التوبة ٨٣
ترجمه
| التوبة ٨٢ | آیه ٨٣ | التوبة ٨٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«رَجَعَ»: برگرداند. این فعل از افعال ذو وجهین است (نگا: اعراف / / و طه / ). در اینجا متعدّی است. «رَضِیتُم بِالْقُعُودِ ...». بار اوّل بدون عذر از جهاد واپس کشیدند، پس توبه شما پذیرفته نیست و ... «الْخَالِفِینَ»: ماندگان. متخلّفان.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۹۶ - ۸۱، سوره توبه
- ادامه آيات مربوط به كسانى كه از رفتن به جنگ سرباز زدند و نكوهش و تهديد آنان به عذاب آخرت
- نهى از نمازگزاردن بر جنازه منافقين و ايستادن در كنار گور آنان
- بر خلاف منافقين ، مؤ منين به ماندن در خانه و شهر راضى نشدند بلكه بااموال و انفس خود به جهاد برخاستند
- نكته موجود در جمله : (( اعدّ الله لهم جنات ... )) و اينكه ورود به جنت براى مؤ منين مجاهد مشروط به باقى ماندن آنان به صفاى ايمان و اصلاحاعمال است
- مقايسه بين فقراء و تهيدستان كه آمادگى خود را براى جهاد اعلام نمودند، و دروغگويان منافق
- كسانى كه حكم وجوب جهاد از آنها برداشته شده و معذور مى باشند
- عذرخواهى منافقين از شما بعد از جنگ مسموع و مقبول نيست و نبايد از آنها راضى شويد
- روايتى در ذيل آيه شريفه : (( فرح المخلفون ... ))
- رواياتى در ذيل آيه اى كه از نمازگزاردن بر جنازه ميت منافق و حضور در كنار قبر او نهى مى كند (و لا تصل احد منهم )
- بيان ضعف و جعلى بودن رواياتى كه حاكى از نمازگزاردن پيامبر (ص ) بر جنازه عبدالله بن ابى و حضور او در كنار قبر او و... مى باشد
- چند روايت در مورد خوالف (كسانى كه با پيامبر به قصد تبوك نرفتند)
- چند روايت در مورد بكائين (چند نفرى كه به سبب نداشتن مركب براى حضور يافتن در جنگ بسيار گريستند)
نکات آیه
۱ - خبر دادن خداوند از امکان اجازه خواستن منافقان متخلف از جنگ، براى شرکت جستن در جنگهاى آینده (فإن رجعک اللّه إلى طائفة منهم فاستئذنوک للخروج)
۲ - شرکت پیامبر (ص) در جنگ تبوک و خروج آن حضرت از مدینه همراه مجاهدان (فإن رجعک اللّه)
۳ - تظاهر به آمادگى براى جهاد و فداکارى، پس از پایان یافتن دشواریهاى نبرد، خصلتى است منافقانه. (فإن رجعک اللّه إلى طائفة منهم فاستئذنوک للخروج)
۴ - پیامبر (ص) مأمور افشاى چهره منافقان و اعلام عدم حضور قطعى آنان با او در هیچ جنگى پس از جنگ تبوک (فقل لن تخرجوا معى أبداً و لن تقتلوا معى)
۵ - طرد همیشگى منافقان متخلف از جنگ، از سوى خدا و پیامبر (ص) (فقل لن تخرجوا معى أبداً)
۶ - گروهى از منافقان متخلف از جنگ تبوک، ریاکارانه در صدد جبران پیامد خسارتبار ترک جهاد و رسوایى گذشته خویش (فإن رجعک اللّه إلى طائفة منهم فاستئذنوک)
۷ - اعلان عدم صلاحیت منافقان براى همراه شدن با پیامبر (ص) جهت مقابله با دشمنان دین (فقل لن تخرجوا معى أبداً و لن تقتلوا معى عدواً)
۸ - نفاق، بازدارنده انسان از جهاد در راه خدا و همگامى با رهبر الهى (فقل لن تخرجوا معى أبداً و لن تقتلوا معى عدواً)
۹ - همرزمى با پیامبر (ص) و رهبر الهى، داراى ارزشى والا (لن تخرجوا معى أبداً و لن تقتلوا معى عدواً) با توجّه به اینکه آیه در مقام نکوهش و طرد منافقان است و این نکوهش و طرد را با محروم شمردن آنان از جهاد در رکاب پیامبر (ص) بیان داشته است، برداشت فوق به دست مى آید.
۱۰ - احساس رضایت و خوشحالى منافقان از شرکت نکردن در جنگ براى بار نخست، مایه طرد همیشگى آنان از سوى خدا و پیامبر (ص) و محروم شدن دایمى از شرکت در جهاد (لن تخرجوا ... و لن تقتلوا معى عدواً إنکم رضیتم بالقعود أول مرّة) برداشت فوق بر این اساس است که «لن تخرجوا» و «لن تقاتلوا» در مقام انشا و براى طرد منافقان باشد و جمله «إنکم رضیتم ...» نیز براى تعلیل آن باشد.
