المائدة ٨٤

وَ مَا لَنَا لاَ نُؤْمِنُ‌ بِاللَّهِ‌ وَ مَا جَاءَنَا مِنَ‌ الْحَقِ‌ وَ نَطْمَعُ‌ أَنْ‌ يُدْخِلَنَا رَبُّنَا مَعَ‌ الْقَوْمِ‌ الصَّالِحِينَ‌

کپی متن آیه
وَ مَا لَنَا لاَ نُؤْمِنُ‌ بِاللَّهِ‌ وَ مَا جَاءَنَا مِنَ‌ الْحَقِ‌ وَ نَطْمَعُ‌ أَنْ‌ يُدْخِلَنَا رَبُّنَا مَعَ‌ الْقَوْمِ‌ الصَّالِحِينَ‌

ترجمه

چرا ما به خدا و آنچه از حق به ما رسیده است، ایمان نیاوریم، در حالی که آرزو داریم پروردگارمان ما را در زمره صالحان قرار دهد؟!»

چرا به خدا و دين حق كه سوى ما آمده ايمان نياوريم، در حالى كه آرزو داريم پروردگارمان با گروه صالحان قرينمان كند

و براى ما چه [عذرى‌] است كه به خدا و آنچه از حق به ما رسيده، ايمان نياوريم و حال آنكه چشم داريم كه پروردگارمان ما را با گروه شايستگان [به بهشت‌] درآورد؟

و (گویند) چرا ما ایمان به خدا و کتاب حق که ما را آمده است نیاوریم در صورتی که امید آن داریم که خدا ما را داخل در زمره صالحان گرداند؟

و بر پایه چه عذر و بهانه ای به خدا و آنچه از حق برای ما آمده ایمان نیاوریم؟ و حال آنکه امید داریم که پروردگارمان ما را در زمره شایستگان درآورد.

چرا به خدا و اين آيين حق كه بر ما نازل شده است ايمان نياوريم و طمع نورزيم در اينكه پروردگار ما ما را در شمار صالحان آورد؟

و چرا به خداوند و حق و حقیقتی که برای همه ما نازل شده است، ایمان نیاوریم و حال آنکه امید داریم که پروردگارمان ما را در زمره شایستگان درآورد

و ما را چيست كه به خدا و آنچه از حق سوى ما آمده نگرويم و حال آنكه اميدواريم كه پروردگارمان ما را با گروه نيكان و شايستگان در آورد؟

ما چرا نباید به خدا و به حقیقتی که (توسّط محمّد) برای ما آمده است، ایمان نیاوریم؟! و حال آن که (راه صواب نمایان و حق بی‌پرده عیان است و) امیدواریم که پروردگارمان ما را با صالحان (به بهشت جاویدان) ببرد.

«و برای ما چیست [:چه عذری است‌] که به خدا و آنچه از حقّ به ما رسیده ایمان نیاوریم و با این حال چشم داریم پروردگارمان ما را با گروه شایستگان درآورد.»

و چه شود ما را ایمان نیاریم به خدا و آنچه بیامد ما را از حقّ حالی که طمع داریم که درآرد ما را پروردگار ما با گروه شایستگان‌

“And why should we not believe in Allah, and in the truth that has come to us, and hope that our Lord will include us among the righteous people?”

ترتیل:

ترجمه:

المائدة ٨٣	آیه ٨٤	المائدة ٨٥
سوره : سوره المائدة نزول : ٧ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَا لَنَا»: ما چرا نباید. چه چیز ما را از آن باز می‌دارد که. «یُدْخِلَنَا»: ما را به بهشت داخل سازد. مفعول دوم، واژه (الْجنّة) بوده و محذوف است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ إِنَ‌ مِنْ‌ أَهْلِ‌ الْکِتَابِ‌... (۲) الَّذِينَ‌ آتَيْنَاهُمُ‌ الْکِتَابَ‌... (۱) وَ إِذَا يُتْلَى‌ عَلَيْهِمْ‌ قَالُوا... (۳)

وَ إِنَ‌ مِنْ‌ أَهْلِ‌ الْکِتَابِ‌... (۲) أُولٰئِکَ‌ يُؤْتَوْنَ‌ أَجْرَهُمْ‌... (۰) وَ إِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا... (۰)

نزول

محل نزول:

این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است.

