الأنعام ١٨
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ هُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ عِبَادِهِ وَ هُوَ الْحَکِيمُ الْخَبِيرُ |
ترجمه
| الأنعام ١٧ | آیه ١٨ | الأنعام ١٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْقَاهِرُ»: غالب. مسلّط. «فَوْقَ»: اسمی است به معنی (عَلی) یعنی بر (نگا: اعراف / .
تفسیر
- آيات ۱۸ - ۱۲، سوره انعام
- اقامه برهان بر معاد با استناد به مالكيت مطلقه خداوندمتعال و رحمت او.
- توضيحى در مورد (( سميع )) و (( عليم )) بودن خداى سبحان .
- عواملپيدايش مرام بت پرستى .
- احتياج عليه بت پرستان با بهره جستن از منطق خودشان .
- معناى (( قاهر )) بودن خداى سبحان و فرق آن با قهر و غلبه موجودات بر يكديگر.
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ «18»
اوست كه بر بندگان خود قاهر و مسلط است و اوست حكيم آگاه.
نکته ها
كلمه‌ى «قهر»، به آن نوع غلبه‌اى گفته مى‌شود كه مقهور، ذليلِ قاهر باشد.
در آيه‌ى 14، ولايت و رزّاقيّت خدا مطرح بود: وَلِيًّا ... وَ هُوَ يُطْعِمُ در آيه‌ى 15، قهر و قيامت الهى: إِنِّي أَخافُ ... عَذابَ در آيه‌ى 16، نجات و رحمت خدايى: ... فَقَدْ رَحِمَهُ در آيه‌ى 17، حلّ مشكلات و رسيدن به خيرات: «فَلا كاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ» و در اين آيه، قدرت مطلقه‌ى خدا مطرح است: «وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ»
پیام ها
1- از ديگران هراسى نداشته باشيم كه قدرت خدا فوق همه‌ى قدرت‌هاست. «وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ»
2- قدرت و قهاريّت خدا، همراه با حكمت و علم اوست. «الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ»
3- نفع و ضرر رساندن خداوند، بر اساس حكمت و آگاهى اوست. يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ ... يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ ... وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ «18»
وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ: و ذات قهار اوست قهر كننده، و غلبه نماينده فوق بندگان خود، يعنى او سبحانه استعلا و غالبيت دارد به قدرت و قهر بر همه مخلوقات وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ: و اوست فاعل آنچه بر وفق مصلحت و مقتضاى حكمت باشد، دانا و آگاه به حقايق احوال بندگان و مصالح امور ايشان از خير و شر و نفع و ضرر و مرض و صحت و ضيق و وسعت، پس قهاريت و غلبيت و استيلاى او به تعدى و ظلم نباشد، بلكه محض عدل و عدل محض است؛ با وجود فرط قهاريت، اراده امرى نفرمايد مگر آنكه موافق حكمت و مقتضاى مصلحت عباد باشد.
حضرت امير المؤمنين عليه السّلام فرمايد: بتحقيق خداوند متعال داناست به پنهانيها، و آگاه است از ضميرها. ذات سبحانى راست احاطه از حيث علم و قدرت به همه چيز از كليات و جزئيات، و او راست غلبه و تسلط به هر چيز از كائنات، و قدرت بر هر شى‌ء از مكوّنات، و چون ذات واجب الوجود بر سرائر و ضمائر شما آگاه و علم او احاطه دارد به همه احوال شما، پس بايد عمل كند عامل از شما در ايام مهلت خود، يعنى عمر، پيش از سرعت لحوق اجل او. و در زمان فراغت و حضور قبل از زمان مشغولى به اهوال قبور و نشور، و در زمان تنفس او قبل از آنكه گرفته شود راه نفس او. «1»
«1» نهج البلاغه، خطبه 86.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 238
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ «18»
ترجمه
و او است غالب فوق بندگانش و او است درست كردار آگاه.
