غافر ٤٦
| کپی متن آیه |
|---|
| النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْهَا غُدُوّاً وَ عَشِيّاً وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَابِ |
ترجمه
| غافر ٤٥ | آیه ٤٦ | غافر ٤٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«النَّارُ»: بدل از (سُوءُ الْعَذَابِ) است. «یُعْرَضُونَ عَلَیْهَا»: به آتش نموده می‌شوند. مراد این است که بامدادان و شامگاهان منزل و مأوای آینده آنان در دوزخ را بدانان نشان می‌دهند. همان گونه که رسول اکرم خبر داده است: إِنَّ أَحَدَکُمْ إِذا مَاتَ عُرِضَ عَلَیْهِ مَقْعَدُهُ بِالْغَداه وَالْعَشِیِّ، إِنْ کانَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَمِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ، وَ إِنْ کانَ مِنْ أَهْلِ النَّارِ فَمِنْ أَهْلِ النَّارِ، فَیُقالُ هذا مَقْعَدُکَ حَتّی یَبْعَثَکَ اللهُ یَوْمَ الْقَیَامَةِ. «أَشَدَّ الْعَذَابِ»: اضافه صفت به موصوف خود است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ أُتْبِعُوا فِي هٰذِهِ لَعْنَةً وَ... (۲) الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ... (۰) قَالَ اللَّهُ إِنِّي مُنَزِّلُهَا... (۳)
تفسیر
- آيات ۲۱ - ۵۴ سوره مؤمن
- داستان ارسال موسى «ع»، به سوى فرعون
- هشدار مؤمن آل فرعون، به فرعونيان، درباره قتل موسى «ع»
- دلیل نامگذاری روز قيامت، به «يَومُ التّنَاد»
- مقصود از فرعون، كه به وزير خود گفت: «يَا هَامَانُ ابنِ لِى صَرحاً لَعَلّی أبلُغُ الأسبَاب...»
- اركان دين حق و راه سعادت، در بیان مؤمن آل فرعون
- اشاره به مقامات سه گانه عبوديت: «توكل»، «تفويض» و «تسليم»
- نكاتى درباره كيفيت عذاب آل فرعون، در برزخ و قيامت
- محاجّۀ زیردستان آل فرعون با قدرتمندان متکبر، درباره آتش جهنم و پاسخ آن ها
- التماس دوزخيان به نگهبانان جهنم، در تخفيف پاره اى از عذاب
- بحث روایتی: (رواياتى درباره برخی از آیات گذشته)
تفسیر نور (محسن قرائتی)
النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْها غُدُوًّا وَ عَشِيًّا وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذابِ «46»
آتش هر صبح و شام بر آن عرضه مى‌شود و روزى كه رستاخيز برپا شود، (گويند:) «آل فرعون را در سخت‌ترين عذاب وارد كنيد».
نکته ها
مجرمان، پس از مرگ و ورود به عالم برزخ، هر صبح و شام به آتش كه جايگاه آينده‌ى آنان است عرضه مى‌شوند و دلهره‌اى سخت پيدا مى‌كنند و اين حالت همواره هست تا روز قيامت كه رسماً داخل دوزخ مى‌شوند. «1»
«1». تفاسير نورالثقلين و مجمع البيان.
جلد 8 - صفحه 262
پیام ها
1- ميان مرگ تا قيامت، دورانى است كه گنهكار جايگاه خود را در آتش مى‌بيند.
النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْها ...
2- مجرم هر صبح و شام در برزخ شكنجه مى‌شود. النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْها ...
3- عذاب‌هاى الهى متفاوت است. (در آيه‌ى قبل «سُوءُ الْعَذابِ» بود و در اين آيه «أَشَدَّ الْعَذابِ»).
