روایت:الکافی جلد ۸ ش ۱۶

آدرس: الكافي، جلد ۸، كِتَابُ الرَّوْضَة

محمد بن يحيي عن محمد بن الحسين عن محمد بن اسماعيل بن بزيع عن عمه حمزه بن بزيع و الحسين بن محمد الاشعري عن احمد بن محمد بن عبد الله عن يزيد بن عبد الله عمن حدثه قال :

كَتَبَ‏ أَبُو جَعْفَرٍ ع‏ إِلَى‏ سَعْدٍ اَلْخَيْرِ بِسْمِ اَللََّهِ اَلرَّحْمََنِ اَلرَّحِيمِ‏ أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّي أُوصِيكَ بِتَقْوَى اَللَّهِ فَإِنَّ فِيهَا اَلسَّلاَمَةَ مِنَ اَلتَّلَفِ وَ اَلْغَنِيمَةَ فِي اَلْمُنْقَلَبِ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقِي بِالتَّقْوَى عَنِ اَلْعَبْدِ مَا عَزَبَ عَنْهُ عَقْلُهُ وَ يُجْلِي بِالتَّقْوَى عَنْهُ عَمَاهُ وَ جَهْلَهُ وَ بِالتَّقْوَى نَجَا نُوحٌ‏ وَ مَنْ مَعَهُ‏ فِي اَلسَّفِينَةِ وَ صَالِحٌ‏ وَ مَنْ مَعَهُ مِنَ اَلصَّاعِقَةِ وَ بِالتَّقْوَى فَازَ اَلصَّابِرُونَ وَ نَجَتْ تِلْكَ اَلْعُصَبُ مِنَ اَلْمَهَالِكِ وَ لَهُمْ‏ إِخْوَانٌ‏ عَلَى تِلْكَ اَلطَّرِيقَةِ يَلْتَمِسُونَ تِلْكَ اَلْفَضِيلَةَ نَبَذُوا طُغْيَانَهُمْ مِنَ اَلْإِيرَادِ بِالشَّهَوَاتِ لِمَا بَلَغَهُمْ فِي اَلْكِتَابِ‏ مِنَ اَلْمَثُلاَتِ حَمِدُوا رَبَّهُمْ عَلَى مَا رَزَقَهُمْ وَ هُوَ أَهْلُ اَلْحَمْدِ وَ ذَمُّوا أَنْفُسَهُمْ عَلَى مَا فَرَّطُوا وَ هُمْ أَهْلُ اَلذَّمِّ وَ عَلِمُوا أَنَّ اَللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى اَلْحَلِيمَ اَلْعَلِيمَ إِنَّمَا غَضَبُهُ عَلَى مَنْ لَمْ يَقْبَلْ مِنْهُ رِضَاهُ وَ إِنَّمَا يَمْنَعُ مَنْ لَمْ يَقْبَلْ مِنْهُ عَطَاهُ وَ إِنَّمَا يُضِلُّ مَنْ لَمْ يَقْبَلْ مِنْهُ هُدَاهُ ثُمَّ أَمْكَنَ أَهْلَ اَلسَّيِّئَاتِ‏ مِنَ اَلتَّوْبَةِ بِتَبْدِيلِ‏ اَلْحَسَنَاتِ دَعَا عِبَادَهُ فِي‏ اَلْكِتَابِ‏ إِلَى ذَلِكَ‏ بِصَوْتٍ رَفِيعٍ لَمْ يَنْقَطِعْ وَ لَمْ يَمْنَعْ دُعَاءَ عِبَادِهِ فَلَعَنَ اَللَّهُ‏ اَلَّذِينَ يَكْتُمُونَ مََا أَنْزَلَ اَللََّهُ‏ وَ كَتَبَ عَلى‏ََ نَفْسِهِ اَلرَّحْمَةَ فَسَبَقَتْ قَبْلَ اَلْغَضَبِ‏ فَتَمَّتْ‏ صِدْقاً وَ عَدْلاً فَلَيْسَ يَبْتَدِئُ اَلْعِبَادَ بِالْغَضَبِ قَبْلَ أَنْ يُغْضِبُوهُ وَ ذَلِكَ‏ مِنْ عِلْمِ اَلْيَقِينِ وَ عِلْمِ اَلتَّقْوَى وَ كُلُّ أُمَّةٍ قَدْ رَفَعَ اَللَّهُ‏ عَنْهُمْ عِلْمَ اَلْكِتَابِ‏ حِينَ نَبَذُوهُ وَ وَلاَّهُمْ عَدُوَّهُمْ‏ حِينَ تَوَلَّوْهُ وَ كَانَ مِنْ نَبْذِهِمُ اَلْكِتَابَ أَنْ أَقَامُوا حُرُوفَهُ وَ حَرَّفُوا حُدُودَهُ فَهُمْ يَرْوُونَهُ وَ لاَ يَرْعَوْنَهُ وَ اَلْجُهَّالُ‏ يُعْجِبُهُمْ حِفْظُهُمْ لِلرِّوَايَةِ وَ اَلْعُلَمَاءُ يَحْزُنُهُمْ تَرْكُهُمْ لِلرِّعَايَةِ وَ كَانَ مِنْ نَبْذِهِمُ اَلْكِتَابَ أَنْ وَلَّوْهُ اَلَّذِينَ لاَ يَعْلَمُونَ فَأَوْرَدُوهُمُ اَلْهَوَى وَ أَصْدَرُوهُمْ إِلَى اَلرَّدَى وَ غَيَّرُوا عُرَى اَلدِّينِ ثُمَّ وَرَّثُوهُ‏ فِي اَلسَّفَهِ وَ اَلصِّبَا فَالْأُمَّةُ يَصْدُرُونَ‏ عَنْ أَمْرِ اَلنَّاسِ بَعْدَ أَمْرِ اَللَّهِ‏ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى‏ وَ عَلَيْهِ يُرَدُّونَ فَ بِئْسَ لِلظََّالِمِينَ بَدَلاً وَلاَيَةُ اَلنَّاسِ‏ بَعْدَ وَلاَيَةِ اَللَّهِ وَ ثَوَابُ اَلنَّاسِ بَعْدَ ثَوَابِ اَللَّهِ وَ رِضَا اَلنَّاسِ بَعْدَ رِضَا اَللَّهِ فَأَصْبَحَتِ اَلْأُمَّةُ كَذَلِكَ وَ فِيهِمُ اَلْمُجْتَهِدُونَ فِي اَلْعِبَادَةِ عَلَى تِلْكَ اَلضَّلاَلَةِ مُعْجَبُونَ مَفْتُونُونَ فَعِبَادَتُهُمْ فِتْنَةٌ لَهُمْ وَ لِمَنِ اِقْتَدَى بِهِمْ وَ قَدْ كَانَ فِي اَلرُّسُلِ ذِكْرى‏ََ لِلْعََابِدِينَ‏ إِنَّ نَبِيّاً مِنَ اَلْأَنْبِيَاءِ كَانَ يَسْتَكْمِلُ اَلطَّاعَةَ ثُمَّ يَعْصِي اَللَّهَ‏ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فِي اَلْبَابِ اَلْوَاحِدِ فَخَرَجَ بِهِ مِنَ‏ اَلْجَنَّةِ وَ يُنْبَذُ بِهِ‏ فِي بَطْنِ‏ اَلْحُوتِ‏ ثُمَّ لاَ يُنَجِّيهِ إِلاَّ اَلاِعْتِرَافُ وَ اَلتَّوْبَةُ فَاعْرِفْ أَشْبَاهَ اَلْأَحْبَارِ وَ اَلرُّهْبَانِ اَلَّذِينَ سَارُوا بِكِتْمَانِ اَلْكِتَابِ وَ تَحْرِيفِهِ فَمََا رَبِحَتْ تِجََارَتُهُمْ وَ مََا كََانُوا مُهْتَدِينَ‏ ثُمَّ اِعْرِفْ أَشْبَاهَهُمْ‏ مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّةِ اَلَّذِينَ أَقَامُوا حُرُوفَ‏ اَلْكِتَابِ‏ وَ حَرَّفُوا حُدُودَهُ فَهُمْ مَعَ اَلسَّادَةِ وَ اَلْكُبُرَّةِ فَإِذَا تَفَرَّقَتْ قَادَةُ اَلْأَهْوَاءِ كَانُوا مَعَ أَكْثَرِهِمْ دُنْيَا وَ ذََلِكَ‏ مَبْلَغُهُمْ مِنَ اَلْعِلْمِ‏ لاَ يَزَالُونَ كَذَلِكَ فِي طَبَعٍ وَ طَمَعٍ لاَ يَزَالُ يُسْمَعُ‏ صَوْتُ‏ إِبْلِيسَ‏ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ بِبَاطِلٍ كَثِيرٍ يَصْبِرُ مِنْهُمُ اَلْعُلَمَاءُ عَلَى