الأعراف ٣٨
ترجمه
| الأعراف ٣٧ | آیه ٣٨ | الأعراف ٣٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أدْخُلُوا فِی»: واژه (فی) در اینجا به معنی (مَعَ) است. یعنی. همراه با. «خَلَتْ»: رفته‌اند. گذشته‌اند. «أُخْتَهَا»: خواهرش. در اینجا مراد همجنس و همکیش است که اینان بر اثر آنان رفته‌اند و از ایشان تقلید نموده‌اند. «إدَّارَکُوا»: به هم رسیدند. با هم گرد آمدند. اصل این فعل (تَدارَکُوا) و از باب تفاعُل است. «أُخْرَاهُمْ»: پسینیان. مراد پیروان و تقلیدکنندگان است. «اُولاهُمْ»: پیشینیان. مراد پیشوایان و تقلیدشدگان است. «ضِعْفاً»: دو چندان. چند برابر.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِذْ تَبَرَّأَ الَّذِينَ اتُّبِعُوا... (۱) وَ قَالَ الَّذِينَ اتَّبَعُوا لَوْ... (۵) لِيَحْمِلُوا أَوْزَارَهُمْ کَامِلَةً... (۲) الَّذِينَ کَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ... (۱) وَ لَيَحْمِلُنَ أَثْقَالَهُمْ وَ... (۰) وَ قَالَ إِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ مِنْ... (۶) رَبَّنَا آتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ... (۶) وَ بَرَزُوا لِلَّهِ جَمِيعاً فَقَالَ... (۵) الَّذِينَ کَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ... (۲) وَ قَالَ إِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ مِنْ... (۳) وَ قَالَ الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا... (۳) هٰذَا فَوْجٌ مُقْتَحِمٌ مَعَکُمْ لاَ... (۱) قَالَ الَّذِينَ اسْتَکْبَرُوا إِنَّا... (۲) وَ قَالَ الَّذِينَ کَفَرُوا رَبَّنَا... (۵)
وَ لِکُلٍ دَرَجَاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ... (۲) يَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِي... (۵) وَ قَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا... (۵) يَقْدُمُ قَوْمَهُ يَوْمَ... (۱) ثُمَ لَنَنْزِعَنَ مِنْ کُلِ شِيعَةٍ... (۱) ثُمَ لَنَحْنُ أَعْلَمُ بِالَّذِينَ... (۱)
تفسیر
- آيات ۳۷ - ۵۴، سوره اعراف
- مراد از افترا بر خدا به كذب در آيه (( فمن اظلم ممن افترى ...(( شرك ورزيدن به خداو انكار توحيد است .
- مشاجره و گفتگوى دوزخيان با يكديگر
- جمله : (( لاتكلّف نفسا الّا وسعها(( مفيد رفع نگرانى از عدم قدرت بر انجام دادن جميعاعمال صالح است .
- معناى (( غل (( و اشاره به اينكه غل از بزرگترين ناملايمات است .
- توضيحى در مورد تعبير به اينكه مؤ منين بهشت را به ارث مى برند.
- وجه اختلاف تعبير در (( وعدنا ربنا(( و (( وعد ربكم (( در آيه شريفه
- اشاره به نفوذ حكم و امر انسان در قيامت
- معناى (( اعراف (( و مراد از آن در آيه شريفه
- رجال اعراف از طايفه جن يا ملك نيستند
- مراد از رجال اعراف ، مستضعفين نيستند
- اصحاب اعراف از جنس بشر هستند و خصوصياتى كه براى آنان ذكر شده با جمله : (( والامر يومئذ للّه (( منافات ندارد
- اشاره به اقوال متعددى كه درباره معناى اعراف و مراد از اصحاب اعراف گفته شده است .
- روايتى از آلوسى درباره مراد از رجال اعرافنقل كرده و صاحب المنار آن را بى اعتبار دانسته است .
- سخن ما با صاحب المنار كه با مقايسه مسائل قيامت با نظام جارى در دنيا روايت مذكور رامردود دانسته است .
