الأنعام ١٤٢
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ مِنَ الْأَنْعَامِ حَمُولَةً وَ فَرْشاً کُلُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ وَ لاَ تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ |
ترجمه
| الأنعام ١٤١ | آیه ١٤٢ | الأنعام ١٤٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«حَمُولَةً»: چهارپایان باربر. چهارپایان بزرگ؛ از قبیل: گاو و شتر. عطف بر واژه (جنَّاتٍ) است. «فَرْشاً»: چهارپایانی که کوچکند و از پشم و موی آنها فرشها و گستردنیها تهیّه می‌گردد. از قبیل: بز و گوسفند (نگا: نحل / ). «خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ»: گامهای اهریمن. مراد راههای شیطان است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ إِذْ قُلْنَا لِلْمَلاَئِکَةِ اسْجُدُوا... (۱) إِنَ الشَّيْطَانَ لَکُمْ عَدُوٌّ... (۲) وَ ذَلَّلْنَاهَا لَهُمْ فَمِنْهَا... (۱) اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَکُمُ... (۲) وَ لَکُمْ فِيهَا مَنَافِعُ وَ... (۱)
يَا بَنِي آدَمَ لاَ يَفْتِنَنَّکُمُ... (۱) وَ إِنَ لَکُمْ فِي الْأَنْعَامِ... (۲) وَ مِنْ ثَمَرَاتِ النَّخِيلِ وَ... (۱) وَ اللَّهُ جَعَلَ لَکُمْ مِنْ... (۱) أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنَا... (۱) وَ يُرِيکُمْ آيَاتِهِ فَأَيَ آيَاتِ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱۵۰ - ۱۳۶، سوره انعام
- بيان آيات شريفه ، كه متضمن احتجاج عليه مشركين در مورد قربانى كردن فرزندانشان در برابر بت ها، و بعض احكام در مورد خوردنى ها، مى باشد.
- مراد از نهى از اسراف در: (( و لا تسرفوا انه لا يحب المسرفين )) .
- خداوند متعال به مشيت تكوينى خود از هيچكس ايمان نخواسته است .
- رواياتى در مورد حق فقراء و مساكين در محصول زراعت .
- معناى : (( ثمانيه ازواج من الظاءن اثنين ... )) .
- در قيامت از جاهل سؤ ال مى شود: چرا علم نياموختى تا بدان عمل كنى ؟.
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ مِنَ الْأَنْعامِ حَمُولَةً وَ فَرْشاً كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ «142»
و بعضى از چهارپايان باركش و بعضى غير باركش و مثل فرش (به زمين نزديك) اند (و يا از كرك و پشم آنها براى فرش استفاده مى‌شود) از آنچه خداوند روزى شما ساخته بخوريد و از گامهاى (وسوسه‌انگيز) شيطان پيروى نكنيد، چرا كه او دشمن آشكار شماست.
نکته ها
در آيه‌ى قبل به نعمتهاى خداوند در محصولات كشاورزى اشاره شده و در اينجا به دامدارى و انواع بهره‌هايى كه انسان از حيوانات مى‌برد.
مراد از كلمه «فرش»، چهارپايانى مثل گوسفند است كه به خاطر نزديكى بدنشان به زمين، به منزله فرش هستند، يا اينكه از پشم و كرك و موى آنها فرش مى‌بافند.
بيشتر مفسّران، كلمه‌ى «حَمُولَةً» را به معناى حيوانات باربر دانسته‌اند، و «فرش» را حيوانات غير باربر معنا كرده‌اند.
پیام ها
1- هستى و آفريده‌هايش، مسخّر انسان است. «حَمُولَةً وَ فَرْشاً»
2- قانون كلى در حيوانات، حلال بودن مصرف آنهاست، مگر آنكه دليلى بر
جلد 2 - صفحه 569
حرمت باشد. «كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ»
3- تحريم حلال‌ها، از گامهاى شيطانى است. كُلُوا ... وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ
4- تنها توصيه به خام‌خوارى كه امروز در ميان گروه كثيرى رواج دارد و نهى از مصرف گوشت، ممنوع است. وَ مِنَ الْأَنْعامِ ... كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ
5- نسبت به خوردنى‌ها بايد مواظب باشيم. كُلُوا ... وَ لا تَتَّبِعُوا چنانكه اوّلين اهرم شيطان براى گمراه كردن حضرت آدم، غذا بود.
