آل عمران ١٩٩

وَ إِنَ‌ مِنْ‌ أَهْلِ‌ الْکِتَابِ‌ لَمَنْ‌ يُؤْمِنُ‌ بِاللَّهِ‌ وَ مَا أُنْزِلَ‌ إِلَيْکُمْ‌ وَ مَا أُنْزِلَ‌ إِلَيْهِمْ‌ خَاشِعِينَ‌ لِلَّهِ‌ لاَ يَشْتَرُونَ‌ بِآيَاتِ‌ اللَّهِ‌ ثَمَناً قَلِيلاً أُولٰئِکَ‌ لَهُمْ‌ أَجْرُهُمْ‌ عِنْدَ رَبِّهِمْ‌ إِنَ‌ اللَّهَ‌ سَرِيعُ‌ الْحِسَابِ‌

کپی متن آیه
وَ إِنَ‌ مِنْ‌ أَهْلِ‌ الْکِتَابِ‌ لَمَنْ‌ يُؤْمِنُ‌ بِاللَّهِ‌ وَ مَا أُنْزِلَ‌ إِلَيْکُمْ‌ وَ مَا أُنْزِلَ‌ إِلَيْهِمْ‌ خَاشِعِينَ‌ لِلَّهِ‌ لاَ يَشْتَرُونَ‌ بِآيَاتِ‌ اللَّهِ‌ ثَمَناً قَلِيلاً أُولٰئِکَ‌ لَهُمْ‌ أَجْرُهُمْ‌ عِنْدَ رَبِّهِمْ‌ إِنَ‌ اللَّهَ‌ سَرِيعُ‌ الْحِسَابِ‌

ترجمه

و از اهل کتاب، کسانی هستند که به خدا، و آنچه بر شما نازل شده، و آنچه بر خودشان نازل گردیده، ایمان دارند؛ در برابر (فرمان) خدا خاضعند؛ و آیات خدا را به بهای ناچیزی نمی‌فروشند. پاداش آنها، نزد پروردگارشان است. خداوند، سریع الحساب است. (تمام اعمال نیک آنها را به سرعت حساب می‌کند، و پاداش می‌دهد.)

و البته از ميان اهل كتاب كسانى هستند كه خاشعانه در برابر خدا به آنچه بر شما نازل شده و آنچه بر خودشان نازل گرديده ايمان مى‌آورند و آيات خدا را به بهاى ناچيز نمى‌فروشند. اينانند كه پاداششان نزد پروردگارشان [برايشان محفوظ] است و مسلما خدا حسابرس سريع

و البته از ميان اهل كتاب كسانى هستند كه به خدا و بدانچه به سوى شما نازل شده و به آنچه به سوى خودشان فرود آمده ايمان دارند، در حالى كه در برابر خدا خاشعند، و آيات خدا را به بهاى ناچيزى نمى‌فروشند. اينانند كه نزد پروردگارشان پاداش خود را خواهند داشت. آرى! خدا زودشمار است.

همانا برخی از اهل کتاب کسانی‌اند که به خدا و کتاب آسمانی شما و کتاب آسمانی خودشان ایمان آورند در حالی که مطیع فرمان خدا بوده و آیات خدا را به بهای اندک نفروشند، آن طایفه را نزد خدا پاداش نیکوست، و البته خدا حساب خلق را سریع و آسان خواهد رسید.

بی تردید از اهل کتاب کسانی هستند که به خدا و آنچه به سوی شما نازل شده و آنچه به سوی خودشان فرود آمده ایمان می آورند، در حالی که در برابر خدا فروتن و خاکسار بوده، آیات خدا را به بهای اندک نمی فروشند. برای آنان نزد پروردگارشان پاداشی شایسته و مناسب است؛ یقیناً خدا حسابرسی سریع است.

بعضى از اهل كتاب به خدا و كتابى كه بر شما نازل شده و كتابى كه بر خودشان نازل شده است ايمان دارند. مطيع فرمان خدايند. آيات خدا را به بهاى اندك نمى‌فروشند. مزد ايشان نزد پروردگارشان است. هر آينه خدا حسابها را زود خواهد رسيد.

و از اهل کتاب کسانی هستند که به خداوند و آنچه برای شما نازل شده و آنچه برای خودشان نازل شده، ایمان دارند، و در برابر خداوند خاشعند و آیات الهی را به بهای ناچیز نمی‌فروشند، پاداش اینان نزد پروردگارشان [محفوظ] است که خداوند زودشمار است‌

و هر آينه از اهل كتاب كسانى هستند كه به خدا و آنچه به شما و آنان فروفرستاده شده مى‌گروند، در حالى كه خدا را فروتن و گردن نهاده‌اند در برابر آيات خدا بهايى اندك نمى‌ستانند، اينان مزدشان نزد پروردگارشان است. همانا خدا زود حساب است.

برخی از اهل کتاب هستند که به خدا و بدانچه بر شما نازل شده و بدانچه بر خود آنان نازل گردیده است، ایمان دارند. در برابر خدا فروتن بوده و آیات خدا را به بهای ناچیز (دنیا) نمی‌فروشند. پاداش ایشان در نزد پروردگارشان (محفوظ) است. بیگمان خداوند سریع‌الحساب است (و به سرعت تمام در مدّتی اندک به حساب اعمال همگان رسیدگی کرده و پاداش و پادافره نیکان و بدان را بدون کم و کاست خواهد داد).

