ابراهيم ١٧
ترجمه
| ابراهيم ١٦ | آیه ١٧ | ابراهيم ١٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَتَجَرَّعُهُ»: با زحمت و رنج آن را جرعه‌جرعه می‌نوشد. «لا یَکادُ یُسِیغُهُ»: اصلاً گوارایش نمی‌یابد. «یَأْتِیهِ الْمَوْتُ»: مراد اسباب و موجبات مرگ است. «مِن وَرَآئِهِ»: گذشته از عذاب قبلی. در برابر او و بر سر راه وی.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ الَّذِينَ کَفَرُوا لَهُمْ نَارُ... (۴) لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحاً فِيمَا... (۱)
وَ لَهُمْ مَقَامِعُ مِنْ حَدِيدٍ (۰) إِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِي أَصْلِ... (۰) طَلْعُهَا کَأَنَّهُ رُءُوسُ... (۰) فَإِنَّهُمْ لَآکِلُونَ مِنْهَا... (۰) ثُمَ إِنَ لَهُمْ عَلَيْهَا لَشَوْباً... (۰) ثُمَ إِنَ مَرْجِعَهُمْ لَإِلَى... (۰) هٰذَا وَ إِنَ لِلطَّاغِينَ لَشَرَّ... (۰) جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَهَا فَبِئْسَ... (۰) هٰذَا فَلْيَذُوقُوهُ حَمِيمٌ وَ... (۰) وَ آخَرُ مِنْ شَکْلِهِ أَزْوَاجٌ (۰) إِنَ شَجَرَةَ الزَّقُّومِ (۰) طَعَامُ الْأَثِيمِ (۰) کَالْمُهْلِ يَغْلِي فِي الْبُطُونِ (۰) کَغَلْيِ الْحَمِيمِ (۰) خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلَى سَوَاءِ... (۰) ثُمَ صُبُّوا فَوْقَ رَأْسِهِ مِنْ... (۱) ذُقْ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزِيزُ... (۰) هٰذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِي يُکَذِّبُ... (۰) يَطُوفُونَ بَيْنَهَا وَ بَيْنَ... (۰) وَ أَصْحَابُ الشِّمَالِ مَا أَصْحَابُ... (۰) فِي سَمُومٍ وَ حَمِيمٍ (۰) وَ ظِلٍ مِنْ يَحْمُومٍ (۰) لاَ بَارِدٍ وَ لاَ کَرِيمٍ (۰) وَ قُلِ الْحَقُ مِنْ رَبِّکُمْ... (۰) مَنْ عَمِلَ صَالِحاً فَلِنَفْسِهِ وَ... (۰) إِنَ هٰذَا مَا کُنْتُمْ بِهِ... (۱)
تفسیر
- آيات ۱۸ - ۶،سوره ابراهيم
- نقل و برسى اقوالمفسرين درباره جمله ((و اذتاذن ))
- معناى اين كلام موسى (ع ) كه فرمود: اگر سما و تمامىاهل زمين كافر شويد خدا غنى و حميد است
- حكايت تكذيب انبياء توسط اقوام پيشين
- اقوال مفسرين در معناى آيه ((الم ياءتكم نبؤ الذين ...))
- اقوال گوناگون مفسرين در معناى آيه ((فردوا ايديهم فى افواههم ))
- معناى ((فطر)) و ((فاطر)) و اثبات توحيد ربوبى خداوند در اين آيه
- توضيح برهانى كه توحيد الوهيت و ربوبيت خدا را اثبات مى كند
- توضيح برهانى كه از جمله : ((يدعوكم ليغفرلكم ...)) براى اثبات نبوت عامهاستفاده مى شود
- معناى ((من )) در جمله : ((ليغفر لكم من ذنوبكم )) و وجوهى كه درباره آن گفته شدهاست
- گفتار زمخشرى درباره تبعيض در جمله ((من ذنوبكم ))
- توضيحى درباره معجزه در بيان جمله : ((فاءتوا بسلطان مبين ))
- پاسخ انبياء به ايراد كفار
- معناى جمله : ((و ما لنا ان لا نتوكل على الله ... و على الله فليتوكل المتوكلون )) در گفتگوى انبياء (ع ) با مكذبان
- توضيح معناى ((عود)) در تهديد كفاره خطاب به پيامبران (ع ) و مؤ منان : ((اولتعودنفى ملتنا))
- پاسخ خداوند در مقابل تهديد كافران مكذب : ((لنهلكن الظالمين و لنسكننكم الارض ...))
