روایت:من لايحضره الفقيه جلد ۱ ش ۳۰۲۵

آدرس: من لا يحضره الفقيه، جلد ۱، أَبْوَابُ الصَّلَاةِ وَ حُدُودِهَا-بَابُ صَلَاةِ الْعِيدَيْن

و خطب امير المومنين ع يوم الفطر فقال :

اَلْحَمْدُ لِلََّهِ اَلَّذِي خَلَقَ اَلسَّمََاوََاتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ جَعَلَ اَلظُّلُمََاتِ وَ اَلنُّورَ ثُمَّ اَلَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ يَعْدِلُونَ‏ لاَ نُشْرِكُ بِاللَّهِ شَيْئاً وَ لاَ نَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ وَلِيّاً وَ اَلْحَمْدُ لِلََّهِ اَلَّذِي لَهُ مََا فِي اَلسَّمََاوََاتِ وَ مََا فِي اَلْأَرْضِ وَ لَهُ اَلْحَمْدُ فِي‏ اَلدُّنْيَا وَ اَلْآخِرَةِ وَ هُوَ اَلْحَكِيمُ اَلْخَبِيرُ `يَعْلَمُ مََا يَلِجُ فِي اَلْأَرْضِ وَ مََا يَخْرُجُ مِنْهََا وَ مََا يَنْزِلُ مِنَ اَلسَّمََاءِ وَ مََا يَعْرُجُ فِيهََا وَ هُوَ اَلرَّحِيمُ اَلْغَفُورُ كَذَلِكَ اَللَّهُ‏ لاََ إِلََهَ إِلاََّ هُوَ إِلَيْهِ اَلْمَصِيرُ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِي‏ يُمْسِكُ اَلسَّمََاءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى اَلْأَرْضِ إِلاََّ بِإِذْنِهِ إِنَّ اَللََّهَ بِالنََّاسِ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ‏ اَللَّهُمَّ اِرْحَمْنَا بِرَحْمَتِكَ وَ اُعْمُمْنَا بِمَغْفِرَتِكَ إِنَّكَ أَنْتَ اَلْعَلِيُّ اَلْكَبِيرُ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِي لاَ مَقْنُوطٌ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لاَ مَخْلُوٌّ مِنْ نِعْمَتِهِ وَ لاَ مُؤْيَسٌ مِنْ رَوْحِهِ وَ لاَ مُسْتَنْكِفٌ عَنْ عِبَادَتِهِ اَلَّذِي بِكَلِمَتِهِ قَامَتِ اَلسَّمَاوَاتُ اَلسَّبْعُ وَ اِسْتَقَرَّتِ اَلْأَرْضُ اَلْمِهَادُ وَ ثَبَتَتِ اَلْجِبَالُ اَلرَّوَاسِي وَ جَرَتِ اَلرِّيَاحُ اَللَّوَاقِحُ وَ سَارَ فِي جَوِّ اَلسَّمَاءِ اَلسَّحَابُ وَ قَامَتْ عَلَى حُدُودِهَا اَلْبِحَارُ وَ هُوَ إِلَهٌ لَهَا وَ قَاهِرٌ يَذِلُّ لَهُ اَلْمُتَعَزِّزُونَ وَ يَتَضَاءَلُ لَهُ اَلْمُتَكَبِّرُونَ وَ يَدِينُ‏ لَهُ طَوْعاً وَ كَرْهاً اَلْعَالَمُونَ نَحْمَدُهُ كَمَا حَمِدَ نَفْسَهُ وَ كَمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ نَسْتَعِينُهُ وَ نَسْتَغْفِرُهُ وَ نَسْتَهْدِيهِ‏ وَ نَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ يَعْلَمُ مَا تُخْفِي اَلنُّفُوسُ وَ مَا تُجِنُّ اَلْبِحَارُ وَ مَا تَوَارَى مِنْهُ ظُلْمَةٌ وَ لاَ تَغِيبُ عَنْهُ غَائِبَةٌ وَ مََا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ مِنْ شَجَرَةٍ وَ لاَ حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتٍ إِلاَّ يَعْلَمُهَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَ لاََ رَطْبٍ وَ لاََ يََابِسٍ إِلاََّ فِي كِتََابٍ مُبِينٍ‏ وَ يَعْلَمُ مَا يَعْمَلُ اَلْعَامِلُونَ وَ أَيَّ مَجْرًى يَجْرُونَ وَ إِلَى أَيِّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ وَ نَسْتَهْدِي اَللَّهَ بِالْهُدَى وَ نَشْهَدُ أَنَ‏ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ نَبِيُّهُ وَ رَسُولُهُ إِلَى خَلْقِهِ وَ أَمِينُهُ عَلَى وَحْيِهِ وَ أَنَّهُ قَدْ بَلَّغَ رِسَالاَتِ رَبِّهِ وَ جَاهَدَ فِي اَللَّهِ اَلْحَائِدِينَ عَنْهُ اَلْعَادِلِينَ بِهِ‏ وَ عَبَدَ اَللَّهَ حَتَّى أَتَاهُ اَلْيَقِينُ ص أُوصِيكُمْ عِبَادَ اَللَّهِ بِتَقْوَى اَللَّهِ اَلَّذِي لاَ تَبْرَحُ‏ مِنْهُ نِعْمَةٌ وَ لاَ تَنْفَدُ مِنْهُ رَحْمَةٌ وَ لاَ يَسْتَغْنِي اَلْعِبَادُ عَنْهُ وَ لاَ يَجْزِي أَنْعُمَهُ اَلْأَعْمَالُ اَلَّذِي رَغَّبَ فِي اَلتَّقْوَى وَ زَهَّدَ فِي اَلدُّنْيَا وَ حَذَّرَ اَلْمَعَاصِيَ وَ تَعَزَّزَ بِالْبَقَاءِ وَ ذَلَّلَ خَلْقَهُ بِالْمَوْتِ وَ اَلْفَنَاءِ وَ اَلْمَوْتُ غَايَةُ اَلْمَخْلُوقِينَ وَ سَبِيلُ اَلْعَالَمِينَ وَ مَعْقُودٌ بِنَوَاصِي اَلْبَاقِينَ لاَ يُعْجِزُهُ إِبَاقُ اَلْهَارِبِينَ وَ عِنْدَ حُلُولِهِ‏ يَأْسِرُ أَهْلَ اَلْهَوَى يَهْدِمُ كُلَّ لَذَّةٍ وَ يُزِيلُ كُلَّ نِعْمَةٍ وَ يَقْطَعُ كُلَّ بَهْجَةٍ وَ اَلدُّنْيَا دَارٌ كَتَبَ اَللَّهُ لَهَا اَلْفَنَاءَ وَ لِأَهْلِهَا مِنْهَا اَلْجَلاَءَ فَأَكْثَرُهُمْ يَنْوِي بَقَاءَهَا وَ يُعَظِّمُ بِنَاءَهَا وَ هِيَ حُلْوَةٌ خَضِرَةٌ وَ قَدْ عَجِلَتْ لِلطَّالِبِ وَ اَلْتَبَسَتْ بِقَلْبِ اَلنَّاظِرِ وَ يَضَنُّ ذُو اَلثَّرْوَةِ اَلضَّعِيفَ وَ يَجْتَوِيهَا اَلْخَائِفُ‏ اَلْوَجِلُ‏ فَارْتَحِلُوا مِنْهَا يَرْحَمُكُمُ اَللَّهُ بِأَحْسَنِ‏ مَا بِحَضْرَتِكُمْ‏ وَ لاَ تَطْلُبُوا مِنْهَا أَكْثَرَ مِنَ اَلْقَلِيلِ وَ لاَ تَسْأَلُوا مِنْهَا فَوْقَ اَلْكَفَافِ وَ اِرْضَوْا مِنْهَا بِالْيَسِيرِ وَ لاَ تَمُدُّنَّ أَعْيُنَكُمْ مِنْهَا إِلَى مَا مُتِّعَ اَلْمُتْرَفُونَ بِهِ وَ اِسْتَهِينُوا بِهَا وَ لاَ تُوَطِّنُوهَا وَ أَضِرُّوا بِأَنْفُسِكُمْ فِيهَا وَ إِيَّاكُمْ وَ اَلتَّنَعُّمَ وَ اَلتَّلَهِّيَ وَ اَلْفَاكِهَاتِ فَإِنَّ فِي ذَلِكَ غَفْلَةً وَ اِغْتِرَاراً أَلاَ إِنَّ اَلدُّنْيَا قَدْ تَنَكَّرَتْ وَ أَدْبَرَتْ وَ اِحْلَوْلَتْ‏ وَ آذَنَتْ بِوَدَاعٍ أَلاَ وَ إِنَّ اَلْآخِرَةَ قَدْ رَحَلَتْ فَأَقْبَلَتْ وَ أَشْرَفَتْ وَ آذَنَتْ بِاطِّلاَعٍ‏ أَلاَ وَ إِنَّ اَلْمِضْمَارَ اَلْيَوْمَ وَ اَلسِّبَاقَ غَداً أَلاَ وَ إِنَّ اَلسُّبْقَةَ اَلْجَنَّةُ وَ اَلْغَايَةَ اَلنَّارُ أَلاَ فَلاَ تَائِبٌ‏ مِنْ خَطِيئَتِهِ قَبْلَ يَوْمِ مَنِيَّتِهِ‏ أَ لاَ عَامِلٌ لِنَفْسِهِ قَبْلَ يَوْمِ بُؤْسِهِ وَ فَقْرِهِ‏ جَعَلَنَا اَللَّهُ وَ إِيَّاكُمْ مِمَّنْ يَخَافُهُ وَ يَرْجُو ثَوَابَهُ أَلاَ وَ إِنَّ هَذَا اَلْيَوْمَ يَوْمٌ جَعَلَهُ اَللَّهُ لَكُمْ عِيداً وَ جَعَلَكُمْ لَهُ أَهْلاً فَاذْكُرُوا اَللَّهَ يَذْكُرْكُمْ وَ اُدْعُوهُ يَسْتَجِبْ لَكُمْ وَ أَدُّوا فِطْرَتَكُمْ فَإِنَّهَا سُنَّةُ نَبِيِّكُمْ‏ وَ فَرِيضَةٌ وَاجِبَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَلْيُؤَدِّهَا كُلُّ اِمْرِئٍ مِنْكُمْ عَنْهُ وَ عَنْ عِيَالِهِ كُلِّهِمْ ذَكَرِهِمْ وَ أُنْثَاهُمْ صَغِيرِهِمْ وَ كَبِيرِهِمْ وَ حُرِّهِمْ وَ مَمْلُوكِهِمْ عَنْ كُلِّ إِنْسَانٍ مِنْهُمْ صَاعاً مِنْ بُرٍّ أَوْ صَاعاً مِنْ تَمْرٍ أَوْ صَاعاً مِنْ شَعِيرٍ وَ أَطِيعُوا اَللَّهَ فِيمَا فَرَضَ اَللَّهُ عَلَيْكُمْ وَ أَمَرَكُمْ بِهِ مِنْ إِقَامِ اَلصَّلاَةِ وَ إِيتَاءِ اَلزَّكَاةِ وَ حِجِ‏ اَلْبَيْتِ‏ وَ صَوْمِ‏ شَهْرِ رَمَضَانَ‏ وَ اَلْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيِ عَنِ اَلْمُنْكَرِ وَ اَلْإِحْسَانِ إِلَى نِسَائِكُمْ وَ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ وَ أَطِيعُوا اَللَّهَ فِيمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ مِنْ قَذْفِ اَلْمُحْصَنَةِ وَ إِتْيَانِ اَلْفَاحِشَةِ وَ شُرْبِ اَلْخَمْرِ وَ بَخْسِ اَلْمِكْيَالِ وَ نَقْصِ اَلْمِيزَانِ وَ شَهَادَةِ اَلزُّورِ وَ اَلْفِرَارِ مِنَ اَلزَّحْفِ عَصَمَنَا اَللَّهُ وَ إِيَّاكُمْ بِالتَّقْوَى وَ جَعَلَ اَلْآخِرَةَ خَيْراً لَنَا وَ لَكُمْ مِنَ اَلْأُولَى إِنَّ أَحْسَنَ اَلْحَدِيثِ وَ أَبْلَغَ مَوْعِظَةِ اَلْمُتَّقِينَ كِتَابُ اَللَّهِ‏ اَلْعَزِيزِ اَلْحَكِيمِ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ اَلشَّيْطَانِ اَلرَّجِيمِ بِسْمِ اَللََّهِ اَلرَّحْمََنِ اَلرَّحِيمِ `قُلْ هُوَ اَللََّهُ أَحَدٌ `اَللََّهُ اَلصَّمَدُ `لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ `وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ ثُمَّ يَجْلِسُ جِلْسَةً كَجِلْسَةِ اَلْعَجْلاَنِ ثُمَّ يَقُومُ بِالْخُطْبَةِ

