الحجرات ٩

از الکتاب
کپی متن آیه
وَ إِنْ‌ طَائِفَتَانِ‌ مِنَ‌ الْمُؤْمِنِينَ‌ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِنْ‌ بَغَتْ‌ إِحْدَاهُمَا عَلَى‌ الْأُخْرَى‌ فَقَاتِلُوا الَّتِي‌ تَبْغِي‌ حَتَّى‌ تَفِي‌ءَ إِلَى‌ أَمْرِ اللَّهِ‌ فَإِنْ‌ فَاءَتْ‌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ‌ وَ أَقْسِطُوا إِنَ‌ اللَّهَ‌ يُحِبُ‌ الْمُقْسِطِينَ‌

ترجمه

و هرگاه دو گروه از مؤمنان با هم به نزاع و جنگ پردازند، آنها را آشتی دهید؛ و اگر یکی از آن دو بر دیگری تجاوز کند، با گروه متجاوز پیکار کنید تا به فرمان خدا بازگردد؛ و هرگاه بازگشت (و زمینه صلح فراهم شد)، در میان آن دو به عدالت صلح برقرار سازید؛ و عدالت پیشه کنید که خداوند عدالت پیشگان را دوست می‌دارد.

ترتیل:
ترجمه:
الحجرات ٨ آیه ٩ الحجرات ١٠
سوره : سوره الحجرات
نزول : ٧ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٣٢
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إِقْتَتَلُوا ... بَیْنَهُمَا»: ذکر فعل به صورت جمع با توجه به معنی (طَآئِفَتَانِ) و ذکر ضمیر به صورت مثنی با توجه به لفظ آن است. «بَغَتْ»: در طغیان از حدّ گذشت (نگا: المصحف المیسر). تعدی و تجاوز کرد. برتری‌جوئی کرد. ستمگری نمود. «تَفی‌ءَ»: برمی‌گردد. بازگشت می‌کند (نگا: بقره / . «أَقْسِطُوا»: دادگری کنید. مراد دادگری در پیاده کردن شرائط و مواد صلح در همه احوال و اعمال است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

«شیخ طوسى» گویند: این آیه درباره دو طائفه از انصار نازل شده که میان آن‌ها جنگى اتفاق افتاده بود، چنان که طبرى ذکر نموده است.[۱][۲]

تفسیر


نکات آیه

۱ - مسلمانان، موظف به برقرارى صلح و از میان بردن جنگ ها و درگیرى هاى داخلى گروه هاى مسلمان (و إن طائفتان من المؤمنین اقتتلوا فأصلحوا بینهما)

۲ - همه مؤمنان، داراى مسؤولیت، در قبال جریان هاى اجتماعى و مسائل امت اسلام (و إن طائفتان من المؤمنین اقتتلوا فأصلحوا بینهما)

۳ - خداوند، خواهان حاکمیت جوّ مسالمت و صلح، میان گروهاى امت اسلامى (و إن طائفتان ... فأصلحوا بینهما)

۴ - در جریان درگیرى و جنگ دو گروه از مسلمانان، نخست باید آنان را به مسالمت واداشت و در مرحله بعد با متجاوز برخورد کرد. (و إن طائفتان ... فأصلحوا ... فإن بغت)

۵ - لزوم مبارزه و نبرد، با گروه متجاوز و سرکش (فإن بغت إحدیهما على الأخرى فقتلوا الّتى تبغى)

۶ - امت اسلامى، ملزم به نبرد با هرگونه تجاوز و سرکشى در قلمرو حاکمیت اسلامى (فإن بغت إحدیهما على الأخرى فقتلوا الّتى تبغى حتّى تفىء)

۷ - لزوم ادامه جنگ با متجاوز، تا مرحله تسلیم وى در برابر امر الهى و گردن نهادن به صلح (فقتلوا الّتى تبغى حتّى تفىء إلى أمر اللّه)

۸ - گردن نهادن گروه هاى مؤمن متخاصم به صلح، تکلیفى الهى است. (فقتلوا الّتى تبغى حتّى تفىء إلى أمر اللّه) تعبیر «إلى أمر اللّه» - به جاى تعبیر «إلى السلم» - بیانگر این معنا است که دستور صلح و مسالمت، صرفاً رهنمود اخلاقى نیست; بلکه تکلیفى شرعى است.