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْها غُدُوًّا وَ عَشِيًّا وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذابِ (46)
بعد از آن عذاب آل فرعون را بيان فرمايد كه:
النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْها: فرا گرفت عذاب آل فرعون در حالتى كه عرضه داشته شود آتش بر آنها، غُدُوًّا وَ عَشِيًّا: در صبحگاه و شبانگاه. مراد عرض احراق ايشان است در عالم برزخ در اين دو وقت، چنانچه از حضرت صادق عليه السّلام مروى است كه اين عرض آتش در دنيا است پيش از قيام قيامت، زيرا در قيامت صبح و شام نخواهد بود. بعد از آن فرمود: در دنيا منحصر است در اين دو وقت، چون قيامت رسد در جهنم به عذاب ابدى و عقاب سرمدى گرفتار شوند و فتورى در آن نخواهد بود. «1» وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ: و روزى كه قائم شود قيامت و ارواح به ابدان باز آيد، حق تعالى امر فرمايد ملائكه را، أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ: داخل كنيد و در آريد آل فرعون را، أَشَدَّ الْعَذابِ: در سخت‌ترين عذاب كه جهنم باشد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ يا قَوْمِ ما لِي أَدْعُوكُمْ إِلَى النَّجاةِ وَ تَدْعُونَنِي إِلَى النَّارِ (41) تَدْعُونَنِي لِأَكْفُرَ بِاللَّهِ وَ أُشْرِكَ بِهِ ما لَيْسَ لِي بِهِ عِلْمٌ وَ أَنَا أَدْعُوكُمْ إِلَى الْعَزِيزِ الْغَفَّارِ (42) لا جَرَمَ أَنَّما تَدْعُونَنِي إِلَيْهِ لَيْسَ لَهُ دَعْوَةٌ فِي الدُّنْيا وَ لا فِي الْآخِرَةِ وَ أَنَّ مَرَدَّنا إِلَى اللَّهِ وَ أَنَّ الْمُسْرِفِينَ هُمْ أَصْحابُ النَّارِ (43) فَسَتَذْكُرُونَ ما أَقُولُ لَكُمْ وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ (44) فَوَقاهُ اللَّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا وَ حاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذابِ (45)
النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْها غُدُوًّا وَ عَشِيًّا وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذابِ (46)
ترجمه
و اى قوم من چيست مرا كه ميخوانم شما را بسوى نجات و ميخوانيد مرا بسوى آتش ميخوانيد
مرا كه كافر شوم بخدا و شريك سازم با او آنچه را نيست مرا بآن دانشى و من ميخوانم شما را بسوى خداى غالب آمرزنده
ناچار آنكه آنچه ميخوانيد مرا بسوى آن نيست براى آن خواندنى در دنيا و نه در آخرت و همانا بازگشت ما بسوى خدا است و هر آينه تجاوز كنندگان آنانند اهل آتش
پس بزودى متذكّر ميشويد آنچه را ميگويم براى شما و واميگذارم كارم را بخدا همانا خدا بينا است باحوال بندگان
پس نگهدارى نمود او را خدا از بديهاى آنچه حيله نمودند و احاطه كرد بكسان فرعون بدى عقوبت
آتش عرضه ميشوند بر آن بامداد و شبانگاه و روز كه برپا ميشود قيامت گفته شود داخل كنيد كسان فرعون را در سخت‌ترين عذاب.
