النساء ١٢٣
ترجمه
| النساء ١٢٢ | آیه ١٢٣ | النساء ١٢٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَمَانِیِّ»: جمع أُمْنِیَّة، آرزوها. از ماده (منی). (نگا: بقره / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
لاَ يُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ... (۲) وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ... (۳) وَ قَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ... (۰) وَ قَالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ... (۲) فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ... (۱) وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ... (۱)
بَلَى مَنْ کَسَبَ سَيِّئَةً وَ... (۱) ذٰلِکَ جَزَيْنَاهُمْ بِمَا کَفَرُوا وَ... (۱) وَ کُلَ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ... (۱) أَمْ لِلْإِنْسَانِ مَا تَمَنَّى (۱)
تفسیر
نکات آیه
۱- پندار باطل گروهى از اهل کتاب و برخى از مسلمانان در مورد نجات از جهنم و ورود به بهشت، به صرف انتساب به ادیان الهى (لیس بامانیکم و لا امانى أهل الکتب) مراد از اسم «لیس» با توجه به آیات گذشته، رهایى از جهنم و ورود به بهشت است یعنى لیس الجنة و المحیص عن النار ... .
۲- آرزوهاى پوچ انسانها چه مسلمان و چه اهل کتاب نقشى در پاداش و کیفرهاى الهى نخواهد داشت. (لیس بامانیکم و لا امانى أهل الکتب من یعمل سوءاً یجز به) «امانى»، جمع «امنیة»، به معناى آرزو و خیالهاى موهوم است.
۳- پندار رهایى از کیفر، به صرف انتساب به دین و آیین الهى، تلقینى شیطانى است. (یعدهم و یمنیّهم ... لیس بامانیکم و لا امانى أهل الکتب من یعمل سوءاً) با توجه به آیات گذشته (لامنّینّهم ... یعدهم و یمنّیهم )، مى توان نتیجه گرفت که پندار رهایى از کیفر اعمال بد، از همان خیالپردازیهاى موهومى است که شیطان براى فریب مردم به آنان تلقین مى کند.
۴- منزلت و جایگاه اخروى انسانها، در گرو اعمال ایشان است، نه ادّعاها و آرزوهاى خیالى آنان! (لیس بامانیکم و لا امانى أهل الکتب من یعمل سوءاً یجز به)
۵- عملکرد مردم، تعیین کننده کیفر و جزاى الهى است، نه صرف انتساب به مکتب و یا دینى خاص! (لیس بامانیکم و لا امانى أهل الکتب من یعمل سوءاً یجز به)
۶- نظام کیفر و جزاى الهى، دور از هرگونه تبعیض و بى عدالتى است. (من یعمل سوءاً یجز به)
۷- بیگانگى برخى مسلمانان صدر اسلام و اهل کتاب، با روح دیانت و مقررات الهى (لیس بامانیکم و لا امانى أهل الکتب من یعمل سوءاً یجز به)
۸- کافران، همچون مؤمنان، مکلف به فروع و در قبال آن مسؤول و معاقبند.* (من یعمل سوءاً یجز به) از مصادیق مورد نظر براى «من یعمل ...» اهل کتاب هستند. بنابراین اگر آنها مرتکب گناه شوند، همچون مسلمانان عقوبت خواهند شد و این معنا بیانگر مکلف بودن اهل کتاب بر احکام فرعى اسلام است.
۹- بدکاران، گرفتار کیفرِ کردار ناپسند خویش خواهند شد. (من یعمل سوءاً یجز به)
۱۰- برخى از مسلمانان و گروهى از اهل کتاب، به گزاف آرزومند معاف بودن از جزاى اعمال زشت خویش (لیس بامانیکم ... من یعمل سوءاً یجز به)
۱۱- ضرورت پرهیز از هرگونه تبعیض، در اجراى مقررات و قوانین جزایى (من یعمل سوءاً یجز به) جمله «من یعمل ...» داراى مضمونى عام و کلى است و شامل کیفرهاى دنیوى نیز مى شود.
