غافر ٤٣
ترجمه
| غافر ٤٢ | آیه ٤٣ | غافر ٤٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لاجَرَمَ»: به ناچار. قطعاً (نگا: هود / ، نحل / و و . «دَعْوَةٌ»: فرا خواندن. مراد فرا خواندن مردمان برای پرستش در دنیا و دادگاهی در آخرت است. به عبارت دیگر، بتها نه فرستادگانی به سوی مردمان برای اطاعت از خود روانه کرده‌اند، و نه در آخرت می‌توانند مردمان را به دادگاهی خوانند (نگا: کهف / ، قصص / ، فاطر / ). لذا اله و معبودِ کسی نمی‌توانند باشند. امّا الله، هم در دنیا پیغمبرانی به سوی مردمان روانه فرموده است و ایشان را به پرستش خویش فرا خوانده است، و هم در آخرت مردمان را به دادگاه قیامت فرا می‌خواند و دادرسی می‌فرماید (نگا: اسراء / ، روم / ). دعاء. در این صورت مضاف محذوف است و تقدیر چنین است: لَیْسَ لَهُ إِسْتِجابَةُ دَعْوَة. (نگا: نمل / ، فاطر / ). «مَرَدَّ»: (نگا: رعد / ، روم / ، شوری / و ، مریم / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ مَنْ أَضَلُ مِمَّنْ يَدْعُو مِنْ... (۲)
إِنْ تَدْعُوهُمْ لاَ يَسْمَعُوا... (۲) وَ إِذَا حُشِرَ النَّاسُ کَانُوا لَهُمْ... (۰) ارْجِعِي إِلَى رَبِّکِ رَاضِيَةً... (۰)
تفسیر
- آيات ۲۱ - ۵۴ سوره مؤ من
- داستان ارسال موسى عليه السلام به سوى فرعون و گفتگوى فرعون درباره كشتن او
- موسى عليه السلام از شرّ هر متكبرّ بى ايمان به روز حساب به خدا پناه مى برد
- مؤ من آل فرعون ، فرعونيان را از قتل موسى عليه السلام نهى و نسبت به تصميم بر آنتوبيخ مى كند و بدانان هشدار مى دهد
- اشاره به وجه تسميه روز قيامت به يوم التناد
- مقصود از فرعون از اينكه به وزير خود گفت : يا هامان ابن لى صرحا ابلغ الاسباب ...
- بيان اركان دين حق و سبيل رشاد در سخنى كوتاه از مؤ منآل فرعون
- نفى شريك براى خداى سبحان با بيان اينكه شريك ادعايى فرعونيان براى خدا، نه دردنيا و نه درآخرت دعوتى ندارد
- اشاره به مقامات سه گانه عبوديت : توكل ، تفويض و تسليم
- نكاتى درباره كيفيت و مراحل تعذيب فرعونيان در عالم برزخ و قيامت
- محاجه ضعفاء آل فرعون با اقوياءشان درباره آتش جهنم و پاسخ آنها
- التماس دعاى دوزخيان از خزنه جهنم در خصوص تخفيف پاره اى از عذاب
- وجه اينكه خزنه جهنم در جواب التماس دعاى دوزخيان مى گويند: فادعوا و ما دعاءالكافرين الا فى ضلال
- رواياتى درباره ، تقيه ، تفويض امر به خدا، و اينكه فرعونيان هر صبح و شام برآتش عرضه مى شوند
نکات آیه
۱ - معبودهاى ادعایى مشرکان - نه در دنیا و نه در آخرت - هرگز براى انسان ها پیامى نداشته، آنان را به عبادت خویش فرا نخوانده اند. (لاجرم أنّما تدعوننى إلیه لیس له دعوة فى الدنیا و لا فى الأخرة) مقصود از «دعوت» معبودهاى ادعایى در آیه شریفه، دو چیز مى تواند باشد: ۱- داشتن پیام براى انسان ها و فراخواندن به عبادت خود; ۲- استجابت دعوت و یا دعاى مستجاب شده; یعنى، به تقدیر کلمه اى باشد مانند: «استجابة دعوة أو دعوة مستجابة». برداشت یادشده مبتنى بر معناى نخست است.
۲ - مؤمن آل فرعون قومش را از نقش نداشتن معبودهاى ادعایى در سعادت دنیوى و اخروى و نیز بى ثمر بودن عبادت آنها آگاه ساخت. (لاجرم أنّما تدعوننى إلیه لیس له دعوة فى الدنیا و لا فى الأخرة)
۳ - معبودهاى ادعایى مشرکان، در دنیاو آخرت از استجابت دعا و درخواست انسان ها ناتوان اند. (لاجرم أنّما تدعوننى إلیه لیس له دعوة فى الدنیا و لا فى الأخرة)
۴ - داشتن پیام هدایت آفرین و نجات بخش براى زندگى دنیایى و اخروى انسان ها، از ویژگى هاى خداى بر حق و شایسته پرستش (لاجرم أنّما تدعوننى إلیه لیس له دعوة فى الدنیا و لا فى الأخرة) از این که مؤمن آل فرعون در رد عقیده مشرکان، به این مطلب استدلال کرد که معبودهاى ادعایى شما، پیامى براى بشر ندارد; مى توان استفاده کرد که داشتن پیام، از خصوصیات معبود حقیقى و شایسته پریستش است.
۵ - بازگشت همه انسان ها، به سوى خدا است. (و أنّ مردّنا إلى اللّه)
۶ - اسراف گران و افراط کنندگان در گناه و حق ستیزى، اهل دوزخ اند. (و أنّ المسرفین هم أصحب النار) «اسراف» به معناى افراط است و مقصود از «مسرفین» در آیه شریفه، کسانى اند که در گناه و حق ستیزى افراط مى کنند.
۷ - فرعونیان در عصر موسى(ع)، مردمى اسراف گر و افراط کننده در گناه و حق ناپذیرى (و أنّ المسرفین هم أصحب النار) از مصداق هاى بارز «مسرفان»، در آیه شریفه، فرعونیان است.
۸ - فرعونیان، محکوم به دوزخ (و أنّ المسرفین هم أصحب النار)
۹ - اسراف و زیاده روى در گناه و حق ستیزى، موجب دوزخى شدن انسان ها است. (و أنّ المسرفین هم أصحب النار)
موضوعات مرتبط
- آل فرعون: تبلیغ مؤمن آل فرعون ۲
- اسراف: آثار اسراف ۹
- انسان: فرجام انسان ها ۵
- بازگشت به خدا: ۵
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۵
- جهنم: موجبات جهنم ۹
- جهنمیان: ۶، ۸
- حق: آثار حق ستیزى ۹; حق ستیزان در جهنم ۶
- دعا: منشأ اجابت دعا ۳
- سعادت: منشأ سعادت ۲
- عبادت: بى تأثیرى عبادت معبودان باطل ۲
- فرعونیان: اسراف فرعونیان ۷; حق ناپذیرى فرعونیان ۷; صفات فرعونیان ۷; فرعونیان در جهنم ۸; گناهکارى فرعونیان ۷
- گناه: آثار گناه ۹
- گناهکاران: گناهکاران در جهنم ۶
- مسرفان: مسرفان در جهنم ۶
- معبودان باطل: درخواست معبودان باطل ۱; عجز معبودان باطل ۳; نقش معبودان باطل ۱، ۲
- معبودراستین: نجات بخشى معبودراستین ۴; هدایتگرى معبودراستین ۴
- معبودیت: ملاک معبودیت ۴