اَلْأَذَى وَ اَلتَّعْنِيفِ وَ يَعِيبُونَ عَلَى اَلْعُلَمَاءِ بِالتَّكْلِيفِ وَ اَلْعُلَمَاءُ فِي أَنْفُسِهِمْ‏ خَانَةٌ إِنْ كَتَمُوا اَلنَّصِيحَةَ إِنْ رَأَوْا تَائِهاً ضَالاًّ لاَ يَهْدُونَهُ أَوْ مَيِّتاً لاَ يُحْيُونَهُ فَبِئْسَ مَا يَصْنَعُونَ لِأَنَّ اَللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى‏ أَخَذَ عَلَيْهِمُ اَلْمِيثَاقَ فِي‏ اَلْكِتَابِ‏ أَنْ يَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ بِمَا أُمِرُوا بِهِ‏ وَ أَنْ يَنْهَوْا عَمَّا نُهُوا عَنْهُ‏ وَ أَنْ يَتَعَاوَنُوا عَلَى اَلْبِرِّ وَ اَلتَّقْوى‏ََ وَ لاَ يَتَعَاوَنُوا عَلَى اَلْإِثْمِ وَ اَلْعُدْوََانِ‏ فَالْعُلَمَاءُ مِنَ اَلْجُهَّالِ فِي جَهْدٍ وَ جِهَادٍ إِنْ وَعَظَتْ قَالُوا طَغَتْ وَ إِنْ عَلَّمُوا اَلْحَقَّ اَلَّذِي تَرَكُوا قَالُوا خَالَفَتْ وَ إِنِ اِعْتَزَلُوهُمْ قَالُوا فَارَقَتْ وَ إِنْ قَالُوا هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ عَلَى مَا تُحَدِّثُونَ قَالُوا نَافَقَتْ وَ إِنْ أَطَاعُوهُمْ قَالُوا عَصَتِ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَهَلَكَ جُهَّالٌ فِيمَا لاَ يَعْلَمُونَ أُمِّيُّونَ فِيمَا يَتْلُونَ يُصَدِّقُونَ‏ بِالْكِتَابِ‏ عِنْدَ اَلتَّعْرِيفِ‏ وَ يُكَذِّبُونَ بِهِ عِنْدَ اَلتَّحْرِيفِ فَلاَ يُنْكِرُونَ‏ أُولَئِكَ أَشْبَاهُ اَلْأَحْبَارِ وَ اَلرُّهْبَانِ قَادَةٌ فِي اَلْهَوَى سَادَةٌ فِي اَلرَّدَى وَ آخَرُونَ مِنْهُمْ‏ جُلُوسٌ بَيْنَ اَلضَّلاَلَةِ وَ اَلْهُدَى لاَ يَعْرِفُونَ إِحْدَى اَلطَّائِفَتَيْنِ‏ مِنَ اَلْأُخْرَى يَقُولُونَ مَا كَانَ اَلنَّاسُ يَعْرِفُونَ هَذَا وَ لاَ يَدْرُونَ مَا هُوَ وَ صَدَّقُوا تَرْكَهُمْ‏ رَسُولَ اَللَّهِ‏ ص‏ عَلَى اَلْبَيْضَاءِ لَيْلُهَا مِنْ نَهَارِهَا لَمْ يَظْهَرْ فِيهِمْ بِدْعَةٌ وَ لَمْ يُبَدَّلْ فِيهِمْ سُنَّةٌ لاَ خِلاَفَ عِنْدَهُمْ وَ لاَ اِخْتِلاَفَ فَلَمَّا غَشِيَ اَلنَّاسَ‏ ظُلْمَةُ خَطَايَاهُمْ صَارُوا إِمَامَيْنِ دَاعٍ إِلَى اَللَّهِ‏ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ دَاعٍ إِلَى اَلنَّارِ فَعِنْدَ ذَلِكَ‏ نَطَقَ اَلشَّيْطَانُ فَعَلاَ صَوْتُهُ عَلَى لِسَانِ أَوْلِيَائِهِ وَ كَثُرَ خَيْلُهُ وَ رَجْلُهُ‏ وَ شَارَكَ فِي اَلْمَالِ‏ وَ اَلْوَلَدِ مَنْ أَشْرَكَهُ فَعُمِلَ بِالْبِدْعَةِ وَ تُرِكَ‏ اَلْكِتَابُ‏ وَ اَلسُّنَّةُ وَ نَطَقَ أَوْلِيَاءُ اَللَّهِ‏ بِالْحُجَّةِ وَ أَخَذُوا بِالْكِتَابِ‏ وَ اَلْحِكْمَةِ فَتَفَرَّقَ‏ مِنْ ذَلِكَ اَلْيَوْمِ أَهْلُ اَلْحَقِ‏ وَ أَهْلُ اَلْبَاطِلِ وَ تَخَاذَلَ وَ تَهَادَنَ‏ أَهْلُ اَلْهُدَى وَ تَعَاوَنَ أَهْلُ اَلضَّلاَلَةِ حَتَّى كَانَتِ اَلْجَمَاعَةُ مَعَ فُلاَنٍ‏ وَ أَشْبَاهِهِ فَاعْرِفْ هَذَا اَلصِّنْفَ وَ صِنْفٌ آخَرُ فَأَبْصِرْهُمْ رَأْيَ اَلْعَيْنِ‏ نُجَبَاءُ وَ اِلْزَمْهُمْ حَتَّى تَرِدَ أَهْلَكَ‏ فَ إِنَّ اَلْخََاسِرِينَ‏ اَلَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلِيهِمْ‏ يَوْمَ اَلْقِيََامَةِ أَلاََ ذََلِكَ هُوَ اَلْخُسْرََانُ اَلْمُبِينُ‏ إِلَى هَاهُنَا رِوَايَةُ اَلْحُسَيْنِ‏ وَ فِي رِوَايَةِ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى‏ زِيَادَةٌ لَهُمْ عِلْمٌ بِالطَّرِيقِ فَإِنْ كَانَ دُونَهُمْ‏ بَلاَءٌ فَلاَ تَنْظُرْ إِلَيْهِمْ فَإِنْ كَانَ دُونَهُمْ‏ عَسْفٌ‏ مِنْ أَهْلِ اَلْعَسْفِ‏ وَ خَسْفٌ وَ دُونَهُمْ بَلاَيَا تَنْقَضِي ثُمَّ تَصِيرُ إِلَى رَخَاءٍ ثُمَّ اِعْلَمْ أَنَّ إِخْوَانَ اَلثِّقَةِ ذَخَائِرُ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ وَ لَوْ لاَ أَنْ تَذْهَبَ بِكَ اَلظُّنُونُ عَنِّي لَجَلَيْتُ لَكَ‏ عَنْ أَشْيَاءَ مِنَ اَلْحَقِ‏ غَطَّيْتُهَا وَ لَنَشَرْتُ‏ لَكَ أَشْيَاءَ مِنَ اَلْحَقِّ كَتَمْتُهَا وَ لَكِنِّي أَتَّقِيكَ وَ أَسْتَبْقِيكَ وَ لَيْسَ اَلْحَلِيمُ اَلَّذِي لاَ يَتَّقِي أَحَداً فِي مَكَانِ اَلتَّقْوَى وَ اَلْحِلْمُ لِبَاسُ اَلْعَالِمِ فَلاَ تَعْرَيَنَ‏ مِنْهُ وَ اَلسَّلاَمُ‏

ترجمه

هاشم رسولى محلاتى, الروضة من الكافی جلد ۱ ترجمه رسولى محلاتى, ۷۵

يزيد بن عبد اللَّه از شخصى روايت كرده كه گفت: امام باقر عليه السّلام نامه ذيل را بسعد الخير نوشت: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏ اما بعد من تو را بترس از خدا سفارش ميكنم زيرا سلامت از نابود شدن و بهره‏مندى در بازگشتگاه بسوى خدا در آن است، همانا خداى عز و جل نگاه دارد بوسيله تقوى و پرهيزگارى بنده را از آنچه عقلش بدان دسترسى ندارد، و بزدايد بوسيله تقوى از بنده كوردلى و نادانى را، و بوسيله تقوى بود كه نوح و همراهان در كشتى نجات يافتند، و هم چنين صالح (پيغمبر) و همراهانش از صاعقه رهائى پيدا كردند، و بوسيله تقوى صابران