الأنعام ٦٠

از الکتاب
کپی متن آیه
وَ هُوَ الَّذِي‌ يَتَوَفَّاکُمْ‌ بِاللَّيْلِ‌ وَ يَعْلَمُ‌ مَا جَرَحْتُمْ‌ بِالنَّهَارِ ثُمَ‌ يَبْعَثُکُمْ‌ فِيهِ‌ لِيُقْضَى‌ أَجَلٌ‌ مُسَمًّى‌ ثُمَ‌ إِلَيْهِ‌ مَرْجِعُکُمْ‌ ثُمَ‌ يُنَبِّئُکُمْ‌ بِمَا کُنْتُمْ‌ تَعْمَلُونَ‌

ترجمه

او کسی است که (روح) شما را در شب (به هنگام خواب) می‌گیرد؛ و از آنچه در روز کرده‌اید، با خبر است؛ سپس در روز شما را (از خواب) برمی‌انگیزد؛ و (این وضع همچنان ادامه می‌یابد) تا سرآمد معینی فرا رسد؛ سپس بازگشت شما به سوی اوست؛ و سپس شما را از آنچه عمل می‌کردید، با خبر می‌سازد.

ترتیل:
ترجمه:
الأنعام ٥٩ آیه ٦٠ الأنعام ٦١
سوره : سوره الأنعام
نزول : ٦ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٢٤
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«یَتَوَفَّاکُمْ»: شما را می‌میراند. مراد از میراندن در اینجا خواباندن است (نگا: زمر / ). «جَرَحْتُمْ»: فراچنگ آوردید. انجام دادید. گناه ورزیدید. «یَبْعَثُکُمْ»: شما را زنده می‌گرداند. مراد از زنده‌گرداندن در اینجا بیدارکردن است (نگا: زمر / ). «لِیُقْضَی»: تا این که پایان داده شود (نگا: بقره / . تا این که به اتمام رسانده شود (نگا: طه / تا آن گاه که مقدّر شود (نگا: سبأ / ). «أَجَلٌ مُّسَمّیً»: مدّت معیّن. مراد پایان زندگی یا مدّت زندگانی است (نگا: انعام / . «مَرْجِعُکُمْ»: رجوع و برگشت شما.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

تفسیر


نکات آیه

۱- تنها خداوند است که با قبض روح آدمى وى را در شب به خواب مى برد. (هو الذى یتوفکم بالّیل) «توفى» در آیه به معناى قبض روح است و چون در خواب نیز روح آدمى گرفته مى شود، از آن به «توفى» تعبیر شده است.

۲- روح انسان تمام حقیقت اوست. (هو الذى یتوفکم بالّیل) خداوند روح را توفى مى کند و مى گوید شما را توفى کردم، و این مى رساند که انسان همان روح است.

۳- خواب، پدیده اى شبیه به مرگ (هو الذى یتوفکم بالّیل) «توفى» به معناى قبض روح است. کاربرد این کلمه در مورد «خوابیدن» ناظر به شباهت مرگ و خواب است.

۴- خداوند بیدارکننده و برانگیزنده آدمى از خواب شبانگاه (هو الذى یتوفکم بالّیل و یعلم ما جرحتم بالنهار ثم یبعثکم فیه)

۵- خداوند به عملکرد روزانه آدمیان آگاه است. (و یعلم ما جرحتم بالنهار) «جرح» به معناى «کسب» است. (لسان العرب).

۶- خداوند در عین آگاهى به اعمال روز گذشته آدمیان (اعمال ناروا)، آنان را از خواب شب بیدار مى کند و روح را به آنان بازمى گرداند. (هو الذى یتوفکم بالّیل و یعلم ما جرحتم بالنهار ثم یبعثکم فیه)

۷- خداوند با وجود کارهاى بد آدمیان به آنان مهلت مى دهد. (هو الذى یتوفکم بالّیل و یعلم ما جرحتم بالنهار ثم یبعثکم فیه) جمله حالیه «و یعلم»، به قرینه جملات قبل و بعد، نوعى تهدید و توبیخ است ; اگر چه تصریحى به بدکارى آدمیان ندارد.

۸- دقت و تأمل در خوابیدن و بیدار شدن آدمى، راهى براى خداشناسى و توحید (هو الذى یتوفکم بالّیل و یعلم ما جرحتم بالنهار ثم یبعثکم فیه)

۹- خداوند شب را زمان مناسب براى خواب و آرامش و روز را براى تلاش و کار قرار داده است. (هو الذى یتوفکم بالّیل و یعلم ما جرحتم بالنهار ثم یبعثکم فیه) اگر چه خواب و بیدارى اختصاصى به شب و روز ندارد، ولى اینکه ظرف «توفى» شب است و ظرف «جرحتم» روز است، برداشت فوق به دست مى آید.

