البقرة ١٩٧
ترجمه
| البقرة ١٩٦ | آیه ١٩٧ | البقرة ١٩٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَن فَرَضَ فِیهِنَّ الْحَجَّ»: کسی که با آغازکردن اعمال حجّ، حجّ را بر خود واجب کرد. «رَفَثَ»: جماع. «فُسُوقَ»: سرکشی و نافرمانی. گناه و معصیت. «جِدَالَ»: مشاجره. ستیزه. «أُوْلِی الألْبَابِ»: خردمندان.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ اذْکُرُوا اللَّهَ فِي أَيَّامٍ... (۴)
وَ أَتِمُّوا الْحَجَ وَ الْعُمْرَةَ... (۵) أُحِلَ لَکُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ... (۵) يَسْأَلُونَکَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ... (۵) قُلْ لاَ أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ... (۱) يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا... (۴) إِنَ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ... (۵) إِنَ الَّذِينَ کَفَرُوا وَ يَصُدُّونَ... (۰) وَ عَلَى اللَّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ وَ... (۰) وَ إِنَّا إِلَى رَبِّنَا... (۰)
تفسیر
- آيات ۲۰۳ - ۱۹۶ ، سوره بقره
- فرق بين تمام و كمال و مراد از امر به اتمام حج
- معناى حج و بيان اقسام آن در اسلام
- معناى كلمه هدى و فرق آن با هديه
- تفاوت اعمال و مناسك حج براى اهل مكه و غير آنها از مردم
- وجه تشديد بليغ امر به تقوى در آيه شريفه : و اتقوالله ...
- آيه اى كه دلالت مى كند بر اينكه داد و ستد در حج حلال است
- وقوف و كوچ از عرفات يكى ديگر از مناسك حج خانه خدا
- دعوت به ذكر و ياد خدا و مبالغه در آن در خلال مناسك حج
- بحث روايتى در ذيل آيات حج و شاءن نزول و بيان آنها
- بحث روايتى ديگر در باره حج تمتع و نقد و بررسى تحريم آن بعد از رسول الله (ص )
- رواياتى چند از طريق اهل سنت در باره حج تمتع
- رواياتى دال بر تشريح حج تمتع در زمان پيامبر و نهى خليفه دوم آن بر اساس اجتهاد شخصى
- گفتار صريح عمر در اينكه آنچه رسولخدا انجام مى داده او از آن نهى مى كند
- حكم خليفه دوم بر تصريح خود او بر خلاف قرآن است
- بررسى كلى پيرامون نهى از متعه در حج
- دلائلى كه در روايات براى تحريم حج تمتع پس از پيامبر(ص ) اقامه شده و نقد و رد آنها
- تمتع در حج موافق با كتاب خداست نه نهى از آن
- نهى عمر صراحتا اجتهاد در مقابل نص است
- رد استدلال برخى كه گفته اند حكم تمتع در حج باعث تعطيل بازارهاى مكه است
- رد استدلال برخى كه تشريع حج تمتع را بر مبناى قول عثمان بر اساس ترس از رسولخدا دانسته اند
- حج تمتع مختص اصحاب پيامبر نيست
- امتثال دستور رسول الله واجب ، احكام خدا نسخ ناشدنى و والى حق تغيير احكام راندارد
- اطاعتى كه آيه : اطيعوالله و اطيعواالرسول و اولى الامر منكم ، براى ولى امر قرار مى دهد اطاعت در غير احكام است
- ولى امر نمى تواند به منظور صلاح كار خود احكام خدا را زير و رو كند ولو آنچه مى كند به صلاح حال امت مى كند
- تطبيق آنچه در باره حدود اختيارات ولى امر گفته شده با مسئله تمتع و آنچه از خليفه دوم صادر شد
نکات آیه
۱ - مراسم حج، باید در ماههایى مخصوص انجام گیرد. (الحج اشهر معلومات)
۲ - حرمت هر گونه سخن ناشایست (رفث) در حج (فمن فرض فیهن الحج فلا رفث ... فى الحج)
۳ - حرمت هر گونه نافرمانى (فسوق) در حج (فمن فرض فیهنّ الحج فلا رفث و لا فسوق ... فى الحج)
۴ - حرمت هر گونه نزاع (جدال) در حج (فمن فرض فیهن الحج ... و لا جدال فى الحج)
۵ - ارزش و اهمیّت حج نزد خداوند (الحج اشهر معلومات ... و لا جدال فى الحج) با توجّه به تکرار کلمه «حج» و نهى از «جدال» و ... برمى آید که حج، عمل با ارزشى نزد خداوند است.
۶ - احاطه علم الهى به تمامىِ اعمال نیک انسان (و ما تفعلوا من خیر یعلمه اللّه)
۷ - ضمانت پاداش نیکوکاران از سوى خداوند (و ما تفعلوا من خیر یعلمه اللّه) جمله «یعلمه اللّه»، علاوه بر بیان احاطه علمى خداوند به کارهاى نیک بندگان، کنایه از ضمانت پاداش در قبال نیکوکارى آنان است.
۸ - حج، میدان انجام اعمال خیر و کسب توشه براى آخرت (و ما تفعلوا من خیر یعلمه اللّه و تزوّدوا)
۹ - توجّه به آگاهى خداوند از اعمال، ترغیبى بر انجام اعمال نیک (فمن فرض فیهن الحج ... و ما تفعلوا من خیر یعلمه اللّه)
۱۰ - ترغیب به انجام اعمال نیک در حج (فمن فرض فیهن الحجّ ... و ما تفعلوا من خیر یعلمه اللّه)
۱۱ - لزوم تهیّه توشه (کارهاى نیک و تقوا) براى آخرت (و تزوّدوا فان خیر الزاد التقوى)
۱۲ - انسان در دنیا، همچون مسافر است. (و تزوّدوا فان خیر الزاد التقوى) از به کار بردن «تزوّدوا» استفاده مى شود که انسان تشبیه به مسافرى شده است که نیاز به توشه دارد.