- دو قول ديگر در معناى اعراف و بيان اصول اقوال در مسئله اعراف
- معناى اعراف در قرآن
- دلالت جمله : (( الذين اتّخذوا دينهم لهوا و لعبا(( بر اينكه انسان ناچار از تدين به ديناست .
- بحث روايتى (در ذيل آيات شريفه )
- روايتى از پيغمبر اكرم (ص ) درباره كيفيت مرگ مؤ من و كافر
- چند روايت ديگر درباره جهنم كافر و اهل دوزخ
- رواياتى در اين باره كه مراد از (( مؤ ذن (( در (( و اذّن مؤ ذن بينهم ...(( على (ع ) مىباشد
- مؤ ذن بودن على عليه السلام و اعلام حكم خداوند توسط او در آخرت ازفضائل آن حضرت به حساب مى آيد.
- رواياتى درباره اصحاب اعراف
- اشكال وارد بر رواياتى كه اصحاب اعراف را به كسانى كه داراى حسنات و سيئاتمساوى هستند تفسير مى كنند.
- چند روايت در مورد اينكه ائمه اهل بيت عليهم السلام اصحاب اعراف هستند.
نکات آیه
۱- خداوند در روز قیامت کافران را فرمان مى دهد تا در آتش درآیند و به جمع دوزخیان بپیوندند. (قال ادخلوا فى أمم ... فى النار)
۲- آتش دوزخ جایگاه اجتماع و به هم پیوستن جنیان و آدمیان کافر و مشرک است. (قال ادخلوا فى أمم قد خلت من قبلکم من الجن و الإنس فى النار)
۳- جنیان نیز همانند آدمیان، موظف به پیروى از رسولان الهى و مکلف به تکالیف دینى هستند. (قال ادخلوا ... من الجن و الإنس فى النار)
۴- جنیان نیز همانند آدمیان، در صورت تکذیب آیات الهى و گرایش به کفر و شرک، در معرض مجازاتهاى الهى هستند. (قال ادخلوا فى أمم قد خلت من قبلکم من الجن و الإنس فى النار)
۵- هر امتى پس از ورود به جهنم، امت هم مسلک خویش را لعنت مى کند و بر او نفرین مى فرستد. (کلما دخلت أمة لعنت أختها)
۶- همیاریهاى ضد دینى در دنیا، در پى دارنده دشمنى و کینه توزى در آخرت خواهد شد. (کلما دخلت أمة لعنت أختها)
۷- جهنمیان به صورت امتهایى مجزا از یکدیگر وارد دوزخ مى شوند. (کلما دخلت أمة لعنت أختها)
۸- ورود دوزخیان به جهنم، تدریجى و گروه گروه خواهد بود. (کلما دخلت أمة لعنت أختها)
۹- ورود رهبران اغواگر در دوزخ، قبل از پیروانشان (کلما دخلت أمة ... قالت أخریهم لأولیهم ربنا هؤلاء أضلونا) مراد از «أمت أخرى» به دلیل سخن آنان (ربنا هؤلاء أضلونا) گروه پیرو هستند. در نتیجه مراد از «اولى» سران شرک و کفر خواهد بود. و تعبیر از آن دو طایفه به «اولى» و «أخرى» مى تواند به لحاظ تقدیم و تأخیر آنان در ورود به جهنم باشد.
۱۰- جهنم، جایگاهى آکنده از جدال و ستیز دوزخیان با یکدیگر (کلما دخلت ... قالت أخریهم لأولیهم ربنا)
۱۱- دوزخیان پیرو پس از اجتماعشان در جهنم با سران کفر و شرک، علیه آنان اقامه دعوا خواهند کرد. (حتى إذا ادارکوا فیها جمیعا قالت أخریهم لأولیهم ربنا هؤلاء أضلونا) «حتى إذا ادارکوا ...» یعنى تا آنگاه که امتها بر یکدیگر ملحق و مجتمع گردند. «ادارکوا» در اصل تدارکوا بوده و پس از ساکن کردن تاء و ادغام آن در دال، همزه وصل به آن اضافه شده است.
