سوره الأنعام
سوره المائدة | سوره الأنعام | سوره الأعراف | |||||||||||||||||||||||
|
در حال بارگیری... |
|
متن سوره
(تمامی) ستایشها خدایی را سزاست که آسمانها و زمین را آفرید و تاریکیها و روشنایی را نهاد. سپس کسانی که به پروردگارشان کفر ورزیدند، (غیر او را) با او برابر میشمرند.
اوست کسی که شما را (در آغاز) از گل آفرید، سپس مدتی را مقرّر داشت و اَجَلی (حتمی) نامیده شده نزد اوست. سپس (همین) شما (در ربوبیت او) شکی دارید.
و اوست خدا در آسمانها و در زمین. نهانتان و آشکارتان را میداند. و آنچه را به دست میآورید میداند.
و هیچ نشانهای از نشانههای پروردگارشان برایشان نمیآید، مگر آنکه (آنان) اعراضکنندگان از آن بودهاند.
پس همانا هنگامی که (حق) سویشان آمد با حق (همان را) تکذیب کردند. پس در آینده (حقیقتِ) خبرهای مهمِ آنچه را که به مسخره میگرفتهاند، به آنان خواهد رسید.
آیا ندیدند -در روزگارانی پیش از آنان- چه بسیار نسلهایی (از مردمان) را هلاک کردیم؟ در حالیکه آنان را (به گونهای) در زمین تمکّن و امکاناتی دادیم که برای شما آن تمکّن و امکانات را ندادیم و (بارانها و برفها و بادهای) آسمان را پیدرپی بر آنان فرو فرستادیم و رودبارها را از زیر جایگاهشان روان ساختیم. پس ایشان را به (همان) گناهانشان هلاک کردیم و پس از آنان نسلهای دیگری پدید آوردیم.
و اگر نوشتهای در کاغذی بر تو نازل میکردیم، پس آنان (هم) آن را با دستهای خود لمس میکردند، کسانی که کفر ورزیدند همانا میگفتند: «این جز سحری آشکارگر نیست.»
و گفتند: «چرا فرشتهای بر او نازل نشده؟» و اگر فرشتهای فرود میآوردیم، همواره کار(شان) تمام میشد؛ و پس از آن مهلت داده نمیشوند.
و اگر او را فرشتهای قرار میدادیم، بیگمان وی را (به صورت) مردی در میآوردیم و (همانا او را) بر آنان مشتبه میساختیم، چنان که (خودشان هم) آن را مشتبه میدارند.
و بیگمان پیش از تو همانا پیامبرانی به مسخره گرفته شدند. پس آنچه را مسخره میکردند، همان، گریبانگیر کسانی شد که آنان را استهزا میکردهاند.
بگو: «در زمین بگردید، سپس بنگرید (که) فرجام تکذیبکنندگان چگونه بوده است.»
بگو: «آنچه در آسمانها و زمین است از آنِ کیست؟» بگو: «از آنِ خداست.» رحمت را بر خودش مقرر گردانیده است، (که) بیگمان شما را فراسوی روز قیامت - که در آن هیچ شکّ مستندی نیست- بهراستی، بدون برگشت گرد خواهد آورد. کسانی که خودشان را باخته (و) زیان کردهاند، (هم)آنان ایمان نمیآورند.
و آنچه در شب و روز سکنی و سکونت دارد، تنها از آنِ اوست. و او بس شنوای بسیار داناست.
بگو: «آیا جز خدا را- (که) پدید آورندهی آسمانها و زمین بر مبنای فطرت توحیدی است- به سرپرستی برگزینم؟ حال آنکه او خوراک میدهد و خوراک داده نمیشود.» بگو: «من بهراستی مأمور شدم نخستین کسی باشم که تسلیم خدا شده و (نیز به من فرمان داده شده که:) “هرگز از مشرکان مباش”.»
بگو: «اگر به پروردگارم عصیان ورزم ، بیگمان از عذاب روزی بزرگ هراسانم.»
در چنان روزی، کسی که عذاب از او برگردانده شود، همانا خدا به او رحم کرده و این همان رستگاریِ بیزیانِ روشنگر است.
و اگر خدا به تو زیانی رساند، پس هیچ کس جز او برطرفکنندهی آن (زیان) نیست و اگر خیری به تو رساند (نیز همینگونه است). پس او بر هر چیزی بسیار تواناست.
و اوست که بر (سر و سامان) بندگانش چیره است و اوست بسی فرزانهی آگاه.
بگو: « گواهی چه چیزی (از همه) بزرگتر است؟» بگو: «خدا میان من و شما گواهی است. و این قرآن فراسوی من وحی شد تا به وسیلهی آن، شما و هر کس را که بالغ شد و (قرآن) به او رسیده هشدار دهم؛ آیا بهدرستی و بیگمان شما گواهی میدهید که با خدا، خدایان دیگری هستند؟» بگو: «من گواهی نمیدهم.» بگو: «تنها او خدایی یگانه است و من همانا از آنچه (به او) شرک میورزید بیزارم.»
کسانی که کتاب (وحیانی) به آنان دادهایم، همانگونه که پسران خود را میشناسند او [:پیامبر و کتابش] را (هم) میشناسند. پس کسانی که خودشان را (باخته و) زیان کردهاند، (هم)آنان ایمان نمیآورند.
و کیست ستمکارتر از کسی که بر خدا دروغی بست، یا با نشانههای(ربانی) او (همو و فرستادگانش را) تکذیب کرد؟ بیگمان، ستمکاران (خودشان و دیگران را) رستگار نمیکنند.
و روزی همهی آنان را گرد (هم) میآوریم، سپس به کسانی که شرک آوردند میگوییم: «کجایند شریکانتان که میپنداشتهاید (شریکان خدایند)؟»
سپس آشوب آتشبارشان (آشوبگریشان) جز این نبوده است که گفتند: «به خدا -پروردگارمان- سوگند که ما مشرک نبودهایم.»
بنگر، چگونه بر زیان خودهاشان دروغ گفتند و آنچه به گزاف (به خدا) نسبت میدادهاند از ایشان گم شد.
