يوسف ٢٥

وَ اسْتَبَقَا الْبَابَ‌ وَ قَدَّتْ‌ قَمِيصَهُ‌ مِنْ‌ دُبُرٍ وَ أَلْفَيَا سَيِّدَهَا لَدَى‌ الْبَابِ‌ قَالَتْ‌ مَا جَزَاءُ مَنْ‌ أَرَادَ بِأَهْلِکَ‌ سُوءاً إِلاَّ أَنْ‌ يُسْجَنَ‌ أَوْ عَذَابٌ‌ أَلِيمٌ‌

ترجمه

و هر دو به سوی در، دویدند (در حالی که همسر عزیز، یوسف را تعقیب می‌کرد)؛ و پیراهن او را از پشت (کشید و) پاره کرد. و در این هنگام، آقای آن زن را دم در یافتند! آن زن گفت: «کیفر کسی که بخواهد نسبت به اهل تو خیانت کند، جز زندان و یا عذاب دردناک، چه خواهد بود؟!»

|و آن دو به سوى در از يكديگر پيشى گرفتند، و زن پيراهن وى را از پشت بدريد، و در كنار در آقاى زن را يافتند. زن گفت: جزاى كسى كه قصد بدى به خانواده‌ى تو كرده جز اين كه زندانى يا كيفر دردناكى شود چه خواهد بود

و آن دو به سوى در بر يكديگر سبقت گرفتند، و [آن زن‌] پيراهن او را از پشت بدريد و در آستانه در آقاى آن زن را يافتند. آن گفت: «كيفر كسى كه قصد بد به خانواده تو كرده چيست؟ جز اينكه زندانى يا [دچار] عذابى دردناك شود.»

و هر دو (برای گریختن) به جانب در شتافتند و زن پیراهن یوسف را از پشت بدرید و در آن حال آقای آن زن (یعنی شوهرش) را بر در منزل یافتند، زن گفت: جزای آن که با اهل تو قصد بد کند جز آنکه یا به زندانش برند یا به عقوبت سخت کیفر کنند چه خواهد بود؟

و هر دو به سوی در کاخ پیشی گرفتند، و بانو پیراهن یوسف را از پشت پاره کرد و [در آن حال] در کنار [آستانه] در به شوهر وی برخوردند؛ بانو به شوهرش گفت: کسی که نسبت به خانواده ات قصد بدی داشته باشد، کیفرش جز زندان یا شکنجه دردناک [چه خواهد بود؟!]

هر دو به جانب در دويدند و زن جامه او را از پس بدريد. و شوى آن زن را نزديك در ديدند. زن گفت: جزاى كسى كه با زن تو قصد بدى داشته باشد چيست، جز اينكه به زندان افتد يا به عذابى دردآور گرفتار آيد؟

و [سپس‌] هر دو به سوی در شتافتند و آن زن پیراهن او را از پشت درید، و [ناگهان‌] شوهر او را نزدیک در یافتند [زلیخا، مکارانه‌] گفت جزای کسی که به زن تو نظر بد داشته باشد چیست غیر از اینکه زندانی شود، یا عذابی دردناک [بچشد]؟

و آن دو به سوى در از يكديگر پيشى گرفتند، و آن زن پيراهن او را از پشت دريد، و شوهر آن زن را نزديك در بيافتند. زن گفت: سزاى كسى كه به خانواده تو آهنگ بدى كرده باشد چيست، جز اينكه زندانى شود يا شكنجه‌اى دردناك بيند؟

(از پی هم) به سوی در (دویدند و) بر یکدیگر پیشی جستند، (یوسف می‌خواست زودتر از در خارج شود و زلیخا می‌خواست از خروج او جلوگیری کند. در این حال و احوال،) پیراهن یوسف را از پشت بدرید، دم در به آقای زن برخوردند، (زن خطاب به شوهر خود) گفت: سزای کسی که به همسرت قصد انجام کار زشتی کند، جز این نیست که یا زندانی گردد یا شکنجه‌ی دردناکی ببیند.

و آن دو، سوی در بر یکدیگر سبقت گرفتند و آن زن پیراهن او را از پشت بدرید. و در آستانه‌ی در ناگهان سرور زن را یافتند. زن گفت: «کیفر کسی که قصد بدی به خانواده‌ی تو کرده چیست‌؟جز اینکه زندانی شود یا (مبتلا به) عذابی دردناک (گردد).»

و سبقت گرفتند بر همدیگر بسوی در و بشکافت آن زن جامه او را از پشت و یافتند شوهرش را نزد در گفت آن زن چیست پاداش آنکه به خاندان تو بدی خواهد مگر آنکه زندانی شود یا شکنجه دردناک‌

يوسف ٢٤	آیه ٢٥	يوسف ٢٦
سوره : سوره يوسف نزول : ١١ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إسْتَبَقَا»: با یکدیگر مسابقه دادند و بر همدیگر پیشی گرفتند. «قَدَّتْ»: پاره کرد. چاک زد. «أَلْفَیَا»: یافتند. برخوردند. «لَدَی»: نزد. دم.