كامياب گشتند، و اين دسته‏ها (يعنى شيعيان) از مهلكه‏ها نجات يافتند، و اينان را برادرانى است كه بر همين طريقه‏اند و همين فضيلت را جويايند، اينان طغيان شهوات خود را پشت سر انداختند هنگامى كه داستان عقوبتهاى قرآن باطلاع آنها رسيد، پروردگار خود را بر آنچه روزيشان فرمود ستايش كنند كه او شايسته ستايش است، و خويش را بر كوتاهيهائى كه (در انجام دستورات خدا) كرده‏اند نكوهش كنند و اينان شايسته نكوهشند، و دانسته‏اند كه براستى خداى تبارك و تعالى بردبار و داناست، و تنها خشمش بر آن كسى است كه رضايت خاطر او را نجويد، و فقط عطاى خود را از كسى دريغ دارد كه عطايش را بپذيرد، و تنها گمراه كند كسى را كه هدايت و راهنمائى او را نپذيرد. سپس ببدكرداران اين امكان و اختيار را داده كه بوسيله توبه بديهاى خود را به نيكى تبديل كنند، و بندگان خود را در قرآن با آواز بلندى كه بريده نشود بتوبه دعوت كرده و از دعاى بندگانش جلوگيرى نفرموده- پس خدا لعنت كند كسانى را كه كتمان كنند آنچه را خدا نازل فرموده (كه با سخنهاى باطل خود مانع دعاى بندگان ميشوند)-. خدا بر خويش مهرورزى را لازم كرده و رحمت او بر خشمش پيشى جسته، و از روى راستى و درستى بانجام رسيده، پس چنان نيست كه خداوند نسبت ببندگان خشم آغاز كند (و ابتداء بر آنها خشم كند) پيش از آنكه آنها او را بخشم آورند، و اين مطلب از علوم يقينى و نيز از علومى است كه از تقوى و پرهيزگارى سرچشمه گيرد (و از آن بدست آيد). و هر ملتى كه كتاب خدا را پشت سر انداختند خدا نيز علم كتاب را از آنها برگيرد، و دشمن را بر سرشان مسلط گرداند هنگامى كه با آن دشمن طريقه دوستى پيش گيرند، و پشت سر انداختن كتاب يكى باين است كه حروف آن را برپا دارند (و بخوانند) ولى حدود آن (و مقرراتش) را تحريف كنند (و تغيير دهند) اينها كتاب را روايت كنند ولى مراعاتش نكنند، نادانان (ظاهربين) بهمين حفظ ظاهرى روايت كتاب كه اينان دارند دلخوشند ولى دانشمندان (حقيقت بين) از اينكه اينها مراعات (حدود) آن را نكنند غمناك و محزونند، و ديگر از راههاى دور انداختنشان كتاب خدا را باين بود كه آنها را بدست كسانى كه دانش آن را نداشتند سپردند (و آنها را بر احكام آن مسلط گرداندند) و آنها نيز طبق دلخواه خود در آن حكم كردند (يا بهواپرستيشان كشاندند) و بنابودى بازگرداندند، و رشته‏هاى دين (و احكام آن) را تغيير دادند، و سپس آن را به ابلهان و كودكان واگذاردند.

