البقرة ١٩٧

از الکتاب
کپی متن آیه
الْحَجُ‌ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ‌ فَمَنْ‌ فَرَضَ‌ فِيهِنَ‌ الْحَجَ‌ فَلاَ رَفَثَ‌ وَ لاَ فُسُوقَ‌ وَ لاَ جِدَالَ‌ فِي‌ الْحَجِ‌ وَ مَا تَفْعَلُوا مِنْ‌ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ‌ اللَّهُ‌ وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَ‌ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى‌ وَ اتَّقُونِ‌ يَا أُولِي‌ الْأَلْبَابِ‌

ترجمه

حج، در ماه‌های معینی است! و کسانی که (با بستن احرام، و شروع به مناسک حج،) حج را بر خود فرض کرده‌اند، (باید بدانند که) در حج، آمیزش جنسی با زنان، و گناه و جدال نیست! و آنچه از کارهای نیک انجام دهید، خدا آن را می‌داند. و زاد و توشه تهیه کنید، که بهترین زاد و توشه، پرهیزکاری است! و از من بپرهیزید ای خردمندان!

ترتیل:
ترجمه:
البقرة ١٩٦ آیه ١٩٧ البقرة ١٩٨
سوره : سوره البقرة
نزول : ٩ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٣٥
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَن فَرَضَ فِیهِنَّ الْحَجَّ»: کسی که با آغازکردن اعمال حجّ، حجّ را بر خود واجب کرد. «رَفَثَ»: جماع. «فُسُوقَ»: سرکشی و نافرمانی. گناه و معصیت. «جِدَالَ»: مشاجره. ستیزه. «أُوْلِی الألْبَابِ»: خردمندان.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

محل نزول:

این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۱]

شأن نزول:[۲]

اين قسمت از آيه «وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوى » درباره اهل يمن نازل شده زيرا اينان با دست خالى حج مي‌كردند و زاد و توشه سفر با خود همراه نمى آوردند و مى گفتند: ما به خدا توكل مى كنيم سپس اين آيه نازل گرديد.[۳]

تفسیر


نکات آیه

۱ - مراسم حج، باید در ماههایى مخصوص انجام گیرد. (الحج اشهر معلومات)

۲ - حرمت هر گونه سخن ناشایست (رفث) در حج (فمن فرض فیهن الحج فلا رفث ... فى الحج)

۳ - حرمت هر گونه نافرمانى (فسوق) در حج (فمن فرض فیهنّ الحج فلا رفث و لا فسوق ... فى الحج)

۴ - حرمت هر گونه نزاع (جدال) در حج (فمن فرض فیهن الحج ... و لا جدال فى الحج)

۵ - ارزش و اهمیّت حج نزد خداوند (الحج اشهر معلومات ... و لا جدال فى الحج) با توجّه به تکرار کلمه «حج» و نهى از «جدال» و ... برمى آید که حج، عمل با ارزشى نزد خداوند است.

۶ - احاطه علم الهى به تمامىِ اعمال نیک انسان (و ما تفعلوا من خیر یعلمه اللّه)

۷ - ضمانت پاداش نیکوکاران از سوى خداوند (و ما تفعلوا من خیر یعلمه اللّه) جمله «یعلمه اللّه»، علاوه بر بیان احاطه علمى خداوند به کارهاى نیک بندگان، کنایه از ضمانت پاداش در قبال نیکوکارى آنان است.

۸ - حج، میدان انجام اعمال خیر و کسب توشه براى آخرت (و ما تفعلوا من خیر یعلمه اللّه و تزوّدوا)

۹ - توجّه به آگاهى خداوند از اعمال، ترغیبى بر انجام اعمال نیک (فمن فرض فیهن الحج ... و ما تفعلوا من خیر یعلمه اللّه)

۱۰ - ترغیب به انجام اعمال نیک در حج (فمن فرض فیهن الحجّ ... و ما تفعلوا من خیر یعلمه اللّه)

۱۱ - لزوم تهیّه توشه (کارهاى نیک و تقوا) براى آخرت (و تزوّدوا فان خیر الزاد التقوى)

۱۲ - انسان در دنیا، همچون مسافر است. (و تزوّدوا فان خیر الزاد التقوى) از به کار بردن «تزوّدوا» استفاده مى شود که انسان تشبیه به مسافرى شده است که نیاز به توشه دارد.

۱۳ - وجوب تهیّه توشه (پوشاک و خوراک و ...) براى سفر حج (و تزوّدوا) با توجّه به شأن نزول نقل شده در مجمع البیان، ذیل آیه.

۱۴ - نکوهش زُهد افراطى (و تزوّدوا) با توجّه به شأن نزول نقل شده در مجمع البیان که عده اى توشه خود را به دور مى ریختند و آیه در مقابل مى فرماید: و تزوّدوا.