و بی‌گمان از میان اهل کتاب کسانی هستند که به خدا - و بدانچه سوی شما نازل شده و به آنچه سوی خودشان فرود آمده - ایمان می‌آورند، در حالی که برای خدا خاشعند، و با آیات خدا (چیزی را به) بهایی ناچیز نمی‌خرند. ایشانند که نزد پروردگارشان پاداش خود را خواهند داشت. همواره، خدا زودشمار است.

همانا از اهل کتاب است آنکه ایمان آورد به خدا و آنچه فرود آورده شد بر شما و آنچه فرود آورده شد بر ایشان فروتنی‌کنان برای خدا نفروشند آیتهای خدا را به بهائی کم آنان را است پاداش ایشان نزد پروردگارشان همانا خدا است شتابنده در حساب‌

Among the People of the Scripture are those who believe in Allah, and in what was revealed to you, and in what was revealed to them. They are humble before Allah, and they do not sell Allah’s revelations for a cheap price. These will have their reward with their Lord. Allah is swift in reckoning.

ترتیل:

ترجمه:

آل عمران ١٩٨	آیه ١٩٩	آل عمران ٢٠٠
سوره : سوره آل عمران نزول : ٣ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«خَاشِعِینَ»: فروتنان. حال است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ الَّذِينَ‌ يُؤْمِنُونَ‌ بِمَا... (۳) الَّذِينَ‌ آتَيْنَاهُمُ‌ الْکِتَابَ‌... (۲) لَيْسُوا سَوَاءً مِنْ‌ أَهْلِ‌... (۳) لَتَجِدَنَ‌ أَشَدَّ النَّاسِ‌ عَدَاوَةً... (۱) وَ إِذَا سَمِعُوا مَا أُنْزِلَ‌ إِلَى‌... (۵) فَأَثَابَهُمُ‌ اللَّهُ‌ بِمَا قَالُوا... (۰) وَ مِنْ‌ قَوْمِ‌ مُوسَى‌ أُمَّةٌ... (۰) قُلْ‌ آمِنُوا بِهِ‌ أَوْ لاَ تُؤْمِنُوا... (۱) الَّذِينَ‌ آتَيْنَاهُمُ‌ الْکِتَابَ‌... (۲) وَ إِذَا يُتْلَى‌ عَلَيْهِمْ‌ قَالُوا... (۲) أُولٰئِکَ‌ يُؤْتَوْنَ‌ أَجْرَهُمْ‌... (۱) وَ مَا لَنَا لاَ نُؤْمِنُ‌ بِاللَّهِ‌ وَ... (۲) وَ مِنْ‌ قَوْمِ‌ مُوسَى‌ أُمَّةٌ... (۰) وَ الَّذِينَ‌ آتَيْنَاهُمُ‌ الْکِتَابَ‌... (۲) الَّذِينَ‌ آتَيْنَاهُمُ‌ الْکِتَابَ‌... (۲)

وَ لِلَّهِ‌ الْمَشْرِقُ‌ وَ الْمَغْرِبُ‌... (۰) يُؤْمِنُونَ‌ بِاللَّهِ‌ وَ الْيَوْمِ‌... (۲) وَ مَا لَنَا لاَ نُؤْمِنُ‌ بِاللَّهِ‌ وَ... (۲) وَ يَقُولُونَ‌ سُبْحَانَ‌ رَبِّنَا إِنْ‌... (۱) وَ يَخِرُّونَ‌ لِلْأَذْقَانِ‌... (۱)

نزول

محل نزول:

اين آيه در همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل گرديده است.

شأن نزول:

«شیخ طوسى» گوید: جابر بن عبدالله و سعيد بن مسيب و قتادة و ابن جريج گويند: وقتى كه به رسول خدا صلى الله عليه و آله خبر مرگ نجاشى رسيد. براى او دعا كرد و استغفار نمود و درود فرستاد و به مؤمنين فرمود: بر او نماز بگذارند. مؤمنين گفتند: يا رسول الله! آيا بر مردى نماز بگذاريم كه از مسلمانان نبوده است؟ سپس اين آيه نازل گرديد.

ابن زيد و ابن جريج و ابن اسحق گويند: درباره جماعتى از يهود نازل گرديد كه مسلمان شده بودند كه از آن جمله عبدالله بن سلام و ياران او بوده اند، مجاهد گويد: درباره هر فردى از اهل كتاب از يهود و نصارى نازل شده است و البته اين عقيده بهتر است زيرا عموميت آيه اين موضوع را ثابت مي‌دارد.

تفسیر

---

• تفسیر آیات

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

«199» وَ إِنَّ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ لَمَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ خاشِعِينَ لِلَّهِ لا يَشْتَرُونَ بِآياتِ اللَّهِ ثَمَناً قَلِيلًا أُولئِكَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسابِ‌

و همانا بعضى از اهل كتاب، كسانى هستند كه به خداوند و آنچه به شما نازل شده و آنچه به خودشان نازل شده، خاشعانه ايمان مى‌آورند. آيات الهى را به بهاى اندك معامله نمى‌كنند. آنها هستند كه برايشان نزد پروردگارشان پاداش است. همانا خداوند سريع الحساب است.