تفسير
مؤمن آل فرعون براى تأكيد ملاطفت خطاب را تجديد نموده ميفرمايد نميدانم چه موجب شده كه من شما را بتوحيد خدا و تصديق پيغمبرش دعوت ميكنم كه موجب نجات و رستگارى در دنيا و آخرت است و شما مرا دعوت ميكنيد بانكار توحيد خدا و شريك نمودن در پرستش و ستايش با او چيزيرا كه معلوم نيست شركت او با خدا كه اين موجب دخول در آتش جهنّم است چون كسيكه ميگويد فرعون يا بت را بايد ستايش و پرستش نمود بايد بداند شركت آنرا و بتواند دليلى بر آن اقامه نمايد و شما دليلى نداريد بلكه دليل بر بطلان ادّعاء شما قائم است و آن خداوندى كه من شما را باو دعوت مينمايم غالب و قادر است و شما را بر ترك عبادت خود و عبادت غير عذاب ميكند و اگر از اعمال ناشايسته
جلد 4 صفحه 530
خود كه تا كنون مينموديد توبه كنيد ميپذيرد و شما را مى‌آمرزد جز اين نيست و اين مسلّما حق است كه آنچه ميخوانيد شما مرا بسوى آن چه فرعون باشد چه بت حقّ و قابليّت دعوت مردم را باطاعت و عبادت خود در دنيا و آخرت ندارد چون اگر فرعون باشد مخلوقى است مانند ما و اگر بت باشد جماد است كه تمكّن از دعوت هم ندارد و بازگشت و مرجع تمام خلق بخدا است و روز قيامت معبودهاى باطل خودشان از عبادت كنندگانشان تبرّى ميجويند و خداوند تجاوز كنندگان از حقوق و حدود بشريّت و بندگى را مخلّد در آتش خواهد فرمود اگر فعلا نصايح مرا قبول نكنيد در آتيه نزديك يا محقّقى متذكّر و متنبّه خواهيد شد كه آنچه من بشما گفتم حق و صدق بوده چون يا در دنيا معذّب ميشويد يا در آخرت و من از حق گوئى باك ندارم امر خود را بخدا واگذار مينمايم و خدا ميداند كه غرضى جز نصيحت و دلالت شما نداشته و ندارم و بعضى گفته‌اند اينكه فرموده نيست براى او دعوتى مراد نداشتن غير خدا قوّه اجابت دعا است از احدى در دنيا و آخرت و پس از اين مواعظ گفته‌اند فرعونيان خواستند مؤمن را بگيرند و سياست نمايند او فرار كرد و بعدا باصحاب حضرت موسى ملحق شد و از دريا عبور نمود و خداوند او را از شرّ آنها حفظ فرمود و اتباع فرعون و خودش كه رأس آنها بود در دريا غرق شدند و اين عذاب بد آنها در دنيا بود و در عالم برزخ تا روز قيامت بر حسب روايات عديده و ظاهر آيه شريفه همه روزه صبح و شام بآتش معذّب ميشوند و عذاب شديدتر دائم آنها در قيامت است و فرموده‌اند چون در آخرت آفتاب و ماه و صبح و شامى نيست و امر خداوند بداخل شدن يا داخل كردن آل فرعون را در عذاب شديدتر كه آتش جهنّم است شامل فرعون بطور يقين و طريق اولى خواهد بود علاوه بر آنكه آل شخص در اين مقامات شامل خود شخص هم ميشود و امثال و نظائر آن گذشته است و ادخلوا بهمزه وصل نيز قرائت شده و بنابر اين حرف ندا قبل از آل حذف شده است و بر هر تقدير قول مقدّر است يعنى خدا بملائكه ميفرمايد داخل كنيد آل فرعون را يا داخل شويد اى آل فرعون در اشدّ العذاب.
جلد 4 صفحه 531
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَوَقاهُ اللّه‌ُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا وَ حاقَ بِآلِ فِرعَون‌َ سُوءُ العَذاب‌ِ (45) النّارُ يُعرَضُون‌َ عَلَيها غُدُوًّا وَ عَشِيًّا وَ يَوم‌َ تَقُومُ السّاعَةُ أَدخِلُوا آلَ فِرعَون‌َ أَشَدَّ العَذاب‌ِ (46)
پس خداوند حفظ فرمود و نگهداري كرد او را از سيّئات و اذيّتهاي آنچه آنها مكر و حيله ميكردند و متوجّه شد بآل فرعون عذاب سويي آتش عرضه داشته ميشود بر آنها هر صبح و شامي و روز قيمة که يوم تقوم الساعة است خطاب ميشود که داخل كنيد آل فرعون را به اشدّ و سخت‌ترين عذابها.
جلد 15 - صفحه 382
فَوَقاهُ اللّه‌ُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا بعض مفسرين گفتند او را گرفتند و قطعه قطعه كردند و مراد از حفظ سيّئات حفظ دين او بود لكن در اخبار ائمّه داريم که رفتند و خبر بفرعون دادند که او مؤمن بموسي و خداي موسي است و منكر خدايي تو است گفت حزقيل پسر عم‌ّ من است و ولي عهد من و من او را ميخواهم حضور شما اگر چنين است او را بقتل ميرسانم و اگر دروغ مي‌گوييد شما را بسخت‌ترين انحاء بقتل ميرسانم او را با اينها حاضر كردند و آنها ده نفر بودند و او بطريقي که فرعون متوجّه نشود توريه نمود فرعون پرسيد از حزقيل که تو مردم را از الوهيت من برميگرداني و به اله موسي دعوت ميكني حزقيل گفت شما تا كنون از من دروغي ديده‌ايد گفته باشم گفت نه گفت از اينها بپرسيد كيست اله آنها، كيست خالق انها، كيست رازق آنها، كيست اصلاح معيشت آنها را ميكند اينها گفتند فرعون گفت شاهد باشيد اله من و خالق من و رازق من و مصلح معايش من اله و خالق و رازق و مصلح معايش اينها است که فرعون خيال كرد او را ميگويد و در قصد او خداي متعال که اله و خالق و رازق و مصلح معايش آنها است و نظير اينکه توريه خبريست از حضرت عسكري (ع) راجع بتوريه يك نفر شيعه از اصحاب حضرت صادق (ع) با يك ناصبي که ناصبي از آن شيعه پرسيد که ميگويند تو رافضي هستي و صحابه رسول اللّه را لعن ميكني و بر آنها عيب و نقص ميشماري شيعه در جواب آن گفت (من لعن واحدا من الصحابة فعليه لعنة اللّه و من عابهم فعليه لعنة اللّه) آن ناصبي صورت او را بوسيد و عذر خواهي كرد و خبر بحضرت صادق دادند که فلاني چنين گفت حضرت در حقّش دعاي خير كردند که حفظ دين خود كرد ما ميدانيم که قصدش چه بوده اينكه گفت من لعن واحدا من الصحابة غرضش امير المؤمنين بود که واحد از صحابه است و اينكه گفت ما عابهم و ابغضهم مراد بالاجتماع بود که در اينکه اجتماع امير المؤمنين يعني بعض جميع من حيث الاجتماع اما بعض آنها مانعي ندارد.
فَوَقاهُ اللّه‌ُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا فرعون آن ده نفر که تفتين كردند ميخ كوب كرد و آتش زد و حزقيل نجات پيدا كرد.
جلد 15 - صفحه 383
وَ حاقَ بِآلِ فِرعَون‌َ سُوءُ العَذاب‌ِ که آن ده نفر مفتّن بودند و بقيّه آل فرعون را بعد بيان ميفرمايد که بيان ميكند سوء العذاب را.
النّارُ يُعرَضُون‌َ عَلَيها غُدُوًّا وَ عَشِيًّا در عالم برزخ شب و روز ميسوزند وَ يَوم‌َ تَقُومُ السّاعَةُ أَدخِلُوا آلَ فِرعَون‌َ أَشَدَّ العَذاب‌ِ.
سؤال: چرا خود فرعون را نفرمود. جواب: بعضي گفتند خودش بطريق اولي داخل است لكن بنظر ميرسد که خودش از اصحاب تابوت است که قبلا اشاره شد.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 46)- عذاب و مجازات الهی همه‌اش دردناک است، اما تعبیر به «سوء العذاب» در آیه قبل نشان می‌دهد که خداوند عذاب دردناکتری برای این گروه انتخاب فرمود این همان چیزی است که در این آیه به آن اشاره کرده، می‌فرماید:
مجازات دردناک آنها «همان آتش است که هر صبح و شام بر آن عرضه می‌شوند» (النَّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْها غُدُوًّا وَ عَشِیًّا).
«و روزی که قیامت بر پا می‌گردد (دستور می‌دهد) آل فرعون را در شدیدترین عذاب وارد کنید» (وَ یَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذابِ).
نکات آیه
۱ - عرضه شدن خاندان فرعون هر صبح و شام بر آتش، پیش از قیامت (عالم برزخ) (النار یعرضون علیها غدوًّا و عشیًّا) تعبیر «غدوّ» و «عشىّ» (صبح و شام) یا اشاره به دوام و همیشگى بودن عرضه آتش است و یا اشاره به انقطاع عذاب برزخى است که تنها در مواقع صبح و شام به آن گرفتار مى شوند. گفتنى است ذیل آیه - که درباره عذاب شدیدتر قیامت است - مى رساند که مقصود از «النار» در آغاز آیه، عذاب برزخى است.
