آل عمران ١٨

از الکتاب
کپی متن آیه
شَهِدَ اللَّهُ‌ أَنَّهُ‌ لاَ إِلٰهَ‌ إِلاَّ هُوَ وَ الْمَلاَئِکَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ‌ قَائِماً بِالْقِسْطِ لاَ إِلٰهَ‌ إِلاَّ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَکِيمُ‌

ترجمه

خداوند، (با ایجادِ نظامِ واحدِ جهانِ هستی،) گواهی می‌دهد که معبودی جز او نیست؛ و فرشتگان و صاحبان دانش، (هر کدام به گونه‌ای بر این مطلب،) گواهی می‌دهند؛ در حالی که (خداوند در تمام عالم) قیام به عدالت دارد؛ معبودی جز او نیست، که هم توانا و هم حکیم است.

ترتیل:
ترجمه:
آل عمران ١٧ آیه ١٨ آل عمران ١٩
سوره : سوره آل عمران
نزول : ٣ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٢٠
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«قَآئِماً بِالْقِسْطِ»: در میان بندگانش دادگرانه رفتار می‌کند. (قَآئِماً) حال (هُوَ) است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

محل نزول:

اين آيه در همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل گرديده است. [۱]

شأن نزول:[۲]

از كلبى نقل نمايند كه دو نفر از احبار به شام آمدند و به مسجد رفته و رسول خدا صلى الله عليه و آله را ملاقات نمودند و وى را به همان صفتى يافتند كه در انجيل خوانده بودند و دانستند كه اين پيامبر همان پيامبر آخرالزمان است، لذا به رسول خدا گفتند: آيا تو محمدى؟ پيامبر فرمود: بلى، سپس گفتند: آيا تو احمدى؟ فرمود: آرى، سپس گفتند: تو را از شهادتى مى پرسيم اگر به ما جواب دادى به تو ایمان خواهيم آورد. فرمود: بپرسيد. گفتند: به ما خبر بده از بزرگترين شهادتى كه در كتاب خدا است. سپس جبرئيل فرود آمد و اين آيه را كه دال بر شهادت ذات خداوند به يكتائى است نازل نمود.[۳]

تفسیر


نکات آیه

۱ - گواهى خداوندِ برپادارنده قسط و عدل، بر اینکه معبودى جز او نیست. (شهد اللّه انّه لا اله الاّ هو ... قائماً بالقسط) «قائماً بالقسط»، حال است براى «اللّه».

۲ - نظام آفرینش، گواه یکتایى خداوند (شهد اللّه انّه لا اله الاّ هو) بنابراینکه گواهى خدا، گواهى فعلى نیز باشد، یعنى خداوند با فعل خود (نظام آفرینش)، گواهى بر یکتایى خویش مى دهد. و «قائماً بالقسط»، مؤید این احتمال است.

۳ - خدا، ملائکه و عالمان، گواهان توحید (شهد اللّه انّه لا اله الاّ هو و الملئکة و اولوا العلم)

۴ - خداوند یکتا، برپادارنده قسط و عدل (لا اله الاّ هو ... قائماً بالقسط)

۵ - عدل الهى در نظام تکوین و تشریع، مورد مشاهده فرشتگان و دانشمندان* (شهد اللّه ... و الملئکة و اولوا العلم قائماً بالقسط) «قائماً بالقسط» مى تواند متعلق شهادت باشد یعنى: عالمان و ملائکه علاوه بر شهادت به یگانگى خداوند، شهادت به عدالت او نیز مى دهند، گفتنى است تعمیم قسط به نظام تشریع از آیه بعد استفاده شده است.

۶ - دانشمند، در نگرش قرآنى، کسى است که با شهود نظام عادلانه هستى به وحدانیّت خداوند گواهى دهد. (شهد اللّه ... و اولوا العلم قائماً بالقسط) به نظر مى رسد «قائماً بالقسط» به منزله دلیلى براى وحدانیّت خداوند باشد.

