روایت:الکافی جلد ۸ ش ۱۹۳

آدرس: الكافي، جلد ۸، كِتَابُ الرَّوْضَة

علي بن الحسين المودب و غيره عن احمد بن محمد بن خالد عن اسماعيل بن مهران عن عبد الله بن ابي الحارث الهمداني عن جابر عن ابي جعفر ع قال :

خَطَبَ‏ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ ع‏ فَقَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْخَافِضِ اَلرَّافِعِ اَلضَّارِّ اَلنَّافِعِ‏ اَلْجَوَادِ اَلْوَاسِعِ اَلْجَلِيلِ ثَنَاؤُهُ اَلصَّادِقَةِ أَسْمَاؤُهُ اَلْمُحِيطِ بِالْغُيُوبِ وَ مَا يَخْطُرُ عَلَى اَلْقُلُوبِ اَلَّذِي جَعَلَ اَلْمَوْتَ بَيْنَ خَلْقِهِ عَدْلاً وَ أَنْعَمَ بِالْحَيَاةِ عَلَيْهِمْ فَضْلاً فَأَحْيَا وَ أَمَاتَ وَ قَدَّرَ اَلْأَقْوَاتَ أَحْكَمَهَا بِعِلْمِهِ تَقْدِيراً وَ أَتْقَنَهَا بِحِكْمَتِهِ‏ تَدْبِيراً إِنَّهُ كَانَ خَبِيراً بَصِيراً هُوَ اَلدَّائِمُ بِلاَ فَنَاءٍ وَ اَلْبَاقِي إِلَى غَيْرِ مُنْتَهًى يَعْلَمُ مَا فِي اَلْأَرْضِ وَ مَا فِي اَلسَّمَاءِ وَ مََا بَيْنَهُمََا وَ مََا تَحْتَ اَلثَّرى‏ََ أَحْمَدُهُ بِخَالِصِ حَمْدِهِ اَلْمَخْزُونِ‏ بِمَا حَمِدَهُ‏ بِهِ اَلْمَلاَئِكَةُ وَ اَلنَّبِيُّونَ حَمْداً لاَ يُحْصَى‏ لَهُ عَدَدٌ وَ لاَ يَتَقَدَّمُهُ أَمَدٌ وَ لاَ يَأْتِي بِمِثْلِهِ‏ أَحَدٌ أُومِنُ بِهِ وَ أَتَوَكَّلُ عَلَيْهِ وَ أَسْتَهْدِيهِ وَ أَسْتَكْفِيهِ وَ أَسْتَقْضِيهِ‏ بِخَيْرٍ وَ أَسْتَرْضِيهِ وَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَ‏ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ أَرْسَلَهُ‏ بِالْهُدى‏ََ وَ دِينِ اَلْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى اَلدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ اَلْمُشْرِكُونَ‏ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَيُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَلدُّنْيَا لَيْسَتْ لَكُمْ بِدَارٍ وَ لاَ قَرَارٍ إِنَّمَا أَنْتُمْ فِيهَا كَرَكْبٍ‏ عَرَّسُوا فَأَنَاخُوا ثُمَّ اِسْتَقَلُّوا فَغَدَوْا وَ رَاحُوا دَخَلُوا خِفَافاً وَ رَاحُوا خِفَافاً لَمْ يَجِدُوا عَنْ مُضِيٍّ نُزُوعاً وَ لاَ إِلَى مَا تَرَكُوا رُجُوعاً جُدَّ بِهِمْ فَجَدُّوا وَ رَكَنُوا إِلَى اَلدُّنْيَا فَمَا اِسْتَعَدُّوا حَتَّى إِذَا أُخِذَ بِكَظَمِهِمْ وَ خَلَصُوا إِلَى دَارِ قَوْمٍ جَفَّتْ أَقْلاَمُهُمْ لَمْ يَبْقَ مِنْ أَكْثَرِهِمْ خَبَرٌ وَ لاَ أَثَرٌ قَلَّ فِي اَلدُّنْيَا لَبْثُهُمْ وَ عُجِّلَ إِلَى اَلْآخِرَةِ بَعْثُهُمْ فَأَصْبَحْتُمْ حُلُولاً فِي دِيَارِهِمْ ظَاعِنِينَ‏ عَلَى