6- سر سفره‌ى خداوند، از دشمن او پيروى نكنيم. «كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ»
7- سياست شيطان، انحراف تدريجى است، نه دفعى. «خُطُواتِ الشَّيْطانِ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ مِنَ الْأَنْعامِ حَمُولَةً وَ فَرْشاً كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ (142)
وَ مِنَ الْأَنْعامِ حَمُولَةً وَ فَرْشاً: و ذات اقدس الهى است كه بيافريد از چهارپايان آنچه حامل اثقال است مثل شتر و اسب و قاطر، و آنچه مفروش شود براى ذبح مانند گوسفند و گاو، و يا آنچه از مو و پشم و كرك انعام يافته مى‌شود براى فرش كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ: بخوريد از آنچه روزى فرموده خداى تعالى شما را، و حلال ساخته براى شما وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ: و متابعت نكنيد گامهاى شيطان را، يعنى به راه او مرويد و به وسوسه او حلال را حرام و حرام را حلال منمائيد إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ: بدرستى كه شيطان مر شما را
«1» تفسير عياشى، جلد اوّل، صفحه 379، حديث 106.
«2» تفسير نور الثقلين، جلد اوّل، صفحه 638، حديث 306 (روايت از امام صادق (ع) است)
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 391
دشمنى است آشكارا.
تبصره- علماى اخلاق فرموده‌اند: دشمنهاى حقيقى انسان چهار است:
1- دنيا- سلاحش (اسباب) لقاء با خلق و معاشرت، و زندانش گوشه‌نشينى و عزلت است. 2- نفس- سلاحش فراغت و راحت، و حبس او به سحر و طاعت 3- هوى- سلاحش كلام و صحبت، و حبس او به خاموشى و سكوت 4- شيطان- سلاحش لذت و سيرى، و حبس او زحمت و گرسنگى؛ و اين دشمن اقوى مى‌باشد كه به معيت آن سه هلاكت ابدى را براى انسان فراهم نمايد. خوشا به حال عاقل هشيار كه مترصد دشمنان خود بوده به مصاحبت طاعت، و رياضت عبادت، قهر و غلبه را دريابد.
تنبيه- احمد حنبل در مسند خود، و بيهقى در شعب الايمان و باب الاعتصام مشكوة، و ابن اثير در نهايت، و بغوى در معالم، در ذيل اين آيه شريفه از جابر انصارى روايت نموده كه عمر بن خطاب خدمت پيغمبر صلى اللّه عليه و آله آمد و عرض كرد: إنّا نسمع احاديث من يهود تعجبنا افترى ان نكتب بعضها؟ فقال يا ابن الخطّاب ا متهوّكون انتم كما تهوكت اليهود و النّصارى لقد جئتكم بها بيضاء نقيّة لو كان موسى حيّا ما و سعه الّا اتباعى. «1» يعنى ما حديثها از يهود مى‌شنويم به تعجب آرد ما را خوبى آنها. آيا رأى مى‌دهى تا بنويسيم بعض مقالات را. پيغمبر صلى اللّه عليه و آله به غيظ آمده فرمود: اى پسر خطاب، آيا شما حيران مى‌سازيد اين امت را در وادى ضلالت، چنانچه يهود و نصارى در ضلالت افتاده‌اند.
هر آينه آمدم به شما به شريعتى خالصه، پاكيزه و روشن مانند نور درخشنده در ليله مظلمه. اگر موسى، حيات و درك كردى شريعت مرا گنجايش و در خور و سزاوار او نبود مگر متابعت و پيروى من.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ مِنَ الْأَنْعامِ حَمُولَةً وَ فَرْشاً كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ (142)
ترجمه
و از چهارپايان باركش و مفروش را بخوريد از آنچه روزى كرد شما را خدا و پيروى مكنيد كامهاى شيطان را همانا او مر شما را دشمنى است آشكار.
تفسير
چنانچه خداوند ايجاد فرمود جنّات را كه در آيه سابقه ذكر شد ايجاد فرمود براى انتفاع مردم از جنس شتر و گاو و گوسفند حيوان باركش و آنچه را از پشم و كرك و موى آن فرش بافته ميشود و بنظر حقير ايجاد فرمود از جنس چهارپايان باركش و سوارى را كه بمنزله فرش انسان است در هر حال بايد از خوردن آنها هم كاملا منتفع شد و بعنوان غير مشروع نبايد آنها را تحريم نمود كه آن متابعت شيطان است كه عداوت
جلد 2 صفحه 390
آن با بنى آدم واضح است و در آيات سابقه اشاره بوجه تحريم آنها شده است ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ مِنَ الأَنعام‌ِ حَمُولَةً وَ فَرشاً كُلُوا مِمّا رَزَقَكُمُ اللّه‌ُ وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيطان‌ِ إِنَّهُ لَكُم عَدُوٌّ مُبِينٌ (142)
و نيز خدا انشاء فرمود از انعام و چهارپايان يك قسمت که بر آنها سوار شويد يا باركش باشند مثل شتر، قاطر، خر و امثال آنها که حموله است و يك قسمت که از پشم و كرك آنها لباس و فرش درست ميكنيد مثل گوسفند و بز و امثال آنها يا آنكه ميخوابانيد و ذبح ميكنيد يا صغار حيوانات علي اختلاف تفاسير در كلمه فرش، بخوريد از آنچه خدا روزي شما قرار داده و متابعت قدمهاي شيطان را نكنيد محققا او از براي شما دشمن آشكار است.