نکته ها

برخى مفسّران معتقدند: اين آيه درباره افرادى از اهل كتاب نازل شده است كه به اسلام گرويدند. آنها عبارت بودند از چهل نفر از اهل نجران، سى و دو نفر از حبشه و هشت نفر از

جلد 1 - صفحه 684

روم. «1»

امّا بعضى از مفسّران گفته‌اند: آيه درباره‌ى نجاشى، پادشاه حبشه است كه در سال نهم هجرى در ماه رجب وفات يافت. وقتى رسول خدا صلى الله عليه و آله مطلع شد، به مردم فرمود: يكى از برادران شما در خارج از حجاز وفات يافته، حاضر شويد تا به پاس خدمات او بر وى نماز بخوانيم. پرسيدند: او كيست؟ فرمود: نجاشى. آنگاه مسلمانان به همراه رسول خدا صلى الله عليه و آله به قبرستان بقيع رفته بر او نماز گزاردند. «2»

پیام ها

1- بايد انصاف را مراعات كرد و از خوبان اهل كتاب ستايش نمود. «وَ إِنَّ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ لَمَنْ يُؤْمِنُ ...»

2- هر مكتبى، ريزش و رويش دارد. اگر گروهى ايمان نمى‌آورند و حقايق را كتمان مى‌كنند، در عوض گروهى با خشوع ايمان مى‌آورند. «إِنَّ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ لَمَنْ يُؤْمِنُ»

3- ايمانى ارزش دارد كه خاشعانه، «خاشِعِينَ» و جامع. «ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ» و پايدار باشد و با مادّيات تغيير نيابد. «لا يَشْتَرُونَ بِآياتِ اللَّهِ ثَمَناً قَلِيلًا»

4- هر بهائى در برابر دين‌فروشى پرداخت شود، كم و ناچيز است. «لا يَشْتَرُونَ بِآياتِ اللَّهِ ثَمَناً قَلِيلًا»

---

«1». تفسير مجمع‌البيان و كبير فخررازى.

«2». تفسير درّالمنثور.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌1، ص: 685

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ إِنَّ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ لَمَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ خاشِعِينَ لِلَّهِ لا يَشْتَرُونَ بِآياتِ اللَّهِ ثَمَناً قَلِيلاً أُولئِكَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسابِ (199)

شأن نزول: ابن عباس نقل كرده كه نجاشى پادشاه حبشه، در خفا ايمان به‌

---

«1» سوره توبه، آيه 72.

تفسير اثنا عشرى، ج‌2، ص: 337

پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم آورده بود. وفات نمود، جبرئيل خبر داد.

حضرت، اصحاب را جمع كرد و فرمود: بيائيد بر برادر خود نماز كنيم. پس به بقيع آمدند. حق تعالى حجاب را از نظر حضرت برداشت تا جنازه او را مشاهده نمود. منافقان گفتند: نماز بر كسى گزارد كه از نصاراى حبشه و هرگز او را نديده؛ آيه شريفه نازل شد:

وَ إِنَّ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ‌: و بدرستى كه بعضى از اهل كتاب، لَمَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ‌: هر آينه كسى است كه ايمان آورد به وحدانيت الهى، وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ‌: و آنچه نازل شده به سوى شما، يعنى قرآن، وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ‌: و آنچه نازل گشته به سوى ايشان، كه تورات و انجيل است. آيه شريفه در حق چهل نفر از نجران و سى نفر از حبشه و هشت نفر از روم كه نصرانى بودند و تابع حضرت عيسى عليه السّلام، بعد اسلام آوردند و تابع حضرت خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم شدند.

خاشِعِينَ لِلَّهِ‌: در حالتى كه خاشعند به قلب مر خداى را، لا يَشْتَرُونَ بِآياتِ اللَّهِ‌: بدل نمى‌كنند به احكام خدا كه تورات و انجيل است، ثَمَناً قَلِيلًا: بهاى كمى را مانند احبار كه رشوه گرفتند. يا مراد آيات، صفات حضرت است كه به بدل عوض حقير، آن را تغيير و تبديل ندهند و مخفى ندارند، بلكه اظهار آن نمايند و ايمان آورند. أُولئِكَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ‌: اين جماعت خاشع متدين، مر ايشان را است مزد و اجرشان، عِنْدَ رَبِّهِمْ‌: نزد پروردگار ايشان، يعنى ثواب موعود، إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسابِ‌: بدرستى كه خداى تعالى به آسانى و بزودى حساب همه را نمايد، زيرا محاسب تمام بندگان، علم الهى است كه احاطه دارد به تمام اعمال از خير و شر و طاعت و معصيت و كلى و جزئى و نهانى و آشكارا.

نهج البلاغه- از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام سؤال شد: كيف يحاسب اللّه الخلق على كثرتهم فقال: كما يرزقهم على كثرتهم. چگونه حساب فرمايد خدا با خلايق، و به چه نوع اعمال آنها را به شمار آرد با بسيارى ايشان؟ فرمود:

تفسير اثنا عشرى، ج‌2، ص: 338

چنانچه روزى دهد آنها را با وجود كثرت آنان‌ «1».

