سبإ ٥٢
ترجمه
| سبإ ٥١ | آیه ٥٢ | سبإ ٥٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«بِهِ»: مرجع ضمیر (ه) حق در آیه است که مراد اسلام و قرآن است. «أَنّی»: چگونه؟ «التَّنَاوُشُ»: دسترسی پیدا کردن. فراچنگ آوردن. «مَکَانٍ بَعیدٍ»: مراد آخرت است که با جهان ما فاصله دوری دارد. یعنی بعد از خروج از دنیا، تازه کسی نمی‌تواند ایمانی به دست آورد که در پرتو آن رستگاری میسّر گردد (نگا: انعام / غافر / و ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۳۱ - ۵۴، سوره سباء
- گفتگو و مخاصمه ضعفاى با بزرگانشان ، در قيامت ، كه گمراهى خود را متوجهبزرگان خود كرده بزرگانشان نيز خود را تبرئه مى كنند.
- دروغگويى و پنهانكارى كفار در قيامت كه روز كشف اسرار است ، از باب ظهور ملكاترذيله و عادات بد نفسانى است
- وجه اينكه مترقين گفتند ما عذاب نمى شويم
- جواب به آنان با بيان اينكه كثرت مال و اولاد بدون ايمان وعمل صالح مانع از عذاب نيست
- سؤ ال خداوند از ملائكه (آهولاء اياكم كانوايعبدون ) و بيزارى جستن ملائكه از عبادتمشركين
- مقصود از اينكه مشركين به جن ايمان داشته آنها را عبادت مى كرده اند
- اصرار و پافشارى مشركين در پيروى هوى و مقاومت بدوندليل در برابر حق و موعظه پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) آنان را به قيام الله
- وصف حال مشركين در ساعت مرگ كه از سلطه خدا مفرى نداشته ، ايمان دير هنگامشان سودىبه حالشان نمى رساند
- بحث روايتى
- رواياتى درباره انفاق و صدقه دادن
- رواياتى در باره اينكه آيات ((و لوترى اذ فزعوا)) ناظر بر فرو رفتن لشكرسفيانى در زمين (در زمان ظهور حضرت مهدى ((عج )) ) مى باشد
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ قالُوا آمَنَّا بِهِ وَ أَنَّى لَهُمُ التَّناوُشُ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ «52»
(و در آن حال) گويند: به او ايمان آورديم و كجا اين دستيابى به ايمان از راه دور (كه توان بر انجام عمل صالحى ندارند) به سودشان خواهد بود.
نکته ها
در اين آيات تا آخر سوره، سيمايى از وضع دلخراش جان دادن مشركان ترسيم شده است.
كلمه‌ى «تناوش» از «نوش» به معناى گرفتن چيزى به آسانى است.
در تفاسير شيعه و سنّى رواياتى آمده است كه رسول اكرم صلى الله عليه و آله اين آيات را به خروج سفيانى به هنگام قيام حضرت مهدى عليه السلام تفسير كرده‌اند كه خداوند از نزديك‌ترين مكان، آنان را نابود مى‌كند.
مراد از «مَكانٍ قَرِيبٍ» دنيا و «مَكانٍ بَعِيدٍ» آخرت است.
جلد 7 - صفحه 465
پیام ها
1- جزع و فزع و استمداد مشركان، مشكلى از آنان حل نمى‌كند. «فَزِعُوا فَلا فَوْتَ» مشركان پناهگاهى ندارند.
2- هر كافرى در لحظه‌ى احساس خطر ايمان مى‌آورد ولى چه سود. (ايمان انتخابى ارزش دارد نه اضطرارى.) «أُخِذُوا مِنْ مَكانٍ قَرِيبٍ- قالُوا آمَنَّا»
3- مرگ هر جا كه آمد فوراً انسان را مى‌گيرد. «مَكانٍ قَرِيبٍ»
4- عقوبت مشركان از همين دنيا آغاز مى‌شود. «مَكانٍ قَرِيبٍ»
5- برگشت به دنيا و جبران گذشته‌ها راهى دور و ناممكن است. «مَكانٍ بَعِيدٍ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ قالُوا آمَنَّا بِهِ وَ أَنَّى لَهُمُ التَّناوُشُ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ (52)
وَ قالُوا آمَنَّا بِهِ: و گويند مشركان مكه با لشگر سفيانى به وقت مرگ يا در قيامت يا در زمان خسف: ايمان آورديم به پيغمبر و آنچه به آن خبر داده، يا در آن وقت اعتراف به وحدانيت خدا نمايند، وَ أَنَّى لَهُمُ التَّناوُشُ: و از كجا باشد ايشان را فرا گرفتن ايمان به آسانى، مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ: از موضعى دور كه آخرت است، زيرا محل تكليف ايشان دنيا است، پس ايمان آن روز فايده‌اى نخواهد داشت. يا بوقت مشاهده عذاب استيصال، چه در اين وقت ايمان آنها را قبول نكنند. اين به جهت مبالغه است، يعنى به هيچ‌وجه از مكان دور تناول ايمان نتوانند كرد چه جاى مكان قريب. اين تمثيل حال كفار است از نائل شدن