روایت:الکافی جلد ۸ ش ۱۹۴
آدرس: الكافي، جلد ۸، كِتَابُ الرَّوْضَة
علي بن ابراهيم عن ابيه عن الحسن بن محبوب عن محمد بن النعمان او غيره عن ابي عبد الله ع انه ذكر هذه الخطبه لامير المومنين ع يوم الجمعه :
| الکافی جلد ۸ ش ۱۹۳ | حدیث | الکافی جلد ۸ ش ۱۹۵ | |||||||||||||
| |||||||||||||||
ترجمه
هاشم رسولى محلاتى, الروضة من الكافی جلد ۱ ترجمه رسولى محلاتى, ۲۵۳
از امام صادق عليه السّلام روايت كردهاند كه آن حضرت خطبه ذيل را از امير مؤمنان در روز جمعه نقل فرمود: ستايش خداى را كه شايسته ستايش و سرپرست و سرانجام و جايگاه آن است، آن آغازنده پديد آرنده، آن برتر بزرگتر، و عزتمند بزرگوارتر، آنكه در بزرگى يگانه است و به نعمتهاى بيشمار يكتا است، بعزتش چيره و بقهرش مسلط، و به نيرويش جلوگير، و بقدرتش محيط و نگهبان، و بجبروت (و مقام جباريتش) از هر چيز برتر، و باحسان و نعمت بخشيش ستوده، و بعطاء و فايدههاى شايانش زياده بخش است. روزيش را فراوان دهد، و نعمتش را كامل گرداند، او را بر همان نعمتهاى بيشمار و احسانهاى پى در پيش ستايش كنيم، ستايشى كه هموزن بزرگى جلال و شوكتش باشد و اندازه نعمتها و بزرگيش را فرا گيرد. و گواهى دهم كه معبودى جز خداى يگانه نيست كه شريك ندارد، آنكه در پيش بودنش بر هر چيز پيش است (يعنى پيشى او بسته بچيزى نيست) و در پايندگيش بر همه مسلط (و يا نگهبان) است، خلايق در برابر يگانگى و پروردگاريش و هم براى ازلى بودن ديرينهاش خاضعند، و بدوام ابديت او اقرار و اعتراف دارند. و گواهى دهم كه همانا محمد (ص) بنده و رسول و برگزيده او است از ميان آفريدگانش كه بعلم خود او را برگزيد و براى وحى خويش انتخابش فرمود، و بر رازش او را امين ساخت و براى خلقش او را پسنديد، و براى كار بزرگ نبوّت خويش و پرتو افكنى دستورات دينيش و شاهراههاى خويش اختيارش فرمود، و او را سبب و وسيله رحمتش قرار داد، در هنگام فترت رسولان و دوران خموشى علم و دانش و اختلاف ملتها و گمراهى از طريقه حق و جهالت مردم نسبت بپروردگار و انكار بعث (زندگانى پس از مرگ) و وعده سراى ديگر او را برانگيخت. او را بسوى همه مردم فرستاد و رحمت تمام جهانيان قرارش داد، و با كتابى ارجمند كه برتريش داد و شرح و بيان كرده و واضحش ساخت و عزيزش گردانيد و محافظتش كرد از اينكه باطل بدان راه يابد از جلو و از پشتش، و از جانب خداى فرزانه ستوده نازل گشته. در آن كتاب مثلها براى مردم زد و آيات را در آن گوناگون كرد تا شايد خردورزى كنند، حلال و حرام را در آن بيان فرمود و دين و آئين را براى بندگانش در آن مقرر فرمود تا هم عذرى و هم بيمى باشد، تا اينكه براى مردم پس از رسولان حجت و بهانهاى بجاى نماند، و وسيله بلاغ بمردم خدا پرست گردد، و آن حضرت نيز رسالتهاى خويش را ابلاغ فرمود، و در راه او جهاد كرد، تا هنگامى كه مرگش فرا رسيد او را پرستش كرد- درود خدا و سلام كاملش بر او و آلش باد- سفارش ميكنم بشما اى بندگان خدا و هم بخودم سفارش ميكنم بتقوى (و ترس) از خدائى كه كارها را بعلم خودش آغاز كرد، و وعدهگاه همه چيز در فرداى قيامت بسوى او است و فنا و نيستى آنها و فناى شما گذشتن روزهاى شما و بسر آمدن عمرتان و