هود ١١٠

وَ لَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى‌ الْکِتَابَ‌ فَاخْتُلِفَ‌ فِيهِ‌ وَ لَوْ لاَ کَلِمَةٌ سَبَقَتْ‌ مِنْ‌ رَبِّکَ‌ لَقُضِيَ‌ بَيْنَهُمْ‌ وَ إِنَّهُمْ‌ لَفِي‌ شَکٍ‌ مِنْهُ‌ مُرِيبٍ‌

ترجمه

ما به موسی کتاب آسمانی دادیم؛ سپس در آن اختلاف شد؛ و اگر فرمان قبلی خدا (در زمینه آزمایش و اتمام حجّت بر آنها) نبود، در میان آنان داوری می‌شد! و آنها (هنوز) در شکّ‌اند، شکّی آمیخته به بدگمانی!

و همانا ما به موسى كتاب [آسمانى‌] داديم، پس در مورد آن اختلاف شد، و اگر پيش‌تر وعده‌ى [مهلت‌] از جانب خدا صادر نشده بود، حتما ميانشان داورى مى‌شد، و همانا ايشان در باره‌ى آن سخت در شكّ و ترديدند

و به حقيقت، ما به موسى كتاب [آسمانى‌] داديم، پس در مورد آن اختلاف شد، و اگر از جانب پروردگارت وعده‌اى پيشى نگرفته بود، قطعاً ميان آنها داورى شده بود، و بى گمان، آنان در باره آن در شكى بهتان‌آميزند.

و محققا ما کتاب تورات را برای موسی فرستادیم آن‌گاه در آن اختلاف کردند، و اگر کلمه سابقه الهی و مشیّت ازلی خدا (بر تأخیر عذاب خلق تا قیامت) نبود همانا میان آنها حکم (به عذاب) می‌شد. و این مردم از این گونه وعد و وعیدها همیشه بدگمان و در شکّند و بر خود ریب و شبهه می‌کنند.

و به راستی به موسی کتاب دادیم، پس در آن اختلاف شد، و اگر از سوی پروردگارت [به سبب اتمام حجت] مهلتی برای انسان تا اجل معینش مقدر نشده بود، یقیناً میانشان [به عذاب] داوری شده بود [و هیچ کس از آنان پس از آن داوری زنده نمی ماند] و این یهودی ها [یِ عصر تو] درباره تورات [که بخشی از آیاتش تحریف شده و پاره ای از مطالبش آمیخته با خرافات و قسمتی از نوشته هایش دور از فطرت و غیر قابل اجراست] در تردیدی آمیخته با بدگمانی اند.

به موسى كتاب داديم. در آن كتاب اختلاف شد. اگر نه حكمى بود كه از پيش از جانب پروردگارت صادر شده بود، ميانشان داورى شده بود؛ كه ايشان در آن كتاب سخت در ترديدند.

و به راستی که به موسی کتاب آسمانی دادیم، آنگاه در آن اختلاف پیدا کردند و اگر وعده پروردگارت [به تاخیر حکم و عذاب‌] از پیش مقرر نگشته بود، بین آنان داوری می‌شد، و آنان از آن سخت در شک هستند

و هر آينه به موسى كتاب داديم، پس در آن اختلاف پديد آمد. و اگر از پروردگار تو سخنى [به تأخير عذاب‌] از پيش نرفته بود، هر آينه ميانشان داورى شده بود، و همانا آنان در باره آن سخت در شك‌اند.

ما کتاب (آسمانی تورات) را به موسی دادیم و سپس درباره‌ی آن (از سوی پیروان در تفسیر و معنی آن بر حسب اهواء و شهوات ایشان) اختلاف شد (و بسیاری از حق به دور گشتند و دسته دسته و پراکنده شدند) و اگر سخن پروردگارت از پیش بر این نرفته بود (که عذاب کافران و مجازات شدید مبطلان تا روز رستاخیز به تأخیر انداخته شود) درباره‌ی چیزی که در آن اختلاف پیدا کرده بودند (با تمییز حق از باطل، و برجای داشتن محِقّ و نابودکردن مبطِل) داوری می‌شد (و مسأله‌ی کفر و نفاق خاتمه می‌یافت، چرا که از ترس نابودی آنی، اختیار که رمز تکامل و پیشرفت است از میان برمی‌خاست و جبر مطلق بر جامعه حاکم می‌شد. امّا چون مجازات آنی مخالف سرشت انسانی است، خدا چنین نکرد). آنان (که تورات را از پدران خود به ارث برده‌اند) درباره‌ی کتاب (آسمانی خود) به شکّ و تردید شگفتی گرفتار آمده‌اند (و از حقیقت فرسنگها به دور افتاده‌اند).

