هود ٧١
ترجمه
| هود ٧٠ | آیه ٧١ | هود ٧٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«ضَحِکَتْ»: خندید و مسرور گردید. شادمانی او از شنیدن (لا تَخَفْ إِنّا أُرْسِلْنا إِلی قَوْمِ لُوطٍ) بود.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَ... (۰) وَ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَ... (۰) وَ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَ... (۰) فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلاَمٍ حَلِيمٍ (۱) وَ بَشَّرْنَاهُ بِإِسْحَاقَ نَبِيّاً... (۱) فَأَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيفَةً قَالُوا... (۱)
وَ وَصَّى بِهَا إِبْرَاهِيمُ بَنِيهِ... (۰) أَمْ کُنْتُمْ شُهَدَاءَ إِذْ حَضَرَ... (۰) فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ وَ مَا... (۰)
تفسیر
- آيات ۷۶ - ۶۹، سوره هود
- بشارت به همسر ابراهيم (ع ) به تولد اسحاق
- معناى جمله : ((قالوا سلاما قال سلام )) كه سلام فرشتگان ماءمور عذاب قوم لوط (ع )به ابراهيم (ع ) و جواب او را حكايت مى كند
- بيان عدم منافات انتساب ترس به ابراهيم (ع )، با عصمت آن حضرت
- معناى ضحك همسر ابراهيم (ع ) (فضحكت ) و وجوهى كه درباره آن گفته شده است
- وجه تسميه ((يعقوب )). شگفت زده شدن همسر ابراهيم (ع ) از بشارت بچه دار شدن
- مجادله و گفتگوى ابراهيم (ع ) براى رفع عذاب از قوم لوط (ع )
- بيان علت مجادله ابراهيم (ع ) درباره قوم لوط با فرشتگان و پاسخ فرشتگان بهمجادله او
- بحث روايتى (رواياتى در تفسير آيات مربوط به فرشتگان وارد بر ابراهيم (ع )،بشرى و مجادله ابراهيم (ع )
- روايتى در شاءن نزول آيات مربوط به قصه بشرى و مجادله ابراهيم (ع ) و بيان ضعفآن
- اشاره به اينكه خصوصيات روحى نيز همچون خصوصيات جسمىقابل توارث است
- گفتارى پيرامون داستان بشرى و بررسى مفاد آيات مباركه اى كه در سور مختلفه دراين باره آمده است
- بشارت در هر چهار سوره مربوط به تولد اسحاق است نهاسمائيل اين بود نظريه جمعى از مفسرين و ليكن حق اين است كه آيات در همه اين چهارسوره يعنى سوره هود و حجر و عنكبوت و ذاريات ، متعرض يك قصه است و آن داستانبشارت دادن ملائكه به ابراهيم است به ولادت اسحاق و يعقوب ، نه ولادتاسماعيل .
- سبب و علت مجادله ابراهيم (ع ) با ملائكه
نکات آیه
۱- همسر ابراهیم (ساره) در مجلس فرشتگان پیام آورِ بشارت حضور داشت. (و لقد جاءت رسلنا إبرهیم بالبشرى ... وامرأته قائمة فضحکت)
۲- ابراهیم(ع) و فرشتگان حاضر در نزد او، همگى نشسته بودند و ساره ایستاده بود. (وامرأته قائمة)
۳- جواز حضور زنان در جلسه مردان و پذیرایى از ایشان (وامرأته قائمة فضحکت فبشّرنها) برخى برآنند که مراد از «قائمة» قیام براى پذیرایى از مهمانان است. برداشت فوق ناظر به این احتمال مى باشد. گفتنى است که به قرینه آیه بعد، نمى توان گفت جواز حضور زنان به طور مطلق - چه جوان باشند و چه کهنسال - از آیه استنباط مى شود اگرچه نفى آن نیز از آیه استفاده نمى گردد.
۴- همسر ابراهیم ، در پى اطلاع از مأموریت فرشتگان (هلاک سازى قوم لوط) شادان و خندان شد. (إنا أُرسلنا إلى قوم لوط. وامرأته قائمة فضحکت) برداشت فوق از تفریع جمله «ضحکت» به وسیله حرف «فاء» بر «إنا أُرسلنا...» در آیه قبل استفاده شده است; یعنى، آنچه مایه شادمانى همسر ابراهیم شد، این بود که دریافت قوم بزهکار لوط بر عذاب الهى گرفتار خواهند شد.
۵- احساس امنیت ساره پس از ترس و وحشت از فرشتگان ، مایه شادى و خرسندى وى گردید. (قالوا لاتخف إنا أُرسلنا إلى قوم لوط. وامرأته قائمة فضحکت) برداشت فوق، بر این اساس است که جمله «فضحکت» تفریع بر «لاتخف إنا اُرسلنا إلى قوم لوط» باشد.
۶- ساره همسر ابراهیم(ع) ، پس از آگاهى به ماهیت مهمانان ابراهیم(ع) و مأموریت ایشان (نابودسازى قوم لوط) حایض شد.* (وامرأته قائمة فضحکت) برداشت فوق، بر اساس این احتمال است که «ضحکت» از مصدر «ضَحک» (حایض شدن) باشد. مفسرانى که این معنا را یادآور شده اند تفریع «فبشرناها» را بر «ضحکت» مؤید آن دانسته اند.
۷- خداوند، همسر ابراهیم را به دارا شدن فرزند پسرى بشارت داد. (فبشّرنها بإسحق)
۸- خداوند، فرزند ابراهیم و همسرش ساره را - پیش از تولدش - اسحاق نامید.* (فبشّرنها بإسحق) ظاهر جمله «فبشرناها بإسحاق ... یعقوب» این است که فرشتگان، نام اسحاق و یعقوب را نیز در بشارت آورده باشند.