۱۳ - وجوب تهیّه توشه (پوشاک و خوراک و ...) براى سفر حج (و تزوّدوا) با توجّه به شأن نزول نقل شده در مجمع البیان، ذیل آیه.
۱۴ - نکوهش زُهد افراطى (و تزوّدوا) با توجّه به شأن نزول نقل شده در مجمع البیان که عده اى توشه خود را به دور مى ریختند و آیه در مقابل مى فرماید: و تزوّدوا.
۱۵ - تقوا، بهترین توشه است. (فان خیر الزاد التقوى)
۱۶ - لزوم رعایت تقواى الهى (واتقون)
۱۷ - دعوت خداوند از خردمندان (اولى الالباب) به رعایت تقوا (واتقون یا اولى الالباب)
۱۸ - خِردمندى، مقتضى تقواپیشگى است. (واتقون یا اولى الالباب)
۱۹ - اهمیّت و ارزش عقل (واتقون یا اولى الالباب)
۲۰ - حج گزاران، از خردمندان هستند. (الحج اشهر معلومت ... فمن فرض ... یا اولى الالباب)
روایات و احادیث
۲۱ - ماههاى حج، شوال، ذى القعده و ذى الحجه است و در غیر آنها حج صحیح نیست. (الحج اشهر معلومات) امام صادق (ع): «الحج اشهر معلومات» شوال و ذوالقعده و ذوالحجة لیس لأحد ان یحج فى ما سواهن[۱].
۲۲ - حرمت جماع، دروغ، ناسزاگویى و سوگند به «لا و اللّه و بلى و اللّه» در حج (فلا رفث و لا فسوق و لا جدال فى الحج) امام صادق (ع): ... و «الرَفث» الجماع و «الفُسوق» الکذب و السباب و «الجدال» قول الرجل لا و اللّه و بلى و اللّه[۲].
۲۳ - آغاز اعمال حج با تلبیه، اشعار و تقلید است. (فمن فرض فیهنّ الحجّ) امام صادق (ع) درباره قول خداوند «الحجّ اشهر معلومات ...» فرمود: و الفرض التلبیة و الاشعار و التقلید فاى ذلک فعل فقد فرض الحجّ[۳].
۲۴ - سه قسم صادق پى در پى و یک قسم دروغ، از مصادیق جدال در حج است. (و لا جدال فى الحجّ) امام باقر (ع) یا امام صادق (ع): اذا حلف ثلاث ایمان متتابعات صادقاً فقد جادل ... و اذا حلف بیمین واحدة کاذباً فقد جادل[۴].
۲۵ - دعوت کنایه آمیز از زن، به جماع و هر گونه معصیتى در حج حرام است. (فلا رفث و لا فسوق و لا جدال فى الحجّ) رسول اللّه (ص) درباره جمله «فلا رفث» فرمود: الرفث الاعرابة و التعریض للنّساء بالجماع و «الفسوق» المعاصى کلّها[۵].
موضوعات مرتبط
۲
- آخرت: توشه آخرت ۸، ۱۱
- آمیزش: ۲۲ احکام: ۱، ۲، ۳، ۴، ۱۳، ۲۱، ۲۲، ۲۳، ۲۵
- افراط و تفریط: ۱۴
- انگیزش: عوامل انگیزش ۹
- تربیت: روش تربیت ۹
- تعقّل: ارزش تعقّل ۱۸، ۱۹
- تقوا: ارزش تقوا ۱۵ ; اهمیّت تقوا ۱۱، ۱۶، ۱۷، ۱۸
- تکلیف: زمینه عمل به تکلیف ۹
- حجّ: آمیزش در حجّ ۲۲، ۲۵ ; احکام حجّ ۱، ۲، ۳، ۴، ۱۳، ۲۱، ۲۲، ۲۳، ۲۵ ; ارزش حجّ ۵ ; اوقات حجّ ۱، ۲۱ ; اهمیّت حجّ ۸ ; تلبیه در حجّ ۲۳ ; توشه حجّ ۱۳ ; جدال در حجّ ۴، ۲۲، ۲۴ ; دروغ در حجّ ۲۲، ۲۴ ; سوگند در حجّ ۲۲، ۲۴ ; فسق در حجّ ۲، ۳
- خدا: احاطه خدا ۶ ; علم خدا ۶، ۹
- خیر: تشویق به خیر ۱۰
- دروغ: ۲۲، ۲۴
- دنیا: دنیا و آخرت ۸، ۱۲
- رهبانیت: سرزنش رهبانیت ۱۴
- سوگند: ۲۲، ۲۴
- عاقلان: ۱۷، ۲۰
- عقل: ارزش عقل ۱۹
- علم: علم و عمل ۹
- عمل: اهمیّت عمل صالح ۱۱ ; پاداش عمل ۷ ; عمل صالح ۶
- قرآن: تشبیهات قرآن ۱۲
- ماه ذیحجه: ۲۱
- ماه ذیقعده: ۲۱
- ماه شوال: ۲۱
- نیکان: پاداش نیکان ۷
- واجبات: ۱۳
- وقت شناسى: ۱، ۲۱
