هود ٧٨
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ جَاءَهُ قَوْمُهُ يُهْرَعُونَ إِلَيْهِ وَ مِنْ قَبْلُ کَانُوا يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ قَالَ يَا قَوْمِ هٰؤُلاَءِ بَنَاتِي هُنَ أَطْهَرُ لَکُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لاَ تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي أَ لَيْسَ مِنْکُمْ رَجُلٌ رَشِيدٌ |
ترجمه
| هود ٧٧ | آیه ٧٨ | هود ٧٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یُهْرَعُونَ إِلَیْهِ»: به سوی او شتابان آمدند. عشق گناه ایشان را شتابان به سوی او راند. «هؤُلآءِ بَنَاتِی»: اینها دختران من هستند. مراد این است که دختران خود را با عقد ازدواج در اختیار سران شما می‌گذارم. یا این که من چون پیغمبرم در حکم پدر امت خود می‌باشم و زنان آنان انگار دختران من هستند (نگا: شعراء / . از خدا بترسید و بروید با زنان ازدواج کنید و بیامیزید. «فِی ضَیْفِی»: درباره مهمانانم. واژه ضیف، در اصل مصدر است و برای مفرد و تثنیه و جمع به کار می‌رود. «رَشِیدٌ»: عاقل. راهیاب. راهنما.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
قَالَ هٰؤُلاَءِ بَنَاتِي إِنْ... (۳)
قَالُوا أَ وَ لَمْ نَنْهَکَ عَنِ... (۱) لَعَمْرُکَ إِنَّهُمْ لَفِي... (۰) أَ تَأْتُونَ الذُّکْرَانَ مِنَ... (۰) وَ تَذَرُونَ مَا خَلَقَ لَکُمْ... (۲) وَ ثُلَّةٌ مِنَ الْآخِرِينَ (۰)
تفسیر
- آيات ۷۷ - ۸۳ سوره هود
- داستان نزول فرشتگان، برای عذاب قوم حضرت لوط «ع»
- مراد از سخن لوط «ع» که به قوم خود گفت: «هَؤُلَاء بَنَاتِی هُنّ أطهَرُ لَکُم»
- معنای جواب قوم لوط «ع»، كه گفتند: «تو می دانی که ما، در دختران تو حقی نداریم»
- فرشتگان مأمور عذاب، به لوط «ع» گفتند: از آن سرزمين دور شو!
- عذاب و هلاك قوم لوط «ع»، با زير و رو شدن زمين و بارش سنگ
- بحث روايتى: (رواياتى درباره داستان هلاکت قوم لوط «ع»)
- داستان لوط «ع»، در حدیثی از امام باقر «ع»
- بررسی سخن صاحب المنار، در ردّ كيفيت عذاب سرزمين قوم لوط «ع»
- مراد از «ركن شديد»، كه لوط «ع» تمناى آن را داشت
- گفتاری در چند فصل، پیرامون داستان لوط «ع» و قوم او
- نقاط تفاوت بين داستان قوم لوط، در تورات فعلى و قرآن
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ جاءَهُ قَوْمُهُ يُهْرَعُونَ إِلَيْهِ وَ مِنْ قَبْلُ كانُوا يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ قالَ يا قَوْمِ هؤُلاءِ بَناتِي هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لا تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي أَ لَيْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَشِيدٌ «78»
جلد 4 - صفحه 97
و قوم لوط، كه سابقه‌ى كارهاى بد داشتند، به سرعت به سراغ او آمدند. (حضرت لوط، براى جلوگيرى از تعرّض مردم به فرشتگان، با اشاره به دخترانِ خود، به آنان) گفت: اى قوم من! اينها دختران منند، (كه مى‌توانيد با آنان ازدواج كنيد. اگر قصدى داريد) آنها براى شما پاك‌ترند، پس از خدا پروا كنيد (و دست به گناه نزنيد) و مرا در پيش ميهمانانم رسوا مسازيد، آيا در (ميان) شما يك نفر رشيد (جوانمرد) وجود ندارد؟ (كه بجاى گناه ازدواج را بپذيرد؟)
نکته ها
«يُهْرَعُونَ» از «اهراع» به معناى راندن شديد است، يعنى غريزه‌ى شهوت، لجام گسيخته اين قوم سركش را به سوى ميهمانان حضرت لوط عليه السلام مى‌راند.
مراد از «أَطْهَرُ» آن نيست كه لواط پاك است و ازدواج پاك‌تر، «1» بلكه از باب مماشات با گنهكار است كه اگر به دنبال دفع شهوت هستى، ازدواج بهتر از گناه است. «2»
در پيچ و تاب اضطراب و دلهره و مشكلات است كه استعدادها و حالات روحى شكوفا مى‌گردد. اگر فرشتگانِ الهى از همان لحظه‌ى ورود، خود را به حضرت لوط عليه السلام معرّفى مى‌كردند، ديگر نه از آه و ناله و نگرانى و استمداد از احساسات مردمى خبرى بود و نه از پيشنهاد ازدواج.
سؤال: چگونه پيامبر، دختر مؤمنه‌ى خود را به ازدواج مرد كافرى در مى‌آورد؟
پاسخ: شايد در هنگام ازدواج، ايمان را شرط مى‌كردند تا اين وابستگى و ازدواج، وسيله‌ى ايمان آنان شود، وشايد مراد از «بَناتِي» دختران مردم باشد، زيرا پيامبر به منزله پدر امّت است. شايد هم در آن زمان اين گونه وصلت اشكالى نداشته است.