تفسير
تصوير غلبه بقدرت غير متناهيه است كه در آيه سابقه بآن اشاره شد بعلاوه بيان حكمت كامله خداوند در تدبير امور بندگان و احاطه علميه الهيه بجزئيات احوال عباد و سرائر آنها شده است تا مبرهن شود كه سزاوار است بنده در تمام امور اعتماد و اتّكال بحق نمايد و تفويض امور خويش را باو كند تا از همّ و غم فارغ و از خلق بى‌نياز شود و امور او بر وفق حكمت و صلاح منظم گردد و بخير دنيا و آخرت برسد ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ هُوَ القاهِرُ فَوق‌َ عِبادِهِ وَ هُوَ الحَكِيم‌ُ الخَبِيرُ «18»
و خداوند قاهر است بر سر تمام بنده‌گان خود و او است عالم بجميع حكم و مصالح و دانا است بجميع جزئيات و خصوصيات.
وَ هُوَ القاهِرُ قاهريت از صفات ذاتيه است و صفات كماليه عين ذات حق است، و توهّم اينكه از صفات فعليه است چون مقهوري بايد باشد تا خداوند بر او قاهر باشد مثل خالقية و رازقيت فاسد است.
توضيح كلام اينكه صفات ذاتيه دو قسم است: صفات صرفه مثل حي‌ّ، ازليت، ابديت، سرمديت. و صفات ذات اضافه مثل قادريت، عالميت. قادر اذ لا مقدور و عالم اذ لا معلوم پس قاهر اذ لا مقهور. و معناي قاهريت يعني تمام اشياء مقهور تحت قدرت او است و با قادر قريب المعني است.
فَوق‌َ عِبادِهِ فوقيت بمعني علو و ارتفاع و احاطه است مثل يَدُ اللّه‌ِ فَوق‌َ أَيدِيهِم فتح آيه 10.
وَ هُوَ الحَكِيم‌ُ با اينكه قدرت و غلبه و قهر او بر جميع بالذات باشد و هر چه بخواهد بكند ميتواند لكن عالم بجميع حكم و مصالح است و بر خلاف حكمت و مصلحت فعلي از او صادر نخواهد شد زيرا بر خلاف حكمت يا قبيح است اگر ذي مفسده باشد يا لغو است اگر بلا مصلحت باشد و هر دو محال است از او صادر شود و همين است معني عدل که يكي از اصول مذهب شيعه است الخبير خبير عالم بجزئيات است از ظاهر و باطن، از سري تا ثريّا، از مجردات و ماديات، نباتات جمادات، جن‌ّ، انس، ملك، حيوانات برّي و بحري با خبر است.
28
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- آدمیان، مقهور در برابر اقتدار یگانه خداوند هستند. (و هو القاهر فوق عباده)
۲- قدرت بدون رقیب خداوند در رساندن خیر و شر به آدمى، نشانه اقتدار و غلبه او بر تمامى بندگان (و إن یمسسک اللّه بضر ... و هو القاهر فوق عباده)
۳- تنها خداوند، حکیم (کاردان) و خیبر (آگاه به دقایق امور) است. (و هو الحکیم الخبیر) معرفه بودن مبتدا (هو) و خبر (الحکیم الخبیر) بیانگر حصر است.
۴- قهر و غلبه خداوند بر اساس حکمت و آگاهى کامل و دقیق اوست. (و هو القاهر فوق عباده و هو الحکیم الخبیر)
۵- نفع و ضرر رساندن خداوند به آدمیان بر اساس حکمت و آگاهى (و إن یمسسک اللّه بضر فلا کاشف له إلا هو ... هو الحکیم الخبیر)
۶- راه نیافتن هیچگونه ضعف و کاستى، گزافه، جهل و اشتباه در حریم خداوند (و هو القاهر فوق عباده و هو الحکیم الخبیر) از صفات «قاهر»، «حکیم» و «خبیر»، که براى خداوند بیان شده، برداشت فوق استفاده شده است.
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: حکیم ۳ ; خبیر ۳ ; صفات جلال ۶
- انسان: ضعف انسان ۱
- خدا: احاطه خدا ۲ ; احسان خدا ۲، ۵ ; اختصاصات خدا ۳ ; اضرار خدا ۲، ۵ ; افعال خدا ۴ ; حکمت خدا ۳، ۴ ; حکمت در افعال خدا ۵ ; خدا و اشتباه ۶ ; خدا و جهل ۶ ; خدا و ضعف ۶ ; علم خدا ۳، ۴، ۵ ; قدرت خدا ۱، ۲ ; قهّاریت خدا ۱، ۲، ۴
- خیر: منشأ خیر ۲، ۵
- شرور: منشأ شرور ۲، ۵
منابع