منقطع شدن زمانتان همه بدست قدرت او است، و بهمين زودى است كه اين دنيا از دست ما و شما بدر رود همچنان كه از دست پيشينيان شما بدر رفت، پس اى بندگان خدا تلاش و كوشش خود را در اين دنيا در راه توشهگيرى از اين روز كوتاه براى آن روز دور و دراز آخرت بكار بريد، زيرا كه اين دنيا خانه كار و كوشش است، و آخرت خانه ماندن و پاداش است، پهلو از اين جهان تهى كنيد كه براستى فريبخورده كسى است كه فريفته دنيا گردد. هرگز دنيا در صورتى كه آرزوى رغبتمندان و دوستدارانش و دل بستگان و فريفتگانش بدان برسد از اينكه خداى عز و جل فرموده تجاوز نكند (و زياده نشود كه فرموده): (حكايت زندگى اين دنيا) چون آبى است كه از آسمان فرستيم و بوسيله آن گياهان زمين از آنچه مردمان خورند و از آنچه حيوانات خورند بهم آميخته گردد … تا آخر آيه (۲۴ از سوره يونس). با اينكه هيچ يك از شما در اين دنيا نعمتى بدست نياورد جز آنكه اشگ و آهى برايش ببار آورد، و در سايه آسايش و امنيتى در نيايد جز آنكه از رسيدن بلاى خانمانبراندازى يا دگرگون شدن نعمتى يا از دست رفتن عافيت و تندرستى نگران و ترسان است، گذشته از اينكه مرگ هم بدنبال است، و هراس بازداشتگاه قيامت و توقف اجبارى در پيشگاه خداى دادگر عادل نيز در پيش است كه هر كس در آنجا بدان چه كرده است پاداش بيند «تا كسانى كه بدى كردند كيفر خود را بينند و كسانى كه خوبى كردند پاداش نيك كار خود را گيرند». پس از خداى عز ذكره بترسيد، و بسوى رضوان خدا و انجام طاعت و تقرب باو بهر چه در آن خوشنودى او است بشتابيد كه براستى او نزديك و اجابتكننده است خداوند ما و شما را از آن كسانى قرار دهد كه عمل كنند بدان چه خدا دوست دارد و دورى كنند از آنچه خشم و غضب خدا در آن است، سپس براستى كه بهترين داستانها و رساترين پندها و سودمندترين تذكرات كتاب خداى عز و جل ميباشد، خداى عز و جل فرموده: «و هنگامى كه قرآن خوانده شود گوش فرا داريد و خاموش باشيد شايد مورد رحمت قرار گيريد» (سوره أعراف آيه ۲۰۳). پناه برم بخدا از شيطان رانده درگاه حق: «بنام خداى بخشاينده مهربان، سوگند بعصر كه براستى انسان در زيان است، مگر كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردند، و يك ديگر را بحق سفارش كرده و همديگر را بصبر سفارش كردهاند». «همانا خدا و فرشتگانش به پيغمبر درود فرستند اى كسانى كه ايمان آوردهايد بر او درود فرستيد و سلامى كامل» خدايا درود فرست بر محمد و آل محمد و بركت ده بر محمد و آل محمد و مهرورز بر محمد و آل محمد و سلام فرست بر محمد و آل محمد همانند بهترين درود و بركت و مهر و سلامى كه فرستى بر ابراهيم و آل ابراهيم كه براستى تو ستوده و بزرگوارى. خدايا بمحمد بده تمام وسيله و شرف و فضيلت و منزلت ارجمند را، خدايا بگردان محمد و آل محمد را از نظر شرافت بزرگترين خلايق در روز قيامت، و نزديكترين جايگاه را نسبت بخود براى آنان مقرر فرما و آنها را آبرومندترين آبرومندان درگاهت در روز قيامت قرار بده، و بزرگترين مقام و بهره را بآنان بده، خدايا شريفترين مقام و بخشش سلام و شفاعت اسلام را بمحمد عطا كن، خدايا ما را هم بدون سرافكندگى و پيمانشكنى و نه پشيمان (از بدكردارى) و نه بر حال تبديل دادن (احكامش) بدو ملحق كن.