ابراهيم ١٢

وَ مَا لَنَا أَلاَّ نَتَوَکَّلَ‌ عَلَى‌ اللَّهِ‌ وَ قَدْ هَدَانَا سُبُلَنَا وَ لَنَصْبِرَنَ‌ عَلَى‌ مَا آذَيْتُمُونَا وَ عَلَى‌ اللَّهِ‌ فَلْيَتَوَکَّلِ‌ الْمُتَوَکِّلُونَ‌

ترجمه

و چرا بر خدا توکّل نکنیم، با اینکه ما را به راه‌های (سعادت) رهبری کرده است؟! و ما بطور مسلّم در برابر آزارهای شما صبر خواهیم کرد (و دست از رسالت خویش بر نمی‌داریم)! و توکّل‌کنندگان، باید فقط بر خدا توکّل کنند!»

|و چرا بر خدا توكل نكنيم و حال آن كه ما را به راه‌هايمان رهبرى كرده است؟ و ما بر آزارى كه به ما رسانديد البته صبر خواهيم كرد، و اهل توكل بايد تنها بر خدا توكل كنند

و چرا بر خدا توكل نكنيم و حال آنكه ما را به راه‌هايمان رهبرى كرده است؟ و البته ما بر آزارى كه به ما رسانديد شكيبايى خواهيم كرد، و توكل‌كنندگان بايد تنها بر خدا توكل كنند.

و چرا ما بر خدا توکل نکنیم در صورتی که خدا ما را به راه راستمان هدایت فرموده؟ و البته (در راه اطاعت و رضای خدا) بر آزار و ستمهای شما صبر خواهیم کرد، و ارباب توکل باید (در همه حال خوش و ناخوش) تنها بر خدا توکل کنند.

و ما را چه عذر و بهانه ای است که بر خدا توکل نکنیم، در حالی که ما را به راه هایِ [خوشبختی و سعادت] مان هدایت کرد، و قطعاً بر آزاری که [در راه دعوت به توحید] از ناحیه شما به ما می رسد، شکیبایی می ورزیم، پس باید توکل کنندگان فقط بر خدا توکل کنند.

چرا بر خدا توكل نكنيم، و حال آنكه او راه ما را به ما بنمود؟ و ما بر آزارى كه به ما مى‌رسانيد صبر خواهيم كرد و توكل‌كنندگان بر خدا توكل كنند.

و ما را نرسد که بر خداوند توکل نکنیم، و حال آنکه ما را به راه درستمان هدایت کرده است، و بر آزاری که به ما می‌دهید، شکیبایی خواهیم کرد، و اهل توکل باید که بر خداوند توکل کنند

و ما را چيست كه بر خدا توكل نكنيم و حال آنكه او راه‌هاى [راست‌] ما را به ما بنمود و ما بى‌گمان بر آزارى كه به ما مى‌كنيد شكيبايى خواهيم كرد پس توكل كنندگان بايد بر خدا توكل كنند و بس.

آخر چرا نباید به خدا توکّل کنیم، و حال آن که او ما را به راهمان رهنمود کرده است؟ (راهی که خودش آن را پدید آورده است و همگان را به پیمودن آن دعوت فرموده است و آئین الهیش نام داده است. ما بر توکّل خود می‌افزائیم) و حتماً بر اذیّت و آزارتان شکیبائی می‌نمائیم، و متوکّلان باید بر خدا توکّل کنند و بس.

«و ما را چیست که بر خدا توکل نکنیم، حال آنکه به راستی ما را به راه‌های راهوارمان رهبری کرده است‌؟ و البته ما بر آزاری که به ما رساندید باید شکیبایی کنیم، و توکل‌کنندگان باید تنها بر خدا توکل کنند.»

و چه شود ما را توکّل نکنیم بر خدا حالی که به راستی هدایت کرده است ما را به راه‌های ما و همانا شکیبا شویم بر آنچه ما را بیازرده‌اید و بر خدا پس باید توکّل کنند توکل‌کنان‌

ابراهيم ١١	آیه ١٢	ابراهيم ١٣
سوره : سوره ابراهيم نزول : ١٢ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَا لَنَا»: ما را چه شده است؟ ما را چه رسیده است؟ «هَدَانَا سُبُلَنَا»: ما را به راههای خود داشته است و رهنمودمان کرده است و طریق نجات از دوزخ و وصول به بهشت را به ما نموده است.

