الأعراف ١٧
ترجمه
الأعراف ١٦ | آیه ١٧ | الأعراف ١٨ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«أَیْمان»: جمع یَمین، طرف راست. «شَمَآئِل»: جمع شِمال، طرف چپ.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۰ - ۲۵، سوره اعراف
- معناى تمكين انسان در زمين در جمله : (( و لقد مكناكم فى الارض ))
- سجده ملائكه براى جميع بنى آدم و براى عالم بشريت بوده است .
- بيان اين كه خلقت آدم در حقيقت ، خلقت جميع بشر بوده است و اشاره بهاقوال ديگرى كه در توجيه نسبت دادن خلقت آدم به همگان گفته شده است .
- ابليس با ملائكه بوده و فرقى با آنان نداشته و او و همه فرشتگان در مقامى قرارداشتند كه آن مقام ماءمور به سجده شده است .
- بيان اينكه مراد از امتثال و تمرد در امر ملائكه به سجود براى آدم و تمرد ابليس ، امورتكوينى است .
- تكبر و خودخواهى سرچشمه تمامى گناهان است .
- ملاك برترى در تكوينيات بستگى دارد به بيشتر بودن عنايات الهى واستدلال ابليس به برترى آتش غلط بوده است .
- وجوب امتثال امر الهى از جهت اين است كه امر، امر او است و دائر مدار مصالح و جهات خيرنيست
- توضيح در مورد اينكه امر ملائكه به سجده امرى تكوينى بوده است .
- كبريا خاص خداى سبحان است و از غير او تكبر پسنديده نيست .
- درخواست مهلت از خدا توسط ابليس
- محاصره انسان توسط شيطان از چهار طرف !
- مراد از (( مخلصين (( و (( شاكرين (( كه شيطان نمى تواند ايشان را بفريبد و اشارهبه طريقه گمراه كردن شيطان
- مراد از جمله (( الّا اءن تكوناملكين (( در خطاب به آدم و هوا
- اشاره به اهمال و قصور مفسرين در بحث از شيطان و شناختن او
- چند مطلب كه بايد در بحث از مساءله شيطان و حقايق دينى و تكوينى مربوط به آن بيانشود
- ۲- مراتب مختلف موجودات مقتضاى الهى است .
- ۳- آيات مربوط به داستان سجده آدم تصويرى است از روابط بين نوع انسانى و نوعملائكه و ابليس
- بهشت قبل از هبوط بهشت برزخى بوده نه بهشت جاويدان !
- قلمرو اغوا و اضلال شيطان ، ادراك انسانى و ابزار كار او عواطف و احساسات بشرى است .
- نحوه تصرفات ابليس در ادراك انسان
- ولايت شيطان بر آدميان در ظلم و گناه و ولايت ملائكه بر آدميان در اطاعت و عبادت
- بعضى از لشكريان ابليس از جنس بشرند
- خلاصه بحث درباره شيطان و وسوسه اندازى او
- بحث عقلى و قرآنى (مناظره اى كه شارح اناجيلنقل كرده و در تورات ذكر شده كه بين ابليس و ملائكه واقع شده است )
- در آفريدن خلايق و مخصوصا كفارى كه نتيجه خلقتشان خلود در آتش است چه حكمتى است ؟
- تكليف بندگان براى خدا چه سودى دارد؟!
- چرا خداوند انسان را بدون اينكه مكلف نمايدكامل نساخت و چرا او را كامل نيافريد؟
- تكليف ابليس و ملائكه به سجده بر آدم براى چه بود و لعن و عقاب ابليس بعد ازنافرمانى چرا؟
- پاسخ به دو شبهه ديگر
- بيان و توضيح جمله : (( لايسئل عما يفعل و هم يسئلون (( از نظر فلسفه و برهان و وحى
- اشاره به ابحاث ممتدّ متكلمان اشاعره و معتزله دربارهافعال خدا
- تقسيم علوم و مدركات انسان به : علوم كاشف از خارج و علوم اعتبارى و ذهنى
- فرق بين اين دو قسم از علوم
- جميع احكام عقلى از فعل خداوند اتخاذ شده است
- اشكالاتى كه بر راءى اشاعره در احكام نظرىعقل وارد است
- جريان احكام عقلى عملى در افعال خداى تعالى
- عقل نظرى در تشخيصهاى خود درباره معارف مربوط به خدا مصيب است .
- عقل عملى : جستجوى مصالح و مفاسد و حسن و قبحافعال در احكام تشريعى
- آياتى كه جريان عقل نظرى و عقل عملى را در ناحيه پروردگار تاءييد مى كند
- بحث روايتى (رواياتى در مورد شيطان و تمرد تو از سجده بر آدم و وساوس وتصرفات او...)
- بهشت آدم از باغهاى دنيا بوده است
- رد اينكه ملائكه و شياطين به تغيير ذات خود قدرت داشته باشند و به صور مختلفه درآيند.
- دو دسته روايات مربوط به تصرفات ابليس و كيفيت تصرف او در شعور آدمى
- ماجراى شگفت انگيز گفتگوى حضرت يحيى با ابليس
- بررسى گفتگوى ابليس با پيامبران الهى
نکات آیه
۱- انسان از هر سو (مقابل، پشت سر، راست و چپ) مورد هجوم توطئه هاى ابلیس است. (ثم لأتینهم من بین أیدیهم و من خلفهم و عن أیمنهم و عن شمائلهم)
۲- ابلیس داراى شیوه ها و روشهاى مختلف در منحرف ساختن انسان (ثم لأتینهم من بین أیدیهم) برداشت فوق بر این اساس است که جهات یاد شده (مقابل و ...) کنایه از شیوه هاى مختلف باشد.