ايشان در وقت مشاهده عذاب و انتفاع ايشان به حال كسى كه خواهد به دست تناول كند چيزى را كه در غايت بلندى باشد، همچنين وقتى كه عذاب را معاينه ببينند محال است ايشان را رسيدن به ايمان، زيرا قبول نشود و فايده ندهد ايشان را. حاصل آنكه چگونه ايمان فايده دهد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ لَوْ تَرى إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَكانٍ قَرِيبٍ (51) وَ قالُوا آمَنَّا بِهِ وَ أَنَّى لَهُمُ التَّناوُشُ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ (52) وَ قَدْ كَفَرُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ وَ يَقْذِفُونَ بِالْغَيْبِ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ (53) وَ حِيلَ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ ما يَشْتَهُونَ كَما فُعِلَ بِأَشْياعِهِمْ مِنْ قَبْلُ إِنَّهُمْ كانُوا فِي شَكٍّ مُرِيبٍ (54)
ترجمه
و اگر به بينى هنگاميكه ترسان شوند پس از دست نروند و گرفته شوند از مكانى نزديك
و گويند ايمان آورديم بآن و از كجا باشد برايشان نائل
جلد 4 صفحه 372
شدن از جاى دور
و بتحقيق كافر شدند بآن از پيش و مى‌افكنند بجاى پنهان از جاى دور
و جدائى افكنده شود ميانشان و ميان آنچه ميخواستند چنان كه بجا آورده شد بهمكارانشان پيش از اين همانا آنها بودند در شكى متزلزل كننده.
تفسير
خداوند متعال باز بنغمه ديگرى از كفّار تهديد فرموده كه خطاب بپيغمبر خود فرموده ميفرمايد و اگر به بينى تو وقتى را كه بفزع در آيند و هراسان شوند در وقت مرگ يا بعث براى حشر يا در جنگ بدر بر حسب اختلاف اقوال مفسّرين هر آينه ديده‌ئى امر عجيبى را پس هيچ يك از دست عزرائيل يا صور احضار اسرافيل يا شمشير اهل ايمان و امير ايشان نميتوانند فرار كنند و گرفته ميشوند از جاى نزديك كه بستر و بالين يا قبر و قالب مثال يا ميدان جنگ باشد يا بدست خدا كه بهمه بر هر تقدير نزديك است و در آنوقت گويند ايمان آورديم ما به پيغمبر يا قرآن و كجا و چگونه ممكن باشد تناول و وصول بنفع ايمان براى آنها از جاى دور كه عالم آخرت يا برزخ يا مشاهده عذاب باشد كه بيرون است از زمان تكليف و از انظار اهل اين عالم با آنكه قبلا كافر شدند بحق با مشاهده آيات آن و هر نسبت ناروائى را كه دلشان خواست از سحر و شعر و جنون و كذب و غيرها به پيغمبر و قرآن دادند با آنكه از باطن امر خبردار نبودند مانند كسيكه سنگى بنقطه ناپديدى از جاى دورى بيندازد كه البتّه بهدف نخواهد رسيد و در آنروز و آنهنگام حائل شود عذاب بين آنها و تمام مشتهيات و آمال و آرزوهاشان كه نه بدنيا برميگردند و نه ايمان آنها پذيرفته ميشود و نه از جهنّم نجات پيدا ميكنند و نه به بهشت ميروند چنانچه با اقوام سابقه كه انبياء را تكذيب نمودند همين معامله شد و بعذاب الهى گرفتار شدند چون آنها هم مانند اينها شكّاك و بد گمان به انبياء و اولياء بودند و در مسلك و مرام با هم شركت داشتند و باين مناسبت اطلاق اشياع بر آنها شده و توصيف شك بمريب ظاهرا براى تأكيد است مانند عجب عجيب و شعر شاعر و ظلّ ظليل و امثال اينها و محتمل است براى تقييد شك بموجب تزلزل و اتّهام و تشويش خاطر باشد در هر حال آنچه تاكنون ذكر شد بمقتضاى ظاهر آيات شريفه و اقوال مفسّرين بود ولى بمقتضاى روايات از
جلد 4 صفحه 373
صيحه آسمانى است و اخذ كفار از مكان قريب بدون فوت احدى خسف است كه از زير قدمهاى عساكر سفيانى در زمين بيداء كه بين مدينه و مكه است در وقت ظهور امام زمان واقع ميشود و ايمانشان بآنحضرت بعد از نزول امر قبول نميشود در ثواب الاعمال و مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه دو سوره حمد يعنى سوره سبا و فاطر را در يك شب بخواند خداوند او را حفظ و نگهدارى فرمايد و اگر در روز آنشب هم بخواند هيچ مكروهى در آنروز باو نرسد و خداوند از خير دنيا و آخرت بقدرى باو عطا ميفرمايد كه بر قلبش خطور نكرده و آرزويش را ننموده باشد و الحمد للّه رب العالمين و صلّى اللّه على محمد و آله الطاهرين.