آثَارِهِمْ وَ اَلْمَطَايَا بِكُمْ تَسِيرُ سَيْراً مَا فِيهِ أَيْنٌ وَ لاَ تَفْتِيرٌ نَهَارُكُمْ بِأَنْفُسِكُمْ دَءُوبٌ وَ لَيْلُكُمْ بِأَرْوَاحِكُمْ ذَهُوبٌ فَأَصْبَحْتُمْ تَحْكُونَ مِنْ حَالِهِمْ حَالاً وَ تَحْتَذُونَ مِنْ مَسْلَكِهِمْ‏ مِثَالاً فَلاََ تَغُرَّنَّكُمُ اَلْحَيََاةُ اَلدُّنْيََا فَإِنَّمَا أَنْتُمْ فِيهَا سَفْرٌ حُلُولٌ اَلْمَوْتُ بِكُمْ نُزُولٌ تَنْتَضِلُ فِيكُمْ مَنَايَاهُ وَ تَمْضِي بِأَخْبَارِكُمْ‏ مَطَايَاهُ‏ إِلَى دَارِ اَلثَّوَابِ وَ اَلْعِقَابِ وَ اَلْجَزَاءِ وَ اَلْحِسَابِ فَرَحِمَ اَللَّهُ اِمْرَأً رَاقَبَ رَبَّهُ وَ تَنَكَّبَ ذَنْبَهُ وَ كَابَرَ هَوَاهُ وَ كَذَّبَ مُنَاهُ اِمْرَأً زَمَّ نَفْسَهُ مِنَ اَلتَّقْوَى بِزِمَامٍ‏ وَ أَلْجَمَهَا مِنْ خَشْيَةِ رَبِّهَا بِلِجَامٍ‏ فَقَادَهَا إِلَى اَلطَّاعَةِ بِزِمَامِهَا وَ قَدَعَهَا عَنِ اَلْمَعْصِيَةِ بِلِجَامِهَا رَافِعاً إِلَى اَلْمَعَادِ طَرْفَهُ مُتَوَقِّعاً فِي كُلِّ أَوَانٍ حَتْفَهُ دَائِمَ اَلْفِكْرِ طَوِيلَ اَلسَّهَرِ عَزُوفاً عَنِ اَلدُّنْيَا سَأَماً كَدُوحاً لآِخِرَتِهِ‏ مُتَحَافِظاً اِمْرَأً جَعَلَ اَلصَّبْرَ مَطِيَّةَ نَجَاتِهِ وَ اَلتَّقْوَى عُدَّةَ وَفَاتِهِ وَ دَوَاءَ أَجْوَائِهِ فَاعْتَبَرَ وَ قَاسَ وَ تَرَكَ اَلدُّنْيَا وَ اَلنَّاسَ يَتَعَلَّمُ لِلتَّفَقُّهِ وَ اَلسَّدَادِ وَ قَدْ وَقَّرَ قَلْبَهُ ذِكْرُ اَلْمَعَادِ وَ طَوَى مِهَادَهُ وَ هَجَرَ وِسَادَهُ مُنْتَصِباً عَلَى أَطْرَافِهِ دَاخِلاً فِي أَعْطَافِهِ خَاشِعاً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ يُرَاوِحُ بَيْنَ اَلْوَجْهِ وَ اَلْكَفَّيْنِ خَشُوعٌ‏ فِي اَلسِّرِّ لِرَبِّهِ لَدَمْعُهُ صَبِيبٌ وَ لَقَلْبُهُ وَجِيبٌ شَدِيدَةٌ أَسْبَالُهُ تَرْتَعِدُ مِنْ خَوْفِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْصَالُهُ قَدْ عَظُمَتْ فِيمَا عِنْدَ اَللَّهِ‏ رَغْبَتُهُ وَ اِشْتَدَّتْ مِنْهُ‏ رَهْبَتُهُ رَاضِياً بِالْكَفَافِ مِنْ أَمْرِهِ يُظْهِرُ دُونَ مَا يَكْتُمُ وَ يَكْتَفِي بِأَقَلَّ مِمَّا يَعْلَمُ أُولَئِكَ وَدَائِعُ اَللَّهِ‏ فِي بِلاَدِهِ اَلْمَدْفُوعُ بِهِمْ عَنْ عِبَادِهِ لَوْ أَقْسَمَ أَحَدُهُمْ عَلَى اَللَّهِ‏ جَلَّ ذِكْرُهُ لَأَبَرَّهُ أَوْ دَعَا عَلَى أَحَدٍ نَصَرَهُ اَللَّهُ يَسْمَعُ إِذَا نَاجَاهُ وَ يَسْتَجِيبُ لَهُ إِذَا دَعَاهُ جَعَلَ اَللَّهُ اَلْعَاقِبَةَ لِلتَّقْوَى‏ وَ اَلْجَنَّةَ لِأَهْلِهَا مَأْوًى دُعَاؤُهُمْ فِيهَا أَحْسَنُ اَلدُّعَاءِ سُبْحَانَكَ اَللَّهُمَّ دَعَاهُمُ اَلْمَوْلَى عَلَى مَا آتَاهُمْ وَ آخِرُ دَعْوََاهُمْ‏ أَنِ اَلْحَمْدُ لِلََّهِ رَبِّ اَلْعََالَمِينَ‏

