التوبة ٨٨
ترجمه
| التوبة ٨٧ | آیه ٨٨ | التوبة ٨٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْخَیْرَاتُ»: انواع منافع. خوبیها و نیکیهای هر دو جهان.
تفسیر
- آيات ۹۶ - ۸۱، سوره توبه
- ادامه آيات مربوط به كسانى كه از رفتن به جنگ سرباز زدند و نكوهش و تهديد آنان به عذاب آخرت
- نهى از نمازگزاردن بر جنازه منافقين و ايستادن در كنار گور آنان
- بر خلاف منافقين ، مؤ منين به ماندن در خانه و شهر راضى نشدند بلكه بااموال و انفس خود به جهاد برخاستند
- نكته موجود در جمله : (( اعدّ الله لهم جنات ... )) و اينكه ورود به جنت براى مؤ منين مجاهد مشروط به باقى ماندن آنان به صفاى ايمان و اصلاحاعمال است
- مقايسه بين فقراء و تهيدستان كه آمادگى خود را براى جهاد اعلام نمودند، و دروغگويان منافق
- كسانى كه حكم وجوب جهاد از آنها برداشته شده و معذور مى باشند
- عذرخواهى منافقين از شما بعد از جنگ مسموع و مقبول نيست و نبايد از آنها راضى شويد
- روايتى در ذيل آيه شريفه : (( فرح المخلفون ... ))
- رواياتى در ذيل آيه اى كه از نمازگزاردن بر جنازه ميت منافق و حضور در كنار قبر او نهى مى كند (و لا تصل احد منهم )
- بيان ضعف و جعلى بودن رواياتى كه حاكى از نمازگزاردن پيامبر (ص ) بر جنازه عبدالله بن ابى و حضور او در كنار قبر او و... مى باشد
- چند روايت در مورد خوالف (كسانى كه با پيامبر به قصد تبوك نرفتند)
- چند روايت در مورد بكائين (چند نفرى كه به سبب نداشتن مركب براى حضور يافتن در جنگ بسيار گريستند)
نکات آیه
۱ - پیامبر (ص) و مؤمنان راستین، جهادگران با مال و جان خویش (على رغم ذلت پذیرى و جهادگریزى منافقان) (لکن الرسول و الذین ءامنوا معه جهدوا بأمولهم و أنفسهم)
۲ - پیشتازى پیامبر (ص) در جهاد با مال و جان (لکن الرسول ... جهدوا بأمولهم و أنفسهم)
۳ - لزوم پیشتازى رهبر جامعه اسلامى در پایبندى به ارزشها و عمل بر طبق آن (لکن الرسول و الذین ءامنوا معه)
۴ - سستى و تخلف منافقان از جهاد، در روحیه محکم و مصمم پیامبر (ص) و مؤمنان راستین تأثیرى نداشت. (رضوا ... لکن الرسول ... جهدوا)
۵ - جهاد پیامبر (ص) و مؤمنان راستین، نشأت یافته از درک صحیح و بینش عمیق آنان نسبت به ارزش جهاد (فهم لایفقهون. لکن الرسول و الذین ءامنوا معه جهدوا) با توجّه به فراز پیش (رضوا ... فهم لایفقهون) مقصود این است که منافقان چون نمى فهمند، از جهاد مى گریزند و لکن مؤمنان، به برکت درک عمیقى که دارند، به سوى عرصه هاى کارزار پیش مى تازند.
۶ - جنگ تبوک، از عوامل متمایز شدن صف مجاهدان و مؤمنان راستین از صف منافقان (رضوا بأن یکونوا مع الخوالف ... لکن الرسول ... جهدوا) «جاهدوا» (به صورت فعل ماضى) به عنوان گزارش از جنگى است که مسلمانان پشت سر گذاشته اند که مفسّران آن را جنگ تبوک دانسته اند و خداوند، پس از این جنگ است که چهره منافقان را افشا مى کند.
۷ - جهاد با مال و جان، لازمه ایمان راستین (لکن الرسول و الذین ءامنوا معه جهدوا بأمولهم و أنفسهم) برداشت فوق با توجّه به این است که خداوند، مؤمنان را بدان جهت که جهاد کرده اند تحسین کرده و منافقان را بدان جهت که از جهاد گریخته اند مورد سرزنش قرار داده است.