پیام ها
1- گاهى جامعه‌ى انسانى چنان سقوط مى‌كند كه مردم با شتاب به سوى انحراف و گناه مى‌روند. «يُهْرَعُونَ إِلَيْهِ»
«1». نظير «خير» در «قُلْ ما عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ» جمعه، 11.
«2». تفسير الميزان.
جلد 4 - صفحه 98
2- نفس سركش، انسان را به سوى گناه سوق مى‌دهد. «يُهْرَعُونَ»
3- با انجام هر گناه، زمينه براى گناهان بعدى فراهم مى‌شود. «وَ مِنْ قَبْلُ كانُوا يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ»
4- براى جلوگيرى از منكرات بايد ابتدا راههاى معروف را باز كرد و به مردم نشان داد. «هؤُلاءِ بَناتِي، لا تُخْزُونِ»
5- معناى عفّت و پاكدامنى، انزوا نيست، بلكه رعايت پاكى در رفت و آمد طبيعى و عادّى است. «هؤُلاءِ بَناتِي» (حضرت لوط در حضور مردان، به دختران خود اشاره مى‌كند)
6- براى هدايت جامعه، موعظه و راهنمايى كافى نيست، بايد در مواردى ايثار كرد. «بَناتِي»
7- پيشنهاد ازدواج از طرف پدر دختر، مانعى ندارد. «هؤُلاءِ بَناتِي»
8- ازدواج، تنها راه صحيح و پاك براى ارضاى غريزه‌ى جنسى است و راههاى ديگر نادرست و ناپاك است. «هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ»
9- عادّى شدن گناه، تكليف انسان در نهى از منكر را ساقط نمى‌كند. «وَ مِنْ قَبْلُ كانُوا يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ، فَاتَّقُوا اللَّهَ»
10- همجنس‌بازى، در اديان گذشته، حرام، منفور ومطرود بوده است. «فَاتَّقُوا اللَّهَ»
11- با اينكه احتمال اثر بسيار كم است، ولى باز هم بايد نهى از منكر كرد.
«فَاتَّقُوا اللَّهَ»
12- توهين و آزار ميهمان، اهانت و اذيّت به ميزبان محسوب مى‌شود. «لا تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي»
13- ارزش ميهمان نوازى به اندازه‌اى است كه شريف‌ترين انسان‌ها بيشترين زجرها را براى آن تحمّل مى‌كنند. «لا تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي»
14- دفاع از ميهمان، يك حقّ انسانى و بى‌تفاوتى نسبت به او يك كار ناجوانمردانه است. «لا تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي»
جلد 4 - صفحه 99
15- در ارشاد جاهل، از عواطف و احساسات مردم كمك بگيريم. «أَ لَيْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَشِيدٌ»
16- همجنس‌بازى، با مردانگى، رشادت و غيرت سازگار نيست. «أَ لَيْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَشِيدٌ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ جاءَهُ قَوْمُهُ يُهْرَعُونَ إِلَيْهِ وَ مِنْ قَبْلُ كانُوا يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ قالَ يا قَوْمِ هؤُلاءِ بَناتِي هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لا تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي أَ لَيْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَشِيدٌ (78)
وَ جاءَهُ قَوْمُهُ يُهْرَعُونَ إِلَيْهِ: و آمدند لوط را قوم در حالتى كه به شتاب دوانيده مى‌شدند به سوى او، يعنى شيطان و هواى نفس و شهوات ايشان را مى‌دوانيد و به يكديگر سرعت مى‌كردند براى طلب فاحشه. وَ مِنْ قَبْلُ كانُوا يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ: و پيش از اين وقت هم بودند كه كارهاى بد مى‌نمودند از لواطه و كبوتربازى و صفير زدن در مجالس و بر سر راهها نشستن براى استهزاء و به سبب عادت بر فواحش و اتيان آن در هر محفل و مجلس بكلى پرده حيا را دريده اصلا شرمى نداشتى، لذا بيكبار به در خانه لوط و گفتند: مهمانان را از خانه بيرون آر و به دست ما ده.
قالَ يا قَوْمِ هؤُلاءِ بَناتِي: فرمود لوط: اى گروه من اينها دختران من، ايشان را بخواهيد. هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ: ايشان پاكيزه‌ترند براى شما. تزويج دختران به آنها به شرط ايمان بوده. حضرت لوط دو دختر داشت: يكى را «عورا» و ديگرى را «زيبا» نام، و قوم سابقا آنها را خبطه نموده و لوط به سبب خبث ايشان امتناع مى‌فرمود، چون ملجأ شد، به آن راضى گرديد تا به فاحشه اقدام نكنند.
خلاصه لوط به جهت دفع فساد و فواحش و حميت خود فرمود به اين دختران متزوج شويد. بعد از آن نصيحت و موعظه فرمود ايشان را كه: فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لا
جلد 6 - صفحه 110
تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي: پس بترسيد از خدا به ترك فواحش و مرا رسوا مكنيد، و يا شرمنده مسازيد در شأن مهمانان من؛ زيرا رسوائى و فضاحت كه به مهمان وارد آيد، هرآينه عار و ننگ ميزبان خواهد بود. أَ لَيْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَشِيدٌ: آيا نيست از شما مردى با رشد و راه يافته كه شما را پند دهد و راه حق بنمايد و از عملهاى بد باز دارد.
