الأنعام ١٢٨

وَ يَوْمَ‌ يَحْشُرُهُمْ‌ جَمِيعاً يَا مَعْشَرَ الْجِنِ‌ قَدِ اسْتَکْثَرْتُمْ‌ مِنَ‌ الْإِنْسِ‌ وَ قَالَ‌ أَوْلِيَاؤُهُمْ‌ مِنَ‌ الْإِنْسِ‌ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ‌ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ‌ وَ بَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِي‌ أَجَّلْتَ‌ لَنَا قَالَ‌ النَّارُ مَثْوَاکُمْ‌ خَالِدِينَ‌ فِيهَا إِلاَّ مَا شَاءَ اللَّهُ‌ إِنَ‌ رَبَّکَ‌ حَکِيمٌ‌ عَلِيمٌ‌

ترجمه

در آن روز که (خدا) همه آنها را جمع و محشور میسازد، (می‌گوید:) ای جمعیّت شیاطین و جن! ّ شما افراد زیادی از انسانها را گمراه ساختید! دوستان و پیروان آنها از میان انسانها می‌گویند: «پروردگارا! هر یک از ما دو گروه [= پیشوایان و پیروان‌گمراه‌] از دیگری استفاده کردیم؛ (ما به لذّات هوس آلود و زودگذر رسیدیم؛ و آنها بر ما حکومت کردند؛) و به اجلی که برای ما مقرّر داشته بودی رسیدیم.» (خداوند) می‌گوید: «آتش جایگاه شماست؛ جاودانه در آن خواهید ماند، مگر آنچه خدا بخواهد» پروردگار تو حکیم و داناست.

و روزى كه همه آنها را گرد مى‌آورد [و مى‌گويد]: اى گروه جنّيان! از آدميان، پيروان زيادى فراهم آورديد، و هواخواهان آنان از آدميان گويند: پروردگارا! برخى از ما از ديگرى بهره گرفت، و به اجلى كه براى ما مقرر كرده بودى رسيديم. [خدا] فرمايد: جايگاه شما آت

و [ياد كن‌] روزى را كه همه آنان را گرد مى‌آورد [و مى‌فرمايد:] «اى گروه جنيان، از آدميان [پيروان‌] فراوان يافتيد.» و هواخواهان آنها از [نوع‌] انسان مى‌گويند: «پروردگارا، برخى از ما از برخى ديگر بهره بردارى كرد، و به پايانى كه براى ما معين كردى رسيديم.» [خدا] مى‌فرمايد: «جايگاه شما آتش است؛ در آن ماندگار خواهيد بود، مگر آنچه را خدا بخواهد [كه خود تخفيف دهد]؛ آرى، پروردگار تو حكيم داناست.»

و (یاد آر) روزی که همه آنها را محشور می‌کند (و به شیاطین خطاب کند که) ای گروه جن، شما بسیاری از انسانها را پیرو خود ساختید. در آن حال دوستداران شیاطین از جنس بشر گویند: پروردگارا، ما بعضی از (اضلال) بعضی دیگر بهره‌مند گردیده و به اجلی که معین نموده‌ای رسیدیم. خدا گوید: آتش منزلگاه شماست و همیشه در آن خواهید بود مگر آنچه خدا بخواهد (که برخی را بیرون آورد)، که پروردگار تو درست کردار و داناست.

و [یاد کنید] روزی که همه جن و انس را جمع می کنیم [و به طایفه جن می گوییم:] ای گروه جن! شما [با وسوسه و اغواگریِ خود] در بسیاری از انسان ها میل و رغبت کردید [تا آنان را گمراه کنید] و دوستانشان از میان انسان ها می گویند: پروردگارا! هر یک از ما دو گروه [پیشوایان و پیروان] از دیگری بهره برداری کردیم [ما پیروان به بهره های نامشروع رسیدیم، و پیشوایان از منحرف کردن ما بهره ناروا بردند] تا به آن مدت از عمری که برای ما مقرّر کرده بودی، رسیدیم. [خدا] می گوید: آتش، جایگاه شماست، در آن جاودانه اید، مگر آنکه خدا نجات شما را بخواهد؛ یقیناً پروردگارت حکیم و داناست.

