النور ٤١
ترجمه
| النور ٤٠ | آیه ٤١ | النور ٤٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَلَمْ تَرَ»: مگر نمی‌بینی؟ مراد از دیدن در اینجا، مشاهده کردن با دیده بیرون یا بینش درون است (نگا: بقره / و و آل‌عمران / ، نساء / و و و و ). «مَنْ»: کسانی که. چیزهائی که. «صَآفَّاتٍ»: بال گسترندگان. بالها صاف نگاه دارندگان. حال است. «صَلاتَهُ وَ تَسْبِیحَهُ»: نماز و تسبیح خود. دعا و نیایش و تسبیح و تنزیه پدیدآورنده خود (نگا: رعد / و ، اسراء / ، حجّ / ، انبیاء / ). «الطَّیْرُ»: پرندگان. ذکر (الطَّیْرُ) بعد از (مَنْ) ذکر خاصّ بعد از عام است و اشاره به ویژگیهای شگرفی است که در خلقت پرندگان نهفته است. از آنجا که این آفریده‌ها برخلاف قانون جاذبه به هوا بلند می‌شوند و برِآسا به این سو و آن سو می‌دوند، و آگاهیهای دقیق و عجیبی از مسائل هواشناسی و وضع جغرافیائی زمین به هنگام مسافرت و مهاجرت از قاره‌ای به قاره‌ای و حتّی از قطبی به قطب دیگر زمین دارند، و از دستگاههای هدایت‌کننده مرموز و راهیاب در دل شبهای تار و برفراز خشکیها و آبهای بسیار برخوردارند، و به خاطر ویژگیهای دیگر، قرآن روی پرندگان تکیه فرموده است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۳۵ - ۴۶، سوره نور
- معنا و مفادى كه آيات : ((الله نور السموات و الارض ...)) متضمن آن است .
- معناى ((نور)) و توضيح مراد از اينكه فرمود: ((خدا نور آسمانها و زمين است )).
- خداوند براى همه موجودات ((معلوم )) است و همه او را مى شناسند.
- مقصود از نور خدا همان نور ايمان و معرفت است كه به مؤ منين اختصاص دارد.
- تمثيل نور خدا به نور چراغ (مثل نوره كمشكوة ...). براى بيان تابش نور ايمان و معرفت در قلوب مؤ منين .
- مراد از جمله ((نور على نور)) در آيه شريفه
- مؤ منينى كه داراى ايمان كامل هستند از نور خدا بهره مى گيرند.
- وصف حال كسانى كه هيچ گاه از ياد خداوند باز نمى مانند!
- اشاره به اينكه تسبيح خدا مقدمه حصول معرفت ، و حمد خدا بعد از حصول معرفت اوست جلّ و علا.
- وجه اين كه در (رجال لا تلهيهم تجارة و لا بيع ) الهاء تجارت و بيع هر دو نفى شده است.
- وجه مقابله بين ذكر خدا و اقامه نماز در آيه شريفه
- مقصود از اينكه درباره قيامت فرمود: ((تتقلب فيه القلوب و الابصار))
- توضيح فراز اولآيه پاداش مؤ منان ((ليجزيهم الله احسن ما عملوا)).
- توضيح فراز دوم آن ((و يزيدهم من فضله )).
- توضيح فراز سوم آيه پاداش مؤ منان (و الله يرزق ...).
- تشبيه اعمال غير مؤ منين به سرابى كه تشنه آن را آب مى پندارد و نكاتى كه اين تشبيه افاده مى كند.
- تشبيهى ديگر: اعمال كفار چون ظلمات متراكم و مضاعفى است كه دست خود را در آن نتوانند ديد.
- استدلال بر اينكه خدا نور آسمانها و زمين است در آيه : ((الم تر ان الله يسبح له من فىالسموات و الارض ...)).
- نكات و لطائفى در استدلال اين آيه وجود دارد ۱ وجه اختصاص تسبيح خدا به عقلا و مرغان هوا.
- از علم قطعى به رؤ يت ((الم تر)) تعبير شده است .