علامه مجلسى رحمه الله از على بن ابراهيم قمى نقل نمايد: «1» چون مهمانان وارد خانه حضرت لوط شدند، نزد زنش آمده گفت: امشب مهمانان چندى بر من وارد شده، قوم خود را خبر مكن تا هر گناه كه تا حال كرده‌اى از تو عفو كنم.
قبول كرد. و علامت ميان قومش آن بود كه هر مهمان در خانه لوط بود در روز دود در بالاى بام و در شب آتش مى‌افروخت. در آن حال دويد به بالاى بام و آتش افروخت. قوم از هر طرف به خانه لوط آمدند گفتند: آيا تو را نهى نكرديم كه مهمان به خانه نياورى. خواستند فضاحت كنند. حضرت فرمود: اينها دختران من، پاكيزه‌ترند براى شما، پس از خدا بترسيد و مرا خوار نگردانيد در باب مهمانان. آيا نيست يك مرد كه به رشد و صلاح مايل باشد. مروى است كه مراد حضرت لوط عليه السلام از دختران خود، زنهاى قوم بودند، زيرا هر پيغمبرى پدر امت خود باشد، پس ايشان را به حلال دعوت نمود نه به حرام؛ گفتند: ما را در دختران تو حقى نيست، و مى‌دانى ما چه مى‌خواهيم. چون از ايشان نااميد شد، گفت: كاش مرا قوتى بود تا پناه مى‌بردم. «2»
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ لَمَّا جاءَتْ رُسُلُنا لُوطاً سِي‌ءَ بِهِمْ وَ ضاقَ بِهِمْ ذَرْعاً وَ قالَ هذا يَوْمٌ عَصِيبٌ (77) وَ جاءَهُ قَوْمُهُ يُهْرَعُونَ إِلَيْهِ وَ مِنْ قَبْلُ كانُوا يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ قالَ يا قَوْمِ هؤُلاءِ بَناتِي هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لا تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي أَ لَيْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَشِيدٌ (78) قالُوا لَقَدْ عَلِمْتَ ما لَنا فِي بَناتِكَ مِنْ حَقٍّ وَ إِنَّكَ لَتَعْلَمُ ما نُرِيدُ (79) قالَ لَوْ أَنَّ لِي بِكُمْ قُوَّةً أَوْ آوِي إِلى رُكْنٍ شَدِيدٍ (80) قالُوا يا لُوطُ إِنَّا رُسُلُ رَبِّكَ لَنْ يَصِلُوا إِلَيْكَ فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ وَ لا يَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ إِلاَّ امْرَأَتَكَ إِنَّهُ مُصِيبُها ما أَصابَهُمْ إِنَّ مَوْعِدَهُمُ الصُّبْحُ أَ لَيْسَ الصُّبْحُ بِقَرِيبٍ (81)
فَلَمَّا جاءَ أَمْرُنا جَعَلْنا عالِيَها سافِلَها وَ أَمْطَرْنا عَلَيْها حِجارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ (82) مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ وَ ما هِيَ مِنَ الظَّالِمِينَ بِبَعِيدٍ (83)
ترجمه
و چون آمدند فرستادگان ما لوط را بدش آمد از آمدن آنها و تنك شد بورودشان دلش و گفت اين روزى است سخت
و آمدند او را قومش با آنكه بشتاب سوق داده ميشدند بسوى او و از پيش بودند كه ميكردند كارهاى بد را گفت اى قوم من اينها دختران منند آنها پاكيزه‌ترند براى شما پس بترسيد از خدا و خجل منمائيد مرا در نزد مهمانهايم آيا نيست از شما مردى هدايت يافته
گفتند بتحقيق دانستى كه نيست ما را در دختران تو هيچ حاجتى و همانا تو هر آينه ميدانى چيزيرا كه ميخواهيم
گفت كاش بودى مرا بشما توانائى يا پناه بردم بسوى پشتيبانى محكم
گفتند اى لوط همانا ما فرستادگان پروردگار توئيم هرگز نميرسند بسوى تو پس شبانه ببر خانواده خود را در تاريكى شب و نبايد كه تخلّف نمايد از شما يكنفر مگر زنت همانا وارد شونده است او را آنچه وارد شود بآنها همانا وعده گاه آنها صبح است آيا نيست صبح نزديك
پس چون آمد فرمان ما نموديم زير و زبر آن زمين را و بارانديم بر آن سنگهائى از گل سنگ شده مرتّب شده
كه نشان كرده شده بود نزد پروردگارت و نيست آن از ستمكاران دور.
