ... » روایت شده است: این آیه درباره امیرالمؤمنین (ع) نازل شده ; زیرا آن حضرت حتى یک لحظه به خداوند شرک نورزید و بتها (لات و عزى) را نپرستید ... .
موضوعات مرتبط
- ارزشها: ضد ارزشها ۲
- امام على (ع): توحید امام على (ع) ۱۲ ; مقامات امام على (ع) ۱۲
- امنیت: عوامل امنیت ۶
- ایمان: آثار ایمان ۶ ; ایمان به خدا ۴ ; ایمان خالصانه ۱، ۸ ; عوامل کاهش ارزش ایمان ۲ ; کمال ایمان ۷ ; متعلق ایمان ۴ ; مراتب ایمان ۲، ۴، ۷
- جامعه: امنیت جامعه دینى ۵
- خدا: مصونیت از عذاب خدا ۱، ۵ ; مصونیت از غضب خدا ۱، ۵
- شرک: آثار اجتناب از شرک ۷ ; اجتناب از شرک ۵، ۶ ; اهمیت اجتناب از شرک ۸ ; ظلم شرک ۳، ۹
- شک: ممنوع ۱۰
- ظلم: آثار اجتناب از ظلم ۷ ; آثار ظلم ۲ ; اجتناب از ظلم ۵، ۶ ; اهمیت اجتناب از ظلم ۸ ; موارد ظلم ۳، ۹، ۱۰، ۱۱
- گمراهى: ظلم گمراهى ۱۱
- مؤمنان: امنیت مؤمنان ۱ ; فضایل مؤمنان ۱ ; مؤمنان خالص ۸
- مهتدین:۸
منابع
- ↑ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ۴، ص ۴۲۱.
- ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص ۳۴..
- ↑ تفسیر ابن ابى‌حاتم.
- ↑ کافى، ج ۵، ص ۱۴، ح ۱ ; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۵۳۷- ، ح ۳.
- ↑ کافى، ج ۲، ص ۳۹۹، ح ۴ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۷۴۰- ، ح ۱۵۹.
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۳۶۶، ح ۴۷ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۷۳۹، ح ۱۵۶.
- ↑ تفسیر فرات کوفى، ص ۱۳۴، ح ۱۵۸ ; بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۳۶۷، ح ۳۵.