شأن نزول آیات ۸۳، ۸۴ و ۸۵:

شأن و نزول آيات: ۸۲ (كه قبلاً گفته شده) و ۸۳ و ۸۴ و ۸۵ چنين است هنگامى كه اذيت و آزار قريش به رسول خدا صلی الله علیه و آله و ياران او قبل از هجرت به شدت خود رسيد، پيامبر به ياران خود دستور فرمود كه به طرف حبشه از مكه بيرون روند و به جعفر ابن ابى‌طالب پسرعموى خود دستور داد كه با آنان به حبشه رود و اينان هفتاد نفر بودند كه از راه دريا رهسپار حبشه شدند وقتى كه قريش از اين تصميم اطلاع حاصل كردند، عمرو بن العاص و عمّارة بن الوليد را مأمور كردند كه به حبشه بروند و مسلمين را برگردانند. اين دو نفر با عده اى با كشتى از راه دريا به سوى حبشه رفتند، عمارة جوانى زيباروى و عياش و خوشگذران بود وقتى كه سوار كشتى شدند به نوشيدن شراب پرداختند. در بين راه مست شدند و عمّارة در حال مستى عمرو بن عاص و ديگران را مجبور كرده بود كه او را ببوسند. عمروعاص نيز كه مست شده بود از قبول آن امتناع كرد و كارشان به مشاجره كشيد، عمروعاص كه در صدر كشتى نشسته بود از اثر كشمكش با عمّاره به دريا درغلطيد با زحمت زياد او را از غرق شدن نجات دادند.

پس از رسيدن به حبشه نزد نجاشى رفتند در حالتى كه هداياى زيادى از براى نجاشى با خود همراه آورده بودند، هداياى مزبور را به نجاشى دادند، نجاشى هم هدايا را قبول كرد. عمروعاص به نجاشى گفت: اى پادشاه عده اى از قوم ما كه از آئين و دين ما برگشته اند و به خدايان ما دشنام مي‌دادند، اينك نزد تو آمده اند و به ديار تو پناهنده شده اند. از تو مي‌خواهيم كه آن‌ها را به ما بازدهى، نجاشى كس فرستاد و جعفر بن ابى‌طالب را خواست به جعفر گفت: به حرف‌هاى اينان گوش فرادار كه چه مى گويند. مگر چكارى كرده ايد كه مي‌خواهند تو و همراهان تو را به آن‌ها بازدهم، جعفر گفت: اى پادشاه از اينان بپرس كه آيا ما برده آن‌ها هستيم؟ نجاشى از عمروعاص پرسيد. عمروعاص گفت: نه، اينان برده نيستند بلكه آزادگانند. سپس جعفر گفت: اى پادشاه از اينان سؤال كن كه آيا از ما طلبكارند كه مطالبه مى كنند؟ نجاشى از عمروعاص پرسيد. در جواب گفت: نه، آنان مديون و مقروض ما نمى باشند. سپس جعفر گفت: اى پادشاه پس براى چه ما را از شما مطالبه مى كنند؟ آيا غير از اينست كه اينان ما را در شهر خود مورد ايذاء و اذيت و شكنجه قرار مي‌دادند و ما به خاطر خلاصى از آزار ايشان بدين جا پناه آورده ايم؟

عمرو عاص گفت: اى پادشاه اينان با آئين و كيش ما مخالفت كردند و خدايان ما را دشنام دادند و باعث تفرقه جماعت ما گرديدند، از تو مي‌خواهيم كه آن‌ها را به ما بازگردانى تا اختلاف و تفرقه در ميان ما از بين برود، جعفر گفت: اى پادشاه مخالفت ما با آن‌ها اين است كه خداوند پيامبرى در ميان ما مبعوث كرد كه ما را به پرستش خداى يگانه دعوت كرده و ما را از شرك و بت‌پرستى بازداشته است و به ما دستور داده كه نماز بخوانيم و زكات بدهيم و ظلم و جور را حرام نموده و خونريزى و غارت را از ميان ما برداشته است و نيز زنا و ربا و خوردن گوشت مرده و خون و گوشت خوك را بر ما حرام نموده است و ما را به عدل و داد و احسان و نيكوئى به يكديگر و دستگيرى از بينوايان وادار مي‌نمايد و به خاطر اين پيامبر فحشاء و منكر و ستم و خون يكديگر ريختن از ميان ما رخت بربسته است.