و روزى كه همگان را گرد آورد و گويد: اى گروه جنيان، شما بسيارى از آدميان را پيرو خويش ساختيد. يارانشان از ميان آدميان گويند: اى پروردگار ما، ما از يكديگر بهره‌مند مى‌شديم و به پايان زمانى كه براى زيستن ما قرار داده بودى رسيديم. گويد: جايگاه شما آتش است، جاودانه در آنجا خواهيد بود، مگر آنچه خدا بخواهد. هرآينه پروردگار تو حكيم و داناست.

و روزی که همه آنان را [در محشر] گرد آورد [و فرماید] ای گروه جن به راستی که بسیاری از انسانها را از راه به در بردید، و دوستان آنان از میان انسانها پاسخ دهند که پروردگارا ما از همدیگر بهره‌مند شدیم، و به اجلی که برای ما مقرر داشته بودی، رسیدیم، فرماید آتش دوزخ جایگاه شماست که جاودانه در آنید، مگر آنچه خدا بخواهد که پروردگارت فرزانه داناست‌

و روزى كه همه آنان را برانگيزد و فراهم آرد [گويد:] اى گروه پريان، شما از آدميان بسيارى را پيرو خود گرفتيد و دوستانشان از آدميان گويند: پروردگارا، برخى از ما از برخى ديگر برخوردار شدند و به سرآمدى كه براى ما نهادى رسيديم [خداى‌] گويد: جايگاه شما آتش دوزخ است كه جاودانه در آن باشيد مگر آنچه خدا خواهد همانا پروردگار تو درست‌كردار و داناست.

(به یاد بیاور آن) روزی را که در آن همه‌ی آنان را در کنار هم گرد می‌آوریم (و خطاب به گناهکاران می‌گوئیم:) ای گروه جنّیان! شما افراد فراوانی از انسانها را گمراه ساختید. (بدین هنگام با افسوس و دریغ) پیروان ایشان از میان انسانها (فریاد برمی‌آورند و) می‌گویند: پروردگارا! برخی از ما از برخی دیگر سود بردیم. (جنّیان با وسوسه‌ی شیطانی بر ما ریاست کردند و از ما بهره گرفتند، و ما انسانها به وسوسه‌ی ایشان دچار شهوات و لذّات زودگذر شدیم، تا آن گاه که مدّت معلوم زندگی را سپری کردیم) و به مرگی گرفتار آمدیم که برای ما معیّن و مقدّر فرموده بودی. (هم‌اینک با کوله‌بار کفر و ضلال در پیشگاه ذوالجلال ایستاده‌ایم. وای بر ما! خداوند بدیشان) می‌گوید: آتش (دوزخ) جایگاه شما است و همیشه در آن ماندگارید مگر مدّت زمانی که خدا بخواهد. بیگمان پروردگار تو حکیم (است و کارهایش از روی حکمت انجام می‌گیرد و) آگاه است (و می‌داند چه کسانی را از دست دوزخ رها کند).

و روزی که همه‌ی آنان را گرد می‌آورد (فرماید:) «ای گروه جنّیان، از آدمیان (پیروان) فراوان سویتان کشاندید.» و سرپرستان انسانیشان گفتند: «پروردگارمان! برخی از ما از بعضی دیگر بسی بهره‌برداری کردیم و به زمان پایانیمان که برایمان معیّن کردی رسیدیم.» (خدا) فرمود: «آتش پایگاهتان است، در آن ماندگارید، مگر آنچه را خدا خواست (که خود تخفیف دهد). به‌راستی، پروردگارت فرزانه‌ای بسیار داناست.»