تفسیر

• آيات ۱۸ - ۶،سوره ابراهيم
• نقل و برسى اقوالمفسرين درباره جمله ((و اذتاذن ))
• معناى اين كلام موسى (ع ) كه فرمود: اگر سما و تمامىاهل زمين كافر شويد خدا غنى و حميد است
• حكايت تكذيب انبياء توسط اقوام پيشين
• اقوال مفسرين در معناى آيه ((الم ياءتكم نبؤ الذين ...))
• اقوال گوناگون مفسرين در معناى آيه ((فردوا ايديهم فى افواههم ))
• معناى ((فطر)) و ((فاطر)) و اثبات توحيد ربوبى خداوند در اين آيه
• توضيح برهانى كه توحيد الوهيت و ربوبيت خدا را اثبات مى كند
• توضيح برهانى كه از جمله : ((يدعوكم ليغفرلكم ...)) براى اثبات نبوت عامهاستفاده مى شود
• معناى ((من )) در جمله : ((ليغفر لكم من ذنوبكم )) و وجوهى كه درباره آن گفته شدهاست
• گفتار زمخشرى درباره تبعيض در جمله ((من ذنوبكم ))
• توضيحى درباره معجزه در بيان جمله : ((فاءتوا بسلطان مبين ))
• پاسخ انبياء به ايراد كفار
• معناى جمله : ((و ما لنا ان لا نتوكل على الله ... و على الله فليتوكل المتوكلون )) در گفتگوى انبياء (ع ) با مكذبان
• توضيح معناى ((عود)) در تهديد كفاره خطاب به پيامبران (ع ) و مؤ منان : ((اولتعودنفى ملتنا))
• پاسخ خداوند در مقابل تهديد كافران مكذب : ((لنهلكن الظالمين و لنسكننكم الارض ...))
• (روايتى درباره شكر نعمت و چند روايت ديگر درذيل آيات گذشته )
• رواياتى درباره معناى ((صديد))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- انبیا با توجه به هدایت یافتن خویش از سوى خداوند، هیچ توجیهى را براى توکل نکردن به او روا نمى داشتند. (و ما لنا ألاّ نتوکّل على الله و قد هدینا سبلنا)

۲- انبیا داراى مقام توکل بودند. (و ما لنا ألاّ نتوکّل على الله)

۳- همه انبیا خود را مدیون هدایت خاص خداوند مى دانستند. (و قد هدینا سبلنا)

۴- برخوردارى از هدایت الهى، مقتضى توکل بر او (و ما لنا ألاّ نتوکّل على الله و قد هدینا سبلنا) «واو» در جمله «و قد هدانا» حالیه است.

۵- شرایع آسمانى، متعدد و متنوع بودند. Cfهدینا سبلنا) مراد از اضافه جمع «سبل» به «نا» مى تواند به معناى راههاى هر کدام از انبیا باشد و مراد از راهها، طبق گفته صاحب المیزان، شریعتهایى است که به انبیا إعطا شده است.

۶- هر کدام از انبیا داراى راهى ویژه به سوى خداوند (و قد هدینا سبلنا) احتمال دارد که مراد از اضافه «سبل» به ضمیر متکلم این باشد که هر کدام از انبیا به راه ویژه خود، که مورد نظر خداست، هدایت شده اند.

۷- اقوام کافر، انبیا را آزار و اذیت مى کردند. (و لنصبرنّ على ما ءاذیتمونا)

۸- پیامبران اقوام پیشین بصراحت به آنان اعلام کردند که در برابر هرگونه آزار و اذیتشان، شکیبایى پیشه خواهند کرد. (و لنصبرنّ على ما ءاذیتمونا)

۹- توکل بر خدا و صبرپیشگى، دو ابزار لازم براى ابلاغ رسالت الهى (و ما لنا ألاّ نتوکّل على الله ... و لنصبرنّ على ما ءاذیتمونا)

۱۰- آنان که در پى تکیه گاه هستند، فقط باید خداوند را تکیه گاه خویش قرار دهند و بر او توکل کنند. (و على الله فلیتوکّل المتوکّلون)

۱۱- انبیا، توکل بر خداوند را با دعوت و عمل خویش به مردم آموزش مى دادند. (و على الله فلیتوکّل المؤمنون. و ما لنا ألاّ نتوکّل على الله ... و على الله فلیتوکّل المتوکّلون)

۱۲- از دیدگاه انبیا، خداوند تنها موجود قابل توکل و اتکاست. (و على الله فلیتوکّل المتوکّلون)

۱۳- استقلال همه جانبه خداوند و کمال ذاتى او، مستلزم اختصاص توکل بر او (و ما لنا ألاّ نتوکّل على الله و قد هدینا سبلنا ... و على الله فلیتوکّل المتوکّلون)

روایات و احادیث

۱۴- «سئل أبوعبدالله(ع) عن قول الله: «و على الله فلیتوکّل المتوکّلون» قال: الزارعون ; از امام صادق(ع) در پاسخ سؤال از سخن خدا «و على الله فلیتوکّل المتوکّلون» روایت شده است که فرمود: [مراد از متوکلان] کشاورزانند».

موضوعات مرتبط

• ادیان: تعدد ادیان ۵; تنوع ادیان ۵
• اقوام پیشین: اذیتهاى اقوام پیشین۷، ۸
• انبیا: اذیت انبیا ۷; اهتمام انبیا به توکل ۱; بینش انبیا ۳; تعالیم انبیا ۱۱; توحید انبیا ۱۲; توکل انبیا ۲، ۱۱، ۱۲; دعوتهاى انبیا ۱۱; راه انبیا ۶; صبر انبیا ۸; فضائل انبیا ۲; هدایت انبیا ۱، ۳
• توکل: اهمیت توکل ۹، ۱۰; توکل بر خدا ۱۳; دعوت به توکل ۱۱; زمینه توکل ۴
• خدا: بى نیازى خدا ۱۳; کمال خدا ۱۳; هدایتهاى خاص خدا ۳
• دین: ابزار تبلیغ دین ۹
• صبر: اهمیت صبر ۹
• کشاورزان: توکل کشاورزان ۱۴‌
• متوکلان: مراد از متوکلان ۱۴
• هدایت: آثار هدایت ۴