نجاشى گفت: براى اين كار خداوند حضرت عیسی|عيسى را مبعوث نموده است سپس رو به جعفر كرد و گفت: آيا از كتاب آسمانى كه براى پيامبر شما آمده است، چيزى از حفظ دارى؟ جعفر گفت: آرى، سپس سوره مريم را قرائت كرد تا اين كه به اين آيات رسيد «وَ هُزِّي إِلَيْكِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُساقِطْ عَلَيْكِ رُطَباً جَنِيًّا؛ اى مريم شاخ درخت را حركت ده تا از آن براى تو خرماى تازه فرو ريزد»، «فَكُلِي وَاشْرَبِي وَ قَرِّي عَيْناً فَإِمَّا تَرَيِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَداً فَقُولِي إِنِّي نَذَرْتُ لِلرَّحْمنِ صَوْماً فَلَنْ أُكَلِّمَ الْيَوْمَ إِنْسِيًّا؛ پس از اين خرما تناول كن و (از اين چشمه) آب بياشام و چشم خود را (به عيسى) روشن بدار و هر كس از جنس بشر را ببينى (با اشاره) به او بگو كه من براى خدا نذر روزه سكوت كرده ام و با هيچ كس (تا مادامى كه روزه هستم) هرگز سخن نخواهم گفت».

نجاشى وقتى كه اين آيات را شنيد، منقلب شد و گريه كرد و گفت: به خدا قسم كه سخن حق است در اين ميان عمروعاص به سخن آمد و گفت: اى پادشاه اين گفتار مخالف آئين و كيش ما است، از تو مي‌خواهيم كه آنان را به ما بازدهى، نجاشى كه منقلب شده بود از سخنان عمروعاص به خشم افتاد و دست خود را بلند كرد و سيلى محكمى به صورت عمروعاص نواخت و گفت: خاموش باش به خدا قسم اگر از اينان به بدى ياد كنى، خود را هلاك خواهى كرد. عمروعاص در حالتى كه از اثر سيلى محكم خون از صورت وى جارى بود، سكوت اختيار كرد و از آن پس سخنى نگفت.

كنيزى كه بالاى سر نجاشى بود و مگس را با وسائلى از او دور مي‌كرد نظرش دائم به سوى عمّارة كه جوانى زيباروى بود، دوخته شده بود و به خاطر زيبائى به او علاقه‌مند گرديد. عمروعاص كه بعد از سيلى خوردن با عمّاره از بارگاه نجاشى مراجعت كرد به اين نكته پى برد. به عمارة گفت: اكنون كه اين كنيز به تو تمايلى پيدا كرده كس بفرست و او را نزد خود بياور، عمّاره فرداى آن روز پنهانى كس فرستاد و كنيز را نزد خود طلبيد.

عمروعاص گفت: از او بخواه كه مقدارى از عطريات مخصوص پادشاه را براى تو بياورد، كنيزك به خاطر عمّاره مقدارى از عطريات مخصوص نجاشى را براى او آورد. عمروعاص از اين عمل نظر سوئى نسبت به عمّاره داشت و منظورش اين بود كه انداخته شدن در دريا را به توسط عمّاره تلافى كند لذا وقتى كه عطر مخصوص نجاشى را بدست آورد، نزد نجاشى رفت و گفت: اى پادشاه احترام تو بر ما لازم و واجب است و وظيفه ما ايجاب مى كند كه از هر حيث حرمت و بزرگداشت پادشاه را مراعات كنيم ولى متأسفانه يكى از دوستان ما (اشاره به عمّاره نمود) نسبت به ساحت مقدس پادشاه بى‌احترامى كرده و از راه گول زدن كنيز عطر مخصوص پادشاه را گرفته و خود استعمال كرده است سپس عطر مخصوص را به پادشاه نشان داد.

