الحج ٧
ترجمه
| الحج ٦ | آیه ٧ | الحج ٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَبْعَثُ»: دوباره حیات می‌بخشد و زنده می‌گرداند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِي أَنْشَأَهَا... (۰) وَ مِنْ آيَاتِهِ أَنَّکَ تَرَى... (۰) يُخْرِجُ الْحَيَ مِنَ الْمَيِّتِ وَ... (۰)
وَ ضَرَبَ لَنَا مَثَلاً وَ نَسِيَ... (۰) الَّذِي جَعَلَ لَکُمْ مِنَ... (۰)
تفسیر
- آيات ۳ - ۱۶ سوره حج
- وصف الحال سه صنف از مردم : اصرار كنندگان برباطل ، متزلزلان در راه حق و مؤ منان
- مراد از اينكه درباره رهبرى پيروى از شيطان فرمود:((كتب عليه انه من تولاه فانهيضله ...((
- رفع ريب و ترديد در بعث و نشور، با بيان چگونگى خلقت انسان و نبات
- نسبت زمين به گياه مانند نسبت رحم به جنين است
- تفصيلى در مورد استنتاج پنج نتيجه از بيان كيفيت خلقت انسان و نبات
- مقصود از ((علم (( و ((هدى (( در آيه : ((و من الناس منيجادل فى الله بغير علم و لاهدى ...((
- وصف صنفى ديگر كه دين را براى دنيايشان مى خواهند (و من الناس من يعبد الله علىحرف ...)
- معنى و مفاد آيه : ((من كان يظن ان لن ينصره الله ...(( و وجوهى كه درباره آن گفته اند
- دو روايت در ذيل ( و من الناس من يجادل ...)
- رواياتى درباره مراد از ((مخلقة و غيرمخلقة (( و جمله : ((نقر فى الارحام ما نشاء الىاجل مسمى ((
- چند روايت در ذيل آيه : ((و من الناس من يعبد الله على حرف (( كه درباره طالبان دين براى دنيا است
نکات آیه
۱ - جهان کنونى، ناپایدار بوده و به سوى انقراض و فروپاشى در حرکت است. (و أنّ الساعة ءاتیة) «ساعة» به معناى زمان، لحظه و هنگام است «ال» در «الساعة» براى عهد مى باشد و مى تواند به زمان برپایى قیامت اشاره داشته باشد. هم چنین مراد از آن مى تواند لحظه پایان یافتن عمر جهان کنونى و فرا رسیدن زمان فروپاشى نظام آن باشد. برداشت فوق برپایه احتمال دوم است. قابل ذکراست که ذکر جمله «و أن اللّه یبعث من فى القبور» پس از جمله فوق تأییدى بر احتمال دوم است; زیرا در غیر این صورت، محتواى جمله دوم نوعى تکرار جمله اول خواهد بود.
۲ - پایان عمر جهان طبیعت و فرا رسیدن لحظه فروپاشى آن، در نزد خداوند معیّن است. ( و أنّ الساعة ءاتیة) «الساعة» (آن هنگام) اشاره به لحظه خاصى دارد که در نزد خداوند مشخص و معیّن است.
۳ - مرگ و خاموشى چراغ زندگى انسان ها و انواع گیاهان، نشانه اى گویا و روشن بر ناپایدار بودن جهان طبیعت و محدود بودن عمر آن. (فإنّا خلقناکم من تراب... من کلّ زوج بهیج ...و أنّ الساعة ءاتیة) جمله «أن الساعة آتیة» عطف بر «أن اللّه هو الحقّ» است و تقدیر آن چنین مى شود: «و ذلک بأن الساعة آتیة». اگر «الساعة» اشاره به لحظه برپا شدن قیامت باشد، «ذلک» به آفرینش انسان از خاک و رویش گیاهان از زمین مرده و بى جان اشاره دارد و اگر «الساعة» اشاره به فرا رسیدن لحظه فروپاشى نظام طبیعت باشد، «ذلک» به وجود مرگ و میر در انسان ها و نباتات اشاره دارد. بنابراین معناى جمله فوق برپایه احتمال اول چنین مى شود: آفرینش انسان و گیاهان از خاک بى جان، حاکى از آن است که آن لحظه (زمان برپایى قیامت) فرا خواهد رسید. بر پایه احتمال دوم نیز معنا چنین مى شود: وجود مرگ در میان انسان ها و انواع گیاهان، نشانگر آن است که عمر این جهان نیز به پایان خواهد رسید و نظام آن فرو خواهد پاشید. برداشت فوق بر پایه احتمال دوم است.