- (روايتى درباره شكر نعمت و چند روايت ديگر درذيل آيات گذشته )
- رواياتى درباره معناى ((صديد))
نکات آیه
۱- جبّاران منحرف، آب چرکین جهنّم را جرعه جرعه با کراهت تمام خواهند نوشید. (یسقى من ماء صدید. یتجرّعه و لایکاد یسیغه) «إساغة» به معناى ریختن شراب در حلق است. بنابراین مراد از «لایکاد یسیغه» این است که آنان نمى خواهند به چنین نوشیدنى نزدیک شوند.
۲- تشنگى شدید جبّاران منحرف در جهنّم به حدى است که على رغم کراهت و بى میلى شدید، از آب چرکین خواهند نوشید. (یسقى من ماء صدید . یتجرّعه و لایکاد یسیغه)
۳- کافران جبّار، دچار چنان عذابهاى مرگبارى در جهنّمند که هر کدام از آنها به تنهایى براى مرگشان کافى است. (و یأتیه الموت من کلّ مکان)
۴- جهنّم، جسمانى است و جهات مختلف دارد. (و یأتیه الموت من کلّ مکان)
۵- کافران جبّار گرفتار در جهنّم، با وجود ابتلا به انواع عذابهاى مرگبار، هیچ گاه نمى میرند و از عذاب رهایى نمى یابند. (یأتیه الموت من کلّ مکان و ما هو بمیت)
۶- اهل جهنّم دچار مرگ و میر نمى شوند. (یأتیه الموت من کلّ مکان و ما هو بمیت) اگرچه مورد آیه کافران جبّار است، اما با توجه به آیات دیگر، که عذاب جهنّم و جهنّمیان را جاودانى مى داند، مى توان حکم آیه را عام و شامل گرفت.
۷- براى کافران جبّار، در جهنّم، فراتر از نوشیدن اجبارى آب چرکین و عذابهاى مختلف مرگبار، عذابى خشن و غیرقابل تصور نیز وجود دارد. (و من ورائه عذاب غلیظ) مرجع ضمیر «ورائه» احتمال دارد «عذاب» باشد که از عبارت قبلى به دست مى آید. در این صورت، با توجه به مفهوم بودن و سخت بودن عذابهاى یاد شده، «عذاب غلیظ» باید عذابى بسیار سخت و غیر قابل تصور باشد.
۸- عذابهاى جهنّم داراى تنوع و مراتب است. (یسقى من ماء صدید ... یأتیه الموت من کلّ مکان ... و من ورائه عذاب غلیظ)
۹- کافران جبّار، مردمى بدفرجام در دنیا و آخرتند. (و خاب کلّ جبّار عنید . من ورائه جهنّم و یسقى من ماء صدید ... من ورائه عذاب غلیظ)
روایات و احادیث
۱۰- «عن النبى(ص) فى قوله: «و یسقى من ماء صدید» قال: یقرّب إلیه فیکرهه فإذا أدنى منه شوى وجهه و وقعت فروة رأسه فإذا شرب قطع أمعاؤه حتى یخرج من دبره;[۱] از رسول خدا(ص) درباره سخن خدا «و یسقى من ماء صدید» روایت شده است که فرمود: [ماء صدید نوشیدنى اى است] که جهنّمى وقتى به آن نزدیک مى شود، سخت ناراحت مى گردد. پس وقتى نزدیک تر مى شود، صورت او را برشته و پوست از سر او کنده مى شود و آن گاه که آن را نوشید، امعا و احشاى او متلاشى و از مقعد او خارج مى شود».
موضوعات مرتبط
- جهنّم: آشامیدنیهاى جهنّم ۱، ۲، ۷، ۱۰; اقسام عذابهاى جهنّم ۷; تداوم عذاب در جهنّم ۵; تنوع عذابهاى جهنّم ۸; جاودانان در جهنّم ۵; جسمانى بودن جهنّم ۴; چرکابه جهنّم ۱، ۲، ۷، ۱۰; شدت عذابهاى جهنّم ۷; صفات جهنّم ۴; مراتب عذابهاى جهنّم ۸
- جهنّمیان: تشنگى جهنّمیان ۲; جاودانگى جهنّمیان ۶; جهنّمیان و مرگ ۶; کیفیت آشامیدن جهنّمیان ۱
- ظالمان: شدت عذاب ظالمان ۳; ظالمان در جهنّم ۱، ۲، ۵، ۷; فرجام اخروى ظالمان ۹; فرجام شوم ظالمان ۹
- عذاب: مراتب عذاب ۳
- کافران: شدت عذاب کافران ۳; عذاب کافران ظالم ۷; فرجام اخروى کافران ۹; فرجام شوم کافران ۹; کافران در جهنّم ۵، ۷
- منحرفان: منحرفان در جهنّم ۱، ۲
منابع
- ↑ مجمع البیان، ج ۶، ص ۴۷۴; نورالثقلین، ج ۲، ص ۵۳۲، ح ۴۰ و ۴۲.