ترجمه

هاشم رسولى محلاتى, الروضة من الكافی جلد ۱ ترجمه رسولى محلاتى, ۲۵۰

جابر از امام باقر عليه السّلام روايت كند كه فرمود: امير مؤمنان خطبه‏اى خواند و در آن خطبه چنين فرمود: سپاس خاص خداى پست‏كننده (گردنكشان و) بالا برنده (دوستان و اولياء خود) زيان رسان (بمستحقين عذاب و بلا) و سود دهنده، بخشنده فراخ رحمت، آنكه ستايشش والا، و نامهايش راست و درست است آنكه بناديدنيها و آنچه بر دلها خطور كند محيط و آگاه است، آن (خداى بزرگى) كه مرگ را از روى عدالت در ميان خلق خود برقرار كرده و زندگى و حيات را از روى فضل و احسان بر ايشان انعام فرموده پس زنده كند و بميراند و روزى و خوراك هر كس را روى اندازه‏اى مقرر فرموده، و از روى دانش و علم خود باندازه‏اى معين تقدير كرده و از روى تدبير بحكمت خود آن را محكم ساخته و براستى كه او آگاه و بينا است، او است جاويدانى كه نيستى ندارد، بداند آنچه را در زمين و آنچه را كه در آسمان است و هر چه در بين آن دو و هر چه را كه در زير خاك پنهان است. ستايشش گويم بستايش خالص در گنجينه‏اش، بستايشى كه فرشتگان و پيمبران او را ستايش كنند، ستايشى كه عددش در شمار نيايد، و زمان بر او پيشى نگيرد، و هيچ كس بمانندش نياورد، بدو ايمان دارم و بر او توكل كنم و از او راهنمائى و كفايت خواهم و خير را از او جويم و خوشنودى او را خواستارم. و گواهى دهم كه معبودى نيست جز خداى يگانه‏اى كه شريك ندارد، و گواهى دهم كه محمد بنده‏ و رسول او است كه او را براهنمائى و دين حق فرستاده تا بر همه اديان پيروزش كند و گرچه مشركان خوش ندارند- درود خدا بر او و آلش باد- اى مردم براستى كه دنيا خانه (ماندنى و) قرارگاه نباشد، و همانا شما در اين دنيا همانند كاروانى هستيد كه براى استراحت دمادم صبح بار اندازند و شتران را بخوابانند سپس برخاسته و كوچ كنند، سبكبار (يا شتابان) بدنيا درآيند و سبكبار (يا شتابان) بروند، از رفتن چاره ندارند، و نه بدان چه بجاى گذارده‏اند راه بازگشتى دارند، آنان را بشتاب واداشتند آنان نيز شتافتند، (ولى) آنها دل بدنيا بستند و مهيا (ى رفتن بآن سراى) نشدند تا وقتى كه گلوگاهشان را گرفتند و بخانه مردمى رسيدند كه خامه‏هاشان خشكيده (و قدرت و نيروشان از دست رفته) و از بيشتر آنان نه خبرى و نه اثرى بجاى مانده، اندكى در دنيا درنگ كردند و شتابان بسراى آخرت شتافتند، و شماها در خانه‏هاى ايشان درآمديد و بر آثار ايشان گام زنيد، مركبها شما را بخوبى برانند، راهى كه نه خستگى دارد و نه سستى، روز شما بدنهاتان را با رنج و تعب به