الأنعام ١٤٨

سَيَقُولُ‌ الَّذِينَ‌ أَشْرَکُوا لَوْ شَاءَ اللَّهُ‌ مَا أَشْرَکْنَا وَ لاَ آبَاؤُنَا وَ لاَ حَرَّمْنَا مِنْ‌ شَيْ‌ءٍ کَذٰلِکَ‌ کَذَّبَ‌ الَّذِينَ‌ مِنْ‌ قَبْلِهِمْ‌ حَتَّى‌ ذَاقُوا بَأْسَنَا قُلْ‌ هَلْ‌ عِنْدَکُمْ‌ مِنْ‌ عِلْمٍ‌ فَتُخْرِجُوهُ‌ لَنَا إِنْ‌ تَتَّبِعُونَ‌ إِلاَّ الظَّنَ‌ وَ إِنْ‌ أَنْتُمْ‌ إِلاَّ تَخْرُصُونَ‌

ترجمه

بزودی مشرکان (برای تبرئه خویش) می‌گویند: «اگر خدا می‌خواست، نه ما مشرک می‌شدیم و نه پدران ما؛ و نه چیزی را تحریم می‌کردیم!» کسانی که پیش از آنها بودند نیز، همین گونه دروغ می‌گفتند؛ و سرانجام (طعم) کیفر ما را چشیدند. بگو: «آیا دلیل روشنی (بر این موضوع) دارید؟ پس آن را به ما نشان دهید؟ شما فقط از پندارهای بی‌اساس پیروی می‌کنید، و تخمینهای نابجا می‌زنید.»

مشركان خواهند گفت: اگر خدا مى‌خواست، نه ما و نه پدران ما شرك نمى‌آورديم و چيزى را تحريم نمى‌كرديم. پيشينيان آنها نيز همين گونه تكذيب كردند، تا آن كه عذاب ما را چشيدند. بگو: آيا نزد شما دانشى هست كه آن را براى ما آشكار كنيد؟ [ولى حق اين است كه‌] شما

كسانى كه شرك آوردند به زودى خواهند گفت: «اگر خدا مى‌خواست، نه ما و نه پدرانمان شرك نمى‌آورديم، و چيزى را [خودسرانه‌] تحريم نمى‌كرديم.» كسانى هم كه پيش از آنان بودند، همين گونه [پيامبران خود را] تكذيب كردند، تا عقوبت ما را چشيدند. بگو: «آيا نزد شما دانشى هست كه آن را براى ما آشكار كنيد؟ شما جز از گمان پيروى نمى‌كنيد، و جز دروغ نمى‌گوييد.»

آنان که شرک آوردند خواهند گفت: اگر خدا می‌خواست ما و پدرانمان مشرک نمی‌شدیم و چیزی را حرام نمی‌کردیم. بدین گفتار، پیشینیان ایشان نیز تکذیب (رسل) کردند تا آنکه طعم عذاب ما را چشیدند. بگو: آیا شما بر این سخن مدرک قطعی دارید تا به ما ارائه دهید؟ همانا شما پیروی جز از خیالات باطل نمی‌کنید و جز به گزافه و دروغ سخن نمی‌گویید.

کسانی که برای خدا شریک و همتا قرار دادند به زودی خواهند گفت: اگر خدا می خواست نه ما شرک می ورزیدیم و نه پدرانمان، و نه چیزی [از حلال خدا را خودسرانه] حرام می کردیم [پس شرک و تحریم ما جبری بوده نه اختیاری] کسانی که پیش از اینان بودند [بر اساس همین عقیده باطل پیامبران را] تکذیب کردند تا عذاب و انتقام ما را چشیدند؛ بگو: آیا نزد شما دانشی [استوار و منطقی مُستدل بر عقایدتان] هست که آن را برای ما آشکار کنید؟ شما فقط از پندارهای واهی و پوچ پیروی می کنید و جز به حدس و گمان تکیه نمی زنید.