۱۲- اغواگرى سران کفر و شرک و واداشتن دیگران به ضلالت، ادعاى دوزخیان پیرو علیه رهبران خویش در پیشگاه خداوند (قالت أخریهم لأولیهم ربنا هؤلاء أضلونا)
۱۳- دوزخیان پیرو، به دلیل اغواگرى سرانشان، از خداوند تقاضاى عذابى مضاعف براى آنان خواهند کرد. (ربنا هؤلاء أضلونا فاتهم عذابا ضعفا)
۱۴- امتهاى مشرک و گمراه به خاطر فراهم سازى زمینه هاى ضلالت براى نسلهاى بعد، در قیامت مورد لعن و نفرین آنان قرار مى گیرند. (لعنت أختها ... قالت أخریهم لأولیهم ربنا هؤلاء أضلونا) چنانچه مخاطب «ادخلوا» به قرینه آیه ۳۵ همه بنى آدم باشد، مراد از «أمم قد خلت ...» انسانها و جنیان مشرکى خواهد بود که پیش از نسل بنى آدم مى زیسته اند. و اگر مخاطب آن انسانهایى باشد که پس از نزول قرآن به وجود آمده و مى آیند، مقصود از «أمم» امتهاى مشرک و کافرى از نسل بنى آدم است که پس از امت مشرک پیشین به صحنه زندگى مى آیند. برداشت فوق مبتنى بر احتمال دوم است. گفتنى است که بر این فرض مراد از «امت أولى» نسل قبل و مراد از «امت أخرى» نسل بعدى مى باشد.
۱۵- کافران و مشرکان پیرو، همانند رهبرانشان، داراى عذابى مضاعف از آتش دوزخ (قال لکل ضعف)
۱۶- دعوت مردم به کفر و شرک، گناهى همسان با کفرپیشگى و شرکورزى (ربنا هؤلاء أضلونا فاتهم عذابا ضعفا من النار قال لکل ضعف)
۱۷- گناه پیروى از مکاتب انحرافى و تأیید رهبران آن، همطراز با گناه مکتب سازان و سران آن مکاتب (ربنا هؤلاء أضلونا ... قال لکل ضعف)
۱۸- سران کفر و شرک و پیروان آنان، بى خبر از مضاعف بودن عذاب یکدیگر (لکل ضعف و لکن لاتعلمون) مفعول «لاتعلمون» به قرینه «لکل ضعف»، ان لکل ضعفا است.
۱۹- سران شرک و کفر و پیروانشان، بى خبر از مضاعف بودن عذاب خویش (لکل ضعف و لکن لاتعلمون) برداشت فوق مبتنى بر این است که سران شرک نیز، همچون پیروان آنان، مخاطب «لاتعلمون» باشند.
۲۰- دوزخیان، از شدت عذاب یکدیگر بى خبرند. (لکل ضعف و لکن لاتعلمون)
۲۱- ربوبیت خداوند مورد پذیرش و اذعان دوزخیان قرار خواهد گرفت. (قالت ... ربنا)
روایات و احادیث
۲۲- عن أبى جعفر (ع) (فى حدیث طویل): ... «قالت أخریهم لأولیهم ربنا هؤلاء اضلونا ...» و قوله: «کلما دخلت امة لعنت أختها ...» برء بعضهم من بعض و لعن بعضهم بعضا یرید بعضهم ان یحج بعضا رجاء الفلج فیفلتوا من عظیم ما نزل بهم ... .[۱] از امام باقر (ع) روایت شده که پس از تلاوت آیه «قالت أخریهم ...» فرمود: گروهى از آنان (جهنمیان)، از گروه دیگر بیزارى جسته و به آنان نفرین مى کنند، شاید بر گروه دیگر در احتجاج پیروز شوند و از عذاب بزرگى که به آن گرفتار شده اند رهایى یابند ....