۹- خداوند، به ساره بشارت داد که اسحاق ، داراى فرزند پسرى خواهد شد. (فبشّرنها بإسحق و من ورآء إسحق یعقوب) کلمه «یعقوب» عطف بر «اسحاق» است و عبارت «من وراء إسحاق» توصیفى براى «یعقوب» مى باشد; یعنى: فبشرناها بیعقوب کائناً من وراء اسحاق.
۱۰- خداوند، پیش از تولد یعقوب، نام یعقوب را براى او برگزید و آن را به ابراهیم(ع) و همسرش اعلام کرد. (فبشّرنها بإسحق و من ورآء إسحق یعقوب)
۱۱- نوید تولد اسحاق و یعقوب به ابراهیم(ع) و همسرش ساره ، در جلسه پذیرایى ابراهیم از فرشتگان بیان شد. (فبشّرنها بإسحق و من ورآء إسحق یعقوب)
۱۲- زمان آگاهى ابراهیم(ع) به دارا شدن فرزند و نوه (اسحاق و یعقوب) اندکى پیش از به هلاکت رسیدن قوم لوط بود. (إنا أُرسلنا إلى قوم لوط. وامرأته قائمة فضحکت فبشّرنها بإسحق)
۱۳- ساره همسر ابراهیم(ع)، تا به دنیا آمدن نوه اش یعقوب، زنده بود. (فبشّرنها بإسحق و من ورآء إسحق یعقوب) بشارت دادن به همسر ابراهیم که از پسرت اسحاق فرزندى به نام یعقوب به دنیا خواهد آمد، این سؤال را به ذهن مى آورد که چرا به او بشارت داده نشد که مثلاً از یعقوب نیز فرزندى به نام یوسف به دنیا خواهد آمد؟ در پاسخ این پرسش مى توان گفت: یاد کردن از خصوص یعقوب اشاره به این معنا دارد که ساره او را درک مى کند و جمال او را خواهد دید; یعنى، تا آن زمان زنده است.
۱۴- فرشتگان، از عوامل و وسایط خداوند در تحقق خواستها و مشیتهاى او در عالم طبیعتند. (و لقد جاءت رسلنا إبرهیم بالبشرى... فبشّرنها) ظاهر آن است که فرشتگان به همسر ابراهیم خبر دادند که: وى داراى فرزند خواهد شد; ولى خداوند با جمله «فبشرناها» (ما به وى بشارت دادیم) آن را به خود نسبت مى دهد تا به این نکته اشاره کند که: اولاً، کار فرشتگان در حقیقت کار خداست و ثانیاً، خداوند از طریق عوامل و وسایط، مشیتهاى خویش را در جهان عملى مى سازد.
روایات و احادیث
۱۵- «عن أبى جعفر(ع) [فى قوله تعالى]: «وامرأته قائمة» قال: إنما عنى سارة قائمة ... «فضحکت» یعنى فعجبت من قولهم ...;[۱] از امام باقر(ع) درباره قول خداى تعالى: «وامرأته قائمة» روایت شده است: مقصود ساره همسر ابراهیم(ع) است که ایستاده بود ... و درباره «فضحکت» [روایت شده است]: یعنى ساره از سخن فرشتگان شگفت زده شد ...».
۱۶- «عن أبى عبدالله(ع) فى قول الله عزوجل: «فضحکت فبشّرناها باسحاق» قال: حاضت;[۲] از امام صادق(ع) درباره «فضحکت فبشّرناها بإسحاق» روایت شده است که فرمود: عادت زنانگى در ساره ظاهر شد».
موضوعات مرتبط
- ابراهیم(ع): بشارت به ابراهیم(ع) ۱۱; پسر ابراهیم(ع) ۸; قصه ابراهیم(ع) ۱، ۲، ۷، ۹، ۱۱، ۱۲، ۱۵; مهمانان ابراهیم(ع) ۲، ۶; همسر ابراهیم(ع) ۱، ۴، ۱۵
- اسحاق(ع): فرزند اسحاق(ع) ۱۰; نامگذارى اسحاق(ع) ۸
- بشارت: بشارت تولد اسحاق(ع) ۷; بشارت فرزند اسحاق(ع) ۹; زمان بشارت اسحاق(ع) ۱۲; زمان بشارت یعقوب (ع) ۱۲; مکان بشارت اسحاق(ع) ۱۱; مکان بشارت یعقوب(ع) ۱۱
- خدا: افعال خدا ۸، ۱۰; بشارتهاى خدا ۷، ۹، ۱۱; مجارى مشیت خدا ۱۴
- زن: احکام اجتماعى زن ۳; زن و مجلس مردان ۳
- ساره: بشارت به ساره ۷، ۹، ۱۱; پسر ساره ۷، ۸; تعجب ساره ۱۵; حیض ساره ۶، ۱۶; رفع ترس ساره ۵; ساره در مجلس ملائکه ۱، ۲; ساره و ملائکه ۵، ۶، ۱۵; ساره و هلاکت قوم لوط ۴; ساره هنگام تولد یعقوب(ع) ۱۳; عوامل سرور ساره ۴، ۵; مدت عمر ساره ۱۳; نوه ساره ۹
- قوم لوط: هلاکت قوم لوط ۱۲
- کارگزاران خدا: ۱۴
- ملائکه: نقش ملائکه ۱۴
- یعقوب(ع): نامگذارى یعقوب(ع) ۱۰