جلد 7 - صفحه 225
وَ مِنَ الأَنعام‌ِ من تبعيضيه است يعني بعض انعام و واو عاطفه است بجنّات مدخول انشأ است يعني و انشأ من الانعام و انعام اقسامي دارند آبي و خاكي وحشي و اهلي، و اهلي هم اقسام زيادي دارند يك قسم حمولة است که بر ظهر آنها حمل ميشود يا بر آنها سوار ميشوند يا بار بر آنها بار ميكنند مثل شتر، اسب، الاغ، قاطر و غير اينها و يك قسم فرشا ظاهرا براي افتراش زمين است مثل قالي، پتو، نمد، گليم و غير اينها، و اينکه نميرساند که فائده منحصر بحمل و فرش باشد فقط اينکه يكي از فوائد آنها است اكل همه آنها جايز است يا واجب يا مستحب‌ّ يا مباح يا مكروه، و همچنين فوائد ديگر البسه نعل، دلو، قرية، محفظه و غير اينها لذا ميفرمايد كُلُوا مِمّا رَزَقَكُمُ اللّه‌ُ گفتيم امر براي ترخيص است زيرا در مقام توهم حظر است.
وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيطان‌ِ اينکه جمله در مجلد دوم سوره بقره آيه 168 تفسير شده که مراد قدمهاي شيطان سبل شيطان است که شامل جميع معاصي ميشود بالاخص مورد آيه هم در سوره بقره هم در اينکه مقام اشاره بكسانيست که بعض انعام را بر خود يا بر زنها حرام ميدانند يا صوفيه و اهل رياضات باطله که حيواني نميخورند.
إِنَّهُ لَكُم عَدُوٌّ مُبِينٌ عداوت شيطان از اول با حضرت آدم ابو البشر (ع) ظاهر شد و قسمهايي که خورده فَبِعِزَّتِك‌َ لَأُغوِيَنَّهُم أَجمَعِين‌َ زمر آيه 83 وَ لَأُغوِيَنَّهُم أَجمَعِين‌َ حجر آيه 39 لَأَقعُدَن‌َّ لَهُم صِراطَك‌َ المُستَقِيم‌َ ثُم‌َّ لَآتِيَنَّهُم مِن بَين‌ِ أَيدِيهِم وَ مِن خَلفِهِم وَ عَن أَيمانِهِم وَ عَن شَمائِلِهِم وَ لا تَجِدُ أَكثَرَهُم شاكِرِين‌َ اعراف آيه 16، و خداوند هم ميفرمايد وَ لَقَد صَدَّق‌َ عَلَيهِم إِبلِيس‌ُ ظَنَّه‌ُ سبأ آيه 19، بالجمله خطوات شيطان همان سبل شيطانيست که ميفرمايد وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُل‌َ انعام آيه 154،
226
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- خداوند، آفریننده برخى از چهارپایان براى بارکشى و برخى براى خوراک و پوشاک است. (و هو الذى أنشأ ... و من الأنعم حمولة و فرشا) «فرشا» در قبال «حمولة» قرار گرفته که بیانگر گروه دیگرى از چهارپایان است. یعنى حیواناتى که از پوست آنها مى توان به عنوان فرش استفاده کرد یا به جهت کوچکى جثه و نزدیک بودن به زمین بدانها فرش اطلاق شده است.
۲- جواز خوردن گوشت چهارپایان (شتر، گاو، گوسفند) (و من الأنعم ... کلوا مما رزقکم الله) «أنعام» جمع «نعم» به شتر، گاو و گوسفند، اطلاق مى شود. (لسان العرب).
۳- خداوند گوشت چهارپایان (شتر، گاو، گوسفند) را روزى انسان قرار داده است. (و من الأنعم ... کلوا مما رزقکم الله)
۴- تحریم و ممنوعیت استفاده از نعمتهاى الهى به دلایل واهى مجاز نیست. (کلوا مما رزقکم الله و لا تتبعوا خطوت الشیطن)
۵- حرام شمردن نعمتهاى خداوند، بدون دلیل و یا به دلایل واهى، پیروى از راه و گام شیطان است. (و لا تتبعوا خطوت الشیطن)
۶- امساک بى بدیل از خوردن گوشت چهارپایان (زهد بیجا) پیروى از راه شیطان است. (و من الأنعم ... کلوا ... و لا تتبعوا خطوت الشیطن)
۷- راههاى شیطان متنوع و گوناگون است. (و لا تتبعوا خطوت الشیطن) محتمل است جمع آورده شدن «خطوات» به ملاحظه تعدد و تنوّع راههاى شیطان باشد.
