الزمر ٧٥
ترجمه
| الزمر ٧٤ | آیه ٧٥ | الزمر ٧٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«حَآفِّینَ»: طواف کنندگان و گردندگان. حلقه زنندگان. فراگیرندگان. «قُضِیَ بَیْنَهُمْ»: (نگا: یونس / و و ، هود / زمر / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ... (۸) وَ الْمَلَکُ عَلَى أَرْجَائِهَا وَ... (۴)
أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا نَأْتِي... (۱) وَ آتَاکُمْ مِنْ کُلِ مَا... (۰) نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا... (۰) وَ أَنَ عَذَابِي هُوَ الْعَذَابُ... (۰) نُمَتِّعُهُمْ قَلِيلاً ثُمَ... (۰) لاَ يَغُرَّنَّکَ تَقَلُّبُ الَّذِينَ... (۰) مَتَاعٌ قَلِيلٌ ثُمَ مَأْوَاهُمْ... (۰) حم (۰) تَنْزِيلُ الْکِتَابِ مِنَ اللَّهِ... (۱) غَافِرِ الذَّنْبِ وَ قَابِلِ... (۰) مَا يُجَادِلُ فِي آيَاتِ اللَّهِ... (۰) کَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ... (۱) وَ کَذٰلِکَ حَقَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ... (۳)
تفسیر
- آيات ۶۲ - ۷۵ سوره زمر
- اشاره به وحدانيت خدا در ربوبيت با بيان اينكه او خالق همه چيز ووكيل بر همه چيز است
- اشاره به عدم منافات عصمت با اختيار و بيان اينكه نهى پيامبر صلى الله عليه و آله ازشرك ورزيدن ،نهى حقيقى است
- معناى اينكه درباره مشركين فرمود: و ما قدروداالله حق قدره
- مراد از اينكه زمين در قيامت در قبضه خداوند است
- توضيحى درباره نفخه صور وصعقه آسمانيان و زمينيان
- مقصود از استثناء الا من شاءالله در آيه و نفس فى الصور...
- نفخه دوم و زنده شدن مردگان در قيامت
- مراد از اشراق زمين به نور پروردگارش در قيامت ، و وجوهى كه در اين باره گفته شدهاست
- كلام صاحب كشاف در معنى روشن شدن زمين به نور پروردگارش در قيامت و دواشكال به آن
- حق به طلب در تفسير و اشرقت الاءرض بنور ربها
- كافران دسته دسته به جهنم و متقين گروه گروه به بهشت هدايت مى شوند
- سخن بهشتيان بعد از ورود به بهشت
- طواف ملائكه گرداگرد عرش الهى در قيامت و تسبيح آنان خداونند را
- رواياتى در ذيل برخى آيات گذشته
- دو روايت درباره اينكه بهشت و جهنم را درب هايى است
نکات آیه
۱ - فرشتگان به روز قیامت، در اطراف عرش به تسبیح و تنزیه خداوند همراه با ستایش او خواهند پرداخت. (و ترى الملئکة حافّین من حول العرش یسبّحون بحمد ربّهم)
۲ - قرین و همراه کردن تسبیح و تنزیه خداوند با حمد و ستایش او، امرى نیکو و پسندیده است. (یسبّحون بحمد ربّهم) «با» در «بحمد» براى مصاحبت است.
۳ - خداوند، از هر عیب و نقصى منزه و مبرا است. (یسبّحون بحمد ربّهم)
۴ - قابل رؤیت بودن فرشتگان و عرش در قیامت براى انسان ها (و ترى الملئکة حافّین من حول العرش) فاعل و مخاطب فعل «ترى»، ممکن است همه انسان ها باشند و نیز ممکن است شخص پیامبراسلام(ص) باشد. برداشت یاد شده مبتنى بر احتمال نخست است.
۵ - قابل رؤیت بودن فرشتگان و عرش در قیامت، براى پیامبراسلام(ص) (و ترى الملئکة حافّین من حول العرش)
۶ - جهان، داراى مرکز اداره و فرمانروایى (العرش) «عرش» به معناى تخت فرمانروایى است و گاهى کنایه از مرکز اداره و فرمانروایى است.
۷ - داورى میان مردم در قیامت، بر پایه حق و عادلانه خواهد بود. (و قضى بینهم بالحقّ)
۸ - تمامى رفتار و کردار آدمى در دنیا، باید بر پایه حق و مطابق با عدل باشد. (و قضى بینهم بالحقّ) تذکر خداوند بر این که داورى میان مردم در قیامت بر پایه حق و عدل خواهد بود; در واقع توصیه اى است به بندگان که رفتار خود را مطابق عدل و بر پایه حق بنا نهند; زیرا در قیامت رفتار آنان بر همین اساس سنجیده و جزا داده خواهد شد.
۹ - همه خلایق در قیامت به حمد و ستایش خداوند خواهندپرداخت. (و قیل الحمد للّه ربّ العلمین)
۱۰ - همه خلایق در قیامت، به خاطر قضاوت به حق و عادلانه خداوند، به حمد و ستایش او خواهندپرداخت. (و قضى بینهم بالحقّ و قیل الحمد للّه ربّ العلمین) برخى از مفسران بر این عقیده اند که حمد و ستایش خلایق در قیامت، به خاطر داورى به حق خداوند در میان آنان مى باشد. ازاین رو این ستایش و حمد پس از قضاوت خداوند انجام خواهد گرفت.