تفسیر

• آيات ۳۴ - ۲۲، سوره يوسف
• بيان آيات مربوط به يوسف (عليه السلام ) در خانه عزيز مصر مراد از جمله : ((لمّابلغ اشدّه ))
• توضيحى در مورد حكم و علمى كه خدا به يوسف (عليه السلام ) داده
• چنين موهبتى (حكم و علم ) را خدا به همه نيكوكاران مى دهد
• معناى مراوده در جمله : ((و راودته الّتى هو فى بيتها))
• احساسات يوسف (عليه السلام ) در كاخ عزيز مصر
• احساسات همسر عزيز نسبت به يوسف (عليه السلام ) همسر عزيز كه خود عزيره مصربود، از طرف عزيز
• يوسف و همسر عزيز
• توحيد خالص يوسف (عليه السلام ) كه از پاسخ او درمقابل درخواست همسر عزيز (معاذالله ربى احسن مثواى ) نمايان است
• نكاتى كه يوسف عليه السلام در جمله (انه ربى احسن مثواى ) افاده كرده است
• نراع بين حب الهى و عشق حيوانى و چيره شدن حب الهى در يوسف (ع )
• مراد يوسف از رب در جمله خداى (انه ربى احسن مثواى ) تعالى است
• خويشتن دارى يوسف (عليه السلام ) در برابر همسر عزيز شگفت انگيز و خارق العادهبوده است
• هيچ مانعى جز ايمان جلوگير نفس يوسف (ع ) نشده است
• معناى اين كه يوسف (عليه السلام ) برهان پروردگارش را نديده بود قصد همسر عزيزرا كرده بود(وهمّ بها لولا...)
• برهانى كه ديدن آن ، يوسف را از لغزش بازداشت نوعى علم شهودى بوده است كه به بندگان مخلص ارائه مى شود
• اقوال پاره اى از مفسرين عامه و خاصه در تفسير آيه : ((لقد همّت به و همّ لولا...))
• بررسى و نقد روايت مذكور (از تفسير سيوطى )
• افترائات ناشايسته و اتّهامات قبيحى كه در تفاسير عامه به حضرت يوسف (عليه السلام ) نسبت داده شده است
• در مذمت صاحبان اين سخنان موهون
• افراط در پذيرش و تسليم در برابر هر چه حديث نام دارد، يكى از دو علت وقوع در اين افترائات مى باشد
• دومين علت نسبت دادن چنان مطالب باطل و بى اساس به يوسف (ع )
• سخن زمخشرى در توضيح و توجيه جمله : ((و همّ لولا...)) واشكال آن
• گفته صاحب مجمع البيان در اين زمينه و ايراد وارد بر آن
• وجهى كه صاحب المنار در اين مورد بيان كرده و جواب آن
• دو قول ديگر در اين باره
• نكات قابل توجه در اين گفتگوها
• شاهد چه كسى بوده و چرا از او به ((شاهد)) تعبير شده نه به((قائل ))
• معناى جمله : ((يوسف اعرض عن هذا و استغفرى لذنبك ...)) كه گفته عزيز مصر است بعداز روشن شدن تقصير همسرش
• گفتگوى ملامت آميز زنان شهر درباره عشق زليخا به يوسف
• تدبيرى كه زليخا براى رهايى از زخم زبان آنان انديشيد
• ورود يوسف (ع ) به مجلس زنان اشرافى مصر و عكس العمل آنها
• مسائلى كه باعث شد زنان مصرى علنا درباره يوسف اظهار نظر كنند
• اشاره به شدت و سختى وارد بر يوسف (عليه السلام ) در مجلس ميهمانى و پناه بردن آن حضرت به خداى تعالى
• توضيح مفردات آيه شريفه
• عكس العمل زنان مصر با ديدن يوسف (عليه السلام )
• توضيح اينكه گفتند: ((ما هذا بشرا ان هذا الّا ملك كريم ))
• اعتراف همسر عزيز در جمع زنان مصر و تهديد صريح يوسف (عليه السلام ) به حبس وخوارى
• مناجات و استغاثه يوسف (عليه السلام ): ((ربّ السّجن احبّ الىّ...))
• نكاتى كه از آيه شريفه استفاده مى شود
• ديگر زنان مصر همچون زليخا به يوسف اظهار علاقه كردند!
• بحثهايى پيرامون تقواى دينى و درجات آن در چندفصل
• ۱- رابطه قانون ، اخلاق كريمه و توحيد. و بيان اينكه قانون بدون اخلاق و اخلاق بدون توحيد نمى توانند منشاء اثرى باشند.
  