۱۲- بدکاران و گناهکاران، محروم از هرگونه مدافع و یاور، براى گریز از کیفر الهى (و لایجد له من دون اللّه ولیاً و لانصیراً) «ولىّ» به کسى گفته مى شود که آدمى را سرپرستى کند و دفاع و حمایت او را بر عهده گیرد، ضمیر فاعلى در «لایجد» و نیز ضمیر «له» به «من یعمل» بر مى گردد.
۱۳- نجات آدمیان از عذاب و کیفر گناهانشان، تنها به دست خداوند و منوط به اراده اوست. (و لایجد له من دون اللّه ولیاً و لانصیراً)
۱۴- حرمت جلوگیرى از اعمال مجازاتهاى الهى، بر خطاکاران (و لایجد له من دون اللّه ولیاً و لانصیراً) چنانچه «یُجَز» شامل کیفرهاى دنیوى باشد، جمله «لایجد ... » چه نافیه باشد و عطف بر جمله «یجز به» و چه ناهیه باشد و جمله اى مستقل -، دلالت مى کند که نباید هیچ کس مانع کیفر دیدن خطاکاران شود.
روایات و احادیث
۱۵- بلاها و مشکلات دنیوى (مالى و جانى)، کفاره گناهان آدمى و از جمله عوامل نابود کننده اعمال زشت اوست. (لیس بامانیکم و لا امانى أهل الکتب من یعمل سوءاً یجزبه) رسول خدا (ص) درباره « من یعمل سوءاً یجز به» در آیه فوق فرمود: اما تبتلون فى اموالکم و انفسکم و ذراریکم؟ قالوا: بلى قال: هذا مما ... یمحو به السیئات.[۱]
موضوعات مرتبط
- آرزو: آثار آرزوى ناپسند ۲ ; ارزش آرزو ۴
- احکام:۱۴
- ارزش: ملاک ارزش ۴
- القائات: شیطانى ۳
- انسان: مقام اخروى انسان ۴
- اهل کتاب: آرزوى اهل کتاب ۱۰ ; دیندارى اهل کتاب ۷ ; عقیده اهل کتاب ۱
- بلا: فلسفه بلا ۱۵
- بهشت: ورود به بهشت ۱
- پاداش: ملاک پاداش ۵
- تبعیض: اجتناب از تبعیض ۱۱
- جهنّم: نجات از جهنّم ۱
- خدا: اختصاصات خدا ۱۳ ; اراده خدا ۱۳ ; پاداش خدا ۲، ۵، ۶ ; کیفرهاى خدا ۲، ۶
- سختى: اقسام سختى ۱۵ ; فلسفه سختى ۱۵
- عذاب: نجات از عذاب ۱۲، ۱۳
- عقیده: باطل ۱، ۳
- عمل: آثار عمل ۵ ; ارزش عمل ۴ ; کیفر عمل ناپسند ۱۵ ; کفر عمل ناپسند ۹
- کافران: تکلیف کافران ۸ ; مسؤولیت کافران ۸
- کیفر: تبعیض در کیفر ۱۱ ; عدالت در کیفر ۶، ۱۱ ; معافیت از کیفر ۱۰ ; ملاک کیفر ۵ ; نجات از کیفر ۳
- گناه: کفاره گناه ۱۵
- گناهکاران: کیفر گناهکاران ۹، ۱۴ ; محرومیّت گناهکاران ۱۲
- محرمات:۱۴
- مسلمانان: آرزوى مسلمانان ۱۰ ; عقیده مسلمانان ۱ ; مسلمانان صدر اسلام ۷
- مؤمنان: مسؤولیت مؤمنان ۸
- نظام جزایى:۲، ۵، ۶، ۱۱
منابع
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۲۷۷، ح ۲۷۸; نورالثقلین، ج ۱، ص ۵۵۳، ح ۵۷۶.