و برخی از آنان سوی تو گوش فرا میدارند، در حالیکه ما بر دلهایشان پردههایی افکندیم، تا آن را نفهمند و در گوشهایشان سنگینی (قرار دادهایم) و اگر هر (گونه) نشانهای را ببینند به آن ایمان نمیآورند، تا هنگامی که نزد تو میآیند (و) با تو جدال میکنند. کسانی که کفر ورزیدند، گویند: «این (کتاب) چیزی جز افسانهها، نوشتهها و بافتههای پیشینیان نیست.»
حال آنکه آنان (مکلفان را) از آن باز میدارند و (خود نیز) از آن دوری میکنند و جز خویشتن را به هلاکت نمیافکنند و باریکبینی نمیکنند.
و کاش اینان را - هنگامی که بر آتش بازداشت شدند - ببینی. پس گویند: «کاش ما باز گردانده میشدیم و (تا دیگر)با آیات پروردگارمان (همانها و او را) تکذیب نکنیم و از مؤمنان باشیم.»
بلکه آنچه را پیش از آن نهان میداشتهاند، برایشان آشکار شد و اگر (هم) بازگردانده شوند، حتماً به آنچه از آن منع شده بودند بر میگردند و بیگمان آنان همان دروغگویانند.
و گفتند: «(زندگی) جز زندگیِ دنیای ما نیست و ما (از) برانگیخته شوندگان نیستیم.»
و کاش بنگری چون برابر پروردگارشان بازداشت شدند و (خدا) فرمود: «آیا این حقّ نیست؟» گفتند: «آری، سوگند به پروردگارمان.» گفت: «پس به (سزای) آنچه کفر میورزیدید، (این) عذاب را بچشید.»
کسانی که به لقای الهی تکذیب کردند، همواره زیان دیدند، تا آنگاه که ساعت [:قیامت] به ناگاه آنان را در رسد، گویند: «دریغا بر ما، بر آنچه (دربارهاش) کوتاهی کردیم.» حال آنکه آنان بار سنگین گناهانشان را بر پشتهایشان میکشند؛ هان! چه بد است باری که میکشند.
و (این) پستترین و نزدیکترین زندگی [:دنیا] جز بازیچه و بازدارندهای (از حق) نیست و سرای واپسین همواره برای کسانی که پرهیزگاری میکنند بهتر است. آیا پس خردورزی نمیکنید؟
بهراستی، میدانیم که آنچه میگویند همانا تو را بسی سخت غمگین میکند. پس در واقع آنان تو را تکذیب نمیکنند، ولی (این) ستمکاران با آیات خدا (همانها و او را) انکار میکنند.
و بیگمان پیش از تو نیز پیامبرانی بسی تکذیب شدند، پس بر آنچه تکذیب شدند و آزار دیدند شکیبایی کردند، تا یاری ما به آنان در رسید. و برای کلمات خدا هیچ تبدیلکنندهای نیست و همانا برخی از اخبار مهم پیامبران بهراستی به تو رسیده است.
و گر چه اعراض کردن آنان بر تو گران است، پس اگر بتوانی رخنهای در زمین یا نردبانی در آسمان بجویی، تا نشانهای برایشان بیاوری (پس چنان کن). و اگر خدا میخواست حتماً آنان را بر هدایت گرد میآورد؛ پس هرگز از نادانان مباش.
تنها کسانی (دعوت تو را) اجابت میکنند، که (سخن حقّ را) میشنوند. و (اما) مردگان را خدا (در قیامت) بر خواهد انگیخت، سپس تنها سوی او باز گردانیده میشوند.
و گفتند: «چرا نشانهای از جانب پروردگارش بر او نازل نشده است؟» بگو: «بیتردید، خدا تواناست بر اینکه نشانهای فرو فرستد.» ولی بیشترشان نمیدانند.
و هیچ جنبندهای در زمین نیست و نه هیچ پرندهای که با دو بال خود پرواز میکند، مگر آنکه (آنها نیز) امتهایی مانند شمایند. ما هیچ چیزی را در کتاب (تکوین و تشریع) فروگذار نکردیم. سپس (همهی این جنبندگان) سوی پروردگارشان ناگریز و ناگزیر گردآورده خواهند شد.
و کسانی که با آیات ما (همانها و ما را) دروغ پنداشتند، در تاریکیها(یِ کفر) کران و لالانند. هر که را خدا بخواهد گمراهش میکند و هر که را بخواهد بر راهی راست قرارش میدهد.
بگو: «آیا خودتان را دیدید، اگر عذاب خدا شما را در رسد، یا ساعت [:قیامت] شما را فرا رسد؟ در آن هنگام اگر (از) راستان بودهاید، آیا (باز هم) غیرِ خدا را میخوانید؟»
(نه!) بلکه تنها او را میخوانید. پس اگر بخواهد (بطلان) آنچه (خود و مردمان را) به سوی آن فرا میخواندید آشکار میسازد. حال آنکه آنچه را شریک (او) میگردانید فراموش میکنید.
و ما بهراستی سوی امّتهایی که پیش از تو بودند همواره (پیامبرانی) فرستادیم. پس آنان را به تنگنایی و زیانباری دچار ساختیم، شاید ایشان به (خاکساری و) زاری درآیند.
پس چرا هنگامی که عذاب ما به آنان رسید تضرّع نکردند؟ ولی (حقیقت این است که) دلهایشان سخت شده و شیطان آنچه را انجام میدادهاند برایشان آراسته است
پس چون آنچه را که بدان تذکّر داده شده بودند فراموش کردند، درهای هر چیزی (از نعمتهای ظاهری) را بر آنان گشودیم، تا هنگامی که به آنچه داده شدند شاد گردیدند. ناگهان (گریبان) آنان را گرفتیم، پس آنگاه آنان (از شدت گرفتاری) غمزدگان و نومیدانند.
پس ریشهی آن گروهی که ستم کردند برکنده شد. و هر ستایشی برای خدا -پروردگار جهانیان- است.
بگو: «آیا دیدید، اگر خدا شنواییتان و دیدگانتان را برگیرد و بر دلهایتان مُهر نهد، آیا غیر از خدا کدام معبودی است که آنها را برایتان باز آورد؟» بنگر چگونه آیات (خود) را گوناگون (بیان) میکنیم، سپس همانان به شدت رویگردانند.