جلد 4 صفحه 374
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ قالُوا آمَنّا بِهِ وَ أَنّي لَهُمُ التَّناوُشُ مِن مَكانٍ بَعِيدٍ (52)
و گفتند ايمان آورديم به
جلد 14 - صفحه 582
خداوند و پيغمبر و دين اسلام و از كجا مي‌توانند و دسترسي و طلب كنند از مكان بعيد يعني هيهات که بدست بياورند و بسيار دور است اينکه آمال و آرزو.
وَ قالُوا آمَنّا بِهِ ايماني که از روي الجاء و اضطراب باشد، نتيجه ندارد چنانچه ميفرمايد: وَ لَيسَت‌ِ التَّوبَةُ لِلَّذِين‌َ يَعمَلُون‌َ السَّيِّئات‌ِ حَتّي إِذا حَضَرَ أَحَدَهُم‌ُ المَوت‌ُ قال‌َ إِنِّي تُبت‌ُ الآن‌َ وَ لَا الَّذِين‌َ يَمُوتُون‌َ وَ هُم كُفّارٌ (نساء آيه 18) و هر چه بگويند رَب‌ِّ ارجِعُون‌ِ لَعَلِّي أَعمَل‌ُ صالِحاً فِيما تَرَكت‌ُ كَلّا إِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها (مؤمنون آيه 99).
وَ أَنّي لَهُمُ التَّناوُشُ تناوش جديت در تحصيل مطلوب است كجا مي‌توانند تحصيل كنند هيهات هيهات.
مِن مَكانٍ بَعِيدٍ يعني اينکه آرزو و اينکه تمنا بسيار بعيد است ديگر برگشتن ندارند و در توبه بسته شده.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱ - مشرکان، به هنگام نزول عذاب بر آنان، اظهار ایمان به خدا مى کنند. (و لو ترى إذ فزعوا ... و قالوا ءامنّا به)
۲ - اظهار ایمان مشرکان به پیامبر(ص)، با مشاهده نزول عذاب بر آنان (و لو ترى إذ فزعوا ... قالوا ءامنّا به) مرجع ضمیر «به»، به قرینه «ما بصاحبکم من جِنّة» در آیه ۴۶، مى تواند پیامبر(ص) باشد.
۳ - مشرکان، در قیامت و یا با مشاهده نزول عذاب، اظهار مى کنند که به قرآن ایمان دارند. (و لو ترى إذ فزعوا ... و قالوا ءامنّا به) مرجع ضمیر «به»، به قرینه آیات پیشین - که درباره قرآن بود - مى تواند قرآن باشد.
۴ - مشرکان، با تحقق حشر و بعث و مشاهده آن، به آن اظهار ایمان مى کنند. (و لو ترى إذ فزعوا ... قالوا ءامنّا به) در صورتى که زمان فزع مشرکان، حشر و قیامت باشد; مرجع ضمیر «به» مى تواند «بعث» (مستفاد از «إذ فزعوا») باشد.
۵ - ایمان مشرکان، پس از گرفتارى به عذاب سودى براى آنان ندارد. (و لو ترى إذ فزعوا ... قالوا ءامنّا به و أنّى لهم التناوش)
۶ - ایمان مشرکان در قیامت، سودى براى آنان ندارد. (و لو ترى إذ فزعوا ... و قالوا ءامنّا به و أنّى لهم التناوش) «تناوش» (از ریشه «نوش») به معناى تناول و رسیدن است; یعنى، آنان چگونه مى توانند به ایمان نایل آیند؟ و مراد از آن بى فایده بودن ایمان در غیر زمان و فرصت لازم خودش است.
۷ - ایمان آوردن مشرکان به هنگام مرگ، سودى ندارد. (إذ فزعوا... و قالوا ءامنّا به و أنّى لهم التناوش)
۸ - جایگاه ایمان آوردن، عالم دنیا است، نه آخرت. (و لو ترى إذ فزعوا ... و قالوا ءامنّا به و أنّى لهم التناوش)
۹ - ایمان، نجات بخش آدمى از گرفتارى هاى قیامت است. (و لو ترى إذ فزعوا فلافوت ... و قالوا ءامنّا به)
موضوعات مرتبط
- ایمان: آثار ایمان ۹; ایمان به خدا ۱; ایمان به قرآن ۳; ایمان به قیامت ۴; ایمان به محمد(ص) ۲; ایمان بى ثمر ۵، ۶، ۷; ایمان هنگام عذاب ۵; ایمان هنگام مرگ ۷; عوامل ایمان ۱، ۲، ۳; فرصت ایمان ۸
- دنیا: نقش دنیا ۸
- عذاب: آثار رؤیت عذاب ۱، ۲، ۳; عوامل نجات از عذاب اخروى ۹
- مشرکان: ایمان مشرکان ۵، ۶، ۷; حشر اخروى مشرکان ۴; مشرکان در قیامت ۶; مشرکان هنگام عذاب ۱، ۲، ۳