تفسير
همان چهار ملك مقرّب كه خدمت حضرت ابراهيم رسيدند و عرضه داشتند ما مأمور نزول عذاب بر قوم لوطيم و شرح آن گذشت بر حسب وعده وارد بر حضرت لوط شدند بصورت جوانان معمّم زيبا و چون آنحضرت در ميان قومى زندگانى ميكرد كه مبتلا بعمل ناشايسته لواط شده بودند بطوريكه هر جوانيكه از آبادى آنها عبور مينمود او را ميگرفتند و اين عمل ناشايسته را با او انجام ميدادند ترسيد مبادا از ورود آنها مطّلع شوند و بخواهند اين عمل را در خانه او با مهمانها مرتكب شوند و از اين جهت بسيار ملول و غمناك شد بطوريكه عرصه بر او تنك گرديد و بى‌اختيار گفت اين روز سخت ناگوارى است كه براى ما پيش آمده و عمده جهت خوف و حزن آنحضرت اين بود كه زوجه او هم با قومش همدست
جلد 3 صفحه 99
بود و احتمال ميداد آنها را بر اين امر آگاه نمايد از قضا نظر او صائب بود و آنزن قوم را خبر نمود كه چهار جوان در نهايت حسن و جمال و خوبى و اعتدال بر لوط وارد شده‌اند كه در عمرم مانند آنها نديده‌ام و قوم بعجله و شتاب بطوريكه بر يكديگر سبقت ميگرفتند و گويا بعضى از آنها بعض ديگر را سوق ميدادند روى بخانه لوط آوردند و اين براى آن بود كه آنها معتاد باين عمل قبيح و ساير معاصى شده بودند و قبح آن از نظرشان رفته بود و بهيچ وجه از منع لوط ممتنع نشدند و با كمال بى‌شرمى در خانه را شكسته وارد شدند در اين موقع حضرت لوط از فرط وحشت و از باب اضطرار بآنها گفت اى قوم من اين دختران من پاكيزه‌ترند براى شما چون دو نفر از رؤساء آنها قبلا از دو دختر حضرت خواستگارى كرده بودند و او براى سوء اعمال آندو اجابت نفرموده بود خواست باين اظهار آن دو را اجابت فرمايد و سايرين را متوجّه بحال اضطرار خود نمايد شايد آندو رئيس ديگران را منصرف نمايند يا آنها خودشان بحضرت ترحّم كنند و متعرّض مهمانهاى او نشوند لذا تعقيب فرمود اين اظهار را بآنكه از خدا بترسيد و مرا مفتضح و رسوا از جهت مهمانهايم ننمائيد يا نزد آنها شرمنده نسازيد چون صيغه لا تخزون اگر مأخوذ از خزى باشد بمعنى فضاحت و رسوائى است و اگر مأخوذ از خزاية باشد بمعنى شرم و حيا است و پس از اين تمنّا باز از بيچارگى بخود آنها متوسل شد باين بيان كه آيا يكنفر مرد صالح با رشد و كفايت و قابليّتى در ميان شما نيست كه از حقّ من دفاع نمايد و آنها در جواب گفتند تو ميدانى ما بدختران تو كارى نداريم و مقصود ما پسر است و حضرت آرزو فرمود كه قوّه‌اى داشته باشد و از آنها دفاع نمايد شخصا يا پناه و ملجأ و ملاذى براى او باشد كه بآن وسيله ايمن از شرّ آنها شود در اين هنگام ملائكه عرضه داشتند ما رسولان پروردگار توايم و براى نزول عذاب بر اينها آمده‌ايم مطمئن باش هرگز اينها دست بر تو پيدا نمى‌كنند شبانه خانواده خود را در تاريكى از اين آبادى خارج نما و كسى از شما باقى نماند چون اين زمين بايد واژگون شود و اهلش فانى گردند يا كسى از شما پشت سر خود را نگاه نكند مبادا عذاب را مشاهده كند و بحال آنها رقت نمايد مگر زوجه تو كه چون از جنس آنها است بايد باقى بماند و با عذاب آنها شريك باشد و بنابر احتمال اوّل لا يلتفت بمعناى
جلد 3 صفحه 100
لا يتخلف است و بنظر حقير محتمل است مراد آن باشد كه نبايد كسى از شما متوجّه بحال آنها شود و ترحّم نمايد چون بعمل خودشان مستحقّ اين عقوبت شده‌اند در اين موقع حضرت لوط از ملائكه سؤال نمود كه موعد هلاك آنها چه وقت است گفتند صبح حضرت فرمود خوب است زودتر باشد چون خيلى از عمليّات آنها متأثر شده بود گفتند آيا نيست صبح نزديك و چون موعد مقرّر رسيد جبرئيل بال خود را بزير آنزمين برد و بلند نمود بجانب آسمان و وارونه نمود و در اين حال باران سجيل هم باريدن گرفت كه كسانيكه در اطراف و جوانب آن اراضى بودند از آنها هم هلاك شدند و آنسنگ سجّيل از ستمكاران اين امّت عموما و اهل عمل لواط خصوصا دور نيست بلكه نزديك است چنانچه از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت شده است كه مراد ظالمين اين امّتند و در كافى از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مراد ستم كاران اين امّتند اگر اهل عمل قوم لوط باشند و در چند روايت از حضرت صادق عليه السّلام اين معنى تأكيد شده نسبت بكسانيكه اصرار