بگو: «آیا خود را دیدید (که) اگر عذاب خدا ناگهان یا آشکارا به شما در رسد، آیا جز گروه ستمگران (کسی) هلاک خواهد شد؟»
و ما پیامبران (خود) را جز بشارتگر و هشداردهنده نمیفرستیم. پس هر کس که ایمان آوَرَد و اصلاح کند بیمی بر آنان نیست و نه ایشان اندوهگین میشوند.
و کسانی که با آیاتمان (همانها و ما را) تکذیب کردند، به (سبب) آنکه نافرمانی میکردهاند، عذاب به آنان خواهد رسید.
بگو: «به شما نمیگویم گنجینههای خدا نزد من است و غیب (هم) نمیدانم و به شما نمیگویم من بهراستی فرشتهام. (من) جز آنچه را که به سویم وحی میشود پیروی نمیکنم.» بگو: «آیا نابینا و بینا یکسانند؟ پس آیا تفکّر نمیکنید؟»
و با این (قرآن) - کسانی را که بیم دارند سوی پروردگارشان محشور شوند - هشدار ده (چرا که) غیر از او برای آنها ولی و شفیعی نیست؛ شاید پروا کنند.
و کسانی را که پروردگار خود را بامدادان و شامگاهان میخوانند - در حالیکه چهرهی (خشنودی و شناخت) او را میخواهند - (از خود) مران. از حساب آنان چیزی بر عهدهی تو نیست و از حساب تو (نیز) چیزی بر عهدهی آنان نیست تا ایشان را برانی؛ پس از ستمکاران باشی.
و بدینگونه ما برخی از آنان را با برخی دیگر آزمونی آتشین کردیم تا گویند: «آیا (هم) اینانند از میان ما (که) خدا بر ایشان منّت نهاده است؟» آیا خدا به (حال) شاکران داناتر (از دیگران) نیست؟
و هنگامیکه کسانی به آیات ما ایمان میآورند نزدت آیند، بگو: «درود بر شما؛ پروردگارتان رحمت را بر خود همی نبشته، که هر کس از شما همانا به نادانی کار بدی کند، سپس به توبه و اصلاح گراید، پس (از آن) خدا بیگمان بسی پوشندهی رحمتگر بر ویژگان است.»
و اینگونه، آیات (خود) را بیان میکنیم و برای اینکه راه و رسم مجرمان به خوبی روشن شود.
بگو: «من همواره نهی شدهام کسانی را که شما غیر از خدا میخوانید بپرستم!» بگو: «من هوسهایتان را پیروی نمیکنم. (زیرا اگر چنین کنم) در این هنگام (و هنگامه) همواره گمراه شدهام و از راهیافتگان نیستم.»
بگو: «من بهراستی از جانب پروردگارم (مسلط) بر دلیلی آشکار هستم، در حالیکه شما با آن (همان و او را) تکذیب کردید. آنچه را (شما) به شتاب خواستارید نزد من نیست. فرمان جز برای خدا نیست (که او) حقّ را بازگو میکند. و او بهترین فیصلهدهندگان است.»
بگو: «اگر آنچه را با شتاب خواستارید نزد من بود، بیگمان میان من و شما کار به پایان رسیده بود و خدا به (حال) ستمکاران داناتر (از دیگران) است.»
و دربهای غیب، تنها نزد اوست، (و) جز او (کسی) آنها را نمیداند و آنچه در خشکی و دریاست میداند و هیچ برگی فرو نمیافتد مگر (اینکه) آن را میداند و هیچ دانهای (نهفته) در تاریکیهای زمین و هیچ تر و خشکی نیست، مگر اینکه در کتابی روشنگر (ثبت) است.
و اوست کسی که شبانگاه، (روح انسانی) شما را (به هنگام خواب) برمیگیرد، حال آنکه آنچه را در روز (از بد و خوب) انجام دادهاید میداند. سپس شما را در آن برمیانگیزد، تا مدتی مشخص به سرآید. پس (آنگاه) بازگشت شما تنها سوی اوست. سپس شما را به آنچه میکردهاید آگاهی بزرگ خواهد داد.
و تنها اوست که بر (سر و سامان) بندگانش قاهر (و غالب) است و نگهبانانی بر شما میفرستد، تا هنگامی که یکی از شما را مرگ فرا رسد؛ (آنگاه) فرشتگان ما او را (از این جهان) کامل و بیکم و کاست بستانند، در حالی که کوتاهی نمیکنند.
سپس سوی خدا - مولای بحقشان - برگردانیده شوند. حال آنکه حکم (تکوین و تشریع) تنها برای اوست و او سریعترین حسابگران است.
بگو: «چه کسی شما را از تاریکیهای خشکی و دریا میرهاند؟ در حالیکه او را به زاری و در نهان میخوانید: “اگر بهراستی ما را از این (مهلکه) برهاند، بیچون (و) بیگمان از سپاسگزاران خواهیم بود.”»
بگو: «خداست که شما را از آن (تاریکیها) و از هر نگرانی و نابسامانی میرهاند، سپس (همین) شما (باز هم) شرک میورزید.»
بگو: «همو تواناست بر اینکه از بالای (سر)تان، یا از زیر پاهایتان عذابی بر شما بفرستد، یا شما را لباس تفرقه بپوشاند (و گروه گروه به جان هم اندازد) و گرفتاری بعضی از شما را به بعضی (دیگر) بچشاند.» بنگر (که) چگونه آیات (خود) را گوناگون باز (و ممتاز) بیان میکنیم، شاید آنان دریابند.
و قوم تو با آن [:قرآن] (همان را) تکذیب کردند، در حالیکه آن تمامی حقّ است. بگو: «من بر شما نگهبان نیستم.»
برای هر خبری مهم قرارگاهی است و در آیندهای دور خواهید دانست.
و هنگامی که ببینی کسانی (به قصد تخطئه) در ژرفای مشکلاتی در آیات ما غرقه میشوند، از ایشان روی برتاب، تا در سخنی دیگر فرو روند. و اگر شیطان پس از یادواره(ات) تو را (در این باره) بیچون به فراموشی اندازد، (دیگر) با ستمکاران منشین.
و چیزی از حساب آنان [:ستمکاران] بر عهدهی کسانی که (از خدا) پروا دارند نیست، لیکن یادوارهای است، شاید (از این همنشینان بپرهیزند و) پروا بدارند.