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ إِنَّ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ لَمَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ خاشِعِينَ لِلَّهِ لا يَشْتَرُونَ بِآياتِ اللَّهِ ثَمَناً قَلِيلاً أُولئِكَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسابِ (199)

ترجمه‌

و همانا از اهل كتاب هر آينه كسى است كه ميگرود بخدا و آنچه فرستاده شد بشما و آنچه فرستاده شد بايشان خشوع دارندگان از براى خدا مبادله نمى‌كنند بآيت‌هاى خدا بهاى اندك را آنگروه مر ايشان را است مزدشان نزد پروردگارشان همانا خداوند زود حساب است.

تفسير

در منهج از جابر و قتاده و ابن عباس روايت نموده كه چون نجاشى كه پادشاه حبشه بود وفات نمود پيغمبر (ص) اصحاب را براى نماز بر او احضار فرمود و در بقيع خداوند حجاب‌ها را از برابر چشم آن حضرت برداشت و جنازه او را مشاهده فرمود منافقان گفتند پيغمبر (ص) نماز مى‌گذارد بر كسيكه از ترسايان حبشه است و هرگز او را نديده با آنكه او در خفيه ايمان آورده بود لذا اين آيه نازل شد و مراد از ما انزل اليكم قرآن است و از ما انزل اليهم تورية و انجيل و خاشعين حال است از اهل كتاب و خشوع فروتنى نيست كه موجب آن ترس باشد و اثر آن در قلب و چشم و صوت ظاهر شود بخلاف خضوع كه اثر آن در بدن ظاهر ميشود و مراد از ثمن قليل رسوم و رياست معدود محدود و ساير زخارف دنياى دنى است كه احبار و رهبانان يهود و نصارى دل خودشان را بآنها خوش نموده بودند و براى بدست آوردن و از دست ندادن آنها در كتاب آسمانى خودشان تحريف مينمودند و تغيير مى‌دادند و در آيات سابقه مكرر باين معنى اشاره شده است باستثناى بعضى كه مخالف با هوا و مطيع امر مولى بودند و كتمان حق نمى‌كردند و حق را بر دنيا و ما فيها ترجيح مى‌دادند كه خداوند وعده فرموده اجر آنها را دو مرتبه عطا فرمايد آنجا كه فرموده اولئك يؤتون اجرهم مرتين حقير عرض ميكنم انصاف آنستكه ايمان آنها هم دو برابر ايمان سايرين ارزش داشته چون اقبال آنها باسلام موجب اقبال اهل ملتشان باسلام و ادبار آنها موجب ادبار سايرين بوده بعلاوه قبول اسلام آنها موجب زوال تمام حيثيات دنيوى ايشان بوده مانند عبد اللّه سلام كه از علماء بزرگ يهود بود و

---

جلد 1 صفحه 557

سلامت نفس او موجب قبول اسلام شد و فضيلت اخلاقى او بر ارباب خرد مسلم است و خداوند زود حساب است چون بجزئى و كلى اعمال عباد علم دارد و قدر و قيمت و ميزان جزاء آنها را ميداند و هر چه بخواهد مرحمت فرمايد موجود دارد و انتظار چيزى را ندارد و كرم نامتناهى دارد لذا در آن واحد بحساب تمام خلايق ميرسد و جزاى همه را عنايت مى‌فرمايد و شايد نكته تعبير بسرعت حساب در اين مقام اشاره بعرض حقير باشد كه خداوند فرموده حساب كار در دست ما هست ما ميدانيم اين قبيل اشخاص چقدر نفس كشى و حق شناسى نموده‌اند و اسلام اينها با سايرين چقدر تفاوت دارد و اللّه اعلم.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ إِن‌َّ مِن‌ أَهل‌ِ الكِتاب‌ِ لَمَن‌ يُؤمِن‌ُ بِاللّه‌ِ وَ ما أُنزِل‌َ إِلَيكُم‌ وَ ما أُنزِل‌َ إِلَيهِم‌ خاشِعِين‌َ لِلّه‌ِ لا يَشتَرُون‌َ بِآيات‌ِ اللّه‌ِ ثَمَناً قَلِيلاً أُولئِك‌َ لَهُم‌ أَجرُهُم‌ عِندَ رَبِّهِم‌ إِن‌َّ اللّه‌َ سَرِيع‌ُ الحِساب‌ِ (199)

و بدرستي‌ ‌که‌ بعض‌ اهل‌ كتاب‌ ‌از‌ يهود و نصاري‌ ‌هر‌ آينه‌ كساني‌ هستند ‌که‌ ايمان‌ بخدا و وحدانيت‌ ‌او‌ آوردند و بآنچه‌ ‌بر‌ ‌شما‌ مسلمين‌ نازل‌ ‌شده‌ ‌از‌ قرآن‌ و دستورات‌ اسلامي‌ و آنچه‌ ‌بر‌ ‌آنها‌ نازل‌ ‌شده‌ ‌از‌ تورات‌ و انجيل‌ و دستورات‌ موسي‌ و عيسي‌ ‌در‌ حالي‌ ‌که‌ ‌با‌ كمال‌ خشوع‌ ‌در‌ پيشگاه‌ خداوندي‌ هستند و بواسطه‌ منافع‌ جزئيه‌ دنيوي‌ دست‌ ‌از‌ آيات‌ الهي‌ برنميدارند اينها اجرشان‌ نزد ‌خدا‌ محفوظ ‌است‌ و خداوند

جلد 4 - صفحه 468

بكمال‌ سرعت‌ بحساب‌ ‌آنها‌ ميرسد و ‌آنها‌ ‌را‌ ‌در‌ زحمت‌ حساب‌ نمياندازد.