- باجابت رسان اين دعا را اى معبود بر حق-. (اين خطبه را خواند و) سپس كمى نشست و دوباره برخاسته فرمود: ستايش خدائى را كه شايستهترين كسى است كه بايد از او ترسيد و او را ستود، و برترين كسى كه بايد از تقوى و پرهيز داشت، و سزاوارترين كسى كه بايد او را ببزرگى و تمجيد ياد كرد، ستايشش كنيم بخاطر بىنيازى بزرگ او و بخشش شايان و نعمتهاى پى در پى و آزمايش نيكويش، و ايمان داريم براهنمائى آن چنانش كه پرتو آن خاموش نگردد، و نورافشانيش پست نشود، و دستاويزش سست نگردد، و پناه بريم بخدا از شر هر شك و ترديد، و تاريكى فتنهها، و از او آمرزش خواهيم از فراهم ساختن گناهان، و از او نگهبانى خواهيم از كارهاى بد، و آرزوهاى ناپسند و هجوم آوردن در پرتگاههاى هراسناك و همكارى كردن با اهل شك و ترديد، و راضى بودن بكارهائى كه مردمان تبهكار بناحق در روى زمين انجام دهند. خدايا بيامرز ما و همه مردان و زنان باايمان را زندههاشان و مردههاشان را، آن كسانى كه بر دين و آئين تو و بر كيش پيغمبرت (ص) جانشان را گرفتى، خدايا كارهاى خوبشان را بپذير و از بديهاشان (و گناهانشان) درگذر و رحمت و آمرزش و خوشنودى خود را بر ايشان ارزانى دار، و بيامرز زندگان مردان و زنان باايمان را آنان كه تو را بيگانگى شناختند و پيامبرت را تصديق كرده و بدين تو تمسك جستند، و واجبات تو را انجام داده و به پيمبرت اقتداء كرده، و روش و سنت تو را برپا داشتند، و حلالت را حلال دانسته و حرامت را حرام شمردند، و از عتاب تو ترسانند و بپاداش نيك تو اميدوارند، و دوستانت را دوستدار و دشمنانت را دشمن دارند، خدايا حسنات آنها را بپذير و از بديهاشان درگذر، و برحمت خويش آنها را در زمره بندگان شايستهات درآور- اى معبود بر حق آمين-.
حميدرضا آژير, بهشت كافى - ترجمه روضه كافى, ۲۱۹
از امام صادق عليه السّلام روايت كردهاند كه آن حضرت خطبه زيرا را از امير المؤمنين عليه السّلام در روز جمعه نقل فرمود: سپاس خدا را سزاست كه شايسته سپاس است و سرآغاز و سرانجام آن است و جايگاه آن، آغازكننده نقش آفرين، برترين والا و بزرگوار، عزيزترين هستى و كرامت شعار، بهكبريايى يگانه و به هر گونه نعمت، يكتا. به عزّت خود چيره است و به قهر خود مسلّط. به نيروى خود منيع است و به توان خود مقتدر و به جبروت خود برتر از هر چيز. ستوده است به امتناع و احسانش. بخشنده است به عطا و فوايد شايانش. روزى فراوان دهد، و نعمت بيكران او را سپاسگزاريم به نعمتهايش و پياپى بودن آلائش؛ سپاسى كه برازنده عظمت و جلال اوست و فرازنده آلاء و كبريائش. گواهى مىدهم كه نيست شايسته پرستشى جز او كه شريكى ندارد، آنكه در اوّليّت خود بر هر چيز پيشى دارد و در پايندگى بر همه چيز چيره است. همه خلق براى يگانگى و ربوبيّت او خاضعند و هم براى ازليّت ديرين او، و به پايانى ابديّتش سر فرود آوردهاند. گواهى مىدهم كه محمّد صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم بنده و فرستاده و بهترين آفريده اوست. او را به دانش خود برگزيد و براى وحى خود انتخاب كرد و سرّ خود را به او سپرد و براى هدايت خلق خودش پسنديد، و به كار بزرگ نبوّت