التوبة ٨٩

أَعَدَّ اللَّهُ‌ لَهُمْ‌ جَنَّاتٍ‌ تَجْرِي‌ مِنْ‌ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ‌ فِيهَا ذٰلِکَ‌ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ‌

ترجمه

خداوند برای آنها باغهایی از بهشت فراهم ساخته که نهرها از زیر درختانش جاری است؛ جاودانه در آن خواهند بود؛ و این است رستگاری (و پیروزی) بزرگ!

خدا براى آنان باغ‌هايى آماده كرده است كه از پاى درختانش نهرها جارى است و در آن جاودانه‌اند [و] اين كاميابى بزرگ است

خدا براى آنان باغهايى آماده كرده است كه از زيرِ [درختان‌] آن نهرها روان است، و در آن جاودانه‌اند. اين همان رستگارىِ بزرگ است.

خدا بر آنها باغهایی که به زیر درختانش نهرها جاری است مهیا فرموده که در آن تا ابد متنعّم باشند و این به حقیقت سعادت و فیروزی بزرگ است.

خدا برای آنان بهشت هایی را آماده کرده است که از زیر [درختانِ] آن نهرها جاری است، در آنجا جاودانه اند، این است کامیابی بزرگ.

خدا برايشان بهشتهايى كه جويها در آن روان است و در آنجا جاويدانند، آماده كرده است. اين است رستگارى بزرگ.

خداوند برایشان بوستانهایی که جویباران از فرودست آن جاری است، آماده ساخته است که جاودانه در آنند، و این رستگاری بزرگ است‌

خداوند براى ايشان بهشتها آماده كرده است كه از زير [درختان‌] آنها جويها روان است، جاودانه در آنجا باشند اين است كاميابى بزرگ.

خداوند برای آنان باغهای (بهشت) را آماده کرده است که جویبارها در (زیر کاخها و درختان) آن روان است و جاودانه در آن می‌مانند. این است پیروزی بزرگ و رستگاری سترگ.

خدا برای آنان باغ‌هایی آماده ساخته، که از زیر (درختان)شان نهرها روان است، (و) در آنها جاودانه‌اند. این (همان) بهره‌ی (سالم و) بزرگ است.

آماده کرد خدا برای ایشان باغهائی که روان است زیر آنها جویها جاودانان در آن این است رستگاری بزرگ‌

التوبة ٨٨	آیه ٨٩	التوبة ٩٠
سوره : سوره التوبة نزول : ٧ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الْفَوْزُ»: رستگاری. پیروزی. رسیدن به آرزوها و خوبیها.

تفسیر

---

• آيات ۹۶ - ۸۱، سوره توبه
• ادامه آيات مربوط به كسانى كه از رفتن به جنگ سرباز زدند و نكوهش و تهديد آنان به عذاب آخرت
• نهى از نمازگزاردن بر جنازه منافقين و ايستادن در كنار گور آنان
• بر خلاف منافقين ، مؤ منين به ماندن در خانه و شهر راضى نشدند بلكه بااموال و انفس خود به جهاد برخاستند
• نكته موجود در جمله : (( اعدّ الله لهم جنات ... )) و اينكه ورود به جنت براى مؤ منين مجاهد مشروط به باقى ماندن آنان به صفاى ايمان و اصلاحاعمال است
• مقايسه بين فقراء و تهيدستان كه آمادگى خود را براى جهاد اعلام نمودند، و دروغگويان منافق
• كسانى كه حكم وجوب جهاد از آنها برداشته شده و معذور مى باشند
• عذرخواهى منافقين از شما بعد از جنگ مسموع و مقبول نيست و نبايد از آنها راضى شويد
• روايتى در ذيل آيه شريفه : (( فرح المخلفون ... ))
• رواياتى در ذيل آيه اى كه از نمازگزاردن بر جنازه ميت منافق و حضور در كنار قبر او نهى مى كند (و لا تصل احد منهم )
• بيان ضعف و جعلى بودن رواياتى كه حاكى از نمازگزاردن پيامبر (ص ) بر جنازه عبدالله بن ابى و حضور او در كنار قبر او و... مى باشد
• چند روايت در مورد خوالف (كسانى كه با پيامبر به قصد تبوك نرفتند)
• چند روايت در مورد بكائين (چند نفرى كه به سبب نداشتن مركب براى حضور يافتن در جنگ بسيار گريستند)

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ «89»

خداوند براى آنان باغهايى (در بهشت) آماده ساخته كه نهرها از پاى (درختان) آنها جارى است، و در آنجا جاودانند. اين همان رستگارى بزرگ است.