۹ - ضرورت رعایت عدل و انصاف، در ایجاد صلح میان دو گروه مؤمن متخاصم (فأصلحوا بینهما بالعدل)

۱۰ - گروهى باغى و متجاوز، موظّف به جبران خسارت هاى وارد شده بر گروه دیگر (فأصلحوا بینهما بالعدل) از این که پس از تسلیم شدن گروه باغى، دستور به صلح عادلانه میان آنان داده شده است; استفاده مى شود که تنها تسلیم گروه باغى کافى نیست; بلکه باید خسارت هاى ناشى از تجاوزگریش را نیز بپردازد تا صلح عادلانه تحقق یابد.

۱۱ - خداوند، خواهان رعایت عدل و انصاف و از بین بردن ظلم در همه زمینه ها (فأصلحوا بینهما بالعدل و أقسطوا إنّ اللّه یحبّ المقسطین) تعبیر «و أقسطوا...» پس از «بالعدل»، یا تأکید بر لزوم رعایت عدالت و یا فرمان به از بین بردن ظلم است. در صورت دوم «اقساط» از ریشه «قَسط» (ظلم و جور) و در معناى ازاله جور و ستم به کار رفته است. بیانگر مطلب بالا است.

۱۲ - میانجى گرى براى ایجاد صلح، بیش از هر چیز نیازمند عدل و انصاف است. (فأصلحوا بینهما بالعدل و أقسطوا إنّ اللّه یحبّ المقسطین) تأکید «عدل» با «أقسطوا» و جمله «إنّ اللّه یحبّ المقسطین» اهمیت موضوع را در روند برقرارى صلح مى نمایاند.

۱۳ - عمل مبتنى بر عدالت، از مصادیق قسط است. (فأصلحوا بینهما بالعدل و أقسطوا) بنابر این که «و أقسطوا» تفسیر و تأکید «أصلحوا... بالعدل» باشد، برداشت بالا به دست مى آید.

۱۴ - خداوند، دوستدار انصاف پیشگامانِ عدالت خواه (إنّ اللّه یحبّ المقسطین)

۱۵ - صلح ناعادلانه - مبتنى بر مماشات با متجاوز - مورد تأیید و رضایت الهى نیست. (فإن بغت ... فأصلحوا بینهما بالعدل ... إنّ اللّه یحبّ المقسطین) از مفهوم آیه، مطلب بالا استفاده مى شود.

موضوعات مرتبط

  • اختلاف: اهمیت اجتناب از اختلاف ۱
  • اصلاح: روش اصلاح ۴، ۹، ۱۲
  • تسلیم: تسلیم به خدا ۷
  • خدا: توصیه هاى خدا ۳، ۱۱
  • زیان: اهمیت جبران زیان ۱۰
  • صلح: اهمیت صلح ۱، ۴، ۸; مغضوبیت صلح ناعادلانه ۱۵
  • ظلم: اهمیت رفع ظلم ۱۱
  • عدالت: اهمیت عدالت ۹، ۱۱، ۱۲
  • عدالتخواهان: محبوبیت عدالتخواهان ۱۴
  • قسط: موارد قسط ۱۳
  • مؤمنان: تکلیف مؤمنان ۸; مسؤولیت اجتماعى مؤمنان ۲
  • متجاوزان: تداوم مبارزه با متجاوزان ۷; مبارزه با متجاوزان ۴، ۵، ۶; مسؤولیت متجاوزان ۱۰; مغضوبیت مدارا با متجاوزان ۱۵
  • محبوبان خدا :۱۴
  • مسلمانان: مسؤولیت مسلمانان ۱، ۶
  • همزیستى: دعوت به همزیستى مسالمت آمیز ۳

منابع

  1. صاحب مجمع البیان از سعید بن جبیر نقل نماید که نزاع مزبور میان اوس و خزرج بوده است و نیز گویند: از طائفه اوس رهط عبدالله بن رواحة بوده و از طائفه خزرج رهط عبدالله بن ابى بوده است.
  2. در تفاسیر جامع البیان و ابن ابى حاتم از سدى نقل شده که مردى از انصار بنام عمران زنى داشت بنام ام‌زید و به او علاقمند بود. روزى آن زن براى دیدار طائفه خود از خانه بیرون مى آید. شوهرش او را به این علت در بالاى غرفه زندانى می‌کند. زن مزبور به دنبال طائفه خود می‌فرستد. قوم او از زندان شوهر وى را خلاص کرده و از غرفه پائین مى آورند. شوهر نیز به دنبال طائفه خود فرستاده و کمک مى طلبد بین دو طائفه زن و شوهر نزاع سختى درمی‌گیرد. سپس این آیه نازل می‌شود و پیامبر به دنبال آن‌ها فرستاده و میان آنان را آشتى می‌دهد. در سنن سعید بن منصور و تفسیر جامع البیان از ابن مالک و قتاده نیز نزاع میان دو نفر مسلمان روایت شده است.