حميدرضا آژير, بهشت كافى - ترجمه روضه كافى‏, ۸۴

امام باقر عليه السّلام به سعد الخير نوشت: به نام خداوند بخشاينده مهربان، اما بعد، من تو را به تقواى الهى سفارش مى‏كنم، زيرا در آن است سلامتى از نابودى، و بهره‏مندى به هنگام مرگ. همانا خداوند عزّ و جلّ در پرتو تقوى بنده را از آنچه كه عقلش بدان نمى‏رسد حفظ مى‏كند، و با تقوى كورى و جهلش را از ميان مى‏برد، و با تقوى نوح و همراهان او در كشتى، و صالح و همراهان او از آذرخش، نجات يافتند، و در پرتو تقوى شكيبايان و گروه‏هاى شيعه از مهالك، نجات يافتند و براى آنان برادرانى است بر همين آيين كه اين فضيلت را خواهانند، و از گشتن‏ __________________________________________________

(۱) «پس چون عذاب ما را احساس كردند، بناگاه از آن مى‏گريختند. [هان‏] مگريزيد، و به سوى آنچه در آن متنعم بوديد و [به سوى‏] سراهايتان بازگرديد، باشد كه شما مورد پرسش قرار گيريد» (سوره انبياء/ آيه ۱۲ و ۱۳).
(۲) «اى واى بر ما، كه واقعا ستمگر بوديم». سخنان پيوسته همين بود، تا آنان را دروشده بى‏جان گردانيديم» (سوره انبياء/ آيه ۱۴ و ۱۵).

پيرامون شهوت خوددارى كردند، و اين به سبب عقوبت و پندهايى بود كه در قرآن مى‏خواندند. آنها پروردگار خود را به سبب آنچه روزى ايشان ساخته- و شايسته سپاسگزارى هم هست- سپاس مى‏گزارند، و خود را در زياده‏روى‏ها مى‏نكوهند، و آنها اهل نكوهش هستند، و به خوبى مى‏دانند كه خداوند تبارك و تعالى شكيباست و دانا، و خشمش دامنگير كسى است كه، خشنودى او را نمى‏پذيرد و بخشش خود را از كسى كه آن را نمى‏پذيرد، دريغ مى‏ورزد، و كسى را كه پذيراى هدايت او نيست گمراه مى‏كند. او سپس به گناهكاران امكان توبه مى‏دهد و گناهان آنان را به حسنه تبديل مى‏سازد. او در كتاب خود بندگانش را با آواز بلند، بدين كار فراخوانده است، و اين دعوت گسسته نگردد و دعاى خود را از بندگانش دريغ نكند. خداوند لعنت مى‏كند كسانى را كه آنچه را او فرستاده نهان مى‏سازند. خداوند بر خود رحمت و مهربانى را فرض كرده است، و رحمتش بر خشمش پيشى گرفته، و به درستى و عدالت تمام مى‏شود. خداوند با بندگان خود به خشم آغاز نكند، پيش از آنكه او را به خشم آورند، و اين حقيقت از علم اليقين و علم پرهيزكارى است. خداوند از هر امّتى كه كتاب او را به دور افكنند، علم كتاب را باز مى‏ستاند، و وقتى از او روى برتابند، دشمن خود را بر ايشان حكم فرما مى‏گرداند. يك گونه دور انداختن قرآن چنين است كه حروف و كلماتش را بخوانند و بدانند و رواج دهند و حدود و مقرراتش را تحريف كنند، و آن را روايت بكنند امّا رعايت نكنند. نادان‏ها را حفظ روايت خوش است، و دانشمندان را ترك رعايت ناخوش و اندوهبار. و يك گونه دور انداختن قرآن چنين است كه آن را تحت اختيار و سرپرستى كسى قرار دهد كه او را نمى‏شناسند، و اين سرپرستان آنها را به هواپرستى كشانند و به هلاكت رسانند و رشته‏هاى ديندارى را دگرگون سازند و سپس رياست و جلودارى دين را، موروثى مى‏كنند تا آن را به بيخردان و