الأنفال ٣٨
ترجمه
| الأنفال ٣٧ | آیه ٣٨ | الأنفال ٣٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«سَلَفَ»: از پیش گذشت. «مَضَتْ»: رفت. جاری شد. «سُنَّةُ»: روش. قانون. «سُنَّةُالأوَّلِینَ»: عادت خدا نسبت به گذشتگان. یعنی یاری مؤمنان و رسوائی و نابودی کافران (نگا: انبیاء / غافر / ). اضافه (سُنَّة) به (الأوّلینَ) به خاطر مُلابسه ظاهری میان آن دو تا است والاّ سنّت از آن خدا است؛ نه دیگران (نگا: اسراء / ، احزاب / و ، غافر / ).
تفسیر
- آيات ۴۰ - ۳۰، سوره انفال
- معناى (( مكر )) و تقسيم آن به مكر ممدوح و مكر مذموم
- بيان اينكه جمله : (( ان كان هذا هو الحق ... )) حكايت كلام مشركين نيست
- مقتضاى اينكه پيغمبر (ص ) رحمة للعالمين است اين نيست كه مصلحت دين ناديده گرفته شود و مطلقا عذاب دنيوى براى ظالمين در كار نباشد
- وجوهى كه در مجمع البيان در مورد اينكه در يك آيه عذاب از مشركين نفى ، و در آيه دوماثبات شده است ، نقل شده و اشكال وارد بر آن وجوه
- اشاره به اينكه متروك ماندن خانه كعبه ، مؤ اخذه و عذاب الهى در پى دارد
- توضيح معناى آيه شريفه : (( ليميز الله الخبيث من الطيب ... ))
- معناى آيه شريفه : (( و قاتلوهم حتى لاتكون فتنة و يكون الدين كله لله ... ))
- رواياتى در ذيل آيه شريفه : (( و اذ يمكر بك الذين كفروا... )) در مورد توطئه قتل پيامبر (ص ) در مكه ، و هجرت آن حضرت به مدينه
- رواياتى در شاءن نزول و معناى آيه : (( اللهم ان كان هذا هو الحق ... )) و (( ما كان الله معذبهم ))
- رواياتى در معناى : (( و ما كان صلاتهم عندالبيت الا مكاء و تصديه )) و شاءن نزول آن
- چند روايت در ذيل آيه شريفه : (( ان الذين ينفقون اموالهم ليصدوا عن سبيل الله ... ))
نکات آیه
۱- خداوند، کافران ستیزه گر عصر بعثت را به ترک مبارزه علیه اسلام و مسلمانان فراخواند. (قل للذین کفروا إن ینتهوا یغفر لهم) انتهاء به معناى پذیرش نهى است ; یعنى انجام ندادن کارى بر اثر نهى شدن از آن. بنابراین با توجه به اینکه متعلق «ینتهوا» شرارتهاى کافران علیه مسلمانان است، جمله «ان ینتهوا» دلالت مى کند که خداوند کافران را از تعرض به مسلمانان نهى کرده است.
۲- به کافران ستیزه گر عصر بعثت ابلاغ شد در صورت ترک مخاصمه علیه اسلام، از خطاهاى گذشته آنها چشمپوشى خواهد شد. (قل للذین کفروا إن ینتهوا یغفر لهم ما قد سلف) درباره متعلق «إن ینتهوا» دو نظر ابراز شده است: یکى کفر و دیگرى اعمالى که در آیه ۳۶ مطرح شد ; یعنى سرمایه گذاریها و شرارتهاى علیه اسلام. جمله «إن یعودوا» نظر دوم را تقویت مى کند. گفتنى است بر این مبنا مراد از «یغفر لهم ... » انتقام نگرفتن از شرارتهاى گذشته کافران است.
۳- گرفتار شدن به سرنوشت شوم پیشینیان، تهدید الهى نسبت به کافران ستیزه گر علیه اسلام (و إن یعودوا فقد مضت سنت الأولین) جواب شرط «إن یعودوا ... » حذف شده و جمله «فقد مضت ... » جانشین آن مى باشد و تقدیر کلام چنین است: «و إن یعودوا فانتقمنا منهم کما انتقمنا من الأولین ... .»