چون‌ ‌در‌ آيات‌ قبل‌ مذمّت‌ ‌از‌ اهل‌ كتاب‌ و كفر و عناد ‌آنها‌ و مورد عذاب‌ و سخط الهي‌ بيان‌ ‌شده‌ ‌بود‌ لذا ‌در‌ ‌اينکه‌ ‌آيه‌ كانّه‌ استثنايي‌ بيان‌ فرموده‌ ‌که‌ تمام‌ اهل‌ كتاب‌ ‌اينکه‌ نحو نيستند بلكه‌ بعضي‌ ‌از‌ ‌آنها‌ ‌که‌ بشرف‌ اسلام‌ مشرف‌ شدند و اعتراف‌ بحق‌ نمودند و اقرار ‌به‌ اينكه‌ ‌در‌ كتب‌ انبياء سلف‌ ‌که‌ بشارات‌ بوجود حضرت‌ ‌محمّد‌ صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ و دين‌ ‌او‌ داده‌ نمودند و ‌براي‌ منافع‌ جزئيه‌ ‌از‌ جاه‌ و مال‌ كتمان‌ نكردند و ‌از‌ روي‌ حقيقت‌ ‌با‌ كمال‌ خشوع‌ متوجه‌ دين‌ حق‌ شدند اجر ‌آنها‌ ضايع‌ نميشود و بزودي‌ بآنها ميرسد مثل‌ نجاشي‌ و ‌عبد‌ اللّه‌ سلام‌ و ‌غير‌ اينها.

لذا ميفرمايد وَ إِن‌َّ مِن‌ أَهل‌ِ الكِتاب‌ِ بعضي‌ گفتند شأن‌ نزولش‌ ‌در‌ مورد نجاشي‌ بوده‌ ‌که‌ ‌در‌ حبشه‌ ايمان‌ آورد و خدمت‌ پيغمبر صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ نرسيد و وفات‌ كرد و همان‌ روز وفاتش‌ ‌در‌ حبشه‌ پيغمبر صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و ‌سلّم‌ ‌در‌ مدينه‌ ‌بر‌ جنازه‌ ‌او‌ نماز خواند.

و بعضي‌ گفتند ‌در‌ مورد چهل‌ نفر ‌از‌ نصاري‌ نجران‌ و سي‌ و دو نفر ‌از‌ حبشه‌ و هشت‌ نفر ‌از‌ روم‌ ‌که‌ بشرف‌ اسلام‌ مشرف‌ شدند و ‌از‌ نصاري‌ بودند.

و بعضي‌ گفتند درباره‌ ‌عبد‌ اللّه‌ سلام‌ و جماعتي‌ ‌که‌ ‌با‌ ‌او‌ ‌از‌ يهود اسلام‌ آوردند و ‌هر‌ چه‌ ‌باشد‌ ‌آيه‌ عام‌ ‌است‌ شامل‌ ‌هر‌ يهودي‌ و نصراني‌ و مجوسي‌ ‌که‌ اسلام‌ آورد ميشود، بلكه‌ بتنقيح‌ مناط قطعي‌ شامل‌ ‌هر‌ كافر و مشركي‌ ميشود ‌که‌ بشرف‌ اسلام‌ مشرف‌ شود.

لَمَن‌ يُؤمِن‌ُ بِاللّه‌ِ ايمان‌ بخدا، اقرار بوحدانيت‌ ‌او‌ و صفات‌ ذاتيه‌ و فعليه‌ و سلبيه‌ و بعدل‌ ‌او‌ ‌است‌ و چون‌ جميع‌ طبقات‌ كفر خالي‌ ‌از‌ شرك‌ ‌ يا ‌ ‌در‌ ذات‌ ‌ يا ‌ صفات‌ ‌ يا ‌ افعال‌ نيستند ايمان‌ بخدا ‌را‌ مقدم‌ ذكر فرمود.

وَ ما أُنزِل‌َ إِلَيكُم‌ ‌از‌ قرآن‌ و احكام‌ ‌از‌ واجبات‌، و محرمات‌ و ساير قوانين‌ اسلامي‌ ‌از‌ عقائد و اخلاقيات‌ و مواعظ و غيرها، نظر ‌به‌ اينكه‌ كلمه‌ ‌ما عموم‌ دارد

جلد 4 - صفحه 469

‌يعني‌ آنچه‌ ‌بر‌ ‌شما‌ مسلمين‌ نازل‌ ‌شده‌.

وَ ما أُنزِل‌َ إِلَيهِم‌ بتوسط انبياء قبل‌ ‌از‌ موسي‌ و عيسي‌ و ساير انبياء.

خاشِعِين‌َ لِلّه‌ِ گذشت‌ خشوع‌ راجع‌ بقلب‌ ‌است‌ و خضوع‌ راجع‌ بجوارح‌.