۱۱ - «الحمد للّه ربّ العالمین»، ثنا و آخرین سخن خلایق در قیامت است. (و قیل الحمد للّه ربّ العلمین)
۱۲ - همه ستایش ها از آن خداوند است. (و قالوا الحمد للّه ... و قیل الحمد للّه) «ال» در «الحمدللّه» به اصطلاح جنسیه و مفید استغراق است; یعنى،«کلّ حمد للّه»
۱۳ - خداوند، سرچشمه و منشأ همه کمال ها و زیبایى ها است. (و قالوا الحمد للّه ... و قیل الحمد للّه) حمد در برابر زیبایى ها و کمال ها است و به مقتضاى جمله «الحمد للّه»، هر ستایشى از آن خداوند است. بنابراین هر کمال و زیبایى از او نشأت گرفته است.
۱۴ - تنها خداوند، شایسته و بایسته ستایش است. (و قالوا الحمد للّه ... و قیل الحمد للّه)
۱۵ - خداوند، مالک و مدبر همه عالم هاى هستى است. (ربّ العلمین) «عالم» (مفرد «عالمین») به مجموعه و دسته اى از موجودات گفته مى شود. بنابراین «العالمین»; یعنى، همه موجودات به لحاظ مجموعه ها و دسته ها.
۱۶ - جهان آفرینش، متشکل از عالم هاى متعدد (ربّ العلمین) برداشت یاد شده با توجه به جمع بودن کلمه «العالمین» است.
۱۷ - جهان هستى، سراسر زیبا و تدبیر آن تدبیرى نیکو و جمیل است. (و قالوا الحمد للّه ... و قیل الحمد للّه ربّ العلمین) «ربّ العالمین» به منزله دلیل براى «الحمد للّه» است ; یعنى، چون خداوند مدبر و مالک هستى است، پس همه ستایش هااز آن او است و از آن جا که حمد و ستایش، همواره براى کمال و زیبایى ها است، نتیجه مى گیریم که همه هستى، زیبا و برخوردار از تدبیرى نیکو است.
۱۸ - خداوند، از روى اختیار جهان را تدبیر مى کند و در اداره آن جبر و اضطرارى ندارد. (و قالوا الحمد للّه ... و قیل الحمد للّه ربّ العلمین) در صحت اطلاق حمد، علاوه بر زیبایى فعل و صفت، اختیارى بودن آن دو نیز قیدشده است; یعنى، بر فعل و صفتى زیبا، مى توان حمد کرد که فاعل، آن را از روى اختیار تحقق بخشیده باشد.
۱۹ - جهان هستى، به سوى کمال در حرکت است. (ربّ العلمین) «ربّ» به معناى تربیت کردن است و تربیت ایجاد حالتى در شىء پس از حالت قبل است تا آن گاه که به حد تمام و کمال برسد (مفردات راغب). این معنا حکایت از حرکت تکاملى دارد. گفتنى است که کلمه «ربّ» مشترک لفظى میان وصف و مصدر مى باشد و در آیه مورد بحث معناى وصفى دارد.
۲۰ - تدبیر همه عالم هاى هستى از سوى خدا، دلیل اختصاص همه ستایش ها به او است. (الحمد للّه ربّ العلمین) برداشت یاد شده از آن جا است که «ربّ العالمین» به منزله تعلیل براى «الحمد للّه» مى باشد.
۲۱ - ربوبیت خداوند، مقتضى حمد و ستایش است. (الحمد للّه ربّ العلمین)
موضوعات مرتبط
- آفرینش: تدبیر آفرینش ۱۷، ۱۸; تدبیر عوالم آفرینش ۲۰; تعدد عوالم آفرینش ۱۶; تکامل آفرینش ۱۹; زیبایى آفرینش ۱۷; عوالم آفرینش ۱۵; مالک آفرینش ۱۵; مدبر آفرینش ۱۵; مرکز تدبیر آفرینش ۶; مرکز حاکمیت آفرینش ۶
- ارزیابى: ارزیابى با حق ۸; ارزیابى با عدالت ۸; ملاک ارزیابى ۸
- اسماء و صفات: صفات جلال ۳
- تسبیح: آداب تسبیح خدا ۲; تسبیح خدا ۱، ۲، ۹
- تسبیح گویان خدا: ۱
- حمد: حمد خدا ۲، ۹، ۱۲، ۱۴، ۲۰; زمینه حمد خدا ۱۰، ۲۱
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۲۱; آثار عدالت خدا ۱۰; اختصاصات خدا ۱۲، ۱۴، ۲۰; اختیار خدا ۱۸; تدبیر خدا ۱۵، ۱۸، ۲۰; تنزیه خدا ۱، ۲، ۳; خدا و نقص ۳; قضاوت اخروى خدا ۱۰; مالکیت خدا ۱۵; نقش خدا ۱۳
- ذکر: ذکر الحمدلله رب العالمین ۱۱
- زیبایى: منشأ زیبایى ۱۳
- عرش: نقش عرش ۶
- عمل: آثار عمل ۸; عمل پسندیده ۲
- قضاوت: عدالت در قضاوت ۷; قضاوت به حق ۷، ۱۰; ملاک قضاوت ۷ قیامت: رؤیت عرش در قیامت ۵،۴
- کمال: منشأ کمال ۱۳
- محمد(ص): محمد(ص) و رؤیت عرش ۵; محمد(ص) و رؤیت ملائکه ۵
- ملائکه: تسبیح ملائکه ۱; حمد ملائکه ۱; رؤیت ملائکه در قیامت ۴، ۵; ملائکه در قیامت ۱
- موجودات: اذکار موجودات ۱۱; تسبیح موجودات ۹; حمد اخروى موجودات ۹، ۱۰; موجودات در قیامت ۹، ۱۱