پايانى و پرتو افكنى بر نشانههاى دين خود و برنامههاى راه خويش، و كليد وحيش نماينده ساخت و وسيله باب رحمت خودش نمود. او را برانگيخت براى هنگام فترت رسولان و خموشى چراغ دانش و اختلاف ملّتها و گمراهى بشر از راه حق و نادانى به حضرت حق و كفر و انكار زندگى پس از مرگ و وعده رستخيز. او را به تمامى مردم رسول فرستاد و رحمت جهانيان ساخت، بهمراه كتابى ارجمند كه آن را برترى داد و آيه آيه فرو فرستاد و روشن و آشكارش ساخت و عزيزش گردانيد و نگاهش داشت كه مبادا ز پيش يا پس باطلى بدان نفوذ كند، و تنزيلى بود از سوى خداوند حكيم ستوده. در اين كتاب براى مردم مثلها زد و آياتى را زير و رو كرد شايد كه آنها تعقّل كنند. حلال را در آن حلال و حرام را حرام شمرد، و در آن، دين را براى بندگانش قانون گردانيد تا هم عذرى باشد و هم بيمى، تا پس از ارسال رسولان، مردم بر خداوند، حجّت و بهانهاى نداشته باشند و وسيله ابلاغ به مردم خداپرست گردد. او هم تبليغ رسالت كرد و در راه خدا به جهاد برخاست و تا دم مرگ او را پرستيد، درود و سلام فراوان خدا براو و خاندانش باد. اى بندگان خدا! به شما و خودم توصيه مىكنم تقواى خدايى را كه همه چيز را با دانش خود آغازيد و وعدهگاه و بازگشت همه، فردا به درگاه اوست، و به دست اوست نابودى آنها و نابودى شما و گذشت روزگار و به سر رسيدن عمر و پايان يافتن اجل شما. اين دنيا از دست ما و شما برود چنانچه از دست پيشينيان شما رفت. پس اى بندگان خدا! تلاش خود را در اين دنيا به كار بنديد تا در روز كوتاه براى آن روز بلند آن توشه برگيريد، زيرا دنيا خانه تلاش است و آخرت سراى آرميدن و پاداش. پهلو از اين جهان تهى كنيد كه براستى فريبخورده كسى است كه فريفته دنيا گردد. هرگز دنيا در زمينه نهايت آرزوى خواستاران خود، كه بسيار دوستش دارند و بدان دل دهند و شيفته آنند از اين درنگذرد كه خداوند عزّ و جل فرموده: ... كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعامُ ... «۱». با اينكه هيچ يك از شما در اين دنيا نعمتى به دست نياورد جز آنكه اشك و آهى برايش به بار آورد، و در سايه آسايش و امنيتى در نيايد جز آنكه از رسيدن بلاى خانمانبراندازى يا دگرگون شدن نعمتى يا از دست رفتن عافيت و تندرستى، نگران و ترسان است. مرگ نيز در پى مىآيد و هراس بازداشتگاه قيامت و توقّف اجبارى در پيشگاه خداوند دادگر نيز، در پيش روست، و هر كس در آن جا بدان چه كرده پاداش بيند «تا كسانى كه بدى كردند كيفر خود را ببينند، و كسانى كه خوبى كردند پاداش نيك كار خود را بگيرند». پس از خداى والانام بترسيد و به سوى رضوان خدا و انجام طاعت و تقرّب به او به هر چه در آن خشنودى اوست بشتابيد كه براستى او نزديك و اجابتكننده است. خداوند ما و شما را از كسانى قرار دهد كه بدان چه خداى دوست دارد عمل كنند و دورى گزينند از آنچه خشم و غضب خدا در آن است. سپس براستى كه بهترين داستانها و رساترين پندها __________________________________________________
(۱) «چونان بارانى كه از آسمان نازل كنيم تا بدان، هر گونه رستنيها از زمين برويد، چه آنها كه آدميان مىخورند و چه آنها كه چارپايان مىچرند» (سوره يونس/ آيه ۲۴).