كودكان واگذارند. پس اين امّت اسلامى پيروى از امر و فرمان مردم مى‏كنند پس از آنكه خداوند بديشان دستور داد، و آنهاامر خدا را رد مى‏كنند. چه بد است براى ستمكاران ولايت مردم، پس از ولايت خدا، و پاداش مردم پس از پاداش خدا و خشنودى مردم، پس از خشنودى خدا، و امّت اين چنين گشت در حالى كه بودند در ميان ايشان افرادى كه در پرستش و بندگى خدا كوشش و تلاش مى‏كردند امّا به ضلالت و گمراهى گرفتارند، تنها خود را مى‏بينند و فتنه‏گرند، زيرا عبادت و پرستش آنان، هم براى خود آنان فتنه است و هم براى كسى كه به آنها اقتدا مى‏كند، با اينكه رسولان خدا وسيله تذكّر، براى همه اهل عبادت مى‏باشند. همانا يك پيامبر خدا طاعت و عبادت او را به حدّ كمال مى‏رسانيد و سپس خداوند تبارك را در يك زمينه نافرمانى مى‏كرد، و براى همين نافرمانى از بهشت رانده مى‏شد و در شكم ماهى افكنده يا زندانى مى‏گشت، و براى او وسيله نجاتى نبود مگر اعتراف و توبه، تو نظاير احبار يهود، و رهبان نصارى را در ميان مسلمانان بشناس، كه كتاب خدا را پنهان مى‏دارند و تحريف مى‏كنند، و در نتيجه نه تجارت آنان سود دارد و نه ايشان در راه هدايت گام برداشتند. بشناس نظاير آنها را در اين امّت؛ كسانى كه الفاظ و واژه‏هاى قرآن را بر پا مى‏دارند و حدود و مقرّرات حقيقى آن را تحريف مى‏كنند و بر خلاف ما، به تفسير و تطبيق آن مى‏پردازند. آنان هميشه با سروران و بزرگانند و هنگامى كه جلوداران هوى پرست و دنياطلب، اختلاف يابند و كشمكش نمايند، با كسى همراه شوند كه دنياى بيشترى دارد و بر رقيبان خود پيروز شده است، و اين است حدّ آنها در علم ما، پيوسته اين چنين هستند در سرشت و طمعشان، و صداى ابليس يا باطل فراوان، از زبان آنها شنيده مى‏شود. دانشمندان حقيقى به آزار كردن و سخت‏گيرى و زور گويى آنها صبر كنند، و آنها بر علماء حقيقى عيب گيرند كه آنها را به حق مكلّف سازند و از باطل برحذر نمايند، و اين در حالى است كه اين با سوادان (دنياطلب و زشت‏خو كه در كسوت علماء درآمده‏اند) در ذات خود خيانت پيشه‏اند و خيرخواهى را پنهان مى‏كنند، و اگر گمراهى را ببينند راهنمائى‏اش نمى‏كنند و مرده‏اى را زنده نمى‏گردانند، پس چه بد مى‏كنند، زيرا خداوندتبارك و تعالى در قرآن از آنها پيمان گرفته است كه در آنچه دستور داده شده‏اند امر به معروف كنند، و در آنچه نهى شده‏اند مردم را نهى كنند، و بر كار نيك و تقوى هميارى كنند و نه در امور گنه‏آلوده و متجاوزانه علماى حق با نادان‏ها در كوشش و مبارزه‏اند، اگر به نادان‏ها پند دهند در برابر گويند كه سركشى مى‏كنند، و اگر نادانان را به حقّى كه ترك كرده‏اند متنبّه سازند علماء را متهم مى‏كنند كه با جامعه مخالفت مى‏ورزند، و اگر علماى حقّى به ناچار از آنها كناره گيرند و به گوشه‏اى نشينند، گويند از جامعه اسلامى كناره گرفته‏اند، و اگر علما به نادانان بگويند دليل خود را در سخن خويش بياوريد مى‏گويند در برابر گوينده نفاق مى‏ورزند. و اگر از آنها پيروى و اطاعت كنند در برابر گويند مرتكب