پيش راند و شبتان جانهاتان را با خود برد، و شما (و وضعتان) نماينده و حاكى حال (و وضع) آنها گشته‏ايد و راهى را كه پيش گرفته‏ايد نمونه آنهائيد، زندگى اين جهان شما را نفريبد كه براستى شما در اين جهان مسافرانى تازه وارديد و مرگ هم بشما وارد خواهد شد، پيكانهاى جان‏ستان خود را بسوى شما پرتاب كند و مركبهاى راهوارش گزارش كارهاى شما را بخانه ثواب و عقاب و پاداش و حساب ميرساند. پس خدا رحمت كند آن بنده‏اى را كه نگران پروردگار خود باشد و از گناه كناره گيرد، و با خواهش دل بجنگد و آرزوى خود را دروغ بداند، آن بنده‏اى كه نفس سركش خود را بمهار تقوى و پرهيزكارى مهار كرده، و با لگام ترس از پروردگار خود دهنه بر دهانش زده، و مهارش را بسوى طاعت (و فرمانبردارى خدا) كشانده و با دهنه كه بر آن زده از نافرمانى بازش داشته، (آن بنده‏اى كه) ديده بروز معاد خود دوخته و هر آنى انتظار مرگ خود را دارد، هميشه در فكر و انديشه بسر مى‏برد، بى‏خوابى شبش را طولانى و دراز، و از ماندن در دنيا خسته و روگردان است، كوشا براى سفر آخرت و مراقب آنجا است. آن بنده‏اى كه صبر و بردبارى را مركب (و وسيله) نجات خويش، و تقوى و پرهيزكارى را توشه روز مرگ و درمان دردهاى سوزان درونيش ساخته، و بدين جهت (از گذشتگان) پند گرفته، و خود را (بآنها) سنجيده، و دنيا و مردم را واگذاشته، براى فهم حقايق دين و پابرجا شدن (در طريقه آئين) دانش آموزد و دلش از ياد روز رستاخيز سنگين بار گشته و (از اين رو) بستر خواب را درهم پيچيده و از بالش استراحت دورى گزيده، بر سر پا ايستاده و در (خرقه و) عباى خويش خزيده، براى خداى عز و جل خاشع و فروتن گشته، ميان صورت و دو كف دستش (در نهادن بر خاك مذلّت و خوارى) نوبت گذارده. در نهان برابر پروردگارش خاشع است، اشگش ريزان و دلش لرزان و سيلاب سرشگ از ديده‏اش ريزان است، از ترس خدا بندهاى تنش ميلرزد، شوق و رغبتش در آنچه نزد خدا است بسيار و هراسش از او سخت است، در كار زندگى باندازه گذران خوشنود و آنچه را (از كارهاى نيك) آشكار سازد كمتر است از آنچه پوشيده دارد، و (در مقام صحبت و اظهار فضل و علم) بكمتر از آنچه ميداند اكتفا كند. اينهايند وديعه‏هاى خدا (و سپرده‏هايش) در بلاد و شهرها كه خدا بوسيله آنها بلا را از بندگانش دور سازد، اگر يكى از آنها خداى را براى انجام كارى سوگند دهد خداوند آن را انجام دهد يا بكسى نفرين كند خداوند ياريش كند، راز او را بشنود (و بدان دل دهد) و دعايش را مستجاب گرداند، خداوند سرانجام (كار و پيروزى) را براى تقوى و پرهيزكارى مقرر داشته و بهشت را مأوى و مسكن پرهيزكاران قرار داده است، خواسته آنها در آنجا بهترين خواسته‏ها است (و آن اين است كه هر گاه چيزى خواهند بگويند): «سبحانك اللهم» (يعنى منزهى تو خدايا) مولاشان آنها را دعوت كرده بدان چه بآنها عطا فرموده «و آخرين خواسته‏شان در آنجا اين است كه (گويند) ستايش خاص خدا پروردگار جهانيان است».