نجاشى از اين عمل عمّاره سخت به غضب افتاد و در صدد شد كه عمّارة را به قتل رساند در اين ميان به فكرش افتاد كه اينان اگر تقصيرى هم كرده باشند ميهمان هستند و به كشور نجاشى وارد شده اند. لذا از كشتن عمّاره چشم پوشيد و دستور داد ساحران را جمع‌آورى كردند سپس به ساحران گفت: مي‌خواهم با اين جوان كارى بكنيد كه از كشتن سخت تر

باشد. ساحران عمّاره را گرفتند و در سوراخ نره او سيماب يا جيوه دميدند و از آن به بعد از اثر اين عمل، عمّاره با مردم مأنوس و معاشر نمى گشت و در بيابان با وحوش شب و روز مى گذرانيد و به همين كيفيت بود تا وفات يافت (و نيز گويند قريش او را به مكه آوردند و در مكه با اين كيفيت وفات يافت).

پس از چندى عمروعاص به مكه بازگشت و موضوع جعفر و احترام نجاشى را از او براى قريش گفت، اين ببود تا اين كه كار رسول خدا صلی الله علیه و آله بالا گرفت و با قريش صلح نمود و خيبر را فتح كرد و جعفر بن ابى‌طالب در حالتى كه عبدالله پسرش در حبشه از اسماء بنت عميس متولد شده بود به مدينه نزد پيامبر آمد و گويند: در همين وقت نيز براى نجاشى فرزندى بوجود آمده بود و دستور داد كه نام فرزندش را محمد نهادند.

نجاشى بعد از اين جريان سى نفر از قسّيسين را نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله به مدينه فرستاد و به آن‌ها دستور داد كه با دقت تمام، رفتار و كردار پيامبر اسلام را زير نظر بگيرند و كيفيت زندگى و چگونگى نبوت و رسالت او را و نيز كتاب آسمانى قرآن را بررسى نموده و خبر آورند.

اينان به مدينه وارد شدند و خدمت پيامبر رسيدند، رسول خدا صلی الله علیه و آله آن‌ها را به اسلام دعوت فرمود و آيات قرآن را بر آن‌ها تلاوت نمود و از جمله آيات اين آيه را براى آنان قرائت فرمود: «إِذْ قالَ اللَّهُ يا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَ عَلى والِدَتِكَ إِذْ أَيَّدْتُكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَ كَهْلًا وَ إِذْ عَلَّمْتُكَ الْكِتابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْراةَ وَالْإِنْجِيلَ وَ إِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ بِإِذْنِي فَتَنْفُخُ فِيها فَتَكُونُ طَيْراً بِإِذْنِي وَ تُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ بِإِذْنِي وَ إِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتى بِإِذْنِي وَ إِذْ كَفَفْتُ بَنِي إِسْرائِيلَ عَنْكَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَقالَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هذا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ؛ اى پيامبر مردم را متذكر (حكايت حضرت عیسی|عيسى و معجزات او) گردان كه خداوند به عيسى پسر مريم گفت: به خاطر آور نعمتى كه به تو و مادرت عطا كرديم، آن‌گاه كه تو را به تأييد روح قدسى توانا ساختيم كه در گهواره با مردم سخن گفتى و آن‌گاه به تو تعليم كتاب و حكمت دادم و به تو علم تورات و انجيل آموختم و هنگامى كه از گل شكل مرغى را به دستور من ساخته و در آن دميدى تا به امر من مرغى گرديد و آن‌گاه كه كور مادرزاد و پيسى را به امر من شفا دادى و مردگان را به امر من از قبر بيرون آوردى و آن‌گاه كه دست ستم بنى‌اسرائيل را از تو كوتاه كردم و آن‌گاه كه با معجزات روشن به هدايت آن‌ها آمدى و كافران بنى‌اسرائيل (براى انكار تو) گفتند: اين معجزات حيرت‌انگيز جز سحرى آشكار نخواهد بود».(آيه ۱۱. همين سوره)

اينان وقتى آيات را شنيدند تحت تأثير كلام خدا واقع شدند و گريستند و به رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم ايمان آوردند و سپس نزد نجاشى مراجعت كردند و اخبار رسول خدا را به او گفتند و آنچه پيامبر از براى آن‌ها از آيات تلاوت كرده بود، براى نجاشى قرائت كردند. نجاشى به گريه افتاد و قسّيسين نيز گريستند و نجاشى اسلام اختيار كرد ولى در حبشه اسلام خويش را آشكار نمى ساخت و گويند نجاشى به عزم ديدار پيامبر از حبشه به سوى مدينه حركت كرد ولى در بين راه كه با كشتى از راه دريا حركت مي‌كرد وفات يافت و اين آيات نازل گرديد.

