الأنعام ٥٦

قُلْ‌ إِنِّي‌ نُهِيتُ‌ أَنْ‌ أَعْبُدَ الَّذِينَ‌ تَدْعُونَ‌ مِنْ‌ دُونِ‌ اللَّهِ‌ قُلْ‌ لاَ أَتَّبِعُ‌ أَهْوَاءَکُمْ‌ قَدْ ضَلَلْتُ‌ إِذاً وَ مَا أَنَا مِنَ‌ الْمُهْتَدِينَ‌

کپی متن آیه
قُلْ‌ إِنِّي‌ نُهِيتُ‌ أَنْ‌ أَعْبُدَ الَّذِينَ‌ تَدْعُونَ‌ مِنْ‌ دُونِ‌ اللَّهِ‌ قُلْ‌ لاَ أَتَّبِعُ‌ أَهْوَاءَکُمْ‌ قَدْ ضَلَلْتُ‌ إِذاً وَ مَا أَنَا مِنَ‌ الْمُهْتَدِينَ‌

ترجمه

بگو: «من از پرستش کسانی که غیر از خدا می‌خوانید، نهی شده‌ام!» بگو: «من از هوی و هوسهای شما، پیروی نمی‌کنم؛ اگر چنین کنم، گمراه شده‌ام؛ و از هدایت‌یافتگان نخواهم بود!»

بگو: همانا من از پرستش كسانى كه شما غير از خدا مى‌خوانيد نهى شده‌ام. بگو: از هوس‌هاى شما پيروى نمى‌كنم، زيرا در اين صورت قطعا به گمراهى مى‌افتم و از ره يافتگان نخواهم بود

بگو: «من نهى شده‌ام كه كسانى را كه شما غير از خدا مى‌خوانيد بپرستم!» بگو: «من از هوسهاى شما پيروى نمى‌كنم، و گر نه گمراه شوم و از راه‌يافتگان نباشم.»

بگو که مرا از پرستش آن خدایان باطل که شما می‌پرستید منع فرموده‌اند. بگو: من پیروی هوسهای شما نکنم تا مبادا گمراه شده و راه هدایت نیابم.

بگو: من از پرستیدن کسانی که شما به جای خدا می پرستید نهی شده ام. بگو: من از هواهای نفسانی شما پیروی نمی کنم، که در آن صورت گمراه شده ام و از راه یافتگان نخواهم بود.

بگو: مرا منع كرده‌اند كه آن خدايانى را كه جز اللّه مى‌خوانيد پرستش كنم. بگو: از هوسهاى شما متابعت نمى‌كنم تا مبادا گمراه شوم و از هدايت يافتگان نباشم.

بگو مرا نهی کرده‌اند که مبادا آنچه را به جای خدا می‌پرستید، بپرستم بگو از هوی و هوسهای شما پیروی نمی‌کنم، و اگر پیروی کنم به گمراهی افتاده‌ام و از رهیافتگان نیستم‌

بگو: من نهى شده‌ام از اينكه جز خدا آنهايى را بپرستم كه شما مى‌پرستيد. بگو: من از هوسها و خواهشهاى دل شما پيروى نخواهم كرد كه آنگاه گمراه شوم و از راه‌يافتگان نباشم.

بگو: من نهی شده‌ام از این که پرستش کنم آنهائی را که سوای خدا به فریاد می‌خوانید (و عبادتشان می‌نمائید). بگو: من از هوی و هوسهای شما پیروی نمی‌کنم، که (اگر چنین کنم، همچون شما) در آن وقت گمراه می‌شوم و از زمره‌ی راه‌یافتگان نخواهم بود.

بگو: «من همواره نهی شده‌ام کسانی را که شما غیر از خدا می‌خوانید بپرستم!» بگو: «من هوس‌هایتان را پیروی نمی‌کنم. (زیرا اگر چنین کنم) در این هنگام (و هنگامه) همواره گمراه شده‌ام و از راه‌یافتگان نیستم.»