۱۰- آدمیان داراى اجل معین و مدت زمانى مشخص براى درنگ در دنیا (ثم یبعثکم فیه لیقضى أجل مسمى)

۱۱- تا زمانى که اجل آدمى فرا نرسیده باشد، خداوند وى را از خواب شبانگاهى برانگیخته و بیدار مى کند. (ثم یبعثکم فیه لیقضى أجل مسمى)

۱۲- زمانى که اجل آدمى فرا برسد دیگر از خواب برانگیخته و بیدار نمى شود. (ثم یبعثکم فیه لیقضى أجل مسمى) جمله «لیقضى» تعلیل براى «یبعثکم» است. یعنى برانگیختن آدمى از خواب براى به پایان رسیدن اجل است. مفهوم این تعلیل آن است که زمانى که اجل سرآید دیگر خداوند او را از خواب بیدار نمى کند. پس خواب مقدمه مرگ است.

۱۳- آدمیان با مرگ به سوى خداوند بازمى گردند. (لیقضى أجل مسمى ثم إلیه مرجعکم)

۱۴- خداوند در قیامت آدمیان را به کردارهاى دنیویشان آگاه مى کند. (ثم إلیه مرجعکم ثم ینبئکم بما کنتم تعملون)

۱۵- آگاهى خداوند بر کردارهاى آدمى، هشدارى به او در مورد عملکردش و پیامدهاى آن (ثم ینبئکم بما کنتم تعملون)

۱۶- قیامت، روزِ بُروز حقیقت اعمال دنیوى آدمیان است. (ثم إلیه مرجعکم ثم ینبئکم بما کنتم تعملون)

۱۷- آدمى در دنیا از حقیقت اعمال خود و بازتابهاى آن غافل است. (ثم ینبئکم بما کنتم تعملون)

روایات و احادیث

۱۸- قال رسول الله (ص): مع کل انسان ملک إذا نام یأخذ نفسه، فإن إذن الله فى قبض روحه قبضه و إلا رد إلیه فذلک قوله: «یتوفاکم باللیل».[۱] رسول خدا (ص) فرمود: همراه هر انسانى فرشته اى است که هنگام خواب، روح او را مى گیرد ; پس اگر خداوند اذن در قبض روح آن شخص بدهد، او را قبض روح مى کند و گر نه به او برمى گرداند و این است، معناى سخن خداوند: «یتوفاکم باللیل».

موضوعات مرتبط

  • آرامش: در شب ۹
  • اجل: مسمّى ۱۰، ۱۱
  • انسان: ها در قیامت ۱۴ ; حقیقت انسان ۲ ; خواب انسان ۱ ; روح انسان ۲ ; عمل انسان ۵، ۶، ۱۵ ; عمل ناپسند انسان ۷ ; غفلت دنیوى انسان ۱۷ ; هشدار به انسان ۱۵
  • بازگشت به دنیا:۱۳
  • تعقل: درباره بیدارى ۸ ; تعقل درباره خواب ۸
  • خدا: اختصاصات خدا ۱ ; افعال اخروى خدا ۱۴ ; افعال خدا ۱، ۴، ۶، ۹، ۱۱ ; دلایل خدا شناسى ۸ ; علم خدا ۵، ۶، ۱۵ ; مهلت خدا ۱۷ ; هشدار خدا ۱۵
  • خواب: بیدارى از خواب ۴، ۶، ۱۱ ; توفّى در خواب ۱، ۳، ۱۸ ; حقیقت خواب ۱، ۳ ; خواب در شب ۱، ۹
  • روح: بازگشت روح ۶
  • روز: تلاش در روز ۹ ; نقش روز ۹
  • شب: نقش شب ۹
  • عمل: آثار عمل ۱۵ ; حقیقت عمل ۱۷ ; ظهور حقیقت عمل ۱۶ ; غفلت از آثار عمل ۱۷
  • قیامت: حسابرسى در قیامت ۱۴ ; ظهور حقایق در قیامت ۱۴، ۱۶ ; ویژگى قیامت ۱۶
  • مرگ: آثار مرگ ۱۲، ۱۳
  • ملائکه: موکّل ۱۸

منابع

  1. الدر المنثور، ج ۳، ص ۲۸۰.