پیام ها

1- پاداش مجاهدان، از پيش آماده شده است. «أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ»

2- بهشت، آفريده شده و هم اكنون موجود است. «أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ»

3- از غرائز وخواسته‌هاى طبيعى، در راه رشد وهدايت استفاده كنيم. (انسان به طور طبيعى خواهان باغها و نهرهاست) «جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ»

4- اقامت دائمى در بهشتِ رحمت الهى، سعادت واقعى است. «الْفَوْزُ الْعَظِيمُ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (89)

أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ‌: مهيا و آماده ساخته ذات احديت منعم حقيقى به قدرت كامله خود براى اشخاص متصفه به اوصاف سه گانه ايمان و جهاد به مال و جان، بهشتها و بوستانهائى كه، تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ: جارى شود از جلو منازل يا زير اشجار و درختان نهرهاى خوش گوار. خالِدِينَ فِيها: در حالتى كه دائم و ثابت و ابدى هستند در آن بهشتها، و زوال و فنا و موت براى آنها نيست.

در تفسير شيخ ابو الفتوح رازى (قدس اللّه سره) روايت شده: چون اهل بهشت در بهشت و اهل جهنم در جهنم قرار گيرند، حق تعالى منادى را بفرمايد تا ندا كند يا اهل الجنّة خلود فلا موت ابدا و يا اهل النّار خلود فلا موت ابدا اى اهل بهشت و جهنم، جاودانى و پايندگى است شما را كه هرگز موتى نباشد. ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ‌: آن است رستگارى بزرگ و فيروزى تمام.

در شرع نهج البلاغه خوئى- قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله ينادى مناد يا اهل الجنّة لكم ان تصحّوا فلا تسقموا ابدا و انّ لكم ان تحيوا فلا تموتوا ابدا و انّ لكم ان تشبّوا فلا تهرموا ابدا و انّ لكم ان تنعموا فلا يتأسوا ابدا فذلك عزّ و جلّ‌ «وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ».

فرمود رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله منادى ندا نمايد روز قيامت اى اهل بهشت، بتحقيق براى شما است پس هرگز ناخوش نشويد و بتحقيق براى شما است حيات، پس هرگز نميريد و بتحقيق براى شما است جوانى، پس هرگز پير نشويد، و بتحقيق براى شما تنعم، پس هرگز محروم نباشيد. پس اين است فرمايش الهى: «وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ ...».

ج5، ص 172

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ إِذا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ أَنْ آمِنُوا بِاللَّهِ وَ جاهِدُوا مَعَ رَسُولِهِ اسْتَأْذَنَكَ أُولُوا الطَّوْلِ مِنْهُمْ وَ قالُوا ذَرْنا نَكُنْ مَعَ الْقاعِدِينَ (86) رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طُبِعَ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ (87) لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ وَ أُولئِكَ لَهُمُ الْخَيْراتُ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (88) أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (89)

ترجمه‌

و چون نازل شود سوره كه ايمان آوريد بخدا و جهاد كنيد با پيغمبرش اذن ميخواهند از تو صاحبان مكنت از آنها و گويند واگذار ما را كه باشيم با نشستگان‌

راضى شدند بآنكه باشند با زنان بازمانده و مهر زده شد بر دلهاشان پس آنها نمى‌فهمند

ولى پيغمبر و آنانكه گرويدند با او جهاد نمودند بمالها و جانهاشان و آن گروه مر ايشانرا است خيرها و آنگروه آنانند رستگاران‌

آماده نموده خدا براى آنها بهشتهائيكه ميرود در زمين آنها نهرها جاودانيانند در آنها اين است كاميابى بزرگ.

تفسير

صاحبان ثروت و مكنت از منافقان بيشتر مورد ملامت شدند در تخلف از جهاد زيرا با آنكه آبرومند ظاهرى بودند حبّ مال و جان آنها را وادار نمود كه راضى شدند همسر با زنان بازمانده از جهاد شوند چون خوالف جمع خالفه است و عياشى ره از امام باقر ع نقل نموده كه مراد زنانند و ديده بصيرت آنها كه دل است كور شد كه نديدند وسيله سعادت دنيا و آخرتشانرا و نفهميدند موجب شقاوت و بدبختى خودشان را ولى از جان و مال گذشتگان در راه خدا نائل شدند بمنافع دنيا و آخرت از عزت و شوكت و ظفر و غنيمت و قرب و منزلت نزد خدا و پيغمبر و فائز شدند بنعيم جنت كه خداوند بيد قدرت خود براى آنها آماده فرموده بود و سعادتى بالاتر از آن نيست ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