و کسانی را که دین خود را به بازی و انحراف گرفتند و (این) پستترین زندگی آنان را فریفته است، رها کن و (مردم را) با این (قرآن) اندرز ده، مبادا کسی با دستاوردش به هلاکت افتد، در حالی که برای او از غیر خدا سرپرستی نباشد و نه شفاعتگری. و اگر (برای رهایی خود) هرگونه جایگزینی (همسنگ خود) دهد، از او گرفته نشود. اینانند که با آنچه به دست آوردهاند به هلاکت افتادند و به (سبب) آنچه کفر میورزیدند، آشامیدنیای از آب جوشان و عذابی پر درد خواهند داشت.
بگو: «آیا پس از خدا چیزی را (به خدایی) بخوانیم که نه سودی به ما میرساند و نه زیانی میدهد و پس از اینکه خدا ما را هدایت کرده از عقیدهی خود به گذشتهها(ی تاریک)مان باز گردیم؟ مانند کسی که شیطانها او را در زمین از راه به در بردند، حال آنکه حیران (بر جای مانده) است؟» برای او یارانی است که وی را سوی راه راست میخوانند (که:) «سوی ما بیا.» بگو: «هدایتِ خداست که بهراستی هدایت (راستین) است و (ما) دستور یافتهایم که تسلیم پروردگار جهانیان باشیم.»
و اینکه نماز بر پا دارید و از او بهراسید و (هم)اوست که تنها به سویش ناگزیر گرد آورده خواهید شد.
و اوست کسی که آسمانها و زمین را به حقّ آفرید و روزی که (به چیزی) گوید «شو» پس میشود. سخنش(تمامی) حقّ است. روزی که در صور (با صدایی جانکاه و جان افزا) دمیده شود، فرمانروایی تنها از آنِ اوست. دانندهی غیب و شهود است و او حکیم بسیار آگاه است.
و چون ابراهیم به پدر (تربیتی) خود -آزر- گفت: «آیا بتان را معبودان (خود و دیگران) میگیری؟ من همانا تو و گروهت را در (ژرفای) گمراهی آشکارگری میبینم.»
و بدینسان، ملکوت و حقیقت آسمانها و زمین را به ابراهیم (در حد توانش) مینمایانیم و برای اینکه از یقینکنندگان (به حقیقت ملکوتی از جریان زنده کردن مردگان) باشد.
پس چون شب بر او پرده افکنْد، ستارهای دید (و) گفت: «این پروردگار من است!» آنگاه که غروب کرد، گفت: «غروبکنندگان را دوست نمیدارم.»
پس چون ماه را در حال برآمدنی فراگیر دید، گفت: «این پروردگار من است!» پس چون ناپدید شد گفت: «اگر پروردگارم مرا هدایت نکند بیگمان همواره از گروه گمراهان خواهم بود.»
پس چون خورشید را بر آمده و فراگیر دید، گفت: «این پروردگار من است! این بزرگتر است!» و هنگامی که (آن هم) پنهان شد، گفت: «ای گروه من! من از آنچه (برای خدا) شریک میسازید بسی بیزارم.»
«من از روی اخلاص، پاکدلانه روی خود را سوی کسی گردانیدهام که آسمانها و زمین را به فطرت توحیدی پدید آورد و (من) از مشرکان نیستم.»
و (چون) گروهش با او به ستیزه پرداختند، گفت: «آیا با من دربارهی خدا محاجّه میکنید؟ حال آنکه همواره او مرا راهنمایی کرده است. و من از آنچه شریک او میسازید بیمی ندارم، مگر آنکه پروردگارم چیزی بخواهد. علم پروردگارم بر هر چیزی فراگیر است. آیا پس (از این همه برهان) متذکّر نمیشوید؟»
«و چگونه از آنچه شریک (خدا) پنداشتهاید بترسم، حال آنکه شما خود از اینکه چیزی را شریک خدا ساختهاید - که (خدا) دلیلی سلطهجو دربارهی آن بر شما فرو نفرستاده است - نمیهراسید؟ پس اگر میدانستهاید، کدام یک از (ما) دو دسته به ایمنی سزاوارتر است؟»
کسانیکه ایمان آورده و ایمان خود را به ستم نیالودند، ایشان برایشان آرامش است و (هم)اینان راه یافتگانند.
و آن حجت ماست که به ابراهیم علیه قومش دادیم. (و ما) هر کس را بخواهیم (به) درجاتی فرامیبریم. همواره پروردگارت حکیمی بس داناست.
و برای او اسحاق و یعقوب را بخشیدیم (و) همه را (به راه راست وحیانی) هدایت کردیم و نوح را از پیش راه نمودیم و از فرزندانش، داوود و سلیمان و ایّوب و یوسف و موسی و هارون را (نیز). و اینگونه، نیکوکاران را پاداش میدهیم.
و زکریّا و یحیی و عیسی و الیاس را (که) همهی آنان از شایستگانند.
و اسماعیل و یَسَع و یونس و لوط و همگی را بر جهانیان برتری دادیم.
و از پدران و فرزندان و نوادگان و برادارنشان (برخی را بر جهانیان برتری دادیم) و آنان را برگزیدیم و به راهی راست راهنماییشان کردیم.
این هدایت خداست که هر کس از بندگانش را بخواهد، بدان هدایت میکند و اگر آنان (بر فرض محال) شرک آورده بودند، همواره آنچه به دست آورده بودند از دستشان میرفت.
اینانند کسانی که کتاب و حاکمیت و نبوّتشان دادیم. پس اگر آنان [:مشرکان] بدان کفر ورزند، بیگمان، گروهی (دیگر) را عهدهدار کردهایم که به آن کافر نیستند.
اینانند کسانی که خدا هدایت(شان) کرده. پس به راه راهوارشان اقتدا کن. بگو: «من از شما هیچ مزدی بر این (رسالت قرآنی) نمیطلبم. این جز یادوارهای برای جهانیان نیست.»