۲۳- فى المجمع: «قالت أخریهم لأولیهم ربنا هؤلاء أضلونا» ... قال الصادق (ع): یعنى ائمة الجور ... .[۲] از امام صادق (ع) درباره آیه «هؤلاء أضلونا» روایت شده است: مراد از «هؤلاء»، حاکمان ستمگر است.
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: کیفر تکذیب آیات خدا ۴
- امتها: در جهنم ۵، ۸; لعن بر امتهاى گمراه ۱۴; لعن بر امتهاى مشرک ۱۴
- انبیا: محدوده مسؤولیت انبیا ۳
- پیشینیان: لعن بر پیشینیان ۱۴
- جنیان: تکالیف جنیان ۳، ۴; کیفر جنیان کافر ۲، ۴; کیفر جنیان مشرک ۲، ۴; مسؤولیت جنیان ۳
- جهنم: آتش جهنم ۲، ۱۵; دادخواهى در جهنم ۱۱، ۱۲; کیفیت ورود به جهنم ۷، ۸، ۹; لعن در جهنم ۵; منازعه در جهنم ۱۰، ۱۱
- جهنمیان:۱، ۲، ۹، ۱۵ احتجاج جهنمیان ۱، ۲، ۹، ۱۵ ۲۲; ادعاى جهنمیان ۱، ۲، ۹، ۱۵ علیه رهبران ۱۲; تبرّى جهنمیان ۱، ۲، ۹، ۱۵ ۲۲; جهل جهنمیان ۱، ۲، ۹، ۱۵ ۲۰; درخواست جهنمیان ۱، ۲، ۹، ۱۵ ۱۳; دشمنى جهنمیان ۱، ۲، ۹، ۱۵ ۱۳; روابط جهنمیان ۱، ۲، ۹، ۱۵ ۱۰; عذاب جهنمیان ۱، ۲، ۹، ۱۵ ۲۰، ۲۲; عقیده جهنمیان ۱، ۲، ۹، ۱۵ ۲۱; گروههاى جهنمیان ۱، ۲، ۹، ۱۵ ۷، ۸; منازعه جهنمیان ۱، ۲، ۹، ۱۵ ۱۰
- خدا: اوامر خدا اخروى ۱; اوامر خدا در قیامت ۱
- دشمنى: موجبات دشمنى اخروى ۶
- دین: آثار مبارزه با دین ۶; تعاون بر ضد دین ۶
- دین سازان: گناه دین سازان ۱۷
- رهبران: اضلال رهبران ظالم ۲۳; اغواگرى رهبران شرک ۱۲; اغواگرى رهبران کفر ۱۲; جهل رهبران شرک ۱۸، ۱۹; جهل رهبران کفر ۱۸، ۱۹; حمایت از رهبران منحرف ۱۷; رهبران اغواگر در جهنم ۹; رهبران شرک در جهنم ۱۱; رهبران کفر در جهنم ۱۱; عذاب رهبران کفر ۱۵; عذاب رهبران مشرک ۱۵
- شرک: کیفر شرک ۴; گناه دعوت به شرک ۱۶; گناه شرک ۱۶
- عذاب: درخواست عذاب مضاعف ۱۳; عذاب مضاعف ۱۵، ۱۸، ۱۹; مراتب عذاب ۱۵، ۲۰
- عقیده: به ربوبیت خدا ۲۱
- قیامت: لعن در قیامت ۱۴
- کافران: جهل کافران پیرو ۱۹; عذاب کافران ۱۹; عذاب کافران پیرو ۱۵; فرجام کافران ۲; کافران پیرو در جهنم ۱۵; کافران در قیامت ۱; کیفر کافران ۲; ورود کافران به جهنم ۱
- کفر: کیفر کفر ۴; گناه دعوت کفر ۱۶; گناه کفر ۱۶
- کینه: موجبات کینه اخروى ۶
- گمراهى: آثار زمینه سازى گمراهى ۱۴
- مشرکان: جهل مشرکان پیرو ۱۸; عذاب مشرکان ۱۸، ۱۹; عذاب مشرکان پیرو ۱۵; کیفر مشرکان ۲