بگو همانا نهی شدم از آنکه پرستش کنم آنان را که می‌خوانید جز خدا بگو پیروی نکنم خواسته‌های شما را که گمراه شوم در آن هنگام و نباشم از هدایت‌یافتگان‌

Say, “I am forbidden from worshiping those you pray to besides Allah.” Say, “I will not follow your desires; else I would be lost and not be of those guided.”

ترتیل:

ترجمه:

الأنعام ٥٥	آیه ٥٦	الأنعام ٥٧
سوره : سوره الأنعام نزول : ٦ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«نُهِیتُ»: نهی شده‌ام. بازداشته شده‌ام. «أَهْوَآءَ»: خواستهای ناروا و آرزوهای پوچ.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ نَزَعْنَا مَا فِي‌ صُدُورِهِمْ‌ مِنْ‌... (۰)

تفسیر

---

• آيات ۷۳ - ۵۶، سوره انعام
• حكم تكوينى ، مختص به خدا و حكم تشريعى ، همانند امور ديگر، بالاصالة و مستقلا منتسب به خداى تعالى است .
• معنا و تفسير (ان الحكم الا لله ) و (يقص الحق و هو خير الفاصلين ).
• افراط و تفريط دو گروه از مسلمين در مساءله حسن و قبح و رابطه آن با تشريع .
• شرايع و احكام الهى ، معلل به جهات حسن و مزاياى مصالح است ولى نه آنچنانكه افعال و احكام بشرى چنين است .
• عقول بشرى از درك تمام حقائق عاجز است .
• جهات حسن و مصلحت نسبت به احكام و افعال ما حاكميت دارند ولى خداوند محكوم به اين جهات نيست .
• وجه ارتباط اين آيه با ماقبل خودش .
• معناى خزائن غيب و مراد از (( مفاتح الغيب )) .
• مراد از (( كتاب مبين )) .
• فرق (( كتاب مبين )) با (( مفاتح غيب )) .
• عموميت علم خداوند و نامتناهى بودن آن (يعلم ما فى البرّ و البحر... )) .
• حقيقت انسان كه از آن به (( من )) تعبير مى شود، همان روح انسانى است و بس .
• جهت و هدف از گماشتن ملائكه (( حفظه )) براى آدمى تا زمان مرگ .
• ريشه فطرى توجه انسان به خدا و وعده شكر و طاعت دادن او به هنگام گرفتارى هاىشديد.
• تهديد امت به نزول عذاب از ناحيه خداى تعالى .
• وجوهى كه در معناى (( عذاب از فوق )) در آيه شريفه گفته شده است .
• پيشگوئى تفرقه امت و درگيرى هاى بين آنها پس ازرسول خدا (ص ).
• مردم از قوم رسول خدا كه براى نخستين بار نفاق ورزيده ، مخالفت و اعتراض كردند وراه مخالفت را براى سايرين باز كردند.
• آنچه بر سر امت اسلام پديد آمده همه زاييده اختلافات و مشاجرات بعد از رحلت پيامبراست .
• پيغمبر (ص ) معصوم از فراموشى است و خطاب (( ينسينك )) در حقيقت خطاب به امت است .
• آميزش با گناهكاران و حضور در مجلس معصيت ، خطر وقوع در معصيت را براى انسان افزايش مى دهد.
• معناى (بسل ) و مراد از (و ذكر به اءن تبسل نفس ).
• استدلالفاسد و عجيب برخى ، به بعضى آيات براى اثبات اين ادعا كه پيغمبران قبل از بعثت كافر بوده اند.
• معناى اينكه هدايت خدا هدايت است (ان هدى الله هوالهدى ).
• وجه وجهت اثبات ملك و سلطنت براى خداى تعالى در روز قيامت .
• چند نكته :
• رواياتى در ذيل آيه مربوط به نزول بلا بر امت محمد (ص ) و بيان اختلاف و عدم اعتباراين روايات .
• چند روايت در ذيل آيه نهى از نشستن با كسانى كه در آيات خدا خوض ‍ مى كنند.