و چون (یهودیان) گفتند: «خدا چیزی (وحیانی) بر بشری نازل نکرده»، قدر (الوهیت و ربوبیت) خدا را چنانکه شایستهی اوست نشناختند. بگو: «چه کسی آن کتابی را که موسی با آن (سوی شما) آمد نازل کرد؛ حال آنکه برای مردمان نور و رهنمودی است (و) شما آن را به صورت کاغذهایی (بیمحتوا) نهاده و آشکار میکنید و بسیاری (از آن) را (هم) پنهان میدارید، در صورتی که چیزی که نه شما میدانستید و نه پدرانتان، به شما به خوبی آموخته شد؟» بگو: «خدا (و بس).» سپس آنها را (به حالشان) واگذار تا در فرورفتگیای فراگیر (باطل) بازی کنند.
و این خجسته کتابی است (که) ما آن را فرو فرستادیم حال آنکه کتابهایی را که پیشاپیش آن است، تصدیقکننده است و برای اینکه (مردمِ) امّالقری [:مکّه] و کسانی را که در (سراسر جهانِ تکلیف) پیرامون آنند هشدار دهی. و کسانی که به آخرت ایمان میآورند، به آن (قرآن) ایمان میآورند، حال آنکه آنان بر نمازشان نگهبانی میکنند.
و کیست ستمکارتر از کسی که بر خدا به گزافی افترا بسته، یا بگوید: «به من وحی شده» در حالی که چیزی به او وحی نشده؟ و (نیز) آن کس که گفت: «به زودی همانند آنچه را خدا نازل کرده نازل میکنم»؟ و کاش ستمکاران را در گردابهای مرگ بنگری، حال آنکه فرشتگان (به سوی آنان) دستهایشان را گشودهاند (و نهیب میزنند:) «جانهایتان را بیرون دهید. امروز به آنچه بناحقّ بر خدا دروغ میبستهاید و از آیات او تکبّر میکردهاید، به عذاب خوارکننده کیفر مییابید.»
«و همانگونه که شما را نخستین بار آفریدیم، بیچون (اکنون نیز) تنها همواره سوی ما آمدید و آنچه را به شما با مسئولیت دادیم پشت سر خود نهادید و شفیعانتان را که در (میان) خودتان، شریکان (خدا) میپنداشتید، با شما نمیبینیم. همانا پیوند شما (از اینان) بس بریده شده و آنچه را که میپنداشتهاید از شما گم گشته است.»
«خدا همواره شکافندهی هر دانه و هسته است. زنده را از مرده بیرون میآورد و مرده را از زنده بیرون آورنده است. این است خدا(یتان). پس کجا به گزاف رانده (و پراکنده) میشوید؟»
(هموست که) شکافندهی صبحدم است و شب را برای آرامش و خورشید و ماه را معیار حساب قرار داد. این اندازهگیریِ (همان) عزیز بس داناست.
و اوست کسی که ستارگان درخشان را برایتان نهاد، تا با آنها در تاریکیهای خشکی و دریا راه یابید. ما همواره، این نشانهها را برای گروهی که میدانند (به روشنی) گونهگون، جداسازی (و بیان) کردهایم.
و او کسی است که شما را (در آغاز) از یک تن پدیدآورد، پس (برای شما) قرارگاه و جایگاه امانتی (مقرر کرد). بیتردید، ما آیات (خود) را برای مردمی که با بررسی درست میفهمند (به روشنی بیان و) جداسازی کردیم.
و اوست کسی که از آسمان آبی فرود آورد؛ پس با آن هرگونه روییدنی را (از زمین) برون آوردیم؛ پس (از آن گیاه) جوانهی سبزی خارج ساختیم (که) از آن، دانههای متراکم روی هم چیدهشده، برمیآوریم و از شکوفهی درخت خرما خوشههایی نزدیک به هم و (نیز) باغهایی از انگور و زیتون و انار- همانند و ناهمانند- (برون آوردیم). هنگامی که ثمر دهد، به میوهاش و به رسیدنش بنگرید. همواره در اینها بهراستی برای مردمی که ایمان میآورند نشانههاست.
و برای خدا، جنیان را شریکانی قرار دادند، حال آنکه خدا آنان را خلق کرده است. و برای او به نادانی، پسران و دخترانی تراشیدند. او از آنچه وصف میکنند پاک و برتر است.
پدید آورندهی آغازین آسمانها و زمین بدون هیچگونه نمونه و سابقهای، کِی برایش فرزندی است، حال آنکه برای او همسری نبودهاست و هر چیزی را آفرید و او به هر چیزی بسیار داناست.
این خداست، پروردگار شما (که) هیچ معبودی جز او نیست (و) آفرینندهی هر چیزی است. پس او را بپرستید، حال آنکه او بر(سروسامان) هر چیزی کارساز است.
دیدهها(ی سر، سِرّ) او را نمییابند، حال آنکه او (کل) دیدگان را درمییابد و او همان نادیدنی باریکبین (و) بسی آگاه است.
بهراستی بینشها و دیدگاههایی از جانب پروردگارتان برایتان آمد. پس هر کس به دیدهی بصیرت بنگرد، به سود خود اوست و هر کس از سر بصیرت ننگرد به زیان خود اوست و من بر شما نگهبانی نیستم.
و اینگونه آیات (خود) را گوناگون بیان میکنیم و (بگذار) تا بگویند تو (نزد دگران) درس خواندهای؛ و تا اینکه آن را برای گروهی که میدانند روشن سازیم.
از آنچه از پروردگارت به تو وحی شده پیروی کن (که) هیچ معبودی جز او نیست و از مشرکان روی بگردان.
و اگر خدا میخواست، آنان شرک نمیآوردند و ما تو را بر ایشان نگهبانی ننهادیم و تو وکیل (ما) بر آنان نیستی.
و آنهایی را که جز خدا را میخوانند دشنام مدهید تا (مبادا) آنان (هم) از روی دشمنی، به نادانی، خدا را دشنام دهند. اینگونه برای هر گروهی کردارشان را آراستیم. سپس بازگشتشان -بدون برگشت- سوی پروردگارشان خواهد بود، پس (خدا) ایشان را از آنچه کردهاند آگاهی بزرگی خواهد داد.
و با سوگندهای سختشان به خدا سوگند خوردند (که) اگر بهراستی نشانهای برای آنان بیاید، همواره بیگمان به آنها ایمان میآورند. بگو: «نشانهها تنها نزد خداست.» و چه (چیزی) شما را میفهماند؟ اگر نشانههایی- که میخواهند- (برایشان) بیاید، باز (هم) ایمان نمیآورند.