۴ - نشانه هاى محدود بودن عمر نظام طبیعت، چنان روشن است که هیچ تردیدى در آن باقى نمى گذارد. (و أنّ الساعة ءاتیة لاریب فیها)
۵ - فرا رسیدن لحظه برپایى قیامت حتمى است. (و أنّ الساعة ءاتیة) برداشت فوق، بر این اساس است که «الساعة» (آن هنگام) اشاره به زمان برپایى قیامت باشد.
۶ - آفرینش انسان و انواع گیاهان از بستر خاک مرده و بى جان، یادآور رستاخیز و دلیلى گویا بر قطعى بودن برپایى آن. ( و أنّ الساعة ءاتیة) برداشت فوق، مبتنى بر این نکته است که «الساعة» به برپایى قیامت و «ذلک» در آیه قبل به خلقت انسان و ایجاد انواع گیاهان: إن کنتم فى ریب من البعث فإنّا خلقناکم من تراب... فإذا أنزلنا علیها الماء اهتزّت و ربت» اشاره داشته باشد.
۷ - دلایل و نشانه هاى معاد و رستاخیز، چنان روشن و گویا است که هیچ تردیدى در آن باقى نمى گذارد. (و أنّ الساعة ءاتیة لاریب فیها)
۸ - خلقت انسان و رویش انواع گیاهان از خاک بى جان، نشانگر توانمندى خدا بر احیاى مردگان در روز رستاخیز (فإنّا خلقناکم ... و ترى الأرض هامدة ... و أنّ اللّه یبعث من فى القبور)
۹ - در قیامت همه مردگان زنده مى شوند و هیچ کس در گور خود باقى نمى ماند. (أنّ اللّه یبعث من فى القبور) با توجه به، به کارگیرى کلمه «من» و «القبور» (جمع با الف و لام) - که هر دو کلمه مفید عموم است - برداشت یاد شده به دست مى آید.
روایات و احادیث
۱۰ - «عن أبى عبداللّه(ع) قال: إذا أراد اللّه عزّوجلّ أن یبعث الخلق أمطر السماء على الأرض أربعین صباحاً فاجتمعت الأوصال و نبتت اللحوم; از امام صادق(ع) روایت شده است که زمانى که خداى عزّوجلّ اراده کند که خلق را برانگیزد (زنده کند)، چهل روز از آسمان باران مى باراند. پس اندام ها جمع مى شود و گوشت ها[ بر آنها ]مى روید».[۱]
موضوعات مرتبط
- آفرینش: دلایل ناپایدارى آفرینش ۳; فرجام آفرینش ۱، ۲; نابودى آفرینش ۱، ۲; ناپایدارى آفرینش ۱; وضوح ناپایدارى آفرینش ۴
- انسان: عنصر خلقت انسان ۶، ۸
- خدا: دلایل قدرت خدا ۸; علم خدا ۲
- خلقت: خلقت از خاک ۶، ۸
- ذکر: عوامل ذکر قیامت ۶
- قیامت: حتمیت قیامت ۵; دلایل قیامت ۶; نشانه هاى قیامت ۱۰; ویژگیهاى قیامت ۹
- گیاهان: عنصر خلقت گیاهان ۶، ۸
- مردگان: احیاى اخروى مردگان ۹; دلایل احیاى اخروى مردگان ۸
- مرگ: نقش مرگ ۳
- معاد: دلایل معاد ۸; وضوح دلایل معاد ۷
منابع
- ↑ أمالى صدوق، ص ۱۴۹، ح ۵، مجلس ۳۳; نورالثقلین، ج ۳، ص ۴۷۲، ح ۱۵.