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

قُلْ إِنِّي نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ قُلْ لا أَتَّبِعُ أَهْواءَكُمْ قَدْ ضَلَلْتُ إِذاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُهْتَدِينَ «56»

جلد 2 - صفحه 471

بگو: من از پرستش آنها كه به جاى خدا مى‌خوانيد نهى شده‌ام. بگو: من از هوسهاى شما پيروى نمى‌كنم، كه در اين صورت گمراه شده و از هدايت يافتگان نخواهم بود.

پیام ها

1- در پاسخ به تمايلات نابجاى مشركان مبنى بر پذيرش بت‌ها و روش آنان، بايد با صراحت جواب نفى داد. «نُهِيتُ‌، لا أَتَّبِعُ، ضَلَلْتُ» (آرى؛ شرك، در هيچ قالبى مجاز نيست)

2- برخورد و موضع‌گيرى‌هاى پيامبر صلى الله عليه و آله، از وحى سرچشمه مى‌گيرد. «قُلْ‌، قُلْ»

3- برائت از شرك، جزو اسلام است. «نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ»

4- ريشه‌ى شرك، هواپرستى است. «لا أَتَّبِعُ أَهْواءَكُمْ» 6: 56

5- مبلّغ، نبايد در پى ارضاى هوسهاى مردم باشد. «لا أَتَّبِعُ أَهْواءَكُمْ» 6: 56

6- هواپرستى، زمينه‌ى هدايت را در انسان از بين مى‌برد. لا أَتَّبِعُ أَهْواءَكُمْ‌ ... ما أَنَا مِنَ الْمُهْتَدِينَ‌

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

قُلْ إِنِّي نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ قُلْ لا أَتَّبِعُ أَهْواءَكُمْ قَدْ ضَلَلْتُ إِذاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُهْتَدِينَ (56)

بعد از آن پيغمبر را امر فرمايد به اظهار برائت معبودان مشركين:

قُلْ إِنِّي نُهِيتُ‌: بگو اى پيغمبر به مشركان كه مرا نهى كرده‌اند أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ‌: از آنكه عبادت كنم آنان را كه مى‌پرستيد از غير خدا يا آنها را الهه نام مى‌نهيد. حاصل آنكه به جهت نصب ادله واضحه و انزال آيات داله بر امر توحيد مرا امر و نهى و زجر كرده‌اند كه تابع شما شوم در عبادت غير ذات يگانه اللّه‌ قُلْ لا أَتَّبِعُ أَهْواءَكُمْ‌: بگو من پيروى نمى‌كنم آرزو و هواهاى شما را. اين تأكيد كلام نهى است براى قطع طمع آنها و اشاره به موجب نهى و علت امتناع از متابعت آنها و بيان مبدء گمراهى ايشان و تنبيه بر آنكه آنچه بر آنند هوى است نه هدى، و اشعار بر آنكه تابع حجت شوند، و تقليد

تفسير اثنا عشرى، ج‌3، ص: 286

بگذارند قَدْ ضَلَلْتُ إِذاً: بتحقيق گمراه شوم آن هنگام كه متابعت هواى شما كنم‌ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُهْتَدِينَ‌: و نباشم از جمله هدايت يافتگان و از اعداد ايشان.

در اين تعريض است به آنكه ايشان در عداد اهل هدايت نيستند، و نيز اشعار دارد به آنكه هر كه متابعت هوى نمايد از هدى باز ماند. امير المؤمنين عليه السّلام در صدر خطبه‌اى فرمايد: الا انّ اخوف ما اخاف عليكم خصلتان (اثنان- خ، ل) اتباع الهوى و طول الامل، فامّا اتّباع الهوى فيصدّ عن الحقّ و امّا طول الامل فينسى الأخرة (الخ). «1» آگاه باشيد بدرستى كه ترسناكترين چيزى كه مى‌ترسم بر شما دو خصلت است: 1- پيروى نمودن هوى 2- درازى آرزو. اما اتباع هوى، پس باز دارد و منع نمايد از حق. و اما درازى آرزو، پس به فراموشى اندازد آخرت را.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

قُلْ إِنِّي نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ قُلْ لا أَتَّبِعُ أَهْواءَكُمْ قَدْ ضَلَلْتُ إِذاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُهْتَدِينَ (56)

ترجمه‌

بگو همانا من نهى كرده شدم كه عبادت نمايم آنانرا كه مى‌خوانيد غير از خدا بگو متابعت نمى‌كنم خواهشهاى شما را بتحقيق گمراه شوم آنگاه و نباشم از هدايت شدگان.