۸ - اهمیّت جهاد با مال، همانند جهاد با جان (جهدوا بأمولهم و أنفسهم)
۹ - مؤمنان راستین و مجاهد، برخوردار از همه خیرات دنیا و آخرت (و أولئک لهم الخیرت) کلمه «الخیرات» جمع محلى به «ال» و مفید استغراق است.
۱۰ - ایمان و جهاد، تضمین کننده همه خیرها و ارزشها براى انسان (ءامنوا معه جهدوا ... و أولئک لهم الخیرت)
۱۱ - دستیابى به خیرات و نعمتهاى الهى، نیازمند ایمان و عمل (ءامنوا معه جهدوا ... و أولئک لهم الخیرت)
۱۲ - رستگارى و کامیابى واقعى، تنها از آنِ پیامبر (ص) و مؤمنان راستین و مجاهد است. (و أولئک هم المفلحون)
۱۳ - محرومیت منافقان، از خیر و فلاح واقعى (رضوا بأن یکونوا ... لکن الرسول ... جهدوا ... و أولئک لهم الخیرت و أولئک هم المفلحون)
۱۴ - رستگارى و کامیابى واقعى در پرتو ایمان و جهاد است نه در سایه عافیت طلبى و ترک جهاد (رضوا بأن یکونوا مع الخوالف ... لکن الرسول ... جهدوا ... و أولئک هم المفلحون) «فلاح» به معناى دستیابى به کمال مطلوب است (مفردات راغب).
۱۵ - حوران بهشتى، از آنِ مؤمنان مجاهد و ایثارگر است. (و أولئک لهم الخیرت) منظور از «الخیرات» به قرینه آیه ۷۰ سوره الرحمن (فیهن خیرات حسان) مى تواند حوران بهشت باشد.
موضوعات مرتبط
- ایمان: آثار ایمان ۷، ۱۰، ۱۴; ایمان و عمل ۱۱
- بهشت: حوریان بهشت ۱۵; نعمتهاى بهشت ۱۵
- جهاد: آثار جهاد ۱۰، ۱۴; ارزش جهاد ۵; اهمیّت جهاد مالى ۸; زمینه جهاد ۷; زمینه جهاد مالى ۷
- خیر: تحصیل خیر ۱۱; زمینه خیر ۱۰; محرومان از خیر ۱۳
- رستگاران: ۱۲
- رستگارى: زمینه رستگارى ۱۴; محرومان از رستگارى ۱۳
- رهبران دینى: اهمیّت پیشگامى رهبران دینى ۳
- غزوه تبوک: آثار غزوه تبوک ۶; قصه غزوه تبوک ۶
- مؤمنان: بینش مؤمنان ۵; پاداش اخروى مؤمنان ۱۵; جهاد مالى مؤمنان ۱; جهاد مؤمنان ۱; خیر اخروى مؤمنان ۹; خیر دنیوى مؤمنان ۹; رستگارى مؤمنان ۱۲; روحیه قوى مؤمنان ۴; زمینه تشیخص مؤمنان صدر اسلام ۶; منشأ جهاد مؤمنان ۵
- مجاهدان: ۱ پاداش اخروى مجاهدان ۱۵; خیر اخروى مجاهدان ۹; خیر دنیوى مجاهدان ۹; رستگارى مجاهدان ۱۲
- محمّد(ص): بینش محمّد(ص) ۵; پیشگامى محمّد(ص) ۲; جهاد مالى محمّد(ص) ۱، ۲; جهاد محمّد(ص) ۱، ۲; رستگارى محمّد ۱۲; روحیه قوى محمّد(ص) ۴; منشأ جهاد محمّد(ص) ۵
- منافقان: تخلف منافقان از جهاد ۴; ذلت منافقان ۱; زمینه تشخیص منافقان صدر اسلام ۶; سستى منافقان ۴; محرومیت منافقان ۱۳
- نعمت: تحصیل نعمت ۱۱
