محمد ١٨
ترجمه
محمد ١٧ | آیه ١٨ | محمد ١٩ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«هَلْ یَنظُرُونَ؟»: آیا چشم میدارند؟ مگر انتظاری جز این دارند؟ «أَشْرَاطُهَا»: اشراط، جمع شَرَط، علامتها و نشانهها «فَأَنّی لَهُمْ»: (نگا: دخان / ). «ذِکْری»: بیدار شدن و اندرز گرفتن. یادآور گشتن و به خود آمدن (نگا: زمر / - ).
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
هَلْ يَنْظُرُونَ إِلاَّ أَنْ... (۷) تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحَانَهُ وَ... (۱) هُمْ فِي غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ (۰)
وَ قَالُوا آمَنَّا بِهِ وَ أَنَّى... (۰) هٰذَا نَذِيرٌ مِنَ النُّذُرِ الْأُولَى (۰) أَزِفَتِ الْآزِفَةُ (۰) الْقَمَرُ (۱) وَ جِيءَ يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ... (۳)
تفسیر
- آيات ۱۶ - ۲۳ سوره محمد
- اثر متفاوت استماع قرآن در كفار مهر بر دل خورده و در مؤ منان هدايت يافته
- مقصود از اشراط ((علامات )) قيامت و اينكه فرمود: علامتهاى قيامت آمده است
- معناى اينكه خدا متقلب و مثواى شما را مى داند
- معناى جمله ((المغشى عليه من الموت )) و تطبيق آن بر گروهى از افراد ضعيف الايمان
- معناى آيه : ((طاعة و قول معروف ...)) كه درباره مؤ منان مريض القلبى است كه ازعمل به وظيفه قتال و جهاد سرباز مى زند
- احتمالات ديگرى كه در كلمه ((طاعة ....)) وجود دارد
- مقصود از كسانى كه مرتدين به آنها وعده اطاعت مى دادند
- معناى اينكه منافقان بيمار دل به سيمايشان و در لحن قولشان شناخته مى شوند
- (رواياتى در ذيل آيه : ((و منهم من يسمع اليك ...)) و درباره علائم قيامت ، استغفار وصلهرحم )
- رواياتى راجع به اينكه در زمان پيامبر (ص ) دشمنى با على (ع ) علامت نفاق بوده است
نکات آیه
۱- توبیخ کافران از سوى خداوند به خاطر عدم گرایش به ایمان، مگر با فرارسیدن قیامت (فهل ینظرون إلاّ الساعة أن تأتیهم)
۲- تنها برپایى ناگهانى قیامت، به هوش آورنده کافران لجوج هواپرست (اتّبعوا أهواءهم ... فهل ینظرون إلاّ الساعة أن تأتیهم بغتة) از مضمون آیه شریفه استفاده مى شود که خداوند، همه دلایل لازم را به کافران نمایانده و حتى نشانه هاى قیامت را نیز براى آنان محقق ساخته است. تنها چیزى که باقى مانده برپایى خود قیامت است. اما آنان با مشاهده همه دلایل، ایمان نیاورده و منتظراند تا آخرین مهلت نیز سپرى شود.
۳- هشدار خداوند، به سر رسیدن ناگهانى قیامت و غافلگیر شدن بشر (فهل ینظرون إلاّ الساعة أن تأتیهم بغتة)
۴- نشانه هاى برپایى قیامت، تحقق یافته و قابل رؤیت براى بشر (فقد جاء أشراطها)
۵- «الساعة» از نام هاى قیامت (فهل ینظرون إلاّ الساعة)
۶- لحظه برپایى قیامت، لحظه اى بس مهم و متمایز از تمام تاریخ زندگانى بشر در دنیا* (فهل ینظرون إلاّالساعة) با این که همه لحظه هاى عمر بشر و تاریخ، مصداق «ساعة» است; نام نهادن روز قیامت و لحظه برپایى آن به عنوان «الساعة»، مى نمایاند که لحظه واقعى، سرنوشت ساز و قابل توجه، لحظه رستاخیز است و دیگر لحظه ها، در حقیقت قابل ذکرنیستند.