• فضائل اخلاقى ضامن سعادت اجتماع است اگر بر اساس توحيد باشد
• انگيزه فداكارى جز توحيد و اعتقاد به آخرت نمى تواند باشد
• ۲ مراتب و درجات حصول تقواى دينى و پرستش خدا بر اساس خوف ، رجاء و حبّ
• عبادت دسته سوم كه خدا را چون شايسته عبادت يافتند عبادت مى كنند
• مخلصين ، عبادت از روى خوف و رجاء را نوعى شرك ميدانند
• ۳- چگونه محبت خدا باعث اخلاص مى شود؟
• ۴- معناى اخلاص ، وجه اسناد اخلاص عبد به خدا و اشاره به درجات عالى اخلاص معصومين
• مبناى عصمت معصومين (انبياء و ائمه عليهم السلام ) علم است ، علمى مغاير با ساير علوم
• ملكه عصمت با مختار منافات ندارد و انصراف معصوم از گناه به اختيار اوست
• بحث روايتى
• روايتى از امام سجاد (عليه السلام ) درباره داستان يوسف (عليه السلام ) و همسر عزيزمصر
• چند روايت در توضيح جمله : ((و لقد همّت به و همّ بها لولا...))
• روايتى جعلى از اميرالمؤ منين (ع ) در اين باره !
• رواياتى در ذيل آيات گذشته راجع به داستان يوسف (عليه السلام ) و زليخا

• آيه ۲۵ - ۲۹
• آيه و ترجمه
• تفسير :
• نكته ها :
• ۱ - شاهد كه بود؟.
• ۲ - چرا عكس العمل عزيز مصر، خفيف بود؟.
• ۳ - حمايت خدا در لحظات بحرانى
• ۴ - نقشه همسر عزيز مصر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- زلیخا براى کام جویى از یوسف(ع) و واداشتن او به آمیزش ، درصدد برآمد تا با وى درآویزد. (واستبقا الباب)

۲- یوسف(ع) براى نجات خویش از درآویختن زلیخا با او ، به طرف درب خروجى فرار کرد. (و لقد همّت به ... واستبقا الباب) معرفه آوردن «الباب»، اشاره به دربى خاص دارد که به مناسبت مورد مى توان گفت: مراد از آن درب خروجى است.

۳- ضرورت تلاش براى خروج از محیط معصیت براى آلوده نشدن به گناه (واستبقا الباب)

۴- زلیخا براى دستیابى به یوسف(ع) و جلوگیرى از خروج وى ، به تعقیب او پرداخت و با سرعت به سمت درب خروجى دوید. (واستبقا الباب)

۵- یوسف(ع) در تعقیب و گریزش با زلیخا ، زودتر از وى به درب خروجى رسید. (واستبقا الباب و قدت قمیصه من دبر)

۶- زلیخا براى جلوگیرى از خروج یوسف(ع) ، از پشتْ پیراهنش را چنگ زد و او را به شدت به سوى خود کشید. (واستبقا الباب و قدت قمیصه من دبر)

۷- زلیخا بر اثر چنگ زدن به پیراهن یوسف(ع) ، پیراهن او را چاک زد و سرتاسر آن را پاره کرد. (و قدت قمیصه من دبر) «قدّ» (مصدر قدّت) به معناى شکافتن و پاره کردن طولى و سراسرى است (لسان العرب) ; یعنى ، آن گاه گفته مى شود «قدّ القمیص» که پیراهن از طول پاره شود و سراسر آن شکافته گردد.

۸- یوسف(ع) ، به گشودن درب و فرار از چنگ زلیخا موفق شد. (و ألفیا سیدها لدا الباب)

۹- یوسف(ع) و زلیخا ، پس از تعقیب و گریز و باز شدن درب ، با عزیز مصر در آستانه آن درب برخورد کردند. (و ألفیا سیدها لدا الباب) «إلفاء» (مصدر ألفیا) به معناى یافتن و مواجه شدن است. «سیّد» به معناى شریف و داراى مجد است ، و مراد از آن در این جا ، شوهر است.

۱۰- سیادت و آقایى مرد بر همسر خویش در عصر یوسف(ع) (و ألفیا سیدها لدا الباب)

۱۱- زلیخا به هنگام برخورد با شوهرش ، عزیز مصر ، یوسف(ع) را به قصد تجاوز به خویش متهم کرد. (قالت ما جزاء من أراد بأهلک سوءًا) «جزاء» به معناى سزا و کیفر و «ما» در جمله فوق نافیه است. بنابراین «ما جزاء ...» ; یعنى: نیست کیفر و سزاى کسى که خواسته باشد به همسرت تجاوز کند ، مگر زندان یا عذابى دردناک.