نام پادشاه حبشه اصحمة بوده است كه در عربى به معنى عطيّه است و هر وقت نجاشى مزبور و قوم او آيات قرآن را مى شنيدند از اثر شادى و سرور اشك از ديدگان آنان سرازير مى گشت و برخى معتقدند كه اين آيه درباره طايفه اى از يمن نازل گرديده كه نزد ابوبكر آمدند و گفتند: قرآن را براى ما بخوان. ابوبكر چند آيه از قرآن را براى آن‌ها قرائت كرد و آنان گريستند، نظير اين شأن و نزول در آيه ۶۸ سوره آل عمران نيز ذكر گرديده است.

تفسیر

---

• آيات ۸۶ - ۶۸، سوره مائده
• نكته درباره جمله : ((لستم على شى ء)) در آيه شريفه :((قل يا اهل الكتاب لستم على شى ء...))
• يهود و نصارا فاقد پايگاهى قابل اعتماد براى اقامه دين هستند
• اسم و لقب هيچ اثرى در سعادت آدمى ندارد و فقط ايمان به خدا و روز جزا وعمل صالح مايه سعادت است
• چون يهود براى خود برترى مى پنداشتند كور و كر شدند (از دين حق و شنيدن پند عاجزگشتند)
• بطلان و نامعقول بودن سخن نصارا كه گفته اند: ((ان الله ثالث ثلثة ))
• چگونگى اعتقاد به تثليث در ميان عوام نصارا
• احتجاج بر نفى الوهيت مسيح (ع ) و نيز نفى الوهيت ما در مسيح (بنابر يكاحتمال در معناى آيه )
• استدلال بروجوب عبادت خداى سبحان و عبادت نكردن هر چه جز او
• نكاتى كه در استدلال و احتجاج فوق در آيه شريفه وجود دارد
• نكته اينكه در جمله : ((مالا يملك لكم ضرا ولا نفعا)) و جملات مشابه آن ((ضر))قبل از ((نفع )) آورده شده است
• معناى علو و بيات جايگاه (غدير) نزد قديم يهود
• غلو اهل كتاب كه از آن نهى شده اند اين بوده كه انبياء و احبار و راهبان خود را تا مقامربوبيت بالا مى برده اند
• اعتقاد به پدرى و پسرى از اقوام بت پرست به مسيحيت راه يافته است
• علت اينكه نصارا نزديك ترين ملت ها به مسلمين از جهت دوستى معرفى شده اند
• وجود علماء و پارسايان بسيار در ميان نصارا و استكبار نور زيدن آنها علت انس بيشترآنان با مسلمين بوده است
• چند روايت در مورد اقوامى كه به شكل خوك و ميمون مسخ شدند
• رواياتى درباره امر به معروف و نهى از منكر و تعليم احكام الهى
• رواياتى در ذيل آيه : ((ذلك بان منهم قسيسين ...)) ونزول آن در شاءن نصاراى حبشه و داستان نجاشى
• قرآن كريم وحدت عدديه را از پروردگار جل وعلا نفى مى كند
• چون خداى تعالى مالك تمامى كمالات و اصيل در هر كمالى است ، اتصاف او به وحدت وكثرت عدديه محال است
• نفى وحدت عددى در سوره توحيد
• وحدت خداوند سبحان در توحيدى كه نصارا معتقدند و حدت عددى است كه قرآن منكر آن است
• (شرح و تفسير سخنانى از اميرالمؤ منين (ع ) درباره توحيد خداى سبحان ، نفى وحدتعددى و نفى حد از ذات اقدس الهى و...)
• شرح كلماتى از خطبه اميرالمؤ منين در نهج البلاغه درباره توحيد و صفات الهى
• خطبه ديگرى از كلام نورانى اميرالمؤ منين (ع ) در نهج البلاغه
• خطبه نورانى ديگرى از نهج البلاغه و شرح آن
• كلام گوهربار ديگرى از مولا اميرالمؤ منين (ع ) در توحيد و صفات خداوند
• خطبه ديگرى از اميرالمؤ منين (ع ) درباره توحيد الهى از كتاب احتجاج طبرسى
• فرمايش رسول خدا (ص ) درباره معناى توحيد بروايت اميرالمؤ منين (ع )
• (درباره اعتقاد به ودت عددى خداوند و رد آن در سخنان امام على (ع ))