ترجمه

‏محمد جواد غفارى, من لا يحضره الفقيه - جلد ۲ - ترجمه على اكبر و محمد جواد غفارى و صدر بلاغى, ۲۲۳

امير المؤمنين عليه السّلام در روز عيد فطر بخطبه برخاست و چنين فرمود: سپاس و ستايش خدائى را كه آسمانها و زمين را آفريد، و تاريكيها و نور را برقرار ساخت، و با اين همه آنان كه كافر شده‏اند از پروردگارشان روى برمى‏تابند، و به او شرك مى‏ورزند، و ما چيزى را شريك و انباز خدا نگيريم، ياورى و مولائى بجاى او نگزينيم. و حمد و سپاس كه هر آنچه در آسمانها و زمين است از آن اوست. و سپاس و ستايش او راست در [دنيا و] آخرت، و او حكيم و خبير است. و هر آنچه را كه در زمين جاى گرفته، و آنچه را كه از زمين بيرون مى‏آيد، و آنچه را از آسمان فرو ميريزد، و نيز آنچه را كه در فضاى آسمان بالا ميرود، او ميداند، و او مهربان و آمرزشگر است. اين چنين است خداوند كه هيچ معبود حقّى جز او نيست، و فرجام كار بسوى اوست. و سپاس و ستايش مخصوص خدائى است كه آسمان را از اينكه بدون خواست او از هم بگسلد و پراكنده شود، و نيز از فرو افتادن آن بر زمين نگه ميدارد (و يا مقدّرات آسمانى و ديگر نزولات سماوى بدون اذن او فرو نمى‏آيد) همانا كه خداوند نسبت به مردم البته صاحب رأفت و رحمت است. بار خدايا با رحمت بيكرانت ما را مورد مرحمت خويش قرار ده، و (سايه) آمرزشت را بر ما بگستران زيرا كه آن خداوند بلند مرتبه و بزرگ توئى. و سپاس و ستايش زيبنده آن خدائى است كه از رحمتش هيچ نوميدى، و از نعمتش بى‏نصيبى، و از عدل و نصرتش بى‏بهره‏اى، و از عبادتش خويشتن‏دار كبرورزى نيست. خداوندى كه با كلمه‏اش آسمانهاى هفتگانه برپا شده، و زمين چون بستر آرامشى استقرار يافته، و كوههاى راسخ استوار گشته، و بادهاى باروركننده وزيدن گرفته، و ابرها در فضاى آسمان روان گشته، و درياها بر حدود خود پابرجا مانده، و او معبود آنها، و قاهر و غالب بر آنها است، كه مدّعيان عزّت در پيشگاه او بزانوى تذلّل درمى‏آيند، و متكبّران در برابرش حقير و ناچيز مينمايند، و عوالم هستى خواه و ناخواه فرمانش را گردن مى‏نهند. او را چنان مى‏ستائيم كه او خود، خويشتن را بدان گونه ستوده است. و همانسان كه شايسته آن است، و از او يارى و آمرزش و هدايت مى‏طلبيم، و شهادت ميدهيم كه هيچ معبود حقّى جز خداوند يكتاى بى‏انباز نيست. او آنچه را كه دلها در خود پنهان ميدارند، و درياها در اعماق خود مستور مى‏سازند، ميداند، و