يوسف ٩٢
ترجمه
| يوسف ٩١ | آیه ٩٢ | يوسف ٩٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَثْرِیبَ»: برشمردن گناهان کسی. در اینجا مراد لومه و عتاب، و توبیخ و تنبیه است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
فَإِنَ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً (۰) إِنَ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً (۰) وَ الَّذِينَ إِذَا أَصَابَهُمُ... (۰)
تفسیر
- آيات ۹۲ - ۸۳، سوره يوسف
- جواب يعقوب (عليه السلام ) به پسران بعد از شنيدن خبر بازداشت بنيامين
- معناى ((روح )) و بيان اينكه ياءس از روح و رحمت الهى گناه كبيره است
- بازگشت پسران يعقوب (عليه السلام ) به مصر و اظهار عجز و خضوع در برابر عزيزمصر (يوسف
- اينك كه وعده الهى تحقق يافته ، يوسف (عليه السلام ) خود را معرفى مى نمايد
- برادران به خطاى خود اعتراف مى كنند و يوسف برادران خود را بخشيده و برايشان دعامى كند
- يوسف برادران خود را بخشيده برايشان دعا مى كند
- بحث روايتى
- روايتى در شرح داستان يوسف (عليه السلام ) و برادران در مصر
- چند روايت در ذيل آيه (ايتها العيرانكم انكم لسارقون )
- چند روايت در مورد انتساب سرقت به يوسف (عليه السلام ) در سخن برادران او: ((فقدسرق اخ له
- دو روايت درباره شكايت نزد خدا بردن يعقوب (عليه السلام ) انّما اءشكوا بثّى و حزنىالى الله
- دو روايت در ارتباط با علم پيدا كردن يعقوب به زنده بودن يوسف و آيه (اذهبوافتحسسوا من يوسف و اخيه )
نکات آیه
۱- یوسف(ع) ستمهاى برادرانش را در حق خویش نادیده گرفت و آنان را بخشود. (قال لاتثریب علیکم) روا نداشتن سرزنش برادران که جمله «لاتثریب ...» گویاى آن است ، مى رساند که یوسف(ع) آنان را مورد عفو خویش قرار داد.
۲- یوسف(ع) انسانى با گذشت و بدور از خصلت انتقام جویى (قال لاتثریب علیکم)
۳- یوسف(ع) نه تنها برادرانش را عقوبت نکرد ، بلکه از سرزنش آنان نیز پرهیز نمود. (لاتثریب علیکم) «تثریب» به معناى ملامت کردن و سرزنش نمودن به گناه است (برگرفته شده از لسان العرب).
۴- یوسف(ع) پس از اعتراف برادرانش به خطا ، هر گونه سرزنش آنان را از ناحیه خویش و دیگران ، ناروا شمرد. (لاتثریب علیکم الیوم) کلمه «تثریب» نکره است و پس از حرف نفى (لا) قرار گرفته است. از این رو شامل هر گونه ملامت مى شود. یاد نکردن از فاعل (سرزنش کننده) دلالت بر عموم دارد ; یعنى، هیچ کس نه من و نه دیگرى. جمله «لاتثریب علیکم الیوم» جمله اى خبرى و در مقام انشا و دستور است ; یعنى، نباید شما ملامت شوید و یا نباید هیچ کس شما را ملامت کند.
۵- گذشت در عین قدرت بر انتقام از ویژگیهاى محسنان است. (فإن الله لایضیع أجر المحسنین ... قال لاتثریب علیکم الیوم)
۶- یوسف(ع) از خداوند خواستار آمرزش خطاها و گناهان برادرانش شد. (یغفر الله لکم) جمله «یغفر...» مى تواند دعایى باشد و مى تواند خبرى باشد. برداشت فوق ناظر به احتمال نخست است.
۷- رفتار برادران یوسف علیه وى ، گناه بود و بدون آمرزش خداوند عقوبت او را در پى داشت. (یغفر الله لکم)
۸- عقوبت و سرزنش کسانى که در حق آدمى ستم کرده اند پس از اعترافشان به گناه و توبه از آن ، به دور از شأن نیکوکاران است. (لاتثریب علیکم الیوم) «الیوم» ظرف و متعلق به «تثریب» است و مراد از آن زمانى است که برادران یوسف به خطاى خویش اعتراف نموده و از گناه خود توبه کردند (و إن کنّا لخاطئین).
۹- گذشت از خطاکاران و دعا براى آمرزش آنان ، خصلتى نیکو و از صفات محسنان است. (فإن الله لایضیع أجر المحسنین ... لاتثریب علیکم الیوم یغفر الله لکم)
۱۰- خداوند، أرحم الراحمین (مهربان ترین مهربانان) است. (و هو أرحم الرحمین)
۱۱- آمرزش گناهان ، از شؤون خداوند است. (یغفر الله لکم)
۱۲- مغفرت و آمرزش بندگان خطاکار ، پرتوى از رحمت و مهربانى خداوند است. (یغفر الله لکم و هو أرحم الرحمین)
۱۳- یوسف(ع) برادرانش را به آمرزش خدا و شمول رحمتش بر آنان نوید داد. (یغفر الله لکم و هو أرحم الرحمین) برداشت فوق بر این اساس است که «یغفر الله ...» جمله اى خبرى باشد.