لا يَشتَرُون‌َ بِآيات‌ِ اللّه‌ِ ثَمَناً قَلِيلًا تعريض‌ ‌بر‌ ساير اهل‌ كتاب‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌با‌ اينكه‌ حقّانيت‌ دين‌ اسلام‌ ‌را‌ فهميدند و بشارات‌ ‌را‌ ‌در‌ كتب‌ ‌خود‌ ديدند ‌براي‌ يك‌ منافع‌ جزئيه‌ دنيويه‌ ‌از‌ جاه‌ و مال‌ كتمان‌ كردند و ايمان‌ نياوردند.

أُولئِك‌َ لَهُم‌ أَجرُهُم‌ عِندَ رَبِّهِم‌ البته‌ اجر ‌آنها‌ ‌که‌ دست‌ ‌از‌ منافع‌ شخصيه‌ برداشتند و بشرف‌ اسلام‌ مشرف‌ شدند ‌با‌ اينكه‌

(الاسلام‌ يجب‌ّ ‌ما قبله‌)

خداوند ‌از‌ گذشته‌هاي‌ ‌آنها‌ صرف‌ نظر نمود و بسعادت‌ دارين‌ ‌آنها‌ ‌را‌ رسانيد.

إِن‌َّ اللّه‌َ سَرِيع‌ُ الحِساب‌ِ خداوند زود اجر بنده‌گان‌ ‌را‌ ميدهد و چون‌ خداوند ‌لا‌ يشغله‌ شيئي‌ ‌عن‌ شيئي‌ فرداي‌ قيامت‌ ‌در‌ طرفة العين‌ قدرت‌ دارد بحساب‌ جميع‌ رسيدگي‌ كند و نسبت‌ بمؤمنين‌ سريع‌ الحساب‌ ‌است‌، لكن‌ ‌در‌ حق‌ كفار و معاندين‌ بسيار سخت‌ گيري‌ ميكند ‌که‌ ‌اينکه‌ ‌هم‌ يك‌ نوع‌ ‌از‌ عذاب‌ ‌آنها‌ ‌است‌ بسا هزار سال‌ بايد حساب‌ ‌پس‌ دهند.

برگزیده تفسیر نمونه

---

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- ایمان واقعى گروهى از عالمان اهل کتاب به خداوند، قرآن و کتب آسمانى خویش (وَ اِنّ من اهل الکتب لمن یؤمن باللّه و ما انزل الیکم ... خاشعین للّه) سوداگرى با آیات الهى از امورى است که اغلب با عالمان و دانشمندان دینى سنخیّت دارد ; جمله «لتبیّننّه للناس»، در آیه ۱۸۷- این معنا را تأیید مى کند.

۲- خشوع و فروتنى گروهى از عالمان اهل کتاب در برابر خداوند (انّ من اهل الکتب لمن یؤمن ... خاشعین للّه)

۳- خشوع و فروتنى گروهى از عالمان اهل کتاب، زمینه ساز ایمان واقعى آنان به خدا و کتب آسمانى (انّ من اهل الکتب لمن یؤمن ... خاشعین للّه) توصیف اهل کتاب به خشوع و فروتنى، مى تواند اشاره به علّت ایمان و اقرار آنان به حقانیّت قرآن و ایمان واقعى به تورات و انجیل باشد.

۴- تکبّر و گردن فرازى گروهى از اهل کتاب در برابر خداوند، موجب کفر و انکار قرآن از سوى آنان (انّ من اهل الکتب لمن یؤمن ... خاشعین للّه)

۵- تسلیت و دلدارى خداوند به پیامبر (ص) و مؤمنان، با بیان ایمان گروهى از اهل کتاب در برابر دشمنى گروهى دیگر (انّ من اهل الکتب لمن یؤمن باللّه) با توجّه به ارتباط این آیه با آیات ۱۸۰ تا ۱۸۷ که از کارشکنیها و آزار و اذیتهاى فراوان اهل کتاب سخن گفته است.

۶- گروهى از اهل کتاب على رغم ادعاى ایمان، نه به خداوند ایمان دارند و نه به کتب آسمانى خویش (انّ من اهل الکتب لمن یؤمن باللّه و ما انزل الیکم و ما انزل الیهم) مفهوم جمله «انّ من اهل الکتاب ... »، دلالت مى کند که گروهى از اهل کتاب، على رغم ادعاى ایمان به کتب آسمانى خویش، نه به خدا ایمان دارند و نه به تورات و انجیل.

۷- سازگارى محتواى کتب آسمانى و متناقض نبودن آنها با یکدیگر (انّ من اهل الکتب لمن یؤمن باللّه و ما انزل الیکم و ما انزل الیهم)

۸- خشوع در برابر خداوند، کمالى در ایمان (انّ من اهل الکتب لمن یؤمن ... خاشعین للّه)

۹- وجود تورات و انجیل تحریف نشده نزد یهود و نصارا در عصر پیامبر(ص)* (انّ من اهل الکتب لمن یؤمن باللّه و ما انزل الیکم و ما انزل الیهم) آنچه از «ما انزل الیهم»، در ذهن مخاطبان عصر بعثت نقش مى بندد و تبادر مى کند، همان تورات و انجیلى است که در دسترس اهل کتاب بوده است و اگر آنها تحریف شده بود، ایمان به آنها مورد تأیید خداوند قرار نمى گرفت.