۳- ابلیس در تلاشى همه جانبه براى بازداشتن هر چه بیشتر انسان از شکرگزارى براى خدا (ثم لأتینهم من بین أیدیهم ... و لاتجد أکثرهم شکرین)
۴- ابلیس ناتوان از مسدود کردن تمامى راههاى نجات و سعادت آدمیان * (ثم لأتینهم ... و لاتجد أکثرهم شکرین) نام نبردن از تمامى جهات، همانند فوق و تحت، مى تواند اشاره به این باشد که ابلیس نمى تواند بر تمامى راههاى سعادت مسلط باشد و آنها را بر آدمیان سد کند.
۵- انسانها موظف به سپاسگزارى از خداوند هستند. (و لاتجد أکثرهم شکرین) تأکید فراوان ابلیس بر اغواگرى انسانها و سپس بیان ناسپاسى آنها به عنوان دستاورد تلاش خویش، بیانگر اهمیت ویژه سپاسگزارى در برابر خداوند است.
۶- ناسپاسى آدمیان در برابر خدا آرزوى ابلیس در اغواگریهاى خویش (ثم لأتینهم ... و لاتجد أکثرهم شکرین)
۷- بیشتر آدمیان، گرفتار دامها و تزویرهاى ابلیس و ناسپاس در برابر خداوند هستند. (و لاتجد أکثرهم شکرین)
۸- پیروى از ابلیس، ناسپاسى در برابر خداوند است. (ثم لأتینهم من بین أیدیهم ... و لاتجد أکثرهم شکرین)
۹- تنها گروهى از انسانها سپاسگزار خداوند بوده و از تزویر و فریب ابلیس رهایى مى یابند. (و لاتجد أکثرهم شکرین)
۱۰- ابلیس آگاه به نفوذ ناپذیرى برخى از آدمیان در برابر اغواگریهاى وى (ثم لأتینهم من بین أیدیهم ... و لاتجد أکثرهم شکرین)
۱۱- شکرگزاران، رهپویان صراط مستقیم الهى هستند. (لأقعدن لهم صرطک المستقیم ... لاتجد أکثرهم شکرین)
۱۲- و قال أبو جعفر (ع): «ثم لأتینهم من بین أیدیهم» معناه أهوّن علیهم أمر الآخرة «و من خلفهم» آمرهم بجمع الأموال و البخل بها عن الحقوق لتبقى لورثتهم «و عن أیمانهم» و أفسد علیهم أمر دینهم بتزیین الضلالة و تحسین الشبهة «و عن شمائلهم» بتحبیب اللذات إلیهم و تغلیب الشهوات على قلوبهم.(۱) از امام باقر (ع) روایت شده است: مراد از «ثم لأتینهم من بین أیدیهم» این است که امر آخرت را بر آنان ناچیز و سبک جلوه مى دهم و منظور از «و من خلفهم» این است که به آنان دستور مى دهم اموال را جمع کنند و از پرداخت حقوق آن، بخل و امتناع ورزند تا براى وارثان بجاى ماند، و مقصود از «و عن أیمانهم» این است که با آراستن گمراهى و نیکو جلوه دادن شبهه، دین آنان را تباه مى کنم. «و عن شمائلهم» یعنى با محبوب ساختن لذتها براى آنان و غلبه دادن تمایلات
۱- . تفسیر تبیان، ج ۴، ص ۳۶۵; نورالثقلین، ج ۲- ، ص ۱۱، ح ۳۳. نفسانى بر قلب هایشان (آنان را گمراه مى سازم).
موضوعات مرتبط
- ابلیس: آرزوى ابلیس ۶; اطاعت از ابلیس ۸; اغواگرى ابلیس ۶، ۱۱; اغواناپذیران از ابلیس ۹، ۱۰; توطئه ابلیس ۳; دامهاى ابلیس ۷; روش اغواگرى ابلیس ۲; ضعف ابلیس ۴; علم ابلیس ۱۰; فراگیرى توطئه ابلیس ۱; نجات از مکر ابلیس ۹
- اکثریت: آسیب پذیرى اکثریت ۷
- انسان: آسیب پذیرى انسان ۱; اغواپذیرى اکثریت انسان ها ۷; اقلیت انسان ها ۹، ۱۰; کفران اکثریت انسان ها ۷; کفران انسان ها ۶; مسؤولیت انسان ۵
- بخل: منشأ بخل ۱۱
- حیات: سبک شمردن حیات اخروى ۱۱
- دین: زمینه تباهى دین ۱۱
- سعادت: موانع سعادت ۴
- شاکران: قلّت شاکران ۹; مقامات شاکران ۱۱
- شکر: خدا ۵، ۹; موانع شکر ۳
- صراط مستقیم: سالکان صراط مستقیم ۱۱
- کفران: موارد کفران ۸
- گمراهى: تزیین گمراهى ۱۱; عوامل گمراهى ۱، ۲، ۱۱
- لذایذ: آثار لذایذ ۱۱
- هواپرستى: آثار هواپرستى ۱۱