باين عمل دارند كه بايد حتما معذّب باين عذاب شوند و كسى نه بيند آنانرا و عيّاشى از امام صادق عليه السّلام بعد از نقل ورود آن چهار ملك بر حضرت ابراهيم عليه السّلام و شمّه‌اى از قضاياى مشروحه در آيات سابقه در ذيل آنقصه نقل نموده كه حضرت ابراهيم عليه السّلام از آنها سؤال نمود براى چه آمديد گفتند براى هلاك قوم لوط فرمود اگر در ميان آنها يكصد نفر مؤمن باشد آنها را هلاك ميكنيد جبرئيل عرض كرد خير فرمود اگر پنجاه نفر باشد عرض كرد خير فرمود اگر سى نفر باشند عرض كرد خير فرمود اگر بيست مؤمن باشد عرض كرد خير فرمود اگر ده نفر باشد عرض كرد خير فرمود اگر پنج نفر باشد عرض كرد خير فرمود اگر يكنفر باشد عرض كرد خير فرمود لوط در ميان آنها است جبرئيل عرض كرد ما ميدانيم چند نفر مؤمن در ميان آنها هستند لوط و خانواده او را نجات ميدهيم مگر زنش را كه بايد بماند و معذّب شود و اين مجادله حضرت ابراهيم با ملائكه بود كه در آن آيات اشاره شد و آنها نزد لوط آمدند در حاليكه او در كنار مزرعه خود كه نزديك شهر بود واقف بود سلام كردند و جواب شنيدند و حضرت از هيئت آنها خوشش آمد و تعارف بمنزل نمود ولى بعد از قبول آنها پشيمان شد و با خود گفت اگر قوم متعرّض ايشان شوند چه خواهم كرد لذا بآنها
جلد 3 صفحه 101
فرمود در ميان مردمان شرورى خواهيد آمد جبرئيل برفقاى خود گفت تعجيل در هلاكت قوم نكنيم تا لوط سه مرتبه شهادت ببدى آنها بدهد اين يكمرتبه قدرى كه راه رفتند لوط رو بآنها نمود و گفت شما نزد كسانيكه از اشرارند ميرويد جبرئيل گفت ايندو مرتبه باز رفتند تا بآبادى رسيدند و لوط همان مقاله را تكرار نمود و جبرئيل گفت اين سه مرتبه بعد داخل منزل شدند زن لوط جوانهاى خوش صورتى را ديد بالاى بام رفت و دست بر دست زد قوم نشنيدند لذا دود كرد و چون قوم دود را ديدند رو بخانه لوط آوردند و زن او آنها را استقبال نمود و قضاياى مشروحه در بيان اين آيات كه قبلا ذكر شد روى داد و آنها در اثر اشاره جبرئيل بانگشت كور شدند و لوط و اهلش جز زن نا اهلش شبانه از شهر بيرون رفتند و عذاب بكيفيّت مرقومه نازل گرديد و در چند روايت تصريح شده كه دعوت حضرت لوط آنها را بدخترهايش از راه حلال بود نه حرام و معلوم است كه آنهم از باب اضطرار و اسكات آنها بوده است چنانچه اشاره شد و شمّه‌اى از اين قصّه در سوره اعراف گذشت ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ جاءَهُ قَومُه‌ُ يُهرَعُون‌َ إِلَيه‌ِ وَ مِن قَبل‌ُ كانُوا يَعمَلُون‌َ السَّيِّئاتِ قالَ يا قَوم‌ِ هؤُلاءِ بَناتِي هُنَّ أَطهَرُ لَكُم فَاتَّقُوا اللّه‌َ وَ لا تُخزُون‌ِ فِي ضَيفِي أَ لَيس‌َ مِنكُم رَجُلٌ رَشِيدٌ (78)
و آمدند نزد لوط قوم او با شتاب بسوي او و از قبل از اينکه هم بودند که اعمال سيّئه و افعال قبيحه مرتكب ميشدند فرمود اي قوم من اينها دختران من هستند و اينها براي شما پاكيزه‌تر هستند از مردان و غلامان پس از خدا بترسيد و پرهيز كنيد و خفّت و خزي ندهيد مرا در مورد مهمانهاي من آيا در ميان شما نيست يك مرد عاقل فهميده.
وَ جاءَهُ قَومُه‌ُ پس از اينكه خبر شدند آمدند رو بخانه لوط و بهر وسيله که بود داخل خانه شدند.
يُهرَعُون‌َ إِلَيه‌ِ بسرعت و شتاب آمدند براي عمل شنيع لواط با مهمانان لوط وَ مِن قَبل‌ُ يعني قبل از اينکه واقعه كانُوا يَعمَلُون‌َ السَّيِّئاتِ اعمال سيئه که قبلا ذكر شد بالاخص اينکه عمل شنيع که سابقه در امم سالفه نداشته چنانچه ميفرمايد ما سَبَقَكُم بِها مِن أَحَدٍ مِنَ العالَمِين‌َ اعراف آيه 78. عنكبوت آيه 27، شرحش در سوره اعراف گذشت.
قالَ يا قَوم‌ِ لوط جلوگيري كرد و براي رفع عذر آنها که بگويند ميخواهيم دفع شهوت كنيم فرمود هؤُلاءِ بَناتِي مراد بنت نسبي نبود زيرا اولا تزويج مؤمنه بكافر جايز نيست و بطريق زنا هم مسلّما لوط تجويز نميكند و ثانيا دختران زيادي نداشت که كفايت قوم كند بلكه بنت قومي و امتي بود چنانچه پيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم فرمود
(انا و علي‌ّ أبوا هذه الامة)
و در اخبار ميفرمايند در باب آباء
جلد 11 - صفحه 96
(اب يولدك و اب يزوجك و اب يعلمك)
و تزويج كافره بكافر مانعي ندارد و احتياج بتوجيهات باطله نداريم.