و روزی که گردشان آرد همگی ای گروه پری همانا فراوان گرفتید از آدمی و گفتند دوستان ایشان از آدمیان پروردگارا بهره‌مند شدند بعضی از ما به بعضی و رسیدیم سرآمدی را که برای ما نهادی گفت آتش است جایگاه شما جاودانان در آن جز آنچه خدا خواهد همانا پروردگار تو است حکیم دانا

الأنعام ١٢٧	آیه ١٢٨	الأنعام ١٢٩
سوره : سوره الأنعام نزول : ٦ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَعْشَرَ»: گروه. دسته. جمعیّت. «إِسْتَکْثَرْتُمْ»: بسیاری را وسوسه کردید و گول زدید. «أَجَّلْتَ لَنَا»: برای ما معیّن و مقرّر کردی. «مَثْوَی»: مقرّ. جایگاه. «إِلاّ مَا»: جز مدّت زمانی که. جز کسانی که. این استثناء بیانگر این واقعیّت است که قادر مطلق خدا است و هرچه خواهد کند. و چه بسا این استثناء تعلیق به محال باشد (نگا: هود / و .

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

خَالِدِينَ‌ فِيهَا مَا دَامَتِ‌... (۴) خَالِدِينَ‌ فِيهَا مَا دَامَتِ‌... (۴)

أَ لَمْ‌ أَعْهَدْ إِلَيْکُمْ‌ يَا بَنِي‌... (۰) وَ أَنِ‌ اعْبُدُونِي‌ هٰذَا صِرَاطٌ... (۰) وَ لَقَدْ أَضَلَ‌ مِنْکُمْ‌ جِبِلاًّ... (۱)

تفسیر

• آيات ۱۳۵ - ۱۲۸، سوره انعام
• بين قضاى الهى و اختيار انسان ، مزاحمتى نيست .
• سلطه و ولايت شياطين بر انسان ، قهرى نيست ، بلكه به اعتراف كفار در قيامت ، نتيجه معامله طرفينى است .
• بعثت پيامبران حجت را بر كافرين تمام كرده است .
• سه نكته كه از معناى آيه استفاده مى شود.
• سنت الهى چنان نيست كه مردم بى خبر را (قبل از اتمام حجت ) هلاك سازد.
• نفى جميع انحاء ظلم از خداى متعال در جمله : (( و ربك الغنى ذوالرحمة )) .
• (چند روايت درباره محبت ظالم ، انتقام از ظالم بدست ظالمى ديگر، آرزوى دراز).

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- خداوند در روز قیامت تمامى جن و انس را گرد مى آورد. (و یوم یحشرهم جمیعا یمعشر الجن قد استکثرتم من الإنس)

۲- گمراهان براى حسابرسى و جزاى عملکردشان در روز قیامت برانگیخته خواهند شد. (و من یرد أن یضله ... و یوم یحشرهم جمیعا یمعشر الجن)

۳- یادآورى قیامت، از روشهاى قرآن براى انذار و تبلیغ است. (کذلک یجعل الله الرجس على الذین لا یؤمنون ... و یوم یحشرهم جمیعا) «یوم»، ظرف و متعلق به فعلى محذوف مانند «اذکر» است. یعنى آن روز را به مردم یادآورى کن.

۴- جنیان موجوداتى داراى اراده و اختیار و تکلیف هستند. (یمعشر الجن قد استکثرتم من الإنس) بازخواست شدن جنیان در قیامت، بیانگر مکلف بودن آنان و برخوردارى آنان از اختیار است.

۵- جنیان و انسانها در قیامت مورد بازخواست مشترک قرار خواهند گرفت. (یمعشر الجن ... و قال أولیاؤهم من الإنس)

۶- جنیان داراى قدرت نفوذ و سلطه بر آدمیان هستند. (یمعشر الجن قد استکثرتم من الإنس)

۷- جنیان اغواگر در برابر بازخواست خداوند از آنان به سبب گمراه ساختن آدمیان، هیچ عذر و پاسخى ندارند. (یمعشر الجن قد استکثرتم من الإنس و قال أولیاؤهم من الإنس) نقل پاسخ آدمیان به جاى پاسخ جنیان، که مستقیماً مورد سؤال بودند، مى تواند اشاره به درماندگى آنان از پاسخ و اعتذار باشد.