- وجه تعليم به حيوانات در آيه شريفه .
- وجه اختصاص تسبيح از ميان همه صفات كماليه خدا
- نور عمومى خدا و نور خصوصى او همچون رحمت او دو گونه است .
- ذكر مواردى از خلقت و تدبير خداوند براى بيان اينكه مبداء و مرجع امور مشيت خداى سبحان است
- بيان ديگرى بر انحصار بازگشت امور به مشيت خداوند
- بحث فلسفى (در بيان اينكه خداوند علت اينكه تامه همه موجودات است يخلق ما يشاء ...)
- رواياتى در ذيل آيه نور (الله نور السموات و الارض ...) و مفردات و جملات آن
- روايتى كه مى گويد آيه نور مثل اهل بيت عليهم السلام است و بيانى در ذيل آن
- بيت اميرالمؤ منين عليه السّلام مصداق اكمل ((فى بيوت اذن الله )) است
- چند روايت درباره : ((رجال لا تلهيهم تجارة و لا بيع ...))
نکات آیه
۱ - همه موجودات با شعور آسمان ها و زمین، تسبیح گوى خدا هستند. (ألم تر أنّ اللّه یسبّح له من فى السموت و الأرض) «من» براى موجودات داراى شعور به کار مى رود.
۲ - تسبیح خداوند به وسیله موجودات با شعور آسمان ها و زمین، قابل درک و فهم براى انسان است. (ألم تر أنّ اللّه یسبّح له من فى السموت و الأرض) برداشت یاد شده، از استفهام در «ألم تر» - که از نوع تقریرى است - استفاده مى شود; زیرا استفهام تقریرى در جایى به کار مى رود که مورد آن، براى مخاطب روشن و شناخته است.
۳ - تمامى موجودات با شعور آسمان ها و زمین، معترف به وجود خداوند و تنزیه گوى او از هر گونه نقص و ناروایى (ألم تر أنّ اللّه یسبّح له من فى السموت و الأرض)
۴ - وجود موجودات با شعور در آسمان ها (ألم تر أنّ اللّه یسبّح له من فى السموت و الأرض)
۵ - جهان آفرینش، داراى آسمان هاى متعدد است. (السموت)
۶ - تسبیح گویى همه موجودات عالم براى خداوند، جلوه اى از هدایت گرى او نسبت به آنها است. (اللّه نور السموت و الأرض ... یهدى اللّه لنوره من یشاء ... ألم تر أنّ اللّه یسبّح له من فى السموت و الأرض)
۷ - پرندگانى که بدون بال زدن پرواز مى کنند، تسبیح گوى خدا و معترف به مبرا بودن او از هر گونه نقص و عیب اند. (أنّ اللّه له من ... و الطیر صفّ-ت) «صافّات» حال براى «الطیر» مى باشد و «الطیر الصواف» به معناى پرندگان بال گشوده و بدون تحرک است (لسان العرب) و مقصود از آن، پرواز پرندگان در هوا بدون بال زدن است.
۸ - پرواز پرندگان بال گشاده و بدون بال زدن، از شگفتى هاى آفرینش است. (و الطیر صفّ-ت) برداشت یاد شده از تخصیص به ذکر یافتن پرندگانى که بدون بال زدن پرواز مى کنند از دیگر موجودات زنده، استفاده شده است.
۹ - همه موجودات عالم، آگاه و آشنا به نیایش خویش در برابر خداوند و تسبیح و تنزیه او (أنّ اللّه یسبّح له من ... و الطیر صفّ-ت کلّ قد علم صلاته و تسبیحه) «صلاة» در اصل به معناى دعا است و دعا به معناى نیایش و مسألت است.
۱۰ - همه موجودات عالم، آگاه به شایستگى خداوند براى نیایش و تسبیح (کلّ قد علم صلاته و تسبیحه)
۱۱ - آگاهى آدمیان از نیایش و تسبیح همه موجودات عالم براى خداوند، راهى براى هدایت آنان به سوى او است. (ألم تر أنّ اللّه یسبّح له من فى السموت و الأرض و الطیر صفّ-ت کلّ قد علم صلاته و تسبیحه) برداشت یاد شده، با توجه به این نکته است که آیه شریفه با بیان تسبیح موجودات براى خدا و آگاهى آنان از این عمل، در صدد هدایت انسان ها است.