هُنَّ أَطهَرُ لَكُم معني اينکه نيست که عمل شما طاهر است و اينکه اطهر يعني براي شما و دفع شهوت بطريق حلال ميشود مثل اينكه بگويي العبادة خير من المعصية يا المؤمن خير من الكافر يا علي‌ّ افضل من عمر و امثال اينها.
فَاتَّقُوا اللّه‌َ مرتكب اينکه معصيت بزرگ شنيع نشويد وَ لا تُخزُون‌ِ فِي ضَيفِي مرا بي‌آبرو نكنيد نزد مهمانهايم أَ لَيس‌َ مِنكُم رَجُلٌ رَشِيدٌ عاقل هوشمند با معرفت دانشمند در ميان شما نيست که شما را نصيحت و موعظه و هدايت كند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 78)- در اینجا قرآن می‌گوید: «قوم با سرعت و حرص و ولع برای رسیدن به مقصد خود به سوی لوط آمدند» (وَ جاءَهُ قَوْمُهُ یُهْرَعُونَ إِلَیْهِ).
همان قوم و گروهی که صفحات زندگانیشان سیاه و آلوده به ننگ بود «و قبلا اعمال زشت و بدی انجام می‌دادند» (وَ مِنْ قَبْلُ کانُوا یَعْمَلُونَ السَّیِّئاتِ).
لوط در این هنگام حق داشت بر خود بلرزد و از شدت ناراحتی فریاد بکشد و به آنها «گفت: ای قوم من! اینها دختران منند (و من حتی حاضرم دختران خودم
ج2، ص365
را به عقد شما درآورم اینها) برای شما پاکیزه‌ترند» (قالَ یا قَوْمِ هؤُلاءِ بَناتِی هُنَّ أَطْهَرُ لَکُمْ).
بیایید «و از خدا بترسید، آبروی مرا نبرید، و با قصد سوء در مورد میهمانانم مرا رسوا مسازید» (فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لا تُخْزُونِ فِی ضَیْفِی).
ای وای «مگر در میان شما یک انسان رشید و عاقل و شایسته وجود ندارد» که شما را از این اعمال ننگین و بی‌شرمانه باز دارد (أَ لَیْسَ مِنْکُمْ رَجُلٌ رَشِیدٌ).
این سخن «لوط» این حقیقت را بازگو می‌کند که حتی وجود یک مرد رشید در میان یک قوم و قبیله برای جلوگیری از اعمال ننگینشان کافی است یعنی، اگر یک انسان عاقل و صاحب رشد فکری در میان شما بود هرگز به سوی خانه من به قصد تجاوز به میهمانانم نمی‌آمدید.
نکات آیه
۱- گروهى از قوم لوط به منظور تجاوز به مهمانان لوط (فرشتگان) شتابان به سوى خانه او هجوم بردند. (و جاءه قومه یهرعون إلیه) هر چند هجوم آوردن به سوى لوط(ع) به همه قوم او نسبت داده شده است (و جاءه قومه); ولى مراد از آن به قرینه هایى چند، برخى افراد قوم مى باشد. جمله «هؤلاء بناتى...» از آن قرینه هاست; زیرا شرعاً و حقیقتاً امکان پذیر نبود که دختران لوط بتوانند به ازدواج همه و یا اکثر قوم وى درآیند. قابل ذکر است که نسبت دادن کردار برخى از افراد قوم به همه ایشان، اشاره به این نکته دارد که: اگر همه آنان از وجود مهمانان لوط مطلع مى شدند و برایشان مقدور بود، همانند مهاجمان عمل مى کردند.
۲- قوم لوط، مردمى تبه کار و مبتلا به عمل شنیع لواط (همجنس بازى) بودند. (و من قبل کانوا یعملون السیئات) از مصداقهاى بارز براى «السیئات» - به مناسبت مورد - لواط و همجنس بازى است.
۳- قوم لوط علاوه بر لواط ، به گناهان فراوان دیگرى نیز آلوده بودند. (و من قبل کانوا یعملون السیئات) برداشت فوق ، بر این اساس است که «ال» در «السیئات» براى جنس باشد. «ال» جنسیّه در صیغه جمع ، دلالت بر عموم و احیاناً حکایت از کثرت دارد.
۴- لواط و همجنس بازى ، گناهى بزرگ و به منزله گناهانى بسیار است. (و من قبل کانوا یعملون السیئات) برداشت فوق ، مبتنى بر این نکته است که «ال» در «السیئات» عهد ذهنى باشد. در این صورت مقصود از «السیئات» لواط است. اطلاق «سیئات» به صورت جمع بر یک گناه ، اشاره به برداشت فوق دارد.
۵- پیشینه تبه کارى قوم لوط و خو گرفتن با عمل شنیع لواط ، آنان را به سوى خانه لوط(ع) براى تعرض به مهمانانش ، گسیل داشت. (و جاءه قومه یهرعون إلیه و من قبل کانوا یعملون السیئات) جمله «و من قبل کانوا ...» - که حکایت از پیشینه تبه کارى و استمراربدکارى در میان قوم دارد - بیانگر فاعل محذوف از «یهرعون» مى باشد; یعنى ، عامل و باعث هجوم قوم لوط به خانه لوط(ع) ، سابقه سوء و خوى بدکارى آنان بود.