۱۰- سوداگرى نکردن با آیات الهى، ویژگى اهل کتابِ مؤمنِ به خدا و قرآن و دیگر کتب آسمانى (لا یشترون بایات اللّه ثمناً قلیلاً)

۱۱- پرهیز از دین فروشى گروهى از اهل کتاب، على رغم سوداگرى با آیات الهى از سوى برخى دیگر (انّ من اهل الکتب ... خاشعین للّه لا یشترون بایات اللّه ثمناً قلیلا)

۱۲- پرهیز برخى اهل کتاب از دین فروشى و سوداگرى با آیات الهى (تورات و انجیل)، مایه ایمان آنان به قرآن (انّ من اهل الکتب لمن یؤمن ... خاشعین للّه لا یشترون بایات اللّه ثمناً قلیلا) جمله «لا یشترون ... »، حال براى فاعل «یؤمن» است (یعنى مؤمنان اهل کتاب) و توصیف آنان به جمله ذکر شده، مى تواند اشاره به علّت و زمینه ایمان آنان به قرآن باشد.

۱۳- هر بهایى که در قبال سوداگرى با آیات الهى قرار گیرد، اندک و ناچیز است. (لا یشترون بایات اللّه ثمناً قلیلا) معمولاً افرادى که بر سر آیات الهى سوداگرى مى کنند به قصد رسیدن به بهره هاى فراوان دنیوى است، ولى خداوند آنها را در مقابل از دست دادن دین و محرومیّت از مواهب اخروى اندک مى شمارد.

۱۴- تورات و انجیل، حاوى آیات و نشانه هایى دالّ بر حقّانیّت قرآن و پیامبر(ص)* (انّ من اهل الکتب ... لا یشترون بایات اللّه ثمناً قلیلا) از رابطه بین ایمان به قرآن و نادیده نگرفتن آیات الهى (تورات و انجیل)، به دست مى آید که در آنها بروشنى حقّانیّت قرآن و پیامبر (ص) مطرح بوده است.

۱۵- نادیده گرفتن آیات بیانگر حقّانیّت قرآن و پیامبر (ص) در تورات از سوى علماى یهود، به خاطر متاع اندک دنیا (انّ من اهل الکتب لمن ... لا یشترون بایات اللّه ثمناً قلیلا) تمجید خداوند از عالمان مؤمن اهل کتاب، به خاطر ایمان به قرآن و سوداگرى نکردن بر سر آیات الهى

۱۶- تمجید خداوند از عالمان مؤمن اهل کتاب، به خاطر ایمان به قرآن و سوداگرى نکردن بر سر آیاتِ الهى (انّ من اهل الکتب لمن یؤمن ... لا یشترون بایات اللّه ثمناً قلیلا اولئک لهم اجرهم عند ربّهم)

۱۷- ایمان اهل کتاب به قرآن، نشانه ارزشگذارى صحیح آنان نسبت به آیات الهى (تورات و انجیل) (انّ من اهل الکتب لمن یؤمن باللّه و ... لا یشترون بایات اللّه ثمناً قلیلا)

۱۸- توبیخ الهى نسبت به برخى از عالمان اهل کتاب، به خاطر سوداگرى آنان با آیات الهى (انّ من اهل الکتب لمن یؤمن ... لا یشترون بایات اللّه ثمناً قلیلا)

۱۹- حرمت سوداگرى با آیات الهى (لا یشترون بایات اللّه ثمناً قلیلا)

۲۰- آن گروه از اهل کتاب که به خدا، قرآن و کتب آسمانى خویش ایمان آورند ; از پاداشى ویژه و والا بهره مند خواهند شد. (اولئک لهم اجرهم عند ربّهم) کلمه «عند ربّهم»، توصیف «اجرهم» است و مى رساند که آن پاداش، پاداشى ویژه و ارزشمند است.

۲۱- ایمان به خدا، قرآن، تورات، انجیل، فروتنى در برابر خدا و ارج نهادن به آیات الهى، ملاک ارزش انسان نزد خداوند (لهم اجرهم عند ربّهم) اضافه تشریفیّه در «ربّهم» بیانگر آن است که دارندگان صفات یاد شده، در پیشگاه خداوند داراى ارزشى والا هستند.

۲۲- نوید پاداش و تضمین آن، پرتوى از ربوبیّت الهى نسبت به مؤمنان (لهم اجرهم عند ربّهم)

۲۳- وعده و تضمین اجر و پاداش، از روشهاى قرآن براى دعوت مردم به اسلام و ایمان به قرآن (اولئک لهم اجرهم عند ربّهم)

۲۴- خداوند، حسابرسى سریع است. (انّ اللّه سریع الحساب)

۲۵- خداوند پاداش مؤمنان را بدون تأخیر، به آنان عطا خواهد کرد. (لهم اجرهم عند ربّهم انّ اللّه سریع الحساب) یادآورى سرعت حسابرسى پس از بیان پاداش دهى، بیانگر آن است که اعطاى اجر از سوى خداوند، با تأخیر در حسابرسى مواجه نخواهد شد.