و سودمندترين يادآوريها كتاب خداست كه فرموده: وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ «۱». بخدا پناه مىبرم از شيطان رجيم به نام خداوند بخشاينده مهربان وَ الْعَصْرِ* إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ* إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ «۲». إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً «۳». بار خدايا! رحمت فرست بر محمّد و آل محمّد و بركت بده به محمّد و آل محمّد و مهر بورز به محمّد و آل محمّد و درود فرست به محمّد و آل محمّد، چونان بهترين آنچه رحمت فرستادى و بركت دادى و ترحّم كردى و مهر ورزيدى و درود گفتى بر ابراهيم و آل ابراهيم، زيرا تو حميدى و مجيد. بار خدايا! به محمّد عطا كن وسيله شرف و فضيلت و منزلت ارجمند. بار خدايا! محمّد و آل محمّد را در روز قيامت از همه خلايق، بزرگوارتر دار، و در شرف و مقام، آنها را به خود نزديكتر مقرّر كن و آنها را روز قيامت پيش تو آبرومندتر و منزلت و نصيب برترى داشته باشند. بار خدايا! به محمّد، شرافتمندترين مقام را بده و بخشش درود و شفاعت اسلام را به او عطا كن. بار خدايا! ما را به او بپيوند آبرومند و وفادار، نه رسوا و پيمان شكن و نه پشيمان از بد كردارى و نه منحرف از حقّ، اله الحق آمين. سپس اندكى نشست و برخاست و گفت: سپاس خدا را سزاست شايستهتر كسى كه بايد از او ترسيد و او را ستود، و بهترين كسى كه بايد از او پرهيز كرد و او را پرستيد، و سزاوارتر كسى كه بايد او را بزرگوار دانست __________________________________________________
(۱) «و هر گاه قرآن خوانده شود بدان گوش فرا دهيد و خاموش باشيد شايد كه رحم بشويد» (سوره اعراف/ آيه ۲۰۴). (۲) «سوگند به اين زمان، كه آدمى در خسران است، مگر آنها كه ايمان آوردند و كارهاى شايسته كردند و يك ديگر را به حق سفارش كردند و يك ديگر را به صبر سفارش كردند» (سوره و العصر/ آيه ۱ تا ۳). (۳) «همانا خدا و فرشتگان او بر پيامبر درود مىفرستند. اى كسانى كه ايمان آورديد! بر او درود و سلامى كامل فرستيد» (سوره احزاب/ آيه ۵۶).
و تمجيدش كرد. او را سپاسگزاريم براى بىنيازى كلانش و بخشش شايانش و پيوست بدون نعمتهايش و حسن آزمايش و بلايش و به رهبرى او بگرويم كه پرتو او خاموش نگردد و بلنديش پست و هموار نشود و حلقههايش سستى نگيرد. بخدا پناه مىبريم از بدعاقبتى هر ترديد و بد دلى و از تيرگى فتنهها، و از او آمرزش جوييم در باره به دست آوردن گناهان، و از او نگهبانى خواهيم از كردارهاى بد و آرزوهاى ناهنجار و هجوم در پرتگاههاى هراسناك و همكارى با اهل ريب و بدبينان و از خشنودى در آنچه بدكاران در روى زمين بناحق كنند. بار خدايا! ما را بيامرز و همه مردان مؤمن و زنان مؤمنه را، زنده يا مرده باشند؛ با كسانى كه بر كيش خود و آيين پيامبرت جان آنان را گرفتى. بار خدايا! حسنات آنها را بپذير و از سيّئات آنها درگذر و رحمت و آمرزش و رضوان بدانها ارزانى دار و بيامرز زندههاى آنان از مردان و زنان مؤمنه را؛ آن كسانى كه تو را يگانه پرستيدند و رسولت را تصديق كردند و به دينت چسبيدند و به فرائض تو عمل كردند و از پيامبرى پيروى نمودند و روش و سنّت تو را به جاى آوردند و حلالت را حلال و حرامت را حرام شمردند و از كيفر تو ترسيدند و به ثواب تو اميد بستند و با دوستانت دوستى و با دشمنانت دشمنى كردند. بار خدايا! حسنات آنها را بپذير و از سيّئات و بدكرداريهاى آنها درگذر و به رحمتت آنها را در شمار بندههاى خوبت درآور، اله الحق آمين.