هيچ پرده ظلمتى در برابرش حاجب نمى‏شود، و هيچ نهانى از او پوشيده نمى‏ماند، و هيچ برگى از درختى فرو نمى‏افتد، و دانه‏اى در تاريكيها (ى خاك) وجود ندارد، مگر اينكه او نسبت بهمه آنها آگاهى دارد. معبود حقّى جز او نيست، و هيچ تر و خشكى وجود ندارد، مگر اينكه در كتاب مبين علم او بر نوشته و مضبوط است. و او ميداند كه عمل‏كنندگان، چه كارى انجام خواهند داد، و در چه مسيرى گام مى‏سپارند، و بكدام فرجام بازخواهند گشت. و ما از خدا مى‏طلبم كه براه راستمان هدايت فرمايد، و شهادت ميدهيم كه محمّد (صلّى اللَّه عليه و آله) بنده او و پيامبر او، و فرستاده اوست بسوى خلقش، و امين اوست بر وحيش، و نيز اينكه او رسالتهاى پروردگارش را تبليغ كرد، و در راه خداوند با آنان كه از راه او منحرف شده‏اند، و ديگرى را با او برابر گرفته‏اند، جهاد كرد. و خداوند را عبادت كرد تا آنگاه كه لحظه يقين و پيوستنش بجوار رحمت ربّ العالمين فرا رسيد. درود خدا بر او و خاندانش باد. اى بندگان خدا شما را به پرواى خداوندى سفارش مى‏كنم، كه نعمتى از جانب او زوال نمى‏پذيرد، و رحمتى از سوى او منقطع نميشود، و بندگان از او بى‏نياز نميگردند، و اعمال عاملان براى پرداخت بهاى نعمتهايش كفايت نميكند، خدائى كه مردم را به پرهيزكارى ترغيب فرموده، و به زهد در دنيا فرا خوانده، و از ارتكاب معاصى برحذر داشته، و همو كه ببقاء، عزّت يافته، و خلق خود را بوسيله مرگ و هلاك زبون ساخته است، و مرگ سرانجام دنياى آفريدگان، و راه جهان و جهانيان، و نقش پيشانى بازماندگان است. گريز فراريان از مرگ آن را از دستيابى به ايشان ناتوان و درمانده نمى‏سازد. و بهنگام فرا رسيدنش هوى‏پرستان را به بند اسارت ميكشد، و هر گونه لذّتى را نابود ميكند، و هر نعمتى را بزوال مى‏سپارد، و رشته هر بهجت و شادمانى را ميگسلد. با اينكه اين دنيا سرائى است كه خدا فنا را برايش رقم زده، و كوچ كردن از آن را براى اهل آن مقرّر فرموده است. ولى بيشتر مردم سوداى بقاى آن را در سر مى‏پرورند، و بناء (ساختمانها) را محكم مى‏سازند، و دنيا در كام اهلش شيرين و در چشمشان زيبا و خرم مى‏نمايد، و آن براى خواستارش آماده است. و محبتش با دل تماشاگر درآميخته است. و ثروتمند كوته‏نظر بدان بخل مى‏ورزد. و شخص خداترس و دل نگران زيستن در اين سرا را خوش نميدارد. پس شما- كه خدايتان رحمت كند- با بهترين ره توشه‏اى كه در اختيار داريد از اين سراى كوچ كنيد، و از دنيا بيش از اندكى براى رفع نياز طلب مكنيد، و از نعمتهاى آن چيزى بيش از كفاف مخواهيد، و به اندكى از آن راضى