۶- حضرت لوط(ع) ، دخترانى متعدد و آماده ازدواج داشت. (هؤلاء بناتى هنّ أطهر لکم)
۷- لوط(ع) ، با پیشنهاد ازدواج مهاجمان با دخترانش ، از آنان خواست تا از کردار ناشایست لواط و تعرض به مهمانانش برحذر باشند. (یقوم هؤلاء بناتى هنّ أطهر لکم)
۸- ازدواج با جنس مخالف، تنها روش صحیح و مبرا از پلیدى براى اطفاى شهوت جنسى (هؤلاء بناتى هنّ أطهر لکم) کلمه «أطهر» افعل تفضیل است و در آن معناى مفاضله و برترى لحاظ نشده است; بلکه به معناى طاهر (پاک) مى باشد. این گونه استعمال (به کارگیرى افعل تفضیل به جاى اسم فاعل و مانند آن) براى تأکید و مبالغه است.
۹- لواط و همجنس بازى ، روشى پلید و ناپاک در اطفاى غریزه جنسى (هؤلاء بناتى هنّ أطهر لکم)
۱۰- ازدواج و همسرگزینى ، راه پیشگیرى از فسادهاى جنسى است. (هؤلاء بناتى هنّ أطهر لکم)
۱۱- جواز ازدواج زنان مؤمن با مردان کافر در شریعت حضرت لوط(ع) (هؤلاء بناتى هنّ أطهر لکم) جمله «فأسر بأهلک ... إلا امرأتک» حاکى است که دختران حضرت لوط(ع) از مؤمنان به او بوده اند.
۱۲- لوط(ع) ، با تحریک عواطف مهاجمان و اظهار شفقت به ایشان ، درصدد بازدارى آنان از تعرّض به میهمانان خویش برآمد. (قال یقوم ... فاتقوا الله و لاتخزون فى ضیفى ألیس منکم رجل رشید)
۱۳- ملاطفت لوط(ع) با قوم خویش، حتى به هنگامى که از ناحیه آنان در فشار و آزار بود. (قال هذا یوم عصیب ... قال یقوم هؤلاء بناتى) لوط با گفتن «یا قوم» (اى مردم من) و پیشنهاد ازدواج با دخترانش ، لطف و عنایت خویش را به مردمان ابراز مى دارد و این در زمانى است که حضرت لوط(ع) آن را روزى سخت و دشوار ارزیابى کرد.
۱۴- لوط(ع) ، از مهاجمان تبه کار خواست تا از خدا پروا کنند و متعرض مهمانانش نشوند. (فاتقوا الله)
۱۵- اطفاى شهوت جنسى از غیر طریق ازدواج و انتخاب همسر ، خلاف تقوا و خداترسى است. (فاتقوا الله)
۱۶- فسادهاى جنسى ، درپى دارنده عقوبتهاى الهى است. (هؤلاء بناتى هنّ أطهر لکم فاتقوا الله)
۱۷- لوط(ع) از مهاجمان تبه کار خواست تا متعرض مهمانانش نشده و او را خوار و بى مقدار نسازند. (و لاتخزون فى ضیفى) اخزاء (مصدر لاتخزون) به معناى خوار ساختن و رسوا کردن است.
۱۸- رسوا ساختن افراد در میان مردمان ، خلاف تقوا و خداترسى است. (فاتقوا الله و لاتخزون فى ضیفى)
۱۹- لزوم پرهیز از ریختن آبرو و از میان بردن حیثیت افراد (و لاتخزون فى ضیفى)
۲۰- قوم لوط ، فاقد حتى یک انسان فهمیده ، غیور و خداترس (فاتقوا الله و لاتخزون فى ضیفى ألیس منکم رجل رشید) «رشید» به معناى راه یافته است و به مناسبت جمله «اتقواالله» و «لاتخزون فى ضیفى» مصداق راه یافتگى، خداترسى و غیرت و حمیّت است.
۲۱- همجنس بازى ، مخالف تقوا و خداترسى و ناسازگار با رشد و فهمیدگى است. (فاتقوا الله ... ألیس منکم رجل رشید)
۲۲- ضرورت دفاع از مهمانان و محافظت از ایشان در برابر متجاوزان (یقوم هؤلاء بناتى ... ألیس منکم رجل رشید)
روایات و احادیث
۲۳- «عن أبى عبدالله(ع) قال: إن الله تعالى بعث أربعة أملاک فى إهلاک قوم لوط ... فأتوا لوطاً ... فسلّموا علیه ... فقال لهم: المنزل؟ فقالوا: نعم ... ثم مشى فلما بلغ باب المدینة ... دخل و دخلوا معه حتى دخل منزله فلما رأتهم إمرأته ... صعدت فوق السطح و صفقت فلم یسمعوا فدخنت فلما رأوا الدخان أقبلوا إلى الباب یهرعون ...;[۱] از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: خداوند چهار فرشته براى هلاک کردن قوم لوط فرستاد ... آنان نزد لوط رفتند و بر او سلام کردند ... لوط آنان را دعوت به منزل کرد و آنان موافقت کردند; سپس رفت تا به دروازه شهر رسید ... او با فرشتگان وارد شهر شدند تا به منزلش وارد شد همسر لوط وقتى که آنان را دید ... بالاى بام رفت و دست بر هم زد، ولى قوم لوط نشنیدند. پس دود به پا کرد; همین که آن قوم دود را دیدند شتابان به درب خانه لوط رفتند...».