و دلها و دیدگانشان را واژگون کنیم - چنانکه نخستین بار (هم) به آن (نشانه)ها ایمان نیاوردند- و رهایشان میکنیم تا در ژرفای طغیانشان سرگردان بمانند.
و اگر بیگمان فرشتگان را پیاپی سویشان فرو فرستیم و مردگان با آنان سخن گویند و همه چیز را (به عنوان گواه بدون برگشت) دسته دسته در برابر آنان گرد آوریم، باز هم چنان نبودهاند که ایمان آورند- جز آنکه خدا بخواهد- ولی بیشترشان نادانی میکنند.
و اینگونه برای هر پیامبری برجسته، دشمنانی- شیطانهای انس و جنّ - را نهادیم (که) بعضی از آنها به بعضی برای فریب (یکدیگر) گفتار آراسته را رمز میدهند و اگر پروردگارت بخواهد، چنان نمیکنند. پس آنان را با آنچه (به خدا) افترا میبندند واگذار.
و (چنان مقرر شده است) تا کسانی که به آخرت ایمان نمیآورند، به آن (سخن باطل،گوش) دلشان را فرادارند و برای اینکه آن را بپسندند و تا اینکه آنچه را بی مهابا به دشواری به دست آورندهاند، به دست آورند.
پس آیا داوری جز خدا برجویم؟ حال آنکه اوست که این کتاب را به تفصیل سویتان نازل کرده و کسانی که کتاب (آسمانی) بدیشان دادیم، میدانند که آن از جانب پروردگارت (تمامی) حق (و) به تدریج فرو فرستاده شدهاست. پس تو هرگز از تردیدکنندگان مباش.
و سخن پروردگارت [:قرآن] در حال راستی و عدالت تمام شده است و هیچ تغییر دهندهای (حتی خدا) برای کلمات او نیست و او بسی شنوای بسیار داناست.
و اگر از بیشتر کسانی که در زمین (تکلیف)اند پیروی کنی، تو را از راه خدا به بیراهه میبرند. آنان جز از گمان پیروی نمیکنند و جز به حدس و گمان (بیجا) نمیپردازند.
همواره پروردگارت، (هم)او به (حال) کسی که از راهش منحرف میشود داناتر است و او به (حال) راهیافتگان (نیز) داناتر است.
پس، اگر به آیات او ایمان داشتهاید، از آنچه نام خدا (به هنگام کشتن) بر آن برده شده است، بخورید.
و شما را چه شده که از آنچه نام خدا بر آن برده شده نمیخورید؟ حال آنکه همواره خدا، آنچه را بر شما حرام کرده، به تفصیل (در قرآن) بیان کرده است، جز آنچه (از محرمات) که بدون اختیار به آن ناچار شدهاید (که به اندازهی ضرورت بر شما حلال است). و بیچون بسیاری (از مردمان، دیگران را) از روی نادانی، با هوسهای خود گمراه میکنند. بیامان پروردگارت، (هم)او به (حال) تجاوزکاران داناتر است.
و آشکار و پنهانِ گناه- دورکنندهی از خیرات- را رها کنید، زیرا کسانی که به (این) گناه آلوده میشوند، به زودی - در برابر آنچه نابسامان با کاوش به دست میآوردهاند - کیفر خواهند یافت.
و از آنچه نام خدا بر آن برده نشده است مخورید، و (خوردن) آن بیگمان سرپیچی سختی (از فرمان خدا) است و همانا شیطانها به دوستان خود همواره وسوسه میکنند، تا با شما ستیزه نمایند و اگر اطاعتشان کنید، بیگمان شما (هم) بیچون (به گونهای) مشرکانید.
آیا و کسی که مرده (دل) بوده، پس زنده (دل)اش گردانیدیم و برای او نوری نهادیم تا در پرتو آن در میان مردمان راه برود، همچون کسی است که نمود و نمادش در تاریکیهاست (که) از آنها بیرون آمدنی نیست؟ اینگونه برای کافران آنچه را انجام میدادهاند زینت داده شده است.
و بدینگونه، در هر مجتمعی بزرگانشان را (از) مجرمان نهادیم، تا در آن به نیرنگ پردازند و آنان جز به خودشان نیرنگ نمیزنند و باریکبینی نمیکنند.
و چون نشانهای (ربانی) برایشان بیاید گویند: «هرگز ایمان نمیآوریم تا آنکه نظیر آنچه به فرستادگان خدا داده شده است به ما (نیز) داده شود.» خدا بهتر میداند رسالتش را کجا و چگونه قرار دهد. زودا کسانی را که مرتکب جرم شدند - به (سزای) آنچه نیرنگ میکردند - در پیشگاه خدا خواری و بیمقداری و شکنجهای سخت خواهد رسید.
پس کسی را که خدا بخواهد هدایتش کند، سینهاش را برای اسلام میگشاید و هر کس را که بخواهد گمراهش کند، سینهاش را سخت تنگ میگرداند، (چنان که) گویی به زحمت در آسمان بالا میرود. اینگونه خدا پلیدی را بر کسانی که ایمان نمیآورند مینهد.
و این راه راست پروردگار تو است. ما آیات (خود) را برای گروهی که (حقیقت را) به خوبی به یاد میآورند جداسازی (و بیان) نمودهایم.
برایشان، نزد پروردگارشان سرای سلامت است و به سبب آنچه انجام میدادهاند، (هم)او سرورشان است.
و روزی که همهی آنان را گرد میآورد (فرماید:) «ای گروه جنّیان، از آدمیان (پیروان) فراوان سویتان کشاندید.» و سرپرستان انسانیشان گفتند: «پروردگارمان! برخی از ما از بعضی دیگر بسی بهرهبرداری کردیم و به زمان پایانیمان که برایمان معیّن کردی رسیدیم.» (خدا) فرمود: «آتش پایگاهتان است، در آن ماندگارید، مگر آنچه را خدا خواست (که خود تخفیف دهد). بهراستی، پروردگارت فرزانهای بسیار داناست.»
و اینگونه برخی از ستمکاران را به آنچه به دست میآوردهاند، در پی برخی دیگرشان میگردانیم.