تفسير

حكم عقل آنستكه بايد متابعت دليل را نمود نه دلخواه و تقليد و دليل قائم بر توحيد است پس عقل حاكم است بنهى از شرك و تقليد هواپرستان و معلوم است كه در صورت تخلّف از حكم عقل و دليل و متابعت هواى نفس جهّال شخص گمراه ميشود و در عداد هدايت شدگان محسوب نخواهد شد چنانچه مشركان داخل در آنها و خارج از اينها شدند ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

قُل‌ إِنِّي‌ نُهِيت‌ُ أَن‌ أَعبُدَ الَّذِين‌َ تَدعُون‌َ مِن‌ دُون‌ِ اللّه‌ِ قُل‌ لا أَتَّبِع‌ُ أَهواءَكُم‌ قَد ضَلَلت‌ُ إِذاً وَ ما أَنَا مِن‌َ المُهتَدِين‌َ (56)

بگو اي‌ پيغمبر اكرم‌ صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ بدرستي‌ ‌که‌ ‌من‌ نهي‌ شده‌ام‌ ‌يعني‌ خداوند مرا نهي‌ فرموده‌ اينكه‌ عبادت‌ كنم‌ كساني‌ ‌را‌ ‌که‌ ‌شما‌ ميخوانيد ‌از‌ ‌غير‌ ‌خدا‌ ‌از‌ بتها و ملائكه‌ و جن‌ّ و انبياء ‌يعني‌ ‌آنها‌ ‌را‌ آلهه‌ ‌خود‌ ميدانيد و پرستش‌ ميكنيد بگو ‌من‌ متابعت‌ هواهاي‌ ‌شما‌ ‌را‌ نميكنم‌ زيرا ‌اگر‌ متابعت‌ كنم‌ گمراه‌ شده‌ام‌ و ‌از‌ هدايت‌ شدگان‌ نباشم‌.

قُل‌ إِنِّي‌ نُهِيت‌ُ كأنّه‌ كفار و مشركين‌ تقاضا كرده‌ بودند ‌از‌ ‌آن‌ حضرت‌ ‌که‌

جلد 7 - صفحه 87

دست‌ ‌از‌ توحيد بردارد و ‌با‌ ‌آنها‌ موافقت‌ كند ‌در‌ شرك‌ و ‌براي‌ قطع‌ طمع‌ ‌آنها‌ ميفرمايد ‌که‌ خداوند نهي‌ اكيد كرده‌ ‌از‌ شرك‌ سرتاسر قرآن‌ اولين‌ نهي‌ الهي‌ ‌از‌ شرك‌ ‌است‌ وَ قَضي‌ رَبُّك‌َ أَلّا تَعبُدُوا إِلّا إِيّاه‌ُ اسري‌ ‌آيه‌ 24 لا تُشرِك‌ بِاللّه‌ِ لقمان‌ ‌آيه‌ 12، و ‌غير‌ اينها ‌از‌ آيات‌ شريفه‌ و ‌اينکه‌ كلام‌ اشاره‌ باينست‌ ‌که‌ مشركين‌ ميگفتند ‌که‌ ‌خدا‌ ‌ما ‌را‌ امر كرده‌ بعبادت‌ اينها.

أَن‌ أَعبُدَ الَّذِين‌َ تعبير بالذين‌ ‌براي‌ شمول‌ عبده‌ ملائكه‌ و جن‌ و انبياء ‌است‌ ‌حتي‌ بت‌پرستها توهّم‌ ميكردند ‌که‌ بتها صورت‌ ملائكه‌ و كواكب‌ و امثال‌ اينها ‌است‌ تَدعُون‌َ مِن‌ دُون‌ِ اللّه‌ِ شامل‌ عبده‌ شمس‌ و عبدة نار و اشجار و احجار و فلزات‌ و كواكب‌ و ملائكه‌ و انبياء و ‌غير‌ اينها ميشود ‌هر‌ چه‌ ‌غير‌ ‌از‌ خداوند عالم‌ ‌است‌.