شويد، و بكامرانى كامرانان از نعمتهاى اين جهان چشم مدوزيد، و كار جهان گذران را آسان‏ گيريد، و بدان دل مبنديد، و در اين جهان با شدّت و دقّت مواظب خود باشيد، تا بدام هلاك آن گرفتار نشويد. و زنهار كه از كامرانى و سرگرمى و مطايبات احتراز كنيد، كه آن موجب غفلت و غرور است. آرى دنيا ناآشنا شده، و چهره‏اى زشت بخود گرفته و روى برتافته، و سپرى گشته و اعلام وداع نموده، و هشيار باشيد كه آخرت زين بر مركب نهاده، و بدينسو روى آورده، و مشرف شده، و اعلام ورود ناگهانى كرده است. بهوش باشيد كه امروز وقت آماده شدن، و فردا روز مسابقه است. آگاه باشيد كه جائزه اين مسابقه بهشت است، و پايان تلاش و كوشش تبهكاران آتش دوزخست. پس آيا تائبى نيست كه پيش از فرا رسيدن روز مرگش از گناه خود توبه كند؟ آيا عاملى نيست كه پيش از رسيدن روز سختى و نيازمندى و فقرش عملى براى خود انجام دهد؟ خداوند ما و شما را از كسانى قرار دهد كه از حسابخواهى او بيم دارند، و بثوابش اميدوارند. بدانيد امروز روزيست كه خدا آن را براى شما عيد قرار داده و شما را اهل آن ساخته است، پس خدا را ياد كنيد، تا شما را ياد كند، و او را بخوانيد تا شما را اجابت فرمايد، و زكات فطره خود را بپردازيد، زيرا كه آن سنّت پيامبرتان، و فريضه واجبى از جانب پروردگارتانست، پس همى بايد تا هر يك از شما آن را از جانب‏ خود و از جانب همگى عائله‏اش: مردان و زنان ايشان، و خرد و كلانشان، و آزاد برده ايشان، بابت هر كدام از ايشان صاعى از گندم، يا صاعى از خرما، يا صاعى از جو بپردازد؛ و خدا را در مورد آنچه بر شما واجب ساخته، و به انجام آن فرمان داده، همچون اقامه نماز، و پرداختن زكات، و حجّ خانه خدا، و روزه ماه رمضان، و امر بمعروف، و نهى از منكر، و احسان نسبت بزنانتان، و بردگانتان اطاعت كنيد، و در مورد آنچه شما را از آن نهى فرموده- از قبيل تهمت زدن بزنان با عفت، و ارتكاب فحشاء، و شرابخوارى، و كم گذاشتن از كيل- كمفروشى- و كاستن از وزن، و شهادت باطل، و فرار از برابر حمله دشمن- اطاعت كنيد خدا ما را و شما را بوسيله تقوى محفوظ بدارد. و پايان كار ما و شما را از آغاز آن بهتر قرار دهد. بيگمان بهترين حديث و رساترين موعظه پرهيزگاران كتاب عزيز و حكيم خداست. آنگاه در ادامه افزود: اعوذ باللَّه من الشيطان الرجيم بسم اللَّه الرّحمن الرّحيم قل هو اللَّه احد- تا آخر سوره توحيد را قرائت فرمود. آنگاه اندكى نشست همانند كسى‏ كه شتاب دارد، سپس بخطبه برخاست، و خطبه‏اى را كه ما در آخر خطبه جمعه آورديم پس از نشستن و برخاستن خود ايراد فرمود.