۱۲ - همه موجودات عالم، از نوعى شعور و ادراک برخورداراند. (یسبّح له من فى السموت و الأرض و الطیر صفّ-ت کلّ قد علم صلاته و تسبیحه) نیایش و تسبیح موجودات جهان از جمله پرندگان براى خداوند، حاکى از وجود نوعى شعور و ادراک در آنها است.
۱۳ - خداوند، به چگونگى نیایش و تسبیح موجودات جهان براى او، آگاه است. (یسبّح له من فى السموت ... کلّ قد علم صلاته و تسبیحه) برداشت یاد شده، مبتنى بر این است که فاعل «علم» اللّه باشد. گفتنى است که جمله «و اللّه علیم بما یفعلون» مى تواند شاهد همین معنا باشد.
۱۴ - انتخاب ملموس ترین مثال، براى تبیین حقایق پیچیده و بلند آسمانى، شیوه بیانى قرآن کریم است. (ألم تر أنّ اللّه یسبّح له ... و الطیر صفّ-ت) برداشت یاد شده، با توجه به این نکته است که در آیه شریفه، پرندگان از حیث قابل دسترس بودن و نوع پرواز و اندامشان، مورد تمثیل قرار گرفته اند.
۱۵ - خداوند، فراخوان انسان ها به شناخت جهت گیرى همه موجودات جهان آفرینش (ألم تر أنّ اللّه یسبّح له من فى السموت و الأرض و الطیر صفّ-ت کلّ قد علم صلاته و تسبیحه)
۱۶ - تمامى حرکات و رفتار (نیایش، تسبیح و...) موجودات عالم، در قلمرو علم همه جانبه خداوند است. (و اللّه علیم بما یفعلون)
۱۷ - توجه و اعتقاد انسان ها به آگاهى همه جانبه خداوند از اعمال و رفتار تمامى موجودات، بر انگیزنده آنان به اطاعت و فرمانبرى از او (ألم تر أنّ اللّه یسبّح له من فى السموت ... و اللّه علیم بما یفعلون) یادآورى علم همه جانبه خداوند براى انسان ها در پایان آیه شریفه، مى تواند حاکى از برداشت یاد شده باشد.
موضوعات مرتبط
- آسمان: تعدد آسمان ها ۵; موجودات با شعور آسمان ها ۱، ۲، ۳، ۴
- آفرینش: شگفتیهاى آفرینش ۸
- اسماء و صفات: علیم ۱۶
- اطاعت: عوامل اطاعت از خدا ۱۷
- انگیزش: عوامل انگیزش ۱۷
- پرندگان: اقرار پرندگان ۷; شگفتى پرواز پرندگان ۸; کیفیت تسبیح پرندگان ۷
- تسبیح: خدا ۱، ۲، ۳، ۶، ۹، ۱۰، ۱۱
- جهان بینى: جهان بن و ایدئولوژى ۱۷
- حقایق: روش تبیین حقایق ۱۴
- خدا: تنزیه خدا ۷; دعوتهاى خدا ۱۵; علم خدا ۱۳; نشانه هاى هدایتگرى خدا ۶; وسعت علم خدا ۱۶
- ذکر: آثار ذکر علم خدا ۱۷
- عقیده: آثار عقیده به علم خدا ۱۷
- قرآن: روش بیانى قرآن ۱۴; فواید مثالهاى قرآن ۱۴
- موجودات: تسبیح موجودات ۱، ۶، ۹; خداشناسى موجودات ۳، ۱۰; دعاى موجودات ۹، ۱۱; دعوت به شناخت موجودات ۱۵; شعور موجودات ۱۲; فهم تسبیح موجودات ۲; کیفیت تسبیح موجودات ۱۳; کیفیت دعاى موجودات ۱۳;هدایت موجودات ۱۱
- هدایت: زمینه هدایت ۱۱