۲۴- «عن أبى جعفر(ع): إن قریة قوم لوط کانت على طریق السیّارة إلى الشام و مصر فکانت السیّارة تنزل بهم فیضیّفونهم ... فدعاهم البخل إلى أن کانوا إذا نزل بهم الضیف فضحوه... و إنما کانوا یفعلون ذلک بالضیف حتى ینکل النازل عنهم... فأورثهم البخل بلاء لایستطیعون دفعه عن أنفسهم ... حتى صاروا یطلبونه من الرجال فى البلاد و یعطونهم علیه الجعل ...;[۲] از امام باقر(ع) روایت شده است که آبادى لوط بر سر راه مسافرانى بود که به شام و مصر مى رفتند. کاروانیان بر آن قوم وارد مى شدند و مهمانشان مى شدند. بخل آنان سبب شد که هر گاه مهمان بر آنان وارد مى شد [با انجام عمل زشت]رسوایشان مى کردند ... و این کار را بدین جهت انجام مى دادندکه مهمان از آنان بهراسد وباز گردد. پس بخل سبب شد که آنان مبتلا به بلایى شدند (مرض ابنه) نمى توانستند آن را از خود دور کنند ... تا آن جا که از مردان شهرهادفع آن بلا را درخواست مى کردند و به آنهااجرت مى پرداختند».
۲۵- «عن أبى عبدالله(ع) فى قول لوط «هؤلاء بناتى هنّ أطهر لکم» قال: عرض علیهم التزویج;[۳] از امام صادق(ع) درباره سخن لوط که فرموده: «اینها دختران منند براى شما پاکیزه ترند» روایت شده است که فرمود: به آنان پیشنهاد ازدواج داد».
موضوعات مرتبط
- آبرو: اجتناب از هتک آبرو ۱۹; اهمیت حفظ آبرو ۱۹
- ازدواج: آثار ازدواج ۸، ۱۰; ازدواج با کافر ۱۱; اهمیت ازدواج ۱۵
- انحراف جنسى: آثار انحراف جنسى ۱۵; روش پیشگیرى از انحراف جنسى ۱۰; کیفر انحراف جنسى ۱۶
- تقوا: دعوت به تقوا ۱۴; موارد بى تقوایى ۱۵، ۱۸; نشانه هاى بى تقوایى ۲۱
- خدا: کیفرهاى خدا ۱۶
- رشد: موانع رشد ۲۱
- غریزه جنسى: روش ارضاى غریزه جنسى ۸، ۱۵
- قوم لوط: آثار افساد قومخلوط ۵; آثار لواط در قومخلوط ۵; اذیتهاى قومخلوط ۱۳; افساد قومخلوط ۲;بخل قومخلوط ۲۴; بى تقوایى قومخلوط ۲۰; بى عقلى قومخلوط ۲۰; بى غیرتى قومخلوط ۲۰; تاریخ قومخلوط ۱، ۲، ۳، ۵، ۲۴; رذایل قومخلوط ۲۴; قومخلوط و مهمانان لوط ۱، ۵; قومخلوط و مهمان ۲۴; گناهان قومخلوط ۳; لواط در قومخلوط ۲، ۳، ۲۴; ویژگیهایقومخلوط ۲۰; هجوم قومخلوط ۱; همجنسخبازى قومخلوط ۲
- کیفر: موجبات کیفر ۱۶
- گناهان کبیره: ۴
- لواط: پلیدى لواط ۹; گناه لواط ۴
- لوط(ع): اذیت لوط(ع) ۱۳; ازدواج با دختران لوط(ع) ۷، ۲۵; ازدواج در دین لوط(ع) ۱۱; بلوغ دختران لوط(ع) ۶; پیشنهاد لوط(ع) ۲۵; تعدد دختران لوط(ع) ۶; جاسوسى همسر لوط(ع) ۲۳; خواسته هاى لوط(ع) ۷، ۱۷; دعوتهاى لوط(ع) ۱۴; روش برخورد لوط(ع) ۱۲، ۱۳; قصه لوط(ع) ۷، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۲۳، ۲۵; لوط(ع) و ذلت ۱۷; لوط(ع)وقومخلوط ۱۲، ۱۴، ۱۷، ۲۵; مهربانى لوط(ع) ۱۲، ۱۳;مهمانان لوط(ع) ۱۲; مهمانخنوازى لوط(ع) ۷، ۱۴، ۱۷; نواهى لوط(ع) ۷
- مردم: هتک آبروى مردم ۱۸
- ملائکه: ملائکه عذاب و لوط(ع) ۲۳
- مهمان: اهمیت دفاع از مهمان ۲۲; دفاع از مهمان ۷، ۱۲، ۱۴
- همجنس بازى: آثار همجنسخبازى ۲۱; پلیدى همجنسخبازى ۹; گناه همجنسخبازى ۴
منابع