۱۵ - تقوا، بهترین توشه است. (فان خیر الزاد التقوى)

۱۶ - لزوم رعایت تقواى الهى (واتقون)

۱۷ - دعوت خداوند از خردمندان (اولى الالباب) به رعایت تقوا (واتقون یا اولى الالباب)

۱۸ - خِردمندى، مقتضى تقواپیشگى است. (واتقون یا اولى الالباب)

۱۹ - اهمیّت و ارزش عقل (واتقون یا اولى الالباب)

۲۰ - حج گزاران، از خردمندان هستند. (الحج اشهر معلومت ... فمن فرض ... یا اولى الالباب)

روایات و احادیث

۲۱ - ماههاى حج، شوال، ذى القعده و ذى الحجه است و در غیر آنها حج صحیح نیست. (الحج اشهر معلومات) امام صادق (ع): «الحج اشهر معلومات» شوال و ذوالقعده و ذوالحجة لیس لأحد ان یحج فى ما سواهن[۴].

۲۲ - حرمت جماع، دروغ، ناسزاگویى و سوگند به «لا و اللّه و بلى و اللّه» در حج (فلا رفث و لا فسوق و لا جدال فى الحج) امام صادق (ع): ... و «الرَفث» الجماع و «الفُسوق» الکذب و السباب و «الجدال» قول الرجل لا و اللّه و بلى و اللّه[۵].

۲۳ - آغاز اعمال حج با تلبیه، اشعار و تقلید است. (فمن فرض فیهنّ الحجّ) امام صادق (ع) درباره قول خداوند «الحجّ اشهر معلومات ...» فرمود: و الفرض التلبیة و الاشعار و التقلید فاى ذلک فعل فقد فرض الحجّ[۶].

۲۴ - سه قسم صادق پى در پى و یک قسم دروغ، از مصادیق جدال در حج است. (و لا جدال فى الحجّ) امام باقر (ع) یا امام صادق (ع): اذا حلف ثلاث ایمان متتابعات صادقاً فقد جادل ... و اذا حلف بیمین واحدة کاذباً فقد جادل[۷].

۲۵ - دعوت کنایه آمیز از زن، به جماع و هر گونه معصیتى در حج حرام است. (فلا رفث و لا فسوق و لا جدال فى الحجّ) رسول اللّه (ص) درباره جمله «فلا رفث» فرمود: الرفث الاعرابة و التعریض للنّساء بالجماع و «الفسوق» المعاصى کلّها[۸].

موضوعات مرتبط

 ۲  
  • آخرت: توشه آخرت ۸، ۱۱
  • آمیزش: ۲۲ احکام: ۱، ۲، ۳، ۴، ۱۳، ۲۱، ۲۲، ۲۳، ۲۵
  • افراط و تفریط: ۱۴
  • انگیزش: عوامل انگیزش ۹
  • تربیت: روش تربیت ۹
  • تعقّل: ارزش تعقّل ۱۸، ۱۹
  • تقوا: ارزش تقوا ۱۵ ; اهمیّت تقوا ۱۱، ۱۶، ۱۷، ۱۸
  • تکلیف: زمینه عمل به تکلیف ۹
  • حجّ: آمیزش در حجّ ۲۲، ۲۵ ; احکام حجّ ۱، ۲، ۳، ۴، ۱۳، ۲۱، ۲۲، ۲۳، ۲۵ ; ارزش حجّ ۵ ; اوقات حجّ ۱، ۲۱ ; اهمیّت حجّ ۸ ; تلبیه در حجّ ۲۳ ; توشه حجّ ۱۳ ; جدال در حجّ ۴، ۲۲، ۲۴ ; دروغ در حجّ ۲۲، ۲۴ ; سوگند در حجّ ۲۲، ۲۴ ; فسق در حجّ ۲، ۳
  • خدا: احاطه خدا ۶ ; علم خدا ۶، ۹
  • خیر: تشویق به خیر ۱۰
  • دروغ: ۲۲، ۲۴
  • دنیا: دنیا و آخرت ۸، ۱۲
  • رهبانیت: سرزنش رهبانیت ۱۴
  • سوگند: ۲۲، ۲۴
  • عاقلان: ۱۷، ۲۰
  • عقل: ارزش عقل ۱۹
  • علم: علم و عمل ۹
  • عمل: اهمیّت عمل صالح ۱۱ ; پاداش عمل ۷ ; عمل صالح ۶
  • قرآن: تشبیهات قرآن ۱۲
  • ماه ذیحجه: ۲۱
  • ماه ذیقعده: ۲۱
  • ماه شوال: ۲۱
  • نیکان: پاداش نیکان ۷
  • واجبات: ۱۳
  • وقت شناسى: ۱، ۲۱

منابع

  1. طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌۱، ص ۱۱۱.
  2. محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص ۶۶.
  3. بخارى و عده اى از علماى عامه.
  4. کافى، ج ۴، ص ۲۸۹، ح ۱ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۹۳- ، ح ۶۹۷.
  5. کافى، ج ۴، ص ۳۳۷، ح ۳ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۹۴- ، ح ۷۰۴.
  6. کافى، ج ۴، ص ۲۸۹، ح ۲ ; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۱۹۹، ح ۲.
  7. کافى، ج ۴، ص ۳۳۸، ح ۴ ; تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۹۵، ج ۲۵۸.
  8. الدّر المنثور، ج ۱، ص ۵۲۸.