ای گروه جنیان و انسان! آیا از میان شما فرستادگانی برایتان نیامدند، در حالی که آیات مرا بر شما میخوانند و از دیدار این روزتان شما را هشدار میدهند؟ گفتند: «ما بر (زیان) خود گواهی دادیم.» (آری، آمدند) و زندگی دنیا فریبشان داد و بر ضدّ خود گواهی دادند که همواره ایشان کافران بودهاند.
این (هشدار) بدین سبب است، که پروردگارت هیچ گاه مجتمعات را به ستم هلاککننده نبوده، در حالی که مردمشان ناآگاهند.
و برای هر یک (از مکلفان) از آنچه انجام دادهاند، درجاتی است و پروردگارت از آنچه میکنند غافل نیست.
و پروردگارت (تنها) بینیازِ کانون رحمت است. اگر بخواهد شما را میبرد و پس از شما، هر چه را بخواهد جانشین (شما) میآورد؛ چنان که شما را از نسل گروهی دیگر پدید آورده است.
همواره آنچه به شما وعده داده میشود بهراستی آمدنی است و شما درمانده کنندگان (خدا) نیستید.
بگو: «ای قوم من! هر چه در توانتان است انجام دهید، من (هم) همواره (در خور توانم) انجامدهندهام. پس دیرا که خواهید دانست زندگی پایانی این خانه(ی دنیا) از آنِ کیست. بیگمان، ستمکاران رستگار نمیکنند.»
و (مشرکان) برای خدا - از آنچه از کِشت و دامها که پدید آورده است - سهمی گذاشتند، و به پندار خودشان گفتند: «این ویژهی خداست و این ویژهی شریکانمان.» پس آنچه ویژهی شریکانشان بود به خدا نرسد و آنچه در اختصاص خدا بود به شریکانشان رسد. چه بد داوری میکنند!
و اینگونه برای بسیاری از مشرکان، شریکانشان، کشتن فرزندانشان را آراستند، تا (در پایان) هلاکشان کنند و دینشان را بر آنان مشتبه سازند و اگر خدا میخواست چنان نمیکردند. پس ایشان را با آنچه (به خدا) افترا میزنند واگذار.
و گفتند: «اینها دامها و کشتزارهایی است ممنوع (و) جز کسی که ما بخواهیم» - به گمانشان- «آنها را نمیخورد»و دامهایی است که (سوار شدن بر) پشت آنها حرام شده است و دامهایی که (هنگام ذبح) از روی افترا بر خدا نام خدا را بر آنها نمیبرند. به زودی خدا آنان را به خاطر آنچه افترا میبستهاند کیفر میدهد.
و گفتند: «آنچه در شکمهای این چهارپایان است، اختصاص به مردان ما دارد و بر همسرانمان حرام است و اگر (آن جنین) مرده باشد، همهی آنان (از زنان و مردان) در آن شریکند.» به زودی او [:خدا] توصیف آنان را جزا خواهد داد (و) همواره او حکیمی بسیار داناست.
بیگمان کسانی که از روی سبکمغزی و نادانی، فرزندان خود را کشتند و آنچه را خدا روزیشان کرده بود - از روی افترای به خدا - حرام شمردند، سخت زیان کردهاند (و) آنان همواره گمراه شدند و (از) هدایتیافتگان نبودهاند.
و اوست کسی که باغهایی با داربستها و بدون داربستها و خرمابُن و کشتزار با خوراک گوناگون آن و زیتون و انار را- همانند و ناهمانند- پدید آورد و سازمان داد. از میوهی آن - چون ثمر داد - بخورید و حقّ [:زکات بینوایان] را از آن به روزِ بهرهبرداری بدهید، و زیادهروی مکنید (که) همواره خدا اسرافکاران را دوست نمیدارد.
و (نیز) از دامها، حیوانات باربر و سواری را (پدید آورد). از آنچه خدا روزیتان کرده است بخورید، و گامهای شیطان را پیروی مکنید (که) همانا او برای شما دشمنی آشکارگر است.
(انعامی را که) هشت زوج [:فرد قرین]، مشابه (آفرید و بر شما حلال کرد) : از گوسفند دو تا، از بز دو تا. بگو: «آیا خدا نرهای آن دو را حرام کرده یا مادههای آن دو را؟ یا آنچه را که رحمهای آن دو ماده در بر گرفته است؟ اگر راستگو بودهاید- از روی علم (وحیانی)- این خبر مهم را به من گزارش دهید.»
و از شتر دو و از گاو دو (نر و ماده را). بگو: «آیا (خدا) نرهای آن دو را حرام کرده یا مادههای آن دو را؟ یا آنچه را که رَحِم آن دو ماده در بر گرفته است؟ یا چون خدا شما را به این (تحریم) سفارش کرد گواه بودید؟ پس کیست ستمکارتر از آن کس که بر خدا دروغ بندد، تا از روی نادانی، مردم را گمراه کند؟ بیگمان، خدا گروه ستمکاران را راهنمایی نمیکند.»
بگو: «در آنچه به من (دربارهی انعام) وحی شده - بر خورندهای که آن را میخورد - هیچ حرامی نمییابم، مگر مردار یا خون ریخته شده (پس از کشتن یا پیش از آن) یا گوشت خوک را، پس این همواره پلید است؛ یا (قربانی که) از روی نافرمانی (به هنگام ذبح) نام غیر خدا بر آن برده شده. پس کسی که بدون سرکشی و (یا) بازگشت (به خوردن آنها) بیاختیار ناچار گردد (بر او گناهی نیست).» بهراستی پروردگار تو بسی پوشندهی رحمتگر بر ویژگان است.
و بر یهودیان، هر (حیوان حلال) چنگالداری را حرام کردیم و از گاو و گوسفند، چربیهای آن دو را بر آنان حرام کردیم، به استثنای آن (چربی)هایی که بر پشت آن دو است یا در امعایشان یا آنچه با استخوان در آمیخته است. این (تحریم) را به سزای تجاوزشان، به آنان کیفر دادیم و ما بهراستی بس (در گفتار و کردار) راستاییم.
(ای پیامبر!) پس اگر تو را تکذیب کردند، بگو: «پروردگار شما دارای رحمتی گسترده است و (با این حال) سختگیریش از گروه مجرمان باز گردانده نمیشود.»
