سبإ ٥١

از الکتاب
کپی متن آیه
وَ لَوْ تَرَى‌ إِذْ فَزِعُوا فَلاَ فَوْتَ‌ وَ أُخِذُوا مِنْ‌ مَکَانٍ‌ قَرِيبٍ‌

ترجمه

اگر ببینی هنگامی که فریادشان بلند می‌شود امّا نمی‌توانند (از عذاب الهی) بگریزند، و آنها را از جای نزدیکی (که حتّی انتظارش را ندارند) می‌گیرند (از درماندگی آنها تعجّب خواهی کرد)!

ترتیل:
ترجمه:
سبإ ٥٠ آیه ٥١ سبإ ٥٢
سوره : سوره سبإ
نزول : ١١ بعثت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ١٢
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«وَ لَوْ تَری»: (نگا: سبأ / ). «فَزِعُوا»: به هراس افتادند. سراسیمه شدند. «لا فَوْتَ»: هیچ رهائی نیست. مراد از (فَوْتَ) گریز و مهلت است. یعنی اصلاً خدا بدیشان مهلت نمی‌دهد و راه گریزی هم ندارند. «مَکَانٍ قَرِیبٍ»: مراد این است که در اسرع وقت از نزدیکترین محلّ گرفتارشان می‌سازند. این آیه بیانگر حال آشفته کافران در آغاز هنگامه رستاخیز است (نگا: / - ). یا این که وضع نابسامان آنان به هنگام بلایای نابود کننده و عذاب استیصال در دنیا است (نگا: غافر / - ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

«شیخ طوسی» سعید بن مسیب یا سعید بن جبیر گوید: این آیه درباره لشکرى نازل شده که در بیابان شکست بخورند و از بین بروند و فقط یک نفر از آن میان باقى بماند و آنچه را که دیده است به دیگران خبر بدهد چنان که حذیفه از رسول خدا صلى الله علیه و آله نقل و روایت نموده است.[۱]

تفسیر


نکات آیه

۱ - فزع و ناراحتى مشرکان به هنگام برانگیخته شدن در قیامت (و لو ترى إذ فزعوا) مرجع ضمیر «فزعوا» به قرینه آیات قبل - که در آنها سخن از مشرکان بود - مشرکان است. در این که زمان فزع آنان چه وقتى است؟ احتمالات چندى (مثل دم مرگ، زمان حشر، عذاب دنیا، غزوه بدر و...) وجود دارد. برداشت یاد شده - به قرینه آیه ۵۴ همین سوره - بنابر احتمال دوم است.

۲ - هیچ یک از مشرکان، راه گریزى از پیشگاه خداوند نخواهند داشت. (فلافوت)

۳ - فزع و گرفتارى مشرکان در قیامت، مسلّم و قطعى است. (و لو ترى إذ فزعوا فلافوت و أُخذوا) یادآورى وضعیت مشرکان با فعل هاى ماضى «فزعوا» و «اُخذوا»، حکایت از قطعیّت ناراحتى و گرفتارى آنان دارد.

۴ - برانگیخته شدن مشرکان در قیامت، حادثه اى است شگفت آور. (و لو ترى إذ فزعوا فلافوت) جواب «لو» به قرینه «إذ فزعوا»، مى تواند چیزى محذوف مثل «أمراً هائلاً» و «أمراً عجیباً» باشد.

۵ - هنگامه مرگ مشرکان، هنگامه اى دیدنى و عجیب است. (و لو ترى إذ فزعوا) بر این احتمال که زمان فزع، زمان مرگ بوده و جواب «لو» چیز محذوفى مثل «لرأیت أمراً عجیباً» باشد، نکته یاد شده قابل استفاده است.

۶ - گرفته شدن و مؤاخذه مشرکان، دور از دسترس نیست و به آسانى انجام مى گیرد. (و أُخذوا من مکان قریب)

۷ - با نزول عذاب بر مشرکان، آنان هیچ راه گریزى نخواهند داشت و عذاب به سرعت آنها را فرا خواهد گرفت. (و لو ترى إذ فزعوا فلافوت و أُخذوا من مکان قریب) بنابراین که زمان فزع، هنگام نزول عذاب باشد و عبارت «اُخذوا من مکان قریب» کنایه از سرعت عذاب باشد، نکته یاد شده به دست مى آید.

۸ - دلدارى خداوند به پیامبر(ص)، با ذکر فرجام سخت و ناگوار مخالفان آن حضرت (و لو ترى إذ فزعوا فلافوت و أُخذوا من مکان قریب)

موضوعات مرتبط

  • عذاب: فرار از عذاب ۷
  • محمد(ص): دلدارى به محمد(ص) ۸; فرار از محضر محمد(ص) ۲; فرجام شوم دشمنان محمد(ص) ۸
  • مشرکان: حتمیت عذاب مشرکان ۷; حتمیت فزع اخروى مشرکان ۳; حشر اخروى مشرکان ۱; سرعت عذاب مشرکان ۷; سهولت مؤاخذه مشرکان ۶; شگفتى حشر اخروى مشرکان ۴; شگفتى مرگ مشرکان ۵; فزع اخروى مشرکان ۱; مشرکان در قیامت ۳

منابع

  1. مفسرین خاصه در این باره تعبیراتى نمایند برخى آن‌ها را دشمنان اسلام در جنگ بدر می‌دانند. آن هم بنا به روایت از ضحاک و سدى و بنا به روایت از ابوحمزه ثمالى که از امام سجاد علیه‌السلام و نیز از حسن بن حسن بن على نقل نماید. گوید که همان جیش بیداء است چنان که شیخ بزرگوار نیز در تفسیر خود بدان اشاره نموده است و نیز از حذیفة الیمان روایت شده که پیامبر فرمود: فتنه اى بین اهل مشرق و مغرب پدید آید و در این میان سفیانى بر آن‌ها خروج کند تا این که به دمشق فرود آید و دو لشگر را یکى به سوى مشرق و دیگرى را به زمین بابل به طرف بغداد گسیل دارد که بیش از سه هزار نفر را مى کشند و نیز باز بنا به روایت از اصحاب ما از طریق امامین امام باقر|باقر و امام صادق|صادق علیهم‌السلام مانند این واقعه را در احادیث مربوط به مهدى موعود امام قائم علیه‌السلام ذکر نموده اند. چنان که در تفاسیر على بن ابراهیم و محمد بن ابراهیم النعمانى و عیاشى و برهان آمده است.