حميدرضا آژير, بهشت كافى - ترجمه روضه كافى‏, ۲۱۷

جابر به نقل از امام باقر عليه السّلام مى‏گويد كه فرمود: امير المؤمنين عليه السّلام خطبه‏اى خواند و فرمود: سپاس از آن خدايى است كه به فرود برد و به فراز آورد، زيان تواند و سود رساند. بخشنده است و فراگيرنده. ستايشش والاست و نامهايش راست و درست. بر ناديدنيها و آنچه بر دلها گذر كند محيط است. خدايى كه مرگ را از روى عدالت در ميان آفريدگانش برقرار كرد، و آنان را به نعمت زندگى نواخت، پس زنده كند و بميراند و توشه‏ها را اندازه كند، و به حكمت و تدبير خود آن را بى‏كم و كاست محكم ساخته، زيرا او آگاه و بيناست. اوست هميشه ماندنى و بدون نيستى و پاينده تا پايان هستى. بداند آنچه را در زير زمين است و در آسمان و آنچه زير خاك است و ميان اين و آن. ستايشش گويم از گنجينه سپاس پاك او كه او را سزد بدان چه فرشته‏ها و پيامبرانش سپاس گفتند؛ ستايشى كه عددش در شمار نيايد و زمان بر او پيشى نگيرد، و هيچ كس به مانندش نياورد. بدو ايمان دارم و بر او توكّل كنم و از او راهنماييى و كفايت خواهم و خير را از او جويم و خشنودى او را خواستارم، و گواهى دهم كه معبودى نيست جز خداى يگانه‏اى كه شريك ندارد، و گواهى دهم كه محمّد صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم بنده و رسول اوست كه او را به‏راهنمايى و دين حق فرستاده تا بر همه اديان پيروزش كند، اگر چه مشركان را خوش نيايد- درود خدا بر او و آلش باد-. اى مردم! اين جهان، خانه و پايگاه شما نيست، و همانا شما در اين دنيا همانند كاروانى هستيد كه براى استراحت بار اندازند و شتران را بخوابانند سپس برخاسته كوچ كنند. سبكبار به دنيا درآيند و سبكبار بروند. نه از رفتن چاره‏اى دارند و نه از آنچه به جاى گذارده‏اند راه بازگشتى دارند. آنان را به شتاب واداشتند و آنان نيز شتافتند. آنها به دنيا دل بستند و آماده نشدند تا آن هنگام كه گلوگاهشان را گرفتند، و به خانه مردمى رسيدند كه خامه‏هاشان خشكيده و از پيشتر آنان نه خبرى به جاى مانده نه اثرى. در دنيا اندكى درنگ كردند و به سوى آخرت شتافتند. شما به خانه‏هاى آنها درآمديد و بر آثار ايشان گام نهاديد. مركبها شما را بخوبى برانند در راهى كه نه خستگى دارد و نه سستى. روز شما بدنهاتان را با رنج و تعب به پيش راند و شبتان جانهاتان را با خود برد، و شما نماياننده