۷ - حاکمیّت قسط و عدل بر نظام آفرینش (شهد اللّه ... قائماً بالقسط)

۸ - حاکمیّت قسط و عدل بر نظام تکوین، دلیل دانشمندان و ملائکه براى گواهى بر وحدانیّت خدا* (شهد ... الملئکة و اولوا العلم قائماً بالقسط) به نظر مى رسد «قائماً بالقسط» که حال براى «اللّه» است، اشاره به علّت گواهى ملائکه و اولوا العلم باشد. و بدین جهت، مؤخر آمده است.

۹ - عالمان راستین، با عمل و حرکت خویش، گواه بر توحید هستند. (شهد اللّه انّه لا اله الاّ هو ... و اولوا العلم قائماً بالقسط) بنابراینکه منظور از گواهى عالمان، گواهى عملى آنان باشد که عبارت است از موضعگیریها و چگونگى کردار آنان.

۱۰ - نقش علم، در فهم وحدانیّت خدا و اقرار به آن (شهد اللّه ... و اولوا العلم)

۱۱ - خداوند از هر گونه شریکى مبرّاست. (لا اله الاّ هو)

۱۲ - ارجمندى فرشتگان و دانشمندان، در پیشگاه خداوند (شهداللّه ... و الملئکة و اولوا العلم) از ذکر نام آنان به عنوان شاهدان وحدانیّت خویش در کنار نام خود، استفاده شده است.

۱۳ - اقتدار و حکمت الهى، اساس قسط و عدل اوست. (قائماً بالقسط لا اله الاّ هو العزیز الحکیم)

۱۴ - نظام عادلانه آفرینش، نشان وحدانیّت، اقتدار و حکمت الهى است. (قائماً بالقسط لا اله الاّ هو العزیز الحکیم) گویا جمله «لا اله الاّ هو ... »، بیان نتیجه اى است براى «قائماً بالقسط». یعنى نظام عادلانه دلالت مى کند بر توحید، عزّت، اقتدار و حکمت خداوند.

۱۵ - خداوند، عزیز و حکیم است. (هو العزیز الحکیم)

روایات و احادیث

۱۶ - انبیا و اوصیا، صاحبان علم و گواهان توحید (شهد اللّه انه لا اله الاّ هو و الملئکة و اولوا العلم قائماً بالقسط) امام باقر (ع): ... اما قوله «و اولوا العلم قائماً بالقسط» فان اولى العلم الانبیاء و الاوصیاء ... .[۴]

موضوعات مرتبط

  • آفرینش: نظام آفرینش ۵، ۶، ۷، ۱۴
  • اسماء و صفات: حکیم ۱۵ ; عزیز ۱۵
  • انبیا: گواهى انبیا ۱۶
  • اوصیا: گواهى اوصیا ۱۶
  • ایمان: زمینه ایمان ۱۰
  • توحید: ۲، ۳، ۵، ۶، ۸، ۱۰، ۱۴ توحید ذاتى ۱۱ ; توحید عبادى ۱ ; دلایل توحید ۱، ۳، ۶، ۸، ۱۴ ; گواهان توحید ۱، ۲، ۳، ۶، ۸، ۹، ۱۶
  • خدا: حکمت خدا ۱۳، ۱۴ ; عدل خدا ۱، ۴، ۵، ۷، ۸، ۱۳ ; قدرت خدا ۱۳، ۱۴ ; گواهى خدا ۱، ۳ ; محضر خدا ۱۲
  • عدالت: عدالت در تشریع ۵ ; عدالت در تکوین ۵، ۷، ۸ ; منشأ عدالت ۱۳
  • علم: علم و توحید ۱۰ ; رابطه علم و ایمان ۱۰
  • علما: ۶، ۹ علما و توحید ۳، ۵، ۶ ; گواهى علما ۸، ۹، ۱۶ ; مقام علما ۱۲
  • ملائکه: گواهى ملائکه ۳، ۸ ; مقام ملائکه ۱۲ ; ملائکه و توحید ۵
  • هدایت: عوامل هدایت ۱۰

منابع

  1. طبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌۲، ص ۶۹۳.
  2. محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شيخ طوسي و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص ۱۱..
  3. تفاسير كشف الاسرار و روض الجنان.
  4. تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۱۶۵، ح ۱۸ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۳۲۳، ح ۶۶.