۲۶- نظام اجر و پاداش الهى، قانونمند و داراى محاسبات دقیق و سریع (انّ اللّه سریع الحساب)

۲۷- پاداش مؤمنان از سوى خداوند، بر اساس درجه ایمان و عملکرد آنان است. (اولئک لهم اجرهم ... انّ اللّه سریع الحساب) اگر پاداش بر اساس عملکردها نبود، حسابرسى معنا نداشت ; و با توجّه به مشارالیه «اولئک» معلوم مى شود که هم ایمان و هم عملکرد مؤمنان، موجب استحقاق پاداش براى آنان شده است.

روایات و احادیث

۲۸- نجاشى (پادشاه حبشه)، مؤمن به خدا، قرآن و کتب آسمانى و خاضع در برابر خداوند (انّ من اهل الکتب لمن یؤمن باللّه) رسول خدا (ص) پس از مرگ نجاشى، به یاران خود فرمود: انّ اخاکم النّجاشى قد مات، قوموا فصلّوا علیه; فقال رجل یا رسول اللّه کیف نصلى علیه و قد مات فى کفره؟ قال (ص) الا تسمعون قول اللّه «و انّ من اهل الکتاب ... »

موضوعات مرتبط

• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۹ ; دعوت به اسلام ۲۳
• ارزشها: ملاک ارزشها ۲۱
• انجیل:۲۱ در اهل کتاب ۱۷ ; انجیل ۲۱ در صدر اسلام ۹ ; تعالیم انجیل ۲۱ ۱۴
• اهل کتاب: ارزشگذارى اهل کتاب ۱۷ ; علماى اهل کتاب ۱، ۲، ۳، ۱۶، ۱۸ ; کافران اهل کتاب ۶ ; متکبران اهل کتاب ۴ ; مؤمنان اهل کتاب ۱، ۵، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۶، ۱۷، ۲۰
• ایمان: آثار ایمان ۲۱ ; ازدیاد ایمان ۸ ; ایمان به انجیل ۲۱ ; ایمان به تورات ۲۱ ; ایمان به خدا ۱، ۳، ۲۰، ۲۱ ; ایمان به قرآن ۱، ۱۰، ۱۲، ۱۶، ۱۷، ۲۰، ۲۱، ۲۸ ; پاداش ایمان ۲۰ ; زمینه ایمان ۳، ۱۲
• پاداش:۲۰، ۲۵، ۲۷ تضمین پاداش ۲۰، ۲۵، ۲۷ ۲۲، ۲۳ ; وعده پاداش ۲۰، ۲۵، ۲۷ ۲۲، ۲۳
• تبلیغ: روش تبلیغ ۲۳
• تقوا: آثار تقوا ۱۲
• تکبر: آثار تکبر ۴
• تورات:۱۵، ۲۱ تعالیم تورات ۱۵، ۲۱ ۱۴ ; تورات ۱۵، ۲۱ در اهل کتاب ۱۷ ; تورات ۱۵، ۲۱ صدر اسلام ۹
• خدا:۱، ۳، ۲۰، ۲۱ حسابرسى خدا ۱، ۳، ۲۰، ۲۱ ۲۴ ; ربوبیت خدا ۱، ۳، ۲۰، ۲۱ ۲۲
• خضوع:۲، ۲۸ آثار خضوع ۲، ۲۸ ۳، ۸، ۲۱
• دنیاپرستى: آثار دنیاپرستى ۱۵
• دینخفروشى:۱۵ اجتناب از دینخفروشى ۱۵ ۱۰، ۱۱، ۱۲ ; حرمت دینخفروشى ۱۵ ۱۹ ; دینخفروشى ۱۵ در اهل کتاب ۱۱ ; زیان دینخفروشى ۱۵ ۱۳ ; سرزنش دینخفروشى ۱۵ ۱۸
• علما:۱، ۱۵، ۱۶، ۱۸ ى خاضع ۲، ۳
• عمل: آثار عمل ۲۷ ; حسابرسى عمل ۲۶
• قرآن:۱، ۴، ۱۰، ۱۲، ۱۶، ۱۷، ۲۰، ۲۱، ۲۸ حقّانیت قرآن ۱، ۴، ۱۰، ۱۲، ۱۶، ۱۷، ۲۰، ۲۱، ۲۸ ۱۴ ; قرآن ۱، ۴، ۱۰، ۱۲، ۱۶، ۱۷، ۲۰، ۲۱، ۲۸ در تورات ۱۵
• کافران:۶
• کتمان حق:۱۵
• کتب آسمانى:۱، ۳، ۱۰، ۲۰، ۲۸ هماهنگى کتب آسمانى ۱، ۳، ۱۰، ۲۰، ۲۸ ۷
• کفر: زمینه کفر ۴ ; کفر به قرآن ۴
• محمد (ص): حقانیت محمد (ص) ۱۴ ; دلدارى به محمد (ص) ۵ ; محمد (ص) در تورات ۱۵
• مؤمنان:۱، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۶، ۱۷ پاداش مؤمنان ۱، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۶، ۱۷ ۲۰، ۲۲، ۲۵، ۲۷ ; دلدارى به مؤمنان ۱، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۶، ۱۷ ۵
• نجاشى: ایمان نجاشى ۲۸ ; خضوع نجاشى ۲۸
• نظام جزایى:۲۵، ۲۶، ۲۷
• یهود: دینخفروشى یهود ۱۵ ; علماى یهود ۱۵