۴- خداوند بر اساس سنت خویش، کافران حق ستیز دورانهاى پیشین را به سزاى اعمالشان رسانیده است. (و إن یعودوا فقد مضت سنت الأولین)
۵- خداوند، کافران حق ستیز را به عبرت گرفتن از سرنوشت شوم همسانان گذشته خویش فرامى خواند. (و إن یعودوا فقد مضت سنت الأولین)
۶- مجازات و سرکوبى کافران حق ستیز، سنتى الهى (و إن یعودوا فقد مضت سنت الأولین)
۷- خداوند، کافران عصر بعثت را در صورت از سرگیرى شرارتها به سرکوبى و نابودى تهدید کرد. (و إن یعودوا فقد مضت سنت الأولین)
۸- پیامبر(ص) از جانب خداوند مأموریت یافت تا سنت الهى را در سرکوبى حق ستیزان به کافران عصر خویش ابلاغ کند. (قل للذین کفروا ... و إن یعودوا فقد مضت سنت الأولین)
۹- پیامبر(ص)، مأمور ابلاغ رحمت و مغفرت الهى نسبت به کافران تنبّه یافته (قل للذین کفروا إن ینتهوا یغفر لهم) برداشت فوق بر این اساس است که متعلق «إن ینتهوا» کفر باشد یعنى اگر از کفر دست کشیدند ... .
۱۰- لزوم ایجاد امید به مغفرت و رحمت الهى در دل گمراهان براى گرایش دادن آنان به دین و دیندارى (قل للذین کفروا إن ینتهوا یغفر لهم)
روایات و احادیث
۱۱- على بن دراج الاسدى قال: دخلت على أبى جعفر(ع) فقلت له: إنى کنت عاملا لبنى أمیة فاصبت مالا کثیرا ... فلى توبة؟ قال: نعم توبتک فى کتاب اللّه «قل للذین کفروا إن ینتهوا یغفر لهم ما قد سلف».[۱] على بن دراج اسدى گوید بر امام صادق (ع) وارد شدم و گفتم: من کارمند بنى امیه بودم و مال زیادى به دست آوردم ... آیا براى من توبه هست؟ امام(ع) فرمود: آرى، (حکمِ) توبه تو در کتاب خدا (چنین) است: «به آنها که کافر شدند بگو اگر از مخالفت بازایستید، گذشته آنها بخشوده خواهد شد».
موضوعات مرتبط
- آمرزش: امیدوارى به آمرزش ۱۰
- اسلام: ترک مبارزه با اسلام ۱، ۲ ; مبارزه با اسلام ۳
- امیدوارى: آثار امیدوارى ۱۰
- پیشینیان: فرجام پیشینیان ۳
- تاریخ: عبرت از تاریخ ۵
- تبلیغ: روش تبلیغ ۱۰
- تهدید: به سرکوبى ۷، ۸
- خدا: آمرزش خدا ۹ ; تهدیدهاى خدا ۳، ۷ ; دعوت خدا ۱، ۵ ; رحمت خدا ۹ ; سنتهاى خدا ۴، ۶، ۸
- خطا: عفو خطا ۲
- دیندارى: زمینه دیندارى ۱۰
- رحمت: امیدوارى به رحمت ۱۰
- کافران: آمرزش کافران متنبه ۹ ; تهدید کافران ۳ ; تهدید کافران حق ستیز ۷ ; کافران پیشین ۴، ۵ ; کافران حق ستیز ۱، ۲، ۵، ۸ ; کافران صدر اسلام ۱، ۲، ۷، ۸ ; کافران و اسلام ۱ ; کافران و مسلمانان ۱ ; کیفر کافران حق ستیز ۳، ۴، ۶ ; مبارزه با کافران ۸
- محمد(ص): و کافران ۸ ; مسؤولیت محمد(ص) ۸، ۹
منابع
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۲، ص ۵۵، ح ۴۷ ; نورالثقلین، ج ۲، ص ۱۵۴، ح ۹۴.