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ ما لَنا لا نُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ ما جاءَنا مِنَ الْحَقِّ وَ نَطْمَعُ أَنْ يُدْخِلَنا رَبُّنا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِحِينَ «84»

و (مى‌گويند:) چرا به خداوند و حقّى كه (از سوى او) براى ما آمده ايمان نياوريم؟

در حالى كه اميد داريم پروردگارمان ما را همراه صالحان وارد (بهشت) سازد.

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ ما لَنا لا نُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ ما جاءَنا مِنَ الْحَقِّ وَ نَطْمَعُ أَنْ يُدْخِلَنا رَبُّنا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِحِينَ (84)

شأن نزول‌ «1»- در خبر است كه يهود، رفقاى جعفر را سرزنش كردند چه زود ايمان آورديد، مدتهاست ما را دعوت مى‌كنند، قبول نمى‌كنيم. بنا به قولى اهل حبشه، نجاشى را گفتند ايمان آورده‌اى به كسى كه او را نديده‌اى؟ حق تعالى مى‌فرمايد كه ايشان در جواب گفتند:

وَ ما لَنا لا نُؤْمِنُ بِاللَّهِ‌: و چيست ما را كه ايمان نياوريم به خدا. وَ ما جاءَنا مِنَ الْحَقِ‌: و به آنچه به ما آمد از حق يعنى كتاب و پيغمبر صلى اللّه عليه و آله. وَ نَطْمَعُ أَنْ يُدْخِلَنا رَبُّنا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِحِينَ‌: و حال آنكه‌

---

«1» مجمع البيان، ج 2 ص 233.

تفسير اثنا عشرى، ج‌3، ص: 163

طمع داريم آنكه داخل فرمايد ما را پروردگار ما در بهشت با گروه صالحان كه امت حضرت رسالت صلى اللّه عليه و آله باشند. استفهام براى انكار و استبعاد است مر انتفاى ايمان را با قيام داعى، كه آن طمع است در اجتماع با صلحا و دخول در مداخل آنها.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ ما لَنا لا نُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ ما جاءَنا مِنَ الْحَقِّ وَ نَطْمَعُ أَنْ يُدْخِلَنا رَبُّنا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِحِينَ (84)

ترجمه‌

و چيست براى ما كه ايمان نياوريم بخدا و آنچه آمد ما را از حق با آنكه توقّع داريم كه داخل نمايد ما را پروردگار ما با گروه شايستگان.

بيان‌

استفهام انكارى است و استبعاد است از عدم ايمان با وجود مقتضى كه اميد

---

جلد 2 صفحه 257

بهشت و دخول در زمره سعدا است و عدم مانع از آن و واو در و نطمع حاليه است و تفصيل در آيه بعد بيايد انشاء اللّه تعالى ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ ما لَنا لا نُؤمِن‌ُ بِاللّه‌ِ وَ ما جاءَنا مِن‌َ الحَق‌ِّ وَ نَطمَع‌ُ أَن‌ يُدخِلَنا رَبُّنا مَع‌َ القَوم‌ِ الصّالِحِين‌َ (84)

و چه‌ باعث‌ ميشود ‌که‌ ‌ما ايمان‌ بخدا و آنچه‌ ‌از‌ حق‌ ‌بر‌ ‌ما ثابت‌ ‌شده‌ و ‌در‌ دلهاي‌ ‌ما آمده‌ و جا گرفته‌ نياوريم‌ و توقع‌ داريم‌ ‌که‌ ‌خدا‌ قبول‌ فرمايد و ‌ما ‌را‌ ‌با‌ صلحاء محشور گرداند ‌در‌ بهشت‌ جاويدان‌ ‌در‌ قيامت‌.