قُل‌ لا أَتَّبِع‌ُ أَهواءَكُم‌ كنايه‌ ‌از‌ اينكه‌ عبادت‌ ‌غير‌ ‌خدا‌ ‌از‌ روي‌ هواي‌ نفس‌ ‌است‌ و مدرك‌ و حجتي‌ ‌از‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ نيست‌ قَد ضَلَلت‌ُ إِذاً عبادت‌ ‌غير‌ ‌خدا‌ ضلالت‌ و گمراهيست‌ وَ ما أَنَا مِن‌َ المُهتَدِين‌َ كسي‌ ‌را‌ ‌که‌ خداوند اولين‌ خلقت‌ ‌او‌ نور مقدس‌ ‌او‌ بوده‌ و ‌در‌ همان‌ عالم‌ جميع‌ كمالات‌ و علوم‌ باو افاضه‌ ‌شده‌ و تمام‌ انبياء و ملائكه‌ ‌از‌ پرتو نور ‌او‌ هدايت‌ يافته‌ چگونه‌ ممكن‌ ‌است‌ ‌در‌ ظلمت‌ جهل‌ و شرك‌ و ضلالت‌ قدم‌ بردارد

برگزیده تفسیر نمونه

---

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- پرستش بتها و سازش در اصول اعتقادى، خواسته نابجاى مشرکان صدر اسلام از پیامبر (ص) (قل لا أتبع أهواءکم قل إنى نهیت أن أعبد الذین تدعون من دون اللّه)

۲- مسامحه و سازش در اصل اساسى توحید، روا و مجاز نیست. (قل إنى نهیت أن أعبد الذین تدعون من دون اللّه) در این گونه موارد پیامبر اکرم (ص) خصوصیتى ندارد.

۳- پرستش هیچ چیزى، جز خداوند یگانه، روا و مجاز نیست. (قل إنى نهیت أن أعبد الذین تدعون من دون اللّه)

۴- شرک و پرستش غیر خدا، پندارى مبتنى بر هوا و هوس و تمایلات نفسانى است. (الذین تدعون من دون اللّه قل لا أتبع أهواءکم)

۵- لغزیدن در دام هوسها و تمایلات مشرکان و منحرفان، خطرى براى رهبران دین و همه موحدان (الذین تدعون من دون اللّه قل لا أتبع أهواءکم)

۶- پیروى از هواها و تمایلات نفسانى مشرکان، موجب ضلالت و محروم ماندن از هدایت مى شود. (قل لا أتبع أهواءکم قد ضللت إذاً و ما أنا من المهتدین)

۷- شرک و پرستش هر معبودى جز خداوند، گمراهى است. (إنى نهیت أن أعبد الذین ... قد ضللت إذاً)

۸- توحید و پرستش خداى یگانه نشانه هدایت است. (إنى نهیت أن أعبد الذین ... و ما أنا من المهتدین)

موضوعات مرتبط

• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱
• اطاعت: آثار اطاعت از مشرکان ۶
• توحید: آثار توحید عبادى ۸; اهمیت توحید ۲; توحید عبادى ۳
• خدا: اختصاصات خدا ۳
• رهبرى: هشدار به رهبرى دینى ۵
• سازش: ممنوع ۲
• شرک: آثار شرک عبادى ۷; منشأ شرک عبادى ۴
• عبادت: ممنوع ۳
• عقیده: سازش در عقیده ۱، ۲; عقیده باطل ۴
• گمراهى: عوامل گمراهى ۶; موارد گمراهى ۷
• مشرکان: بت پرستى مشرکان ۱; خواسته هاى مشرکان صدر اسلام ۱; مشرکان و محمّد (ص) ۱; هواپرستى مشرکان ۵، ۶
• موحدان: هشدار به موحدان ۵
• هدایت: عوامل محرومیت از هدایت ۶; نشانه هاى هدایت ۸
• هواپرستى: آثار هواپرستى ۴، ۶; خطر هواپرستى ۵