أَعَدَّ اللّه‌ُ لَهُم‌ جَنّات‌ٍ تَجرِي‌ مِن‌ تَحتِهَا الأَنهارُ خالِدِين‌َ فِيها ذلِك‌َ الفَوزُ العَظِيم‌ُ (89)

‌اينکه‌ جمله‌ مكرر ترجمه‌ و تفسير ‌شده‌ و احتياج‌ ببيان‌ ندارد فقط ‌ما بيك‌

جلد 8 - صفحه 289

كلمه‌ أَعَدَّ اللّه‌ُ اكتفاء ميكنيم‌ ‌که‌ ‌اينکه‌ جمله‌ دلالت‌ ميكند ‌بر‌ ردّ كساني‌ ‌که‌ گفتند بهشت‌ و جهنم‌ هنوز خلق‌ نشده‌اند و ‌در‌ قيامت‌ خلق‌ ميشوند و ‌بر‌ ردّ كساني‌ ‌که‌ منكر معاد جسماني‌ شدند و فقط معاد روحاني‌ گفتند و ‌بر‌ ردّ كساني‌ ‌که‌ منكر خلود هستند و ‌بر‌ طبق‌ ‌اينکه‌ ‌آيه‌ آيات‌ بسيار و اخبار متواتره‌ داريم‌ بلكه‌ ‌از‌ ضروريات‌ دين‌ بشمار ميرود و منكر ‌آنها‌ كافر و مرتد ميشود و ‌در‌ اخبار ‌هم‌ تصريح‌ باين‌ معني‌ ‌شده‌ ‌که‌ فرمودند ‌از‌ ‌ما نيست‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 89)- در این آیه به قسمتی از پاداشهای اخروی این گروه اشاره کرده، می‌گوید: «خداوند باغهایی از بهشت برای آنان فراهم ساخته که از زیر درختانش نهرها جریان دارد» (أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ).

و تأکید می‌کند: این نعمت و موهبت عاریتی و فناپذیر نیست بلکه «جاودانه در آن می‌مانند» (خالِدِینَ فِیها). «و این پیروزی بزرگی است» (ذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - باغها و نهرهاى روان و زندگى جاودان، مهیّا شده از جانب خدا براى پیامبر (ص) و مؤمنان مجاهد (أعد اللّه لهم جنت تجرى من تحتها الأنهر خلدین فیها)

۲ - بهشت و زندگى جاودان در آن، پاداش جهاد با مال و جان (أعد اللّه لهم جنت تجرى من تحتها الأنهر خلدین فیها)

۳ - باغهاى بهشت، متعدد و داراى نهرهاى فراوان (لهم جنت تجرى من تحتها الأنهر)

۴ - خیر و رستگارى واقعى، دستیابى به بهشت و زندگى جاودان بهشتى است. (أولئک لهم الخیرت و أولئک هم المفلحون. أعد اللّه لهم جنت)

۵ - بهره گیرى از گرایش انسان به زیبایى و جاودانگى، در جهت هدایت وى به ایمان و جهاد، امرى است شایسته و بایسته. (جهدوا بأمولهم ... أعد اللّه لهم جنت تجرى من تحتها الأنهر)

۶ - حسن بهره گیرى از گرایشهاى طبیعى انسانها، در جهت هدایت و ارشاد آنان به ارزشها (أعد اللّه لهم جنت تجرى من تحتها الأنهر)

۷ - دستیابى به بهشت جاودان و نعمتهاى آن، رستگارى بزرگ است. (ذلک الفوز العظیم)

موضوعات مرتبط

• انسان: استفاده از گرایشهاى انسان ۵، ۶
• بهشت: باغهاى بهشت ۳; جاودانگى در بهشت ۱، ۲; خیریت بهشت ۴; موجبات بهشت ۲; نعمتهاى بهشت ۱، ۳، ۷; نهرهاى بهشت ۱، ۳
• بهشتیان: ۱
• جهاد: پاداش جهاد ۲; پاداش جهاد مالى ۲
• حیات: حیات جاودان ۱; خیریت حیات جاودان ۴; موجبات حیات جاودان ۲
• خیر: موارد خیر ۴
• رستگارى: رستگارى بزرگ ۷; موارد رستگارى ۴
• گرایشها: گرایش به جاودانگى ۵; گرایش به زیبایى ۵
• مؤمنان: مؤمنان در بهشت ۱
• مجاهدان: مجاهدان در بهشت ۱
• محمّد (ص): محمّد (ص) در بهشت ۱
• هدایت: روش هدایت ۵، ۶