به‌درستی، ما به موسی همانا کتاب (آسمانی) دادیم. پس در آن اختلاف شد، و اگر از جانب پروردگارت کلمه‌ای پیشی نگرفته بود، بی‌گمان میان آنان داوری شده بود. و همواره آنان درباره‌ی آن بی‌چون در شکّی (با) مستند(ی باطل) می‌باشند.

و همانا دادیم به موسی کتاب را پس اختلاف شد در آن و اگر نبود سخنی که پیش گرفته است از پروردگار تو هر آینه قضاوت می‌شد میان ایشان و همانا ایشانند در شکی از آن به ریب افکننده‌

هود ١٠٩	آیه ١١٠	هود ١١١
سوره : سوره هود نزول : ٩ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«لَوْ لا کَلِمَةٌ سَبَقَتْ ...»: (نگا: یونس / ). «لَفِی شَکٍّ ...»: (نگا: هود / ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ لَوْ لاَ کَلِمَةٌ سَبَقَتْ‌ مِنْ‌... (۳) مَنِ‌ اهْتَدَى‌ فَإِنَّمَا يَهْتَدِي‌... (۰) فَاصْبِرْ عَلَى‌ مَا يَقُولُونَ‌ وَ... (۱)

تفسیر

• آيات ۱۱۹ - ۱۰۹، سوره هود
• بت پرستى پايه و مبنائى جز تقليد از نياكان ندارد
• دلالت آيه بر تاءخير عذاب اختلاف كنندگان در دين تا روز قيامت
• اشاره به اينكه شك و ترديد يهوديان در اصالت و صحت تورات موجه بوده است
• معنا و موارد استعمال واژه هاى : ((قيام ))، ((اقامه )) و ((استقامت ))
• معناى جمله : ((فاستقم كما امرت ))
• معناى ((ركون )) كه در آيه : ((و لاتركنوا الى الّذين ظلموا...)) از آن نهى شده است
• منظور از ((الّذين ظلموا)) كه از اعتماد و تمايل به آنان نهى گرديده است
• سخن صاحب المنار درباره مراد از: ((الّذين ظلموا)) و نقاط ضعف آن سخن
• آيه شريفه : ((و لاتركنوا...)) متضمن نهى ازتمايل به همه ستمكاران است
• چه مواردى مشمول نهى آيه شريفه نمى باشد؟
• ركون به اهل ظلم اخص از ولايت كفار است و مراد از آن اعتماد و مماشات در امر دين و حيات دينى است نه مطلق ركون و اعتماد
• سخن ديگرى از صاحب المنار و اشكال وارد بر آن
• اشاره به فرق بين ميل به ظالمين و مصاديق مباشرت در ظلم
• امر به نماز و صبر كه مهمترين عبادات و اخلاقيات هستند
• معناى ((اختلاف )) و مشتقات ديگر ماده ((خلف ))
• دو نوع اختلاف و مذمت يك نوع آن در قرآن كريم
• جمله : ((لايزالون مختلفين )) راجع به اختلاف در دين است
• مذمت اختلاف ، از جهت لوازم آن يعنى تفرق و اعراض از حق است
• رحمت الهى غايت خلقت انسان مى باشد (و لذلك خلقهم )
• وجوهى كه در معناى دو آيه ((و لو شاء ربك ...)) و ((الّا من رحم ربك ...)) گفته شدهاست
• بحث روايتى
• چند روايت در ذيل جمله : ((فاستقم كما امرت ...)) و ((لاتركنوا الى الذين ظلموا))
• رواياتى در فضيلت نماز و اينكه نماز كفاره گناهان است (ان الحسنات يذهبن السّيّئات ).
• اميدوار كننده ترين آيات كتاب خدا
• دو روايت از امام صادق (ع ) در ذيل (ان الحسنات يذهبن السيئات ...)
• چند روايت در ذيل جمله : ((لايزالوان مختلفين الّا من رحم ربك و لذلك خلقهم ))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- موسى(ع) از پیامبران داراى کتاب آسمانى است. (و لقد ءاتینا موسى الکتب)

۲- خداوند ، اعطا کننده کتاب آسمانى به پیامبران خویش (و لقد ءاتینا موسى الکتب)

۳- قوم موسى در حقانیت تورات اختلاف کرده; گروهى آن را پذیرفتند و گروهى آن را انکار کردند. (و لقد ءاتینا موسى الکتب فاختلف فیه)