۷- بعثت پیامبر خاتم(ص) و نزول قرآن، از نشانه هاى تحقق حتمى قیامت * (فقد جاء أشراطها) به قرینه آیات پیشین و به میان آمدن نام پیامبر(ص) و استماع کلمات وحى از آن حضرت (من یستمع إلیک...)، احتمال دارد مراد از شرایط قیامت، آمدن پیامبرخاتم(ص) و قرآن باشد.
۸- برپایى قیامت و نظام کیفر و پاداش منوط به آمدن پیامبر و قوانین روشنگر * (فقد جاء أشراطها) اگر این احتمال را بپذیریم که مراد از «أشراط»، بعثت پیامبر(ص) و نزول قرآن است و در صورتى که «أشراط» را شرط بدانیم - و نه صرفاً نشانه - از آیه شریفه استفاده مى شود که آمدن پیامبر و قرآن، شرط کیفر و پاداش است; زیرا تا اتمام حجت نشود، مجازات معنا ندارد.
۹- وقوع ناگهانى قیامت، مجال هر گونه بازنگرى و توبه را براى کافران لجوج از میان مى برد. (فقد جاء أشراطها فأنّى لهم إذا جاءتهم ذکریهم)
۱۰- لزوم متذکر گشتن از نشانه هاى قیامت، قبل از فرارسیدن آن و پایان یافتن مهلت (فهل ینظرون إلاّالساعة ... فقد جاء أشراطها فأنّى لهم إذا جاءتهم ذکریهم) از این که خداوند، تذکّر را به هنگام برپایى قیامت بى فایده دانسته است، مطلب بالا استفاده مى شود.
۱۱- وقوع رستاخیز، مایه به خود آمدن کافران; اما بى ثمر به حال آنان (فأنّى لهم إذا جاءتهم ذکریهم) تعبیر «ذکرى» مى رساند که قیامت، مایه هشدار و بیدار شدن کافران است; اما این بیدارى پس از پایان مهلت است و سودى به حال آنان ندارد (فأنّى لهم).
روایات و احادیث
۱۲- «عن عبداللّه بن عباس قال حججنا مع رسول اللّه (ص) حجة الوداع ... فقال: ألا أخبرکم بأشراط الساعة ؟ و کان أدنى الناس منه یومئذ سلمان - ره - فقال بلى یا رسول اللّه! فقال(ص): إنّ من أشراط القیامة إضاعة الصلوات و اتّباع الشهوات و المیل إلى الأهواء و تعظیم أصحاب المال و بیع الدین بالدنیا...;[۱] عبداللّه بن عباس مى گوید: در آخرین حج رسول خدا(ص) همراه ایشان حج گذاردیم ... آن حضرت فرمود: آیا شما را از نشانه هاى قیامت آگاه نسازم؟ نزدیک ترین مردم به آن حضرت، در آن روز سلمان(ره) بود، که گفت: آرى اى رسول خدا! حضرت فرمود: از نشانه هاى قیامت بى توجهى به نماز، پیروى از شهوات، توجه به خواسته هاى نفسانى، ارزش گذاشتن به صاحبان مال، فروختن دین به دنیا و... است».
موضوعات مرتبط
- انذار: انذار از قیامت ۳
- توبه: فرصت توبه ۹
- خدا: انذارهاى خدا ۳; سرزنشهاى خدا ۱
- الساعة :۵
- قرآن: آثار نزول قرآن ۷، ۸
- قیامت: آثار برپایى قیامت ۱، ۲، ۱۱; آثار ناگهانى بودن قیامت ۹; اهمیت قیامت ۶; تحقق نشانه هاى قیامت ۴; شرایط قیامت ۸; عبرت از نشانه هاى قیامت ۱۰; ناگهانى بودن قیامت ۳; نامهاى قیامت ۵; نشانه هاى قیامت ۷، ۱۲
- کافران: بى تأثیرى تنبه کافران ۱۱; توبه کافران ۹; سرزنش کافران ۱; عوامل تنبه کافران ۲، ۱۱; لجاجت کافران ۲; وقت ایمان کافران ۱; هواپرستى کافران ۲
- محمد(ص): آثار نبوت محمد(ص) ۷، ۸
منابع
- ↑ تفسیر قمى، ج ۲، ص ۳۰۳; نورالثقلین، ج ۵، ص ۳۴.