۸- جنیان در تلاشند با گسترش نفوذ خود بر آدمیان تعداد بیشترى از آنان را گمراه کنند. (یمعشر الجن قد استکثرتم من الإنس) در لسان العرب آمده است: «استکثر من الشى» رغب فى الکثیر منه یعنى در انبوهى از آن میل و رغبت کرد. لذا «استکثرتم من الإنس» در آیه که خطاب به جنیان است یعنى شما در بسیارى از آدمیان میل و رغبت کردید تا آنان را گمراه سازید.

۹- جنیان اغواگر در صدد تبدیل هر چه بیشتر آدمیان به شیطانهاى اغواگر مانند خود هستند.* (یمعشر الجن قد استکثرتم من الإنس) «استکثار» به معنى طلب زیادتى است، لذا از معانى محتمل در «استکثرتم من الانس» آن است که استکثار از آن جهت باشد که شیطانها در صددند از آدمیان نیز هر چه بیشتر شیطان تولید کنند.

۱۰- آدمیان باید در برابر وسوسه هاى جنیان و اغواگرى آنها هشیار بوده و از خود حراست کنند. (یمعشر الجن قد استکثرتم من الإنس) خبر دادن خداوند از سیطره و عملکرد جنیان، هشدارى به آدمیان است تا دشمن خویش را بشناسند و تدابیر لازم را در برابر او به کار برند.

۱۱- نوعى دوستى و ارتباط و تبعیت میان برخى از آدمیان گمراه و جن (شیطانها) برقرار است. (و قال أولیاؤهم من الإنس)

۱۲- پیروان شیاطین جن، دوستان آنان هستند. (یمعشر الجن قد استکثرتم من الإنس و قال أولیاؤهم من الإنس)

۱۳- جنیان اغواگر و انسانهاى پیرو آنها براى انحراف و گمراهى از یکدیگر بهره مى برند. (و قال أولیاؤهم من الإنس ربنا استمتع بعضنا ببعض) «استمتع» به معناى طلب تمتع و بهره جویى است و مراد از «بعض»، برخى از جنیان و انسانها هستند، چون بناى سخن نیز سؤال از روابط متقابل این دو گروه در دنیاست.

۱۴- وجود خواسته ها و لذتهاى نفسانى در جن (شیطان) (قد استکثرتم استمتع بعضنا ببعض)

۱۵- جنیان از اغواى آدمیان بهره و لذت مى برند. (و قال أولیاؤهم من الإنس ربنا استمتع بعضنا ببعض)

۱۶- انسانها از گمراه شدن توسط جنیان لذت و بهره مى برند. (و قال أولیاؤهم من الإنس ربنا استمتع بعضنا ببعض)

۱۷- انسان و جن داراى اجل (عمرى) تعیین شده از سوى خداوند هستند. (و بلغنا أجلنا الذى أجلت لنا)

۱۸- اعتراف گمراهان در قیامت به تبعیت از خواهشهاى نفسانى خویش تا آخرین لحظه عمر (ربنا استمتع بعضنا ببعض و بلغنا أجلنا الذى أجلت لنا) جمله «و بلغنا»، پس از «ربنا استمتع ... »، بیان استمرار بهره گیرى گمراهان از تمتعات دنیا تا لحظه رسیدن اجل است. بنابراین عمر آنها در این منظور صرف شده است.

۱۹- فعلیت یافتن توانهاى گمراهان در راستاى گرایشهاى نفسانى (و بلغنا أجلنا الذى أجلت لنا) «اجل» به معنى پایان وقت و فرصت است. جمله «و بلغنا اجلنا ... » ممکن است کنایه از مرتبه و درجه باشد. بر این اساس معنى «و بلغنا اجلنا ... » یعنى به آن مرتبه و جایگاهى رسیدیم که براى ما مقدر کردى.

۲۰- جایگاه ابدى جنیان اغواگر (شیطانها) و انسانهاى پیرو ایشان آتش دوزخ است. (قال النار مثویکم خلدین فیها) «مثوى» اسم مکان و به معنى جایگاه و محل استقرار است. (راغب).