وَ ما لَنا لا نُؤمِن‌ُ بِاللّه‌ِ دفع‌ دخل‌ ‌است‌ ‌يعني‌ ‌اگر‌ كسي‌ بگويد ‌که‌ چرا ايمان‌ آورديد ‌با‌ اينكه‌ ‌شما‌ قسيسين‌ بوديد و ‌از‌ علماء نصاري‌ و ‌در‌ ميان‌ ‌آنها‌ عزت‌ فوق‌ عزت‌ داشتيد ‌که‌ الان‌ ‌هم‌ كشيش‌ ‌در‌ نزد ‌آنها‌ احترامش‌ بيشتر ‌از‌ رئيس‌ جمهور ‌است‌ (جواب‌) اينكه‌ ‌بعد‌ ‌از‌ ثبوت‌ حق‌ نبايد انسان‌ آخرت‌ ‌خود‌ ‌را‌ بدنيا بفروشد رياست‌ و عزت‌ و جاه‌ و مال‌ دنيا فاني‌ و زائل‌ ‌است‌ و آخرت‌ باقي‌ و ثابت‌ و نجات‌ و سعادت‌ ‌آن‌ نشئه‌ منوط بايمان‌ بخدا ‌است‌ و ‌به‌ ما جاءَنا مِن‌َ الحَق‌ِّ ‌که‌ رسالت‌ حضرت‌ خاتم‌ و قرآن‌ و ساير عقائد حقه‌ ‌باشد‌ و ‌ما بواسطه‌ ايمان‌ وَ نَطمَع‌ُ أَن‌ يُدخِلَنا متعلق‌ محذوف‌ ‌است‌ ‌يعني‌ ‌در‌ جنب‌ و سعادت‌ مَع‌َ القَوم‌ِ الصّالِحِين‌َ ‌از‌ امة مرحومه‌ پيغمبر اسلام‌ صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌، و طمع‌ گر چه‌ ‌از‌ صفات‌ خبيثه‌ ‌است‌ لكن‌ طمع‌ بمال‌ مردم‌ و توقع‌ ‌از‌ ‌آنها‌ و اما طمع‌ ببهشت‌ و بالطاف‌ و عنايات‌ خداوند همان‌ رجاء ‌است‌ و بسيار ممدوح‌ ‌است‌ و گذشت‌ ‌در‌ كلام‌ امير المؤمنين‌ ‌عليه‌ ‌السلام‌

(‌ما عبدتك‌ خوفا ‌من‌ نارك‌ و ‌لا‌ طمعا ‌من‌ جنتك‌ بل‌ وجدتك‌ اهلا للعبادة فعبدتك‌

معني‌ ‌اينکه‌ نيست‌ ‌که‌ ‌من‌ خوف‌ ‌از‌ آتش‌ ندارم‌ ‌ يا ‌ طمع‌ ببهشت‌ ندارم‌ بلكه‌ خوف‌ و طمع‌ ‌علي‌ ‌از‌ همه‌ بيشتر بوده‌ بلكه‌ مراد اينست‌ ‌که‌ عبادت‌ تو ‌از‌ ‌اينکه‌ جهات‌ نيست‌ بلكه‌ يافتم‌ ‌که‌ سزاوار پرستش‌ هستي‌ ‌براي‌ ‌او‌ ‌است‌

451

برگزیده تفسیر نمونه

---

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- ایمان به خداوند یکتا و حقانیت قرآن تنها راه منطقى و درست در دیدگاه مسیحیان عصر بعثت پس از آشنایى با قرآن (یقولون ... لانؤمن باللّه وما جاءنا من الحق)

۲- انکار قرآن و رسالت پیامبر (ص) با وجود آگاهى به حقانیت آن، کفر به خداوند است. (و ما لنا لانؤمن باللّه وما جاءنا من الحق) چنانچه ایمان واقعى به خداوند در گرو ایمان به قرآن و رسالت پیامبر (ص) نباشد معنا ندارد که مسیحیان و دانشمندان آنان با آنانکه به ایمان خداوند داشتند پس از اختیار اسلام بگویند: «ما لنا لانؤمن باللّه».

۳- کفر به خداوند، قرآن و رسالت پیامبر (ص) فاقد هرگونه دلیل (و ما لنا لانؤمن باللّه وما جاءنا من الحق) استفهام در جمله «ما لنا ...» استفهام انکارى است یعنى براى ما هیچگونه عذر و دلیلى وجود ندارد که از ایمان به خداوند یکتا و پذیرش اسلام رویگردان باشیم.