۲ - سوختن خاندان فرعون در آتش، هر صبح و شام پیش از قیامت و در عالم برزخ (النار یعرضون علیها غدوًّا و عشیًّا) همان گونه که بسیارى از مفسران گفته اند، مقصود از عرضه آتش، مى تواند افکندن در آتش باشد.
۳ - وجود کیفر براى کافران، پیش از برپایى قیامت و در عالم برزخ (النار یعرضون علیها غدوًّا و عشیًّا)
۴ - وجود حیات برزخى (زندگى میان دنیا و قیامت) براى انسان ها (النار یعرضون علیها غدوًّا و عشیًّا)
۵ - وجود شکنجه هاى روحى، به طور مستمر براى کافران در عالم برزخ (النار یعرضون علیها غدوًّا و عشیًّا) عرضه کافران برآتش در هر صبح و شام، نوعى شکنجه روحى براى آنان است.
۶ - به دوزخ افتادن خاندان فرعون در قیامت با فرمان الهى (و یوم تقوم الساعة أدخلوا ءال فرعون أشدّ العذاب)
۷ - خاندان فرعون، مبتلا به سخت ترین عذاب و کیفر الهى در دوزخ (أشدّ العذاب) با توجه به این که «أشدّ العذاب» مى تواند بیانگر این معنا باشد که عذاب دوزخ، شدت و ضعف دارد و فرعونیان در درجه شدیدتر آن قرار داده خواهند شد. هم چنین مى تواند بدین معنا باشد که عذاب دوزخ در مقایسه با هر عذاب دیگرى، شدیدترین عذاب ها است. در این صورت «أشدّ العذاب» به جاى دوزخ آمده و حکایت از شدت بى حساب آتش آن دارد.
۸ - آتش دوزخ، سخت ترین و شدیدترین عذاب و کیفر الهى (أشدّ العذاب)
۹ - عذاب دوزخ، داراى مراتب گوناگون و شدت و ضعف است. (أشدّ العذاب)
۱۰ - خاندان فرعون، از بدترین مردمان جهان (أدخلوا ءال فرعون أشدّ العذاب) مجازات خاندان فرعون به شدیدترین مجازات ها، گویاى حقیقت یاد شده است.
۱۱ - «الساعة»، از نام هاى قیامت (یوم تقوم الساعة)
روایات و احادیث
۱۲ - «قال أبوعبداللّه(ع) ذلک فى الدنیا قبل یوم القیامة لأنّ فى نارالقیامة لایکون عذوّ و عشىّ... و لکن هذا فى البرزخ قبل یوم القیامة...;[۱] امام صادق(ع) [درباره «النار یعرضون علیها غدوّاً و عشیّاً»] فرمود: این [عذاب] در دنیا و قبل از بر پایى قیامت است; چون در آتش قیامت صبح و شامى نیست ...، ولى این در عالم برزخ قبل از قیامت است...».
موضوعات مرتبط
- آل فرعون: آل فرعون در جهنم ۶، ۷; آل فرعون در عالم برزخ ۲; آل فرعون در قیامت ۶; بدى آل فرعون ۱۰; شدت عذاب اخروى آل فرعون ۷; عذاب برزخى آل فرعون ۱، ۲، ۱۲; عرضه آتش بر آل فرعون ۱
- انسان: بدترین انسان ها ۱۰
- جهان بینى: جهان بینى و ایدئولوژى ۴
- جهنم: شدت آتش جهنم ۸; مراتب عذاب جهنم ۹
- جهنمیان: ۶
- حیات: حیات برزخى ۴
- الساعة: ۱۱
- عذاب: شدیدترین عذاب ۸; مراتب عذاب ۷، ۸
- قیامت: نامهاى قیامت ۱۱
- کافران: تداوم عذاب برزخى کافران ۵; کیفر برزخى کافران ۳
منابع
- ↑ مجمع البیان، ج ۸، ص ۸۱۸; بحارالانوار، ج ۱۳، ص ۱۶۰.