۲۱- خلود و عدم خلود دوزخیان وابسته به مشیت خداوند است. (خلدین فیها إلا ما شاء الله)

۲۲- سزاواران خلود در جهنم ممکن است با مشیت خداوند از آن رهایى یابند. (خلدین فیها إلا ما شاء الله)

۲۳- خداوند، حکیم (استوارى اتقان بخش) و علیم (بسیار دانا) است. (إن ربک حکیم علیم)

۲۴- افعال خداوند بر اساس علم و حکمت اوست. (قال النار مثویکم ... إن ربک حکیم علیم)

۲۵- مشیت الهى سرچشمه گرفته از علم و حکمت اوست. (إلا ما شاء الله إن ربک حکیم علیم)

۲۶- علم و حکمت شرط لازم براى ربوبیت است. (إن ربک حکیم علیم)

موضوعات مرتبط

• اجل: مسمّى ۱۷
• اسماء و صفات: حکیم ۲۳ ; علیم ۲۳
• انذار: روش انذار ۳
• انسان: اجل انسان ۱۷ ; انسان و جنیان ۱۱ ; انسان ها در قیامت ۵ ; حشر اخروى انسان ها ۱ ; لذایذ انسان ۱۶ ; مسؤولیت انسان ۱۰ ; مؤاخذه اخروى انسان ها ۵ ; هشدار به انسان ۱۰
• تبلیغ: روش تبلیغ ۳
• جنیان: اجل جنیان ۱۷ ; اختیار جنیان ۴ ; اراده جنیان ۴ ; اطاعت از جنیان ۱۱ ; اغواگرى جنیان ۷، ۸، ۹، ۱۰ ; پیروان جنیان اغواگر ۱۳ ; تکلیف جنیان ۴ ; تمایلات جنیان ۱۴ ; جنیان اغواگر ۷ ; جنیان در قیامت ۵ ; جنیان و اغواى انسان ۱۵ ; جنیان و انسان ۶، ۸، ۹، ۱۳ ; حشر اخروى جنیان ۱ ; رابطه با جنیان ۱۱ ; سلطه جنیان ۶ ; عذاب جنیان اغواگر ۲۰ ; فرجام جنیان اغواگر ۲۰ ; قدرت جنیان ۶ ; لذایذ جنیان ۱۴، ۱۵ ; مؤاخذه اخروى جنیان ۵ ; مؤاخذه جنیان ۷ ; نقش جنیان اغواگر ۸، ۹، ۱۳
• جهنم: جاودانگى در جهنم ۲۰ ; نجات از جهنم ۲۲
• جهنمیان:۲۰ جاودانگى جهنمیان ۲۰ ۲۱، ۲۲ ; نجات جهنمیان ۲۰ ۲۲
• حکمت: اهمیت حکمت ۲۶
• خدا: افعال خدا ۱، ۲۴ ; حکمت خدا ۲۴، ۲۵ ; علم خدا ۲۴، ۲۵ ; مشیّت خدا ۲۱، ۲۲ ; منشأ مشیّت خدا ۲۵
• دوستى: با جنیان ۱۱
• ذکر: قیامت ۳
• ربوبیت: شرایط ربوبیت ۲۶
• شیاطین: پیروان شیاطین ۱۲ ; دوستان شیاطین ۱۲ ; شیاطین انسى ۹ ; شیاطین جنى ۱۲ ; عذاب پیروان شیاطین ۲۰ ; عذاب شیاطین ۲۰ ; فرجام پیروان شیاطین ۲۰ ; فرجام شیاطین ۲۰
• شیطان: تمایلات شیطان ۱۴ ; لذایذ شیطان ۱۴
• عذاب: اهل عذاب ۲۰
• علم: اهمیت علم ۲۶
• قیامت: اقرار به گمراهى در قیامت ۱۸ ; حسابرسى در قیامت ۲، ۵ ; حشر در قیامت ۱
• گمراهان: اقرار اخروى گمراهان ۱۸ ; حشر اخروى گمراهان ۲ ; گرایشهاى گمراهان ۱۹ ; گمراهان در قیامت ۱۸ ; مؤاخذه اخروى گمراهان ۲ ; هواپرستى گمراهان ۱۸
• گمراهى: التذاذ از گمراهى ۱۵، ۱۶ ; عوامل گمراهى ۱۳، ۱۶
• هواپرستى: آثار هواپرستى ۱۸