۱۴- یوسف(ع) با توجه دادن برادرانش به رحمت گسترده الهى ، آنان را به آمرزش گناهانشان امیدوار ساخت. (یغفر الله لکم و هو أرحم الرحمین) جمله «و هو ...» حالیه است و به منزله تعلیل براى «یغفر الله» مى باشد ; یعنى، چون «ارحم الراحمین» است، گناه شما را مى بخشاید. قابل ذکر است که یوسف با یادآورى این صفت خداوند، پس از گذشت از گناه برادرانش، به این نکته اشاره مى کند که: من از شما درگذشتم پس او که از همه - از من و غیر من - مهربان تر است، بى هیچ تردید از شما خواهد گذشت.
۱۵- گذشت مظلوم از ظالم کافى در آمرزش او نیست و به مغفرت و رحمت الهى نیز منوط است. (لاتثریب علیکم الیوم یغفر الله لکم و هو أرحم الرحمین) از اینکه یوسف(ع) پس از گذشتن از حق خویش و بخشودن برادرانش از خداوند مى خواهد گناه آنان را بیامرزد ، مى توان برداشت فوق را به دست آورد.
۱۶- گذشت ستم دیدگان از ستم پیشگان ، زمینه ساز شمول مغفرت الهى بر ستمکاران است. (لاتثریب علیکم الیوم یغفر الله لکم)
۱۷- توصیف خداوند به صفت رحمت بخشى (مانند ارحم الراحمین) از آداب استغفار و دعا براى آمرزش است. (یغفر الله لکم و هو أرحم الرحمین)
موضوعات مرتبط
- استغفار: آداب استغفار ۱۷ اسماء و صفات: ارحم الراحمین ۱۰، ۱۷
- اقرار: آثار اقرار به گناه ۸; اقرار به خطا ۴
- امیدوارى: امیدوارى به آمرزش ۱۴
- برادران یوسف: آمرزش برادران یوسف ۷; استغفار براى برادران یوسف ۶; اقرار برادران یوسف ۴; برادران یوسف و یوسف(ع) ۷; بشارت به برادران یوسف ۱۳; خطاى برادران یوسف ۴; عفو از برادران یوسف ۱; کیفر برادران یوسف ۷; گناه برادران یوسف ۷
- بشارت: بشارت آمرزشهاى خدا ۱۳; بشارت رحمت خدا ۱۳
- توبه: آثار توبه ۸
- خدا: آثار آمرزشهاى خدا ۱۵; آثار رحمت خدا ۱۵; اهمیت آمرزشهاى خدا ۷، ۱۴; زمینه آمرزشهاى خدا ۱۶; شؤون خدا ۱۱; نشانه هاى رحمت خدا ۱۲; نشانه هاى مهربانى خدا ۱۲
- خطاکاران: آمرزش خطاکاران ۱۲; استغفار براى خطاکاران ۹; دعا براى خطاکاران ۹; عفو خطاکاران ۹
- دعا: آداب دعا ۱۷
- ذکر: ذکر رحمت خدا ۱۴ صفات: صفات پسندیده ۹
- ظالمان: اقرار ظالمان ۸; توبه ظالمان ۸; زمینه آمرزش ظالمان ۱۶; سرزنش ظالمان ۸; شرایط آمرزش ظالمان ۱۵; عفو از ظالمان ۱۶; کیفر ظالمان ۸
- عفو: عفو هنگام قدرت ۵
- عمل: عمل ناپسند ۴
- گناه: آمرزش گناه ۱۱، ۱۴; موارد گناه ۷
- گناهکاران: آمرزش گناهکاران ۱۲
- محسنان: صفات محسنان ۹; فضایل محسنان ۸; ویژگیهاى محسنان ۵
- مظلوم: عفو مظلوم ۱۵، ۱۶
- یوسف(ع): بشارتهاى یوسف(ع) ۱۳; تعالیم یوسف(ع) ۱۴; جوانمردى یوسف(ع) ۲، ۳; خیرخواهى یوسف(ع) ۶; دعاى یوسف(ع) ۶; عفو یوسف(ع) ۱، ۲، ۳; فضایل یوسف(ع) ۲; قصه یوسف(ع) ۱، ۳، ۴، ۶، ۱۳، ۱۴; یوسف(ع) و برادران ۶، ۱۳، ۱۴; یوسف(ع) و سرزنش برادران ۳، ۴; یوسف(ع) و ظلم برادران ۱