زودا کسانی که شرک آوردند گویند: «اگر خدا میخواست، نه ما و نه پدرانمان شرک نمیآوردیم و چیزی را (خودسرانه) تحریم نمیکردیم.» کسانی هم که پیش از آنان بودند، همین گونه (پیامبران خود را) تکذیب کردند، تا برخورد شدید ما را چشیدند. بگو: «آیا نزد شما علمی (وحیانی) است، تا آن را برایمان برون آورید؟ شما جز از گمان پیروی نمیکنید و جز به گزاف تیری به تاریکی نمیافکنید.»
بگو: «پس برهان رسا ویژهی خداست و اگر خدا میخواست همواره همهی شما را هدایت میکرد.»
بگو: «گواهان خود را که گواهی میدهند خدا این(ها) را بیچون حرام کرده، بیاورید.» پس اگر (هم) شهادت دادند تو با آنان شهادت مده و هوسهای کسانی را که به (وسیلهی) آیات ما (همانها را) تکذیب کردند و کسانی که به آخرت ایمان نمیآورند و (معبودان دروغین را) با پروردگارشان همتا و همسان قرار میدهند، پیروی مکن.
بگو: «بیایید تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام کرده (برایتان) بخوانم: اینکه چیزی را با او شریک قرار مدهید و به پدران و مادران(تان) احسان کنید و فرزندانتان را از (بیم) تنگدستی مکشید، (زیرا) تنها ما (هستیم که) شما و آنان را روزی میدهیم. و به کارهای زشت تجاوزگر - چه آشکار و چه پنهان - نزدیک نشوید و کسی را که خدا محترم داشته - جز بحقّ - مکشید. این است که خدا شما را به آن سفارش کرده، شاید خردورزی کنید.»
و به مال یتیم - جز بحقّ به گونهای هر چه نیکوتر - نزدیک مشوید، تا به (حدّ) رشدهایش برسد. و پیمانه و ترازو را با تقسیم کردن (عادلانه) تمام انجام دهید. هیچ کس را جز به اندازهی توانش تکلیف نمیکنیم. و هنگامی که (سخنی) گویید عادلانه سخن بگویید، هر چند (دربارهی) نزدیکترین خویشاوند(تان) باشد. و به پیمان خدا وفا کنید. این است که (خدا) شما را به آن سفارش کرده، شاید به شایستگی، (او و احکامش را) یاد کنید.
و اینکه بهراستی این راهِ بس راست من است. پس آن را پیروی کنید و راهها(ی دیگر) را - که شما را از راه وی پراکنده میسازد - پیروی مکنید. این است که (خدا) شما را به آن سفارش کرده، شاید به تقوا گرایید.
سپس به موسی کتاب (وحی) را دادیم، برای اینکه (هدایت را) بر کسی که نیکی کرده تمام کنیم؛ و برای اینکه هر چیزی را به گونهای روشن جداسازی نماییم و (نیز) هدایت و رحمتی باشد، شاید به لقای پروردگارشان ایمان بیاورند.
و این خجسته و فراگیر کتابی است که ما آن را نازل کردیم. پس، از آن پیروی کنید و (از خدا) پروا بدارید، شاید مورد رحمت (او) قرار گیرید.
تا نگویید: «کتاب (وحیانی) تنها بر دو طایفهی پیش از ما نازل شده و ما بیگمان از آموزششان بیخبر بودهایم.»
یا گویید: «اگر کتاب (وحیانی) بر ما نازل میشد، بهراستی از آنان هدایتیافتهتر بودیم.» پس (اکنون) بیگمان بیانی بس روشن از پروردگارتان برایتان آمده و (نیز) رهنمود و رحمتی (شایسته). پس کیست ستمکارتر از آن کس که آیات خدا (و او) را (با همانها) تکذیب کرده و از آنها (خود و دیگران را) رویگردان کند؟ به زودی کسانی را که (مکلفان را) از آیات ما رویگردان میکنند، به (خاطر) اینکه رویگردانی میکردهاند، به عذابی بد مجازات خواهیم کرد.
آیا جز این نگرش و انتظار را دارند، که فرشتگان سویشان بیایند، یا پروردگارت (سویشان) آید، یا پارهای از نشانههای پروردگارت بیاید؟ روزی که پارهای از نشانههای پروردگارت آید، کسی که قبلاً ایمان نیاورده یا خیری در ایمانش به دست نیاورده، ایمان آوردنش سودی نمیبخشد. بگو: «منتظر باشید (که) همواره ما (هم) منتظرانیم.»
بیگمان کسانی که دینشان را پراکندند و پیروانی پراکنده بودند، تو با آنها هیچ کاری نداری. کارشان تنها سوی خداست، سپس (خدا) به آنچه میکردهاند آگاهی مهمشان خواهد داد.
هر کس به نیکی بیاید، برایش ده برابر (پاداش) است و هر کس به بدی آید، جز مانند آن جزا نیابد، حال آنکه بر آنان ستم (هم) نرود.
بگو: «پروردگارم مرا همواره به راهی راست هدایت کرده: دینی پایدار و بهادار و پای بر جا کننده، آیین ابراهیم؛ حال آنکه (او) رویگردان از باطل بوده و از مشرکان نبوده است.»
بگو: «بهراستی، نمازم و سایر عباداتم و زندگی و مرگم، (همه و همه) تنها برای خدا- پروردگار جهانیان- است.»
او را هرگز شریکی نیست و بدین (دین پایدار) دستور یافتهام و من (در مرتبهی) نخستینِ تسلیمشدگانم.»
بگو: «آیا جز خدا(ی یکتا) پروردگاری بجویم، حال آنکه او پروردگار همه چیز است، و هیچ کس بجز آنچه (خود) به دست آورده بر عهدهاش نیست، و هیچ باربرداری بار دیگران را بر نمیدارد. سپس شما بازگشتتان سوی پروردگارتان است؛ پس (شما را) به آنچه در آن اختلاف میکردهاید آگاهی بزرگی خواهد داد.»
و اوست کسی که شما را در زمین جانشینان (یکدیگر و گذشتگانی دیگر ) نهاد و بعضی از شما را بر برخی دیگر به درجاتی (در این جهان) برتری داد، تا شما را – در آنچه به شما داده است – بیازماید. همواره، پروردگارت پیگیرِ سریع (در کیفر) است و بهراستی (هم)او بس پوشندهی رحمتگر بر ویژگان است.