۴- اختلاف پیروان موسى درباره تورات اصلى و محتواى آن * (و لقد ءاتینا موسى الکتب فاختلف فیه)

۵- اختلاف انسانها در پذیرش و عدم پذیرش کتابهاى آسمانى ، مقتضى داورى خداوند میان آنان و زمینه ساز پیامدهاى آن داورى (پاداش و کیفر) است. (فاختلف فیه و لولا کلمة سبقت من ربک لقضى بینهم)

۶- خداوند ، حیات دنیا را عرصه داورى خویش میان گروندگان به کتابهاى آسمانى و منکران آنها ، قرار نداده است. (لولا کلمة سبقت من ربک لقضى بینهم) مراد از «کلمة» امرى است که خداوند مقدر کرده و آن بقاى انسانها و سپرى کردن حیات دنیوى است. آیاتى نظیر «و لکم فى الأرض مستقر و متاع إلى حین; شما انسانها تا مدتى (تا سپرى شدن حیات دنیا) در زمین مستقر خواهید بود و از اسباب معیشت بهره خواهید برد. بقرة/۳۶.» گویاى آن تقدیر و کلمه است.

۷- امتناع خداوند از داورى میان حق و باطل در عرصه حیات دنیوى ، بر اساس تقدیرى است که خود مقرر کرده است. (لولا کلمة سبقت من ربک لقضى بینهم)

۸- مصالح جوامع بشرى و تدبیر امور انسانها، مایه تقدیر خداوند بر داورى نکردن او میان حق گرایان و باطل اندیشان، در عرصه حیات دنیاست. (لولا کلمة سبقت من ربک لقضى بینهم) برداشت فوق ، از کلمه «رب» - که به معناى مدبر و مربى است - استفاده مى شود; یعنى ، تقدیر یاد شده (لولا کلمة سبقت ...) در راستاى تدبیر امور انسانهاست.

۹- خداوند بر اساس تقدیر خویش ، به منکران حقانیت تورات مهلت داده است و درباره آنان در دنیا داورى نخواهد کرد. (فاختلف فیه و لولا کلمة سبقت من ربک لقضى بینهم)

۱۰- خداوند ، سنن و قوانین ثابتى را براى امور انسانها جارى مى سازد. (و لولا کلمة سبقت من ربک لقضى بینهم)

۱۱- مهلت دادن به متخلفان از حق ، از سنّتهاى خداوند است. (و لولا کلمة سبقت من ربک لقضى بینهم)

۱۲- منکران حقانیت تورات ، على رغم نداشتن یقین به نادرستى آن ، منکر حقانیت آن شده بودند. (و إنهم لفى شک منه مریب) مراد از ضمیر در «إنهم» کسانى اند که تورات را نپذیرفتند; به اصطلاح اهل ادب این ضمیر به نحو استخدام به اختلاف کنندگان - که از «فاختلف فیه» به دست مى آید - برمى گردد. «مریب» یا لازم و به معناى داراى ریب و شک است و تأکید «شک» مى باشد و یا متعدى و به معناى «تردید افکن» است.

موضوعات مرتبط

• اختلاف: آثار اختلاف ۵
• انبیا: انبیاى اولوالعزم ۱
• انسان: مدبر انسان ها ۸; مصالح انسان ۸
• بنى اسرائیل: اختلاف بنى اسرائیل ۳، ۴; بنى اسرائیل و تورات ۳، ۴; تاریخ بنى اسرائیل ۳، ۴
• تورات: شک مکذبان تورات ۱۲; مؤمنان به تورات ۳; مکذبان تورات ۳; مهلت به مکذبان تورات ۹
• خدا: ربوبیت خدا ۸; زمینه پاداشهاى خدا ۵; زمینه قضاوت خدا ۵; زمینه کیفرهاى خدا ۵; سنتهاى خدا ۱۰، ۱۱; عرصه قضاوت خدا ۶، ۷; عطایاى خدا ۲; قضاوت خدا ۸; مقدرات خدا ۷، ۹; مهلت هاى خدا ۹
• رسولان خدا: ۱
• سنتهاى خدا: سنت مهلت ۱۱
• قضاوت: قضاوت بین حق و باطل ۷، ۸; قضاوت بین مؤمنان و کافران ۸
• کتب آسمانى: اختلاف در کتب آسمانى ۵; مؤمنان به کتب آسمانى ۶; مکذبان کتب آسمانى ۶; منشأ کتب آسمانى۲
• متخلفان: مهلت به متخلفان ۱۱
• موسى(ع): مقامات موسى(ع) ۱; نبوت موسى(ع) ۱