الأنعام ١٦٥
ترجمه
| الأنعام ١٦٤ | آیه ١٦٥ | الأنعام ١٦٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«خَلآئِفَ»: جمع خلیفه، جانشینان. مراد جانشینان خدا در اجرای احکام و تنفیذ اراده او در امر آبادانی و اداره کره زمین است؛ و یا مراد این است که هر گروهی جانشین گروه دیگری در این زمین می‌گردد و امانتداری او در مواهب مادی و معنوی و اجرا قوانین دین الهی مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ إِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلاَئِکَةِ... (۵) فَإِنْ کَذَّبُوکَ فَقُلْ رَبُّکُمْ... (۲) قَالُوا أُوذِينَا مِنْ قَبْلِ أَنْ... (۴) وَ يَسْتَعْجِلُونَکَ بِالسَّيِّئَةِ... (۳) نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا... (۲) وَ أَنَ عَذَابِي هُوَ الْعَذَابُ... (۰) انْظُرْ کَيْفَ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ... (۳) أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا... (۳) أَ هُمْ يَقْسِمُونَ رَحْمَةَ رَبِّکَ... (۷) وَ لَوْ نَشَاءُ لَجَعَلْنَا مِنْکُمْ... (۳) أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا... (۳)
وَ إِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلاَئِکَةِ... (۴) وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِي... (۲)
تفسیر
نکات آیه
۱- استقرار انسانهاى هر عصر در زمین به جانشینى نسلهاى گذشته، در اختیار خدا و به دست اوست. (و هو الذى جعلکم خلئف الأرض) «خلائف» جمع خلیفه (جانشین) است. اگر مخاطبان آیه انسانهاى موجود در هر عصر باشند، مراد از جانشینى، جانشینى مردم هر عصر از مردم عصر پیشین خواهد بود. و اگر مخاطبان همه انسانها باشند، مقصود از جانشینى انسانها، جانشینى آنان از انسانهاى منقرض شده اى است که پیش از بنى آدم بوده اند. این احتمال نیز گفته شده که منظور جانشینى انسان از خداست.
۲- آمدن هر نسلى به جاى نسل پیشین، پرتوى از ربوبیت خدا بر انسانهاست. (و هو رب کل شىء ... و هو الذى جعلکم خلئف الأرض)
۳- خداوند در اعطاى نعمتهاى خویش برخى از مردم را بر برخى دیگر برترى بخشید. (برترى در مقام، ثروت و ...) (و رفع بعضکم فوق بعض درجت)
۴- برترى برخى از انسانها بر برخى دیگر و تفاوت آنان در برخوردار شدن از نعمتها، تدبیرى است از جانب خدا در راستاى ربوبیت او بر جوامع بشرى (و هو رب کل شىء ... رفع بعضکم فوق بعض درجت)
۵- آزمون انسانها از جانب خدا هدف از مستقر ساختن آنان در زمین و برترى دادن برخى از ایشان بر برخى دیگر (هو الذى جعلکم خلئف الأرض و رفع بعضکم فوق بعض درجت لیبلوکم) به نظر مى رسد «لیبلوکم علاوه بر این که متعلق به «رفع» است، متعلق به «جعلکم» نیز باشد.
۶- مزایاى هر فرد و امکانات دنیوى او، موهبتهایى است خدادادى. (فى ما ءاتیکم)
۷- امکانات و مزایاى هر انسان، وسیله آزمون او از جانب خداوند است. (لیبلوکم فى ما ءاتیکم)
۸- آزمون انسانها از جانب خدا در راستاى تربیت و رشد آنان است. (و هو رب کل شىء ... لیبلوکم فى ما ءاتیکم)
۹- عقوبتهاى الهى سریع و بدون تأخیر دامنگیر مستحقان کیفر مى شود. (إن ربک سریع العقاب)
۱۰- عقوبتهاى الهى در انتظار کسانى است که در آزمون الهى ناموفق باشند. (لیبلوکم فى ما ءاتیکم إن ربک سریع العقاب)
۱۱- خداوند غفور (آمرزنده گناهان) و رحیم (مهربان به بندگان) است. (لغفور رحیم)
۱۲- کسانى که در آزمونهاى الهى موفق باشند، از مغفرت الهى برخوردار و از رحمت او بهره مند خواهند شد. (لیبلوکم فى ما ءاتیکم ... إنه لغفور رحیم)
۱۳- آدمى در هر حال باید از عقوبتهاى الهى ترسان و به رحمت او امیدوار باشد. (إن ربک سریع العقاب و إنه لغفور رحیم)
موضوعات مرتبط
- آمرزش: عوامل آمرزش ۱۲; مشمولان آمرزش خدا ۱۲
- اسماء و صفات: رحیم ۱۱; غفور ۱۱
- اقتصاد: منشأ تفاوتهاى اقتصادى ۳، ۴
- امتحان: آثار شکست در امتحان ۱۰; آثار موفقیت در امتحان ۱۲; ابزار امتحان ۷; امتحان با امکانات دنیوى ۷; فلسفه امتحان ۵، ۸
- امکانات دنیوى: منشأ امکانات دنیوى ۶
- امیدوارى: به رحمت خدا ۱۳
- انسان: استقرار انسان ها در زمین ۱، ۵; امتحان انسان ها ۵; تفاوت رتبه‌هاى انسان ها ۳، ۴، ۵; جانشینى در انسان ها ۱، ۲
- تربیت: عوامل مؤثر در تربیت ۸
- ترس: از کیفرهاى خدا ۱۳; ترس و امیدوارى ۱۳
- خدا: اختیارات خدا ۱; امتحان خدا ۵، ۷، ۸، ۱۲; ربوبیت خدا ۴; سرعت کیفرهاى خدا ۹; عطایاى خدا ۳، ۶; کیفرهاى خدا ۱۰; مظاهر ربوبیت خدا ۲; مهربانى خدا ۱۱
- خلافت: در زمین ۱، ۲
- رحمت: مشمولان رحمت خدا ۱۲
- کیفر: مستحقان کیفر ۹، ۱۰
- گناه: آمرزش گناه ۱۱