۸- خوردن روزى خداوند و پیروى کردن از شیطان، کارى است ناشایست و نکوهیده. (کلوا مما رزقکم الله و لا تتبعوا خطوت الشیطن)
۹- مشرکان عصر جاهلیت در اسارت گامها و راههاى شیطان بودند. (و قالوا هذه أنعم و حرث حجر ... کلوا مما رزقکم الله و لا تتبعوا خطوت الشیطن)
۱۰- شیطان دشمن آشکار آدمى است. (إنه لکم عدو مبین)
۱۱- دشمنى شیطان با انسان، فلسفه نهى شدن آدمى از پیروى اوست. (و لا تتبعوا ... إنه لکم عدو مبین)
روایات و احادیث
۱۲- عن أبى جعفر (ع): ان اصحاب محمّد (ص) قالوا: یا رسول الله ... إذا کنا عندک فذکرتنا و رغبتنا و جلنا و نسینا الدنیا و زهدنا ... فاذا خرجنا من عندک و دخلنا هذه البیوت و شممنا الاولاد و رأینا العیال و الاهل یکاد أن نحول عن الحال التى کنا علیها عندک ... فقال لهم رسول الله (ص): ... إن هذه خطوات الشیطان فیرغبکم فى الدنیا ... .[۱] از امام باقر (ع) روایت شده که یاران رسول خدا (ص) به آن حضرت عرض کردند: ... هنگامى که ما نزد شما هستیم و ما را متذکر مى کنید و ترغیب مى نمائید
۱- . کافى، ج ۲، ص ۴۲۴، ح ۱ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۷۷۲- ، ح ۳۱۴. احساس ترس مى کنیم و دنیا را فراموش کرده و زهد مىورزیم ... اما چون از نزد شما خارج مى شویم و به خانه هاى خود مى رویم و فرزندان و خانواده را مى بینیم، نزدیک است از آن حال معنوى که نزد شما داشتیم برگردیم ... رسول خدا (ص) فرمود: ... این از گامهاى شیطان است که شما را به دنیا ترغیب مى کند ... .
۱۳- روى عن أبى جعفر و أبى عبدالله(ع): إن من خطوات الشیطان الحلف بالطلاق و النذور فى المعاصى و کل یمین بغیر الله تعالى.[۲] از امام باقر و امام صادق (ع) روایت شده است: سوگند بر مطلقه شدن همسر و نذر در گناهان و هر سوگندى به غیر نام خداى تعالى، پیروى از گامهاى شیطان است.
موضوعات مرتبط
- احکام:۲، ۴ فلسفه احکام ۲، ۴ ۱۱
- اطاعت: از شیطان ۵، ۶، ۱۱، ۱۳
- انسان: دشمنان انسان ۱۰، ۱۱ ; روزى انسان ۳
- جاهلیت: رسوم جاهلیت ۹
- چهارپایان: اجتناب از گوشت چهارپایان ۶ ; بارکشى از چهارپایان ۱ ; چهارپایان حلال گوشت ۲، ۳ ; خالق چهارپایان ۱ ; فواید چهارپایان ۱
- خدا: افعال خدا ۳ ; خالقیت خدا ۱ ; نعمتهاى خدا ۴، ۵، ۸
- خوردنیها: احکام خوردنیها ۲ ; خوردنیهاى حلال ۲
- دنیاطلبى: تشویق به دنیاطلبى ۱۲ ; عوامل دنیاطلبى ۱۲
- دین: بدعت در دین ۴، ۵
- زهد: منفى ۶
- سوگند: ناپسند ۱۳
- شتر: حلیت گوشت شتر ۲ ; گوشت شتر ۳
- شیطان: اغواگرى شیطان ۱۲ ; پیروان شیطان ۹ ; تشویق شیطان ۱۲ ; تنوّع راههاى شیطان ۷ ; دشمنى شیطان ۱۰، ۱۱ ; سرزنش اطاعت از شیطان ۸ ; نقش شیطان ۱۲
- عمل: ناپسند ۸
- گاو: حلیت گوشت گاو ۲ ; گوشت گاو ۳
- گوسفند: حلیت گوشت گوسفند ۲ ; گوشت گوسفند ۳
- مباحات: تحریم مباحات ۴، ۵
- مشرکان: دوران جاهلیت ۹
- نذر: ناپسند ۱۳
- نعمت: استفاده از نعمت ۸ ; تحریم نعمت ۴، ۵
منابع