و حكايت‏كننده حال آنها شده‏ايد و در راهى كه پيش گرفته‏ايد نمونه آنهاييد. مبادا زندگى اين جهان شما را بفريبد كه براستى شما در اين جهان مسافرانى تازه وارديد و مرگ هم به شما وارد خواهد شد. پيكانهاى جانگير خود را، در شما فرو مى‏كند و مركبهاى راهوارش گزارش كارهاى شما را، به خانه ثواب و عقاب و پاداش و حساب، مى‏رساند. پس خدا رحمت كند آن بنده‏اى را كه نگران پروردگار خود باشد و از گناه پهلو تهى كند و با تمنّاى دل بستيزد و آرزوى خود را به دروغ نسبت دهد؛ بنده‏اى كه نفس خود را به مهار پرهيزگارى لگام زده، و با لگام ترس از پروردگار خود، بر دهانش دهنه نهاده است و مهارش را به سوى طاعت خدا كشانيده و با دهنه‏اى كه بر آن زده از نافرمانى بازش داشته؛ بنده‏اى كه نگاه به روز رستخيز دارد و در هر لحظه، مرگ خويش را چشم مى‏كشد و پيوسته در انديشه به سر مى‏برد. بيخوابى، فراوان دارد و از دنيا كناره گرفته و دلتنگ است؛ براى سفر آخرت، كوشا و مراقب آنجاست؛ بنده‏اى كه شكيبايى را مركب نجات خويش و تقوا را توشه روز مرگ و درمان دردهاى سوزان درونيش ساخته، و از اين روپند گرفته، و خود را سنجيده، و دنيا و مردم را وانهاده، براى درك حقايق دين و پايدارى، دانش آموزد، و دلش از ياد روز رستاخيز سنگين بار گشته، و بستر خوابش را درهم پيچيده و از بالش استراحت دورى گزيده. بر سر پا ايستاده و در عباى خويش خزيده، و براى خداوند عزّ و جل خاشع و فروتن گشته، و ميان صورت و دو كف دستش [در نهادن بر خاك عبوديت‏] نوبت برقرار كرده. در نهان، برابر پروردگارش خاشع است. اشكش ريزان و دلش لرزان و سيلاب سرشك از ديدگانش فرو ريزان است. از ترس خدا بندهاى تنش مى‏لرزد. گرايش او در آنچه نزد خداست بسيار و هراسش از او سخت است. در كار زندگى به اندازه گذران خشنود، و آنچه را آشكار سازد كمتر است از آنچه پوشيده دارد، و به گفتن كمتر از آنچه مى‏داند بسنده مى‏كند. اينها هستند سپرده‏هاى خدا در شهر كه در پرتو وجود آنها بلا را از بندگانش دور سازد. اگر يكى از آنها خداى را براى انجام كارى سوگند دهد، خداوند آن را به جاى مى‏آورد، يا اگر به كسى نفرين كند خداوند ياريش رساند. راز او را بشنود و دعايش را مستجاب گرداند. خداوند، سرانجام را براى پرهيزگارى برقرار داشته و بهشت را، مأوى و مسكن پرهيزگاران قرار داده است. خواسته آنها در آن جا بهترين خواهشهاست. دعايشان بهترين دعاهاست، و آن اينست كه بگويند: «سبحانك اللّهم» [يعنى تو منزّهى بار خدايا]. و اينجا بخاطر نعمتهاست كه خدا بديشان داده است و آخرين خواهش آنها اين است كه: «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ».