الأنفال ٣٤
ترجمه
| الأنفال ٣٣ | آیه ٣٤ | الأنفال ٣٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أوْلِیَآؤُهُ»: ضمیر (هُ) در هر دو واژه (اولیاء) به مسجدالحرام برمی‌گردد. برخی هم مرجع آن را (ألله) دانسته‌اند. در این صورت معنی آیه چنین می‌شود: چرا خداوند آنان را عذاب نکند، در حالی که ایشان مسلمانان را از مسجدالحرام باز می‌دارند؟ آنان هرگز دوستان خدا نمی‌باشند. بلکه تنها مسلمانان پرهیزگار دوستان خدا بشمارند، ولیکن بیشتر آنان (از این واقعیّت) بی‌خبرند (نگا: یونس / و ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ... (۳) مَا کَانَ لِلْمُشْرِکِينَ أَنْ... (۲) إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ... (۲) هُمُ الَّذِينَ کَفَرُوا وَ صَدُّوکُمْ... (۵) مَا کَانَ لِلْمُشْرِکِينَ أَنْ... (۲) إِنَ الَّذِينَ کَفَرُوا وَ يَصُدُّونَ... (۴)
وَ مَا کَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ... (۴) يَسْأَلُونَکَ عَنِ الشَّهْرِ... (۳) وَ مَا کَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ... (۲)
تفسیر
- آيات ۴۰ - ۳۰، سوره انفال
- معناى (( مكر )) و تقسيم آن به مكر ممدوح و مكر مذموم
- بيان اينكه جمله : (( ان كان هذا هو الحق ... )) حكايت كلام مشركين نيست
- مقتضاى اينكه پيغمبر (ص ) رحمة للعالمين است اين نيست كه مصلحت دين ناديده گرفته شود و مطلقا عذاب دنيوى براى ظالمين در كار نباشد
- وجوهى كه در مجمع البيان در مورد اينكه در يك آيه عذاب از مشركين نفى ، و در آيه دوماثبات شده است ، نقل شده و اشكال وارد بر آن وجوه
- اشاره به اينكه متروك ماندن خانه كعبه ، مؤ اخذه و عذاب الهى در پى دارد
- توضيح معناى آيه شريفه : (( ليميز الله الخبيث من الطيب ... ))
- معناى آيه شريفه : (( و قاتلوهم حتى لاتكون فتنة و يكون الدين كله لله ... ))
- رواياتى در ذيل آيه شريفه : (( و اذ يمكر بك الذين كفروا... )) در مورد توطئه قتل پيامبر (ص ) در مكه ، و هجرت آن حضرت به مدينه
- رواياتى در شاءن نزول و معناى آيه : (( اللهم ان كان هذا هو الحق ... )) و (( ما كان الله معذبهم ))
- رواياتى در معناى : (( و ما كان صلاتهم عندالبيت الا مكاء و تصديه )) و شاءن نزول آن
- چند روايت در ذيل آيه شريفه : (( ان الذين ينفقون اموالهم ليصدوا عن سبيل الله ... ))
نکات آیه
۱- کفرپیشگان مکه، مؤمنان را از ورود به مسجدالحرام بازمى داشتند. (و ما لهم ألا یعذبهم اللّه و هم یصدون عن المسجدالحرام) در برداشت فوق مفعول «یصدون»، به مناسبت حکم و موضوع، المؤمنین گرفته شده است.
۲- بازداشتن مردم از ورود به مسجدالحرام، گناهى مستوجب عذاب الهى (و ما لهم ألا یعذبهم اللّه و هم یصدون عن المسجدالحرام)
۳- کافران مکه به دلیل بازداشتن اهل ایمان از ورود به مسجدالحرام، مستوجب عذاب (کشته شدن، اسیر گشتن و ... ) بودند. (و ما لهم ألا یعذبهم اللّه و هم یصدون عن المسجدالحرام) با توجه به آیه قبل که عذاب استیصال را براى مردم مکه با شرایط ذکر شده منتفى دانست، معلوم مى شود مراد از عذاب در این آیه به دلیل وقوع آن در بین آیات نبرد، شکست کافران و کشته و اسیر شدن آنان است.
۴- کفرپیشگان مکه به ناحق خویشتن را سرپرست مسجدالحرام مى پنداشته و غاصبانه بر آن تسلط داشتند. (و هم یصدون عن المسجدالحرام و ما کانوا أولیاؤه)
۵- سرپرستان مسجدالحرام در صورت بازداشتن اهل ایمان از ورود به آن، گنهکارند و از حق ولایت و سرپرستى محروم خواهند شد. (یصدون ... و ما کانوا أولیاؤه إن أولیاؤه إلا المتقون)
۶- ولایت و سرپرستى بر مسجدالحرام، تنها شایسته تقواپیشگان است. (و ما کانوا أولیاؤه إن أولیاؤه إلا المتقون)
۷- مسجدالحرام، عبادتگاهى پر ارج و با عظمت در پیشگاه خداوند (و ما لهم ألا یعذبهم اللّه و هم یصدون عن المسجدالحرام) استحقاق عذاب براى بازدارى از ورود به مسجدالحرام، حکایت از عظمت آن در پیشگاه خدا دارد.
۸- بازداشتن مؤمنان از ورود به مسجدالحرام، حاکى از نداشتن تقواست. (یصدون عن المسجدالحرام ... إن أولیاؤه إلا المتقون)
۹- ضرورت تعیین سرپرست براى رسیدگى به امور مسجدالحرام* (و ما کانوا أولیاؤه إن أولیاؤه إلا المتقون) لحن آیه حکایت از آن دارد که وجود سرپرست براى مسجدالحرام مفروض دانسته شده است ; تنها سخن درباره شایستگان این سِمَت مى باشد.
۱۰- اکثر کافران مکه ناآگاه به مستحق بودن عذاب الهى به سبب بازداشتن مؤمنان از مسجدالحرام (و ما لهم ألا یعذبهم اللّه و هم یصدون عن المسجدالحرام ... و لکن أکثرهم لایعلمون)
۱۱- اکثر کافران عصر بعثت، ناآگاه به ضرورت تقوا براى متولیان مسجدالحرام (إن أولیاؤه إلا المتقون و لکن أکثرهم لایعلمون) مفعول «لایعلمون» حقایقى است که آیه مورد بحث بدان پرداخته است ; از جمله ضرورت تقوا براى والیان مسجدالحرام و نیز استحقاق عذاب براى سدکنندگان مسجدالحرام بر روى مؤمنان.
روایات و احادیث
۱۲- عن أبى عبداللّه(ع) فى قول اللّه: «و هم یصدون عن المسجدالحرام و ما کانوا أولیائه» یعنى أولیاء البیت یعنى المشرکین ... .[۱] از امام صادق(ع) در توضیح آیه « ... و ما کانوا أولیائه»، روایت شده است: یعنى مشرکان سرپرست خانه خدا نیستند.
موضوعات مرتبط
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱
- اماکن مقدس:۷
- بی‌تقوایى: نشانه هاى بی‌تقوایى ۸
- تقوا: اهمیت تقوا ۶، ۱۱
- خدا: عذابهاى خدا ۲، ۱۰
- عذاب: موجبات عذاب ۲، ۳، ۱۰
- کافران: اکثریت کافران صدر اسلام ۱۱ ; جهل کافران ۱۱ ; کافران غاصب ۴ ; کافران و مسجدالحرام ۴
- کافران مکه:۱، ۳، ۴ اکثریت کافران مکه ۱، ۳، ۴ ۱۰
- گناه: موارد گناه ۲، ۵
- مؤمنان: و مسجدالحرام ۱، ۳، ۵، ۸
- متقین: مقامات متقین ۶
- مسجدالحرام: احکام مسجدالحرام ۶، ۹ ; اسارت مانعان مسجدالحرام ۳ ; اهمیت مسجدالحرام ۲، ۳، ۶، ۹ ; تولیت مسجدالحرام ۶، ۹ ; شرایط متولیان مسجدالحرام ۱۱ ; عبادتگاه مسجدالحرام ۷ ; عظمت مسجدالحرام ۷ ; غصب مسجدالحرام ۴ ; قتل مانعان مسجدالحرام ۳ ; متولیان مسجدالحرام ۵ ; ممانعت از مسجدالحرام ۱، ۲، ۳، ۵، ۸، ۱۰ ; ولایت بر مسجدالحرام ۶
- ولایت: سقوط ولایت ۵
منابع
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۲، ص ۵۵، ح ۴۶ ; نورالثقلین، ج ۲، ص ۱۵۳، ح ۹۰.