۱۲- پیشدستى زلیخا در طرح اتهام علیه یوسف(ع) (و ألفیا سیدها لدا الباب قالت ما جزاء من أراد بأهلک سوءًا)

۱۳- تلاش زلیخا براى تبرئه خویش نزد عزیز مصر (قالت ما جزاء من أراد بأهلک سوءًا)

۱۴- تحریک عزیز مصر از سوى زلیخا براى مؤاخذه و مجازات یوسف(ع) (ما جزاء من أراد بأهلک سوءًا إلا أن یسجن أو عذاب ألیم) برداشت فوق ، از تصریح زلیخا به «أهلک» (همسر تو) استفاده مى شود ; یعنى ، او با آوردن «أهلک» درصدد تحریک عزیز مصر براى مجازات یوسف(ع) بود.

۱۵- زلیخا در نزد عزیز مصر ، یوسف(ع) را به تحقق تجاوز ، متهم نکرد. (ما جزاء من أراد بأهلک سوءًا) برداشت فوق ، از فعل «أراد» (قصد کرد) استفاده مى شود.

۱۶- زندانى کردن یوسف(ع) و یا شکنجه او ، مجازات پیشنهادى زلیخا به عزیز مصر (ما جزاء من أراد بأهلک سوءًا إلا أن یسجن أو عذاب ألیم)

۱۷- وجود زندان در مصر باستان و در عصر حضرت یوسف(ع) (إلا أن یسجن)

۱۸- زندانى کردن مجرمان و شکنجه و آزار آنان در مصر باستان و عصر یوسف(ع) ، امرى معمول و متداول بود. (إلا أن یسجن أو عذاب ألیم)

۱۹- قصد تجاوز به همسران اشراف در مصر باستان ، موجب مجازات و کیفر بود. (ما جزاء من أراد بأهلک سوءًا إلا أن یسجن أو عذاب ألیم)

روایات و احادیث

۲۰- «عن على بن الحسین(ع): ... فغلقت الأبواب علیها و علیه و قالت: لاتخف و ألقت نفسها علیه فأفلت منها هارباً إلى الباب ففتحه فلحقته فجذبت قمیصه من خلفه... ; از امام سجاد(ع) روایت شده است: ... [همسر عزیز ]درها را به روى خود و یوسف بست و گفت: نترس و خود را به روى او انداخت. یوسف از چنگ او نجات یافت و به طرف در فرار کرد و در را باز کرد ; پس آن زن به او رسید و پیراهن او را از پشت او کشید».

موضوعات مرتبط

• اشراف: کیفر تجاوز به همسران اشراف ۱۹
• زلیخا: تبرئه زلیخا ۱۳; توطئه زلیخا ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۱۴; تهمتهاى زلیخا ۱۱، ۱۲; زلیخا و عزیزمصر ۹، ۱۳، ۱۴; زلیخا و مجازات یوسف(ع) ۱۴; زلیخا و یوسف(ع) ۱، ۴، ۶، ۷، ۱۱، ۱۲، ۱۵; کامجویى زلیخا ۱ زندان: تاریخ زندان ۱۷، ۱۸; زندان در دوران یوسف(ع) ۱۷
• زندانى: زندانى در دوران یوسف(ع) ۱۸
• شکنجه: تاریخ شکنجه ۱۸; شکنجه در دوران یوسف(ع) ۱۸
• عزیزمصر: تحریک عزیزمصر ۱۴; عزیزمصر و مجازات یوسف(ع) ۱۴
• کیفر: کیفر شناسى ۱۸، ۱۹
• گناه: اهمیت اجتناب از محل گناه ۳
• مردسالارى: تاریخ مردسالارى ۱۰; مردسالارى در دوران یوسف(ع) ۱۰
• مصر باستان: احترام همسران اشراف در مصر باستان ۱۹; زندان در مصر باستان ۱۷; زندانى در مصر باستان ۱۸; شکنجه در مصر باستان ۱۸
• یوسف(ع): پارگى پیراهن یوسف(ع) ۷; پیراهن یوسف(ع) ۶، ۲۰; توطئه علیه یوسف(ع) ۱، ۴، ۵، ۱۴; تهمت به یوسف(ع) ۱۱، ۱۲، ۱۵; زندانىکردن یوسف(ع) ۱۶; شکنجه یوسف(ع) ۱۶; فرار یوسف(ع) ۲، ۵، ۸; قصه یوسف(ع) ۱، ۲، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۲۰; مجازات یوسف(ع) ۱۶; نجات یوسف(ع) ۸; یوسف(ع) و زلیخا ۲، ۵، ۹; یوسف(ع) و عزیز مصر ۹