۱۱ - نقش اساسى برخى مواضع و عملکردهاى نخستین انسان، در عملکرد و مواضع آینده وى (لن تخرجوا معى ... إنکم رضیتم بالقعود أول مرّة) تصریح به «أول مرّة» نقش داشتن عملکرد نخستین را در حرکتهاى آینده انسان مى رساند.
۱۲ - شرکت و عدم شرکت مسلمانان در جنگ، منوط به اذن پیامبر (ص) بود. (فاستئذنوک) استیذان منافقان، نشان دهنده این است که: آنان به عنوان فردى از جامعه اسلامى، شرکت خود را در جنگهاى آینده، منوط به اجازه پیامبر (ص) مى دانسته اند.
۱۳ - شرکت و عدم شرکت در جنگ، منوط به اذن رهبر جامعه اسلامى است. (فاستئذنوک)
۱۴ - وقوع اولین تخلف منافقان از جهاد در جنگ تبوک* (رضیتم بالقعود أول مرّة) برداشت فوق مبتنى بر این احتمال است که تخلف منافقان در جنگ تبوک، اولین تخلف آنان بوده و «أول مرّة» ناظر به این معنا باشد.
۱۵ - تحقیر منافقان متخلف از جنگ، توسط خدا و پیامبر (ص) (فاقعدوامع الخلفین) منظور از «خالفین» مى تواند کسانى باشند که به دلیل عجز و ناتوانى قادر به شرکت در جنگ نبودند.
۱۶ - معاف بودن برخى از مردم (زنان، کهنسالان، معلولان و ...) از شرکت در جنگ (فاقعدوامع الخلفین) مراد از «خالفین» مى تواند کسانى باشند که به صورت مجاز و به دلیل عجز از شرکت در جنگ معاف شده اند.
موضوعات مرتبط
- آمادگى نظامى: ادعاى آمادگى نظامى ۳
- ارزشها: ۹
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۲، ۶، ۱۴
- انسان: سرنوشت انسان ۱۱
- ایثار: ادعاى ایثار ۳
- پیران: پیران و جهاد ۱۶
- جنگ: احکام جنگ ۱۳; اذن جنگ ۱۳; ترک جنگ ۱۳
- جهاد: احکام جهاد ۱۲، ۱۶; اذن ترک جهاد ۱۲; اذن جهاد ۱۲; تحقیر متخلفان از جهاد ۱۵; طرد متخلفان از جهاد ۵; عوامل تخلف از جهاد ۸; محرومان از جهاد ۱۰; معذوران از جهاد ۱۶
- خدا: سرزنشهاى خدا ۱۵
- رهبران دینى: اختیارات رهبران دینى ۱۳; ارزش همرزمى با رهبران دینى ۹; موانع همراهى با رهبران دینى ۸; نقش رهبران دینى ۱۲، ۱۳
- زن: زن و جهاد ۱۶
- سرنوشت: عوامل مؤثر در سرنوشت ۱۱
- عمل: آثار عمل ۱۱
- غزوه تبوک: اوّلین تخلف متخلفان غزوه تبوک ۱۴; تلاش متخلفان از غزوه تبوک ۶; قصه غزوه تبوک ۲، ۱۴; محمّد (ص) در غزوه تبوک ۲; منافقان پس از غزوه تبوک ۴
- قرآن: پیشگوییهاى قرآن ۱
- محمّد (ص): اختیارات محمّد (ص) ۱۲; ارزش همرزمى با محمّد (ص) ۹; سرزنشهاى محمّد (ص) ۱۵; محمّد (ص) و افشاى منافقان ۴; محمّد (ص) و منافقان ۵; مسؤولیت محمّد (ص) ۴
- معلولان: معلولان و جهاد ۱۶
- منافقان: آثار خشنودى منافقان متخلف ۱۰; ادعاهاى منافقان ۳; استیذان منافقان از محمّد (ص) ۱; اعلان بىلیاقتى منافقان ۷; تحقیر منافقان متخلف ۱۵; تخلف منافقان ۱۴; تلاش منافقان ۶; ریاکارى منافقان صدر اسلام ۶; صفات منافقان ۳; طرد منافقان ۵; عوامل طرد منافقان ۱۰; عوامل محرومیت منافقان ۱۰; منافقان صدر اسلام و جهاد ۴; منافقان متخلف و جنگ ۱; منافقان و مبارزه با دشمنان دین ۷; منافقان و همرزمى با محمّد (ص) ۷
- موضعگیرى: آثار موضعگیرى ها ۱۱
- نفاق: آثار نفاق ۸