۴- مسیحیان مؤمن به قرآن و پیامبر (ص) آرزومند همراهى با صالحان در بهشت (و نطمع ان یدخلنا ربنا مع القوم الصلحین) برداشت فوق بر این اساس است که مفعول حذف شده از «یدخلنا» به قرینه مقام و نیز آیه بعد «الجنة» باشد یعنى «نطمع ان یدخلنا الجنة مع القوم الصالحین».

۵- همنشینى و همراهى با صالحان آرمانى مقدس و ارزشمند (و نطمع ان یدخلنا ربنا مع القوم الصلحین)

۶- صالحان داراى مقامى رفیع در پیشگاه خداوند (نطمع ان یدخلنا ربنا مع القوم الصلحین)

۷- ایمان به خدا، قرآن و پیامبر (ص) زمینه عروج به درجه صالحان (و ما لنا لانؤمن باللّه وما جاءنا من الحق ... یدخلنا ربنا مع القوم الصلحین) جمله «و نطمع ...» مى رساند که حتى پس از اعتراف به خداى یگانه نمى توان به همنشینى باصالحان یقین داشت بلکه ایمان مذکور تنها مى تواند زمینه ساز نیل به درجه صالحان باشد.

۸- رسیدن به درجه و مقام صالحان در پرتو خواست و عنایت الهى است. (نطمع ان یدخلنا ربنا مع القوم الصلحین)

۹- ارتقاى درجه معنوى مؤمنان پرتوى از ربوبیت الهى است. (نطمع ان یدخلنا ربنا مع القوم الصلحین)

۱۰- صالحان، گواهان عینى بر حقانیت قرآن و رسالت پیامبر (ص)* (فاکتبنا مع الشهدین ... ان یدخلنا ربنا مع القوم الصلحین) جمله «نطمع ان یدخلنا ...» مى تواند اشاره به آرزو و درخواستى باشد که مسیحیان آن را با جمله «فاکتبنا مع الشهدین» از خداوند تقاضا کردند. بنابراین درخواست همراهى با شاهدان همان آرزوى همنشینى با صالحان خواهد بود. و لذا مى توان گفت شاهدان همان صالحان هستند.

۱۱- سخن و دعاى فروتنانه مسیحیان مؤمن گواه دورى آنان از استکبار (انهم لایستکبرون ... نطمع ان یدخلنا ربنا مع القوم الصلحین) مطالب یاد شده از زبان مسیحیان در این آیه و آیه پیشین مى تواند به منزله دلیل براى «انهم لایستکبرون» در آیه ۸۲ باشد.

موضوعات مرتبط

• آرمان: پسندیده ۵
• ایمان: آثار ایمان ۷ ; ایمان به خدا ۱، ۷ ; ایمان به قرآن ۱، ۷ ; ایمان به محمّد (ص) ۷ ; متعلق ایمان ۱، ۷
• خدا: مشیّت خدا ۸ ; مظاهر ربوبیت خدا ۹
• رشد: عوامل ۷، ۸، ۹
• صالحان: در بهشت ۴ ; صالحان و قرآن ۱۰ ; صالحان و محمّد (ص) ۱۰ ; مقامات صالحان ۶، ۷، ۸ ; همنشینى با صالحان ۵
• قرآن: انکار قرآن ۲ ; حقّانیت قرآن ۱
• کفر: بیخمنطقى کفر ۳ ; کفر به خدا ۲، ۳ ; کفر به قرآن ۳ ; کفر به محمّد (ص) ۳ ; موارد کفر ۲
• گواهان: حقّانیت قرآن ۱۰ ; گواهان حقّانیت محمّد (ص) ۱۰
• محمد (ص): تکذیب محمد (ص) ۲
• مسیحیان: آرزوى مسیحیان مؤمن ۴ ; ایمان مسیحیان ۱ ; تواضع مسیحیان ۱۱ ; دعاى مسیحیان مؤمن ۱۱ ; مسیحیان صدر اسلام ۱ ; مسیحیان و قرآن ۱، ۴ ; مسیحیان و محمد (ص) ۴
• مقرّبان:۶
• مؤمنان: رشد معنوى مؤمنان ۹