روایت:الکافی جلد ۱ ش ۳۲۶

آدرس: الكافي، جلد ۱، كِتَابُ التَّوْحِيدِ

علي بن محمد عن سهل بن زياد عن محمد بن عيسي قال :

كَتَبْتُ إِلَى‏ أَبِي اَلْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ ع‏ جَعَلَنِيَ اَللَّهُ فِدَاكَ يَا سَيِّدِي قَدْ رُوِيَ لَنَا أَنَّ اَللَّهَ فِي مَوْضِعٍ دُونَ مَوْضِعٍ‏ عَلَى اَلْعَرْشِ اِسْتَوى‏ََ وَ أَنَّهُ يَنْزِلُ كُلَّ لَيْلَةٍ فِي اَلنِّصْفِ اَلْأَخِيرِ مِنَ اَللَّيْلِ إِلَى اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْيَا وَ رُوِيَ أَنَّهُ يَنْزِلُ‏ عَشِيَّةَ عَرَفَةَ ثُمَّ يَرْجِعُ إِلَى مَوْضِعِهِ‏ فَقَالَ بَعْضُ مَوَالِيكَ فِي ذَلِكَ‏ إِذَا كَانَ فِي مَوْضِعٍ دُونَ مَوْضِعٍ فَقَدْ يُلاَقِيهِ اَلْهَوَاءُ وَ يَتَكَنَّفُ عَلَيْهِ‏ وَ اَلْهَوَاءُ جِسْمٌ رَقِيقٌ‏ يَتَكَنَّفُ‏ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ بِقَدْرِهِ‏ فَكَيْفَ يَتَكَنَّفُ عَلَيْهِ جَلَّ ثَنَاؤُهُ عَلَى هَذَا اَلْمِثَالِ‏ فَوَقَّعَ ع‏ عِلْمُ ذَلِكَ عِنْدَهُ‏ وَ هُوَ اَلْمُقَدِّرُ لَهُ بِمَا هُوَ أَحْسَنُ تَقْدِيراً وَ اِعْلَمْ أَنَّهُ إِذَا كَانَ فِي اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْيَا فَهُوَ كَمَا هُوَ عَلَى اَلْعَرْشِ‏ وَ اَلْأَشْيَاءُ كُلُّهَا لَهُ سَوَاءٌ عِلْماً وَ قُدْرَةً وَ مُلْكاً وَ إِحَاطَةً

ترجمه

کمره ای, اصول کافی ترجمه کمره ای جلد ۱, ۳۶۳

محمد بن عيسى گويد: به ابو الحسن على بن محمد (ع) (امام دهم) نوشتم: اى آقايم، خدا مرا قربانت كند، براى ما روايت شده است كه خدا در محلى است و در محلى نيست، بر عرش استوار است و هر شب نيمه دوم از شب به آسمان اول نزديك به ما فرود مى‏آيد، و روايت شده كه در شب عرفة پائين مى‏آيد و سپس به جاى خود بر مى‏گردد و يكى از پيروان شما در اين باره گفته است: اگر خدا در جايى هست و در جايى نيست بناچار هوا به او برخورد و او را فرا گيرد، زيرا هوا جسم رفيق و بخارى است و بر هر چيزى به اندازه‏اش احاطه كند، در اين فرض چگونه هوا به خدا جل ثنائه احاطه كند و او را فرا گيرد؟ در پاسخ نگارش فرمود: اين را خودش مى‏داند و او است كه بهتر اندازه مى‏گيرد، بدان كه وقتى خدا در آسمان اول است در عين حال هم بر عرش است، همه چيز در برابر خدا يكى است از نظر علم و قدرت و تسلط و احاطه او به همه چيز.

مصطفوى‏, اصول کافی ترجمه مصطفوی جلد ۱, ۱۷۱

محمد بن عيسى گويد: بحضرت امام على النقى (ع) نوشتم: آقايم خدا مرا قربانت گرداند براى ما روايت كرده‏اند كه: خدا در موضع معينى از عرش قرار دارد و نيمه آخر هر شب بآسمان پائين فرود آيد و باز روايت كنند كه در شب عرفه پائين آيد و سپس بجاى خود برگردد، يكى از دوستان شما در اين باره گويد: اگر خدا در موضع معينى باشد در ملاقات و مجاورت هوا قرار گيرد در صورتى كه هوا جسم رقيقى است كه بهر چيز باندازه خودش احاطه كند، پس چگونه در اين صورت هوا بخدا احاطه كند؟ حضرت مرقوم فرمود: اين را خدا خود ميداند و اوست كه نيكو اندازه‏گيرى آن كند، بدان كه او اگر در آسمان پائين باشد همچنان در عرش است (در يك وقت معين علمش بهر دو ناحيه مساويست) و علم و قدرت و سلطنت و احاطه او بر همه چيز يكسانست.

محمدعلى اردكانى, تحفة الأولياء( ترجمه أصول كافى) - جلد ۱, ۴۰۱

على بن محمد، از سهل بن زياد، از محمد بن عيسى روايت كرده است كه گفت: به خدمت امام على نقى عليه السلام نوشتم كه: خدا مرا فداى تو گرداند اى آقاى من، از براى ما روايت شده كه خدا در بعضى از مواضع عرش قرار گرفته، و نيز روايت شده كه در هر شب در نصف آخر آن، به سوى آسمان دنيا فرود مى‏آيد. و نيز روايت شده كه در شبانگاه عرفه فرود مى‏آيد، بعد از آن، به جاى خويش بر مى‏گردد. و بعضى از مواليان تو در اين باب گفته‏اند كه: هر گاه خدا در بعضى از مواضع باشد و در بعضى نباشد، هوا به او بر مى‏خورد و بر او مى‏تند و احاطه مى‏كند و هوا، جسمى است رقيق و نرم كه بر هر چيزى احاطه مى‏كند، به اندازه آن در كوچكى و بزرگى. پس هوا چگونه بر او- جلّ ثناؤه- احاطه مى‏كند؟ بر اين مثال حضرت عليه السلام فرمان همايون نوشت كه: «علم اين در نزد خدا است (چه اين، از جمله متشابهات است كه تفسير آن را خدا و راسخون در علم مى‏دانند). و اوست كه اين را مقدر فرموده و اندازه نموده، به آنچه نيكوتر است از روى اندازه نمودن» (وليكن در ضمن آنچه فرموده، اشاره است به اين‏كه مراد به نزول خدا، نزول رحمت و تقدير آن است). بعد از آن، حضرت فرمود كه: «بدان كه چون خدا در آسمان دنيا باشد، چنان است كه بر بالاى عرش‏ باشد و همه چيزها از براى او برابر است از روى علم و قدرت وپادشاهى و احاطت» (و در اين، تنبيه است كه خدا را مكانى نيست؛ چه اگر مكانى مى‏بود، همه مكان‏ها در بر او برابر نبود). و از او-/ يعنى از على بن محمد-/ از محمد بن جعفر كوفى، از محمد بن عيسى مثل اين روايت است. در بيان فرموده خداى تعالى: «ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى‏ ثَلاثَةٍ إِلَّا هُوَ رابِعُهُمْ» «۱». __________________________________________________

(۱). مجادله، ۷.