الضّرّاء
«ضَرّاء» از مادّه «ضُرّ» به گفته «راغب» در «مفردات»: نقطه مقابل «سَرّاء» یعنى آنچه مایه مسرت و موجب منفعت است، مى باشد (دقت کنید)، و «ضرّاء» به معناى ناراحتى روحى مانند: غم و اندوه و جهل و نادانى و یا ناراحتى هایى که از بیمارى و از دست دادن مقام و مال و ثروت پیدا مى شود. و «بأساء» یکى از عوامل ایجاد «ضرّاء» خواهد بود، بنابراین «ضرّاء» شامل هرگونه زیانى که دامنگیر انسان بشود در امور جانى، مالى، عرضى و امثال آن را شامل مى گردد.
ریشه کلمه
- ضرر (۷۴ بار)
قاموس قرآن
اين كلمه 9 بار در قرآن مجيد آمده است. در بعضى مقابل با سرّاء به كار رفته مثل [اعراف:95]. و در بعضى با رحمت و نعمت، نظير [فصّلت:50]، [هود:10]. و در بعضى رديف بأساء آمده نحو [بقره:177]. بأساء، ضرّآء هر دو اسم مؤنث اند و مذكّر ندارند و از فرّآء نقل شده: جايز است كه بر وزن أبؤس و أُضُّر. جمع بسته شوند. ضرّآء در هر حال از ضرر است قاموس و اقرب آن را: زمينگيرى، سختى، نقص اموال و انفس و ضدّ سرّاء گفتهاند. صحاح فقط سختى مىگويد. نا گفته نماند: آن گاه كه مقابل سرّاء و نعمت آمده مطلب روشن است و مراد از آن گرفتارى و بيچارگى است مثل «قَدْ مَسَّ آبائِنا الضَّراءُ وَ السَّراء» يعنى بع پدران ما شادى و سختى هر دو رسيد. ولى آنگاه كه در رديف بأساء آيد چنانكه گذشت مراد از آن چيست؟ در «بأساء» از ازهرى نقل شد: كه آن در سختيهائى گفته مىشود كه خارج از بدن باشد مثل گرفتارى در اموال و غيره، و ضرّآء در گرفتارى هايث بدنى است مثل مرض، و غيره طبرسى رحمة اللّه در ذيل آيه 177 بقره بأساء را فقر، ضرّآء را بيمارى و درد گفته است. هكذا در جوامع الجامع. به نظر من: اين فرق در صئرت جكع شدن با بأساء است وگرنه ضرّاء چنانكه از قاموس، صحاح و اقرب نقل شد شامل سختىهاى بدنى و غيره است. در صحيفه سجاديّه دعاى 47 آمده: «وَ اَبِنْ بِهِ الضَّرآءَ مِنْسَبيلِكَ» يعنى به واسطه امام گرفتارى و سختى را از راه خود (كه حق است) كنار كن. در اينجا نيز ضراء در سختىهاى غير بدنى است.