نافرمانى خدا شده‏اند. جاهلان در آنچه نمى‏دانند هلاك شدند. آنچه بر زبان مى‏آورند نمى‏فهمند. به هنگام تلاوت قرآن، آن را در مقام تعريف تصديق مى‏كنند، و هنگام تحريف به تكذيبش مى‏پردازند، و بر اين كار اعتراض نكنند. آنان همچون احبار يهود و رهبان نصارى، جلوداران هواپرستى و اربابان هلاكتند، و عده‏اى از ايشان ميان گمراهى و هدايت نشسته‏اند و نمى‏توانند گروه گمراه را از گروه راه يافته تشخيص دهند. آنها مى‏گويند اكثر مردم نمى‏دانند حقيقت اين مطلب چيست، با اينكه خود تصديق دارند پيامبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم راه روشن و آشكار به ارمغان نهاده، كه هم شبش روشن است و هم روزش، و خود او بدعتى در آنها پديد نياورده است و سنّت حقّى را تغيير نداده است و در دوران او اختلافى پيش نيامده، و چون اشتباهات مردم ايشان را در تاريكى خود فرو برد، از دو پيشوا پيروى كردند و به دنبال دو رهبر راه افتادند كه يكى از آنها به سوى خدا و حق فرا مى‏خواند و ديگرى به سوى دوزخ، و در اين هنگام بود كه شيطان به سخن آمد و در زبان دوستان و طرفدارانش، صدايش بلند شد و ياران سواره و پياده او فراوان شدند، و در مال و فرزند مردم شركت جستند. كسانى كه شريك او شدند و بدعت را به كار بستند، از حكم كتاب خدا و سنّت پيغمبر به يك سو رفتند، ولى دوستان خدا حجّت و دليل را بر زبان آوردند و به كتاب خدا و مطابق حكمت و صلاح عمل نمودند، و از آن روز بود كه در جامعه اسلامى اهل حق‏و باطل به دو دسته جدا از هم پاره پاره شدند و اهل حق، يك ديگر را يارى نرساندند و دل به صلح و سازش نهادند و اهل گمراهى به يارى يك ديگر برخاستند و اكثريت همكاران اين گروه شدند. اين گروه را خوب بشناس و گروه ديگر را هم به دقّت بنگر كه شريفان و برگزيدگان خدايند و بدانها روى آور تا به اهل خود برسى، زيرا زيان‏كاران همان كسانى هستند كه خود و خاندان خود را به زيان كشاندند به روز رستخيز، و همين است زيان آشكار. در اينجا روايت حسين بن محمّد اشعرى به پايان مى‏رسد و در روايت محمد بن يحيى اين افزايش به چشم مى‏خورد: دانستن طريق و روش حق، از آن ايشان است، و اگر بلا و گرفتارى هم دارند تو نبايد آن را به نظر آورى، زيرا اين براى امتحان و آزمون خلايق است و دليل ناحق بودن آنها نيست، و اگر مردم ناحق بر ايشان زور گويند و بدانها بتازند و آنها را خوار شمارند و گرفتار بلا شوند، بايد بدانى كه آن خواهد گذشت و دوران خوشى و خرّمى خواهد رسيد. بدان كه برادران مورد اعتماد اندوخته‏هاى يك ديگر هستند، و اگر ترس از اين نبود كه در باره من گمان‏هاى ناروا بيابى، و آن تو را از راه حق برون برد، پرده از حقايقى برمى‏كشيدم كه تاكنون از تو پنهان داشتم و مطالبى پيرامون حق بر تو بيان مى‏كردم كه از تو نهان داشتم، ولى من ملاحظه تو را مى‏كنم و مى‏خواهم تو در راه حق بمانى و بپايى. حليم و شكيبا نباشد كسى كه در جايگاه تقوى و خوددارى از احدى پروا نكند. حلم و بردبارى جامه عالم است، مبادا خود را از آن برهنه كنى.