مشركان خواهند گفت: اگر خدا مى‌خواست، ما و پدرانمان مشرك نمى‌شديم و چيزى را حرام نمى‌كرديم. همچنين كسانى كه پيش از آنها بودند پيامبران را تكذيب كردند و خشم و عذاب ما را چشيدند. بگو: اگر شما را دانشى هست آن را براى ما آشكار سازيد. ولى شما، تنها، از گمان خويش پيروى مى‌كنيد و گزافه‌گويانى بيش نيستند.

به زودی مشرکان خواهند گفت اگر خدا می‌خواست ما شرک نمی‌آوردیم، همچنین پدران ما، و چیزی را حرام نمی‌کردیم، پیشینیان آنان هم به همین‌گونه تکذیب پیشه کردند، تا آنکه عذاب ما را چشیدند، بگو آیا علم و اطلاعی دارید که به ما نشان دهید؟ [ولی حق این است که‌] جز از پندار پیروی نمی‌کنید، و جز دروغ نمی‌بافید

كسانى كه شرك آوردند خواهند گفت: اگر خدا مى‌خواست نه ما شرك مى آورديم و نه پدرانمان و چيزى را حرام نمى‌كرديم. همين گونه كسانى كه پيش از آنان بودند [پيامبران را] تكذيب كردند تا سرانجام كيفر سخت ما را چشيدند، بگو: آيا نزد شما دانشى هست تا آن را براى ما آشكار كنيد؟! پيروى نمى‌كنيد مگر پندار را و جز به گزاف و تخمين سخن نمى‌گوييد.

مشرکان (برای اعتذار از کفر و معذرت‌خواهی از تحریم خوراکیهای حلال) خواهند گفت: (شرک ما و تحریم چیزهای حلال از سوی ما، برابر مشیّت خدا است!) اگر خدا می‌خواست، ما و پدران ما مشرک نمی‌شدیم، و چیزی را (از اشیاء حلال بر خود) تحریم نمی‌کردیم. کسانی که پیش از آنان بوده‌اند نیز همین گونه (که به تو دروغ می‌گویند و تو را تکذیب می‌دارند، به پیغمبران ما دروغ می‌گفتند و آنان را) تکذیب می‌نمودند تا (سرانجام طعم) عذاب ما را چشیدند (و کیفر اعمال بد خود را دیدند). بگو: آیا دلیل قاطعی (و سند درستی برای رضایت خدا از شرک خود و تحریم چیزهای حلال، در دست) دارید تا آن را به ما ارائه دهید؟! شما فقط از پندارهای بی‌اساس پیروی می‌کنید و (حجّت و برهانی بر گفتار و کردار خود ندارید. شما نه از روی علم و یقین، بلکه) از روی ظنّ و تخمین کار می‌کنید.

زودا کسانی که شرک آوردند گویند: «اگر خدا می‌خواست، نه ما و نه پدرانمان شرک نمی‌آوردیم و چیزی را (خودسرانه) تحریم نمی‌کردیم.» کسانی هم که پیش از آنان بودند، همین گونه (پیامبران خود را) تکذیب کردند، تا برخورد شدید ما را چشیدند. بگو: «آیا نزد شما علمی (وحیانی) است، تا آن را برایمان برون آورید؟ شما جز از گمان پیروی نمی‌کنید و جز به گزاف تیری به تاریکی نمی‌افکنید.»

زود است گویند آنان که شرک ورزیدند اگر می‌خواست خدا مشرک نمی‌شدیم ما و نه پدران ما و نه حرام می‌کردیم چیزی را بدینسان تکذیب کردند آنان که پیش از ایشان بودند تا چشیدند خشم ما را بگو آیا نزد شما دانشی است که برون آریدش برای ما پیروی نمی‌کنید جز پندار را و نیستید شما جز گمان‌آوران‌

الأنعام ١٤٧	آیه ١٤٨	الأنعام ١٤٩
سوره : سوره الأنعام نزول : ١٠ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٤٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«هَلْ عِندَکُم مِّنْ عِلْمٍ»: آیا حجّت و برهان و سند درستی دارید؟ نه ندارید. «تَخْرُصُونَ»: گزاف می‌گوئید. ناسنجیده عمل می‌کنید. دروغ می‌گوئید. از ماده (خَرْص) به معنی: تخمین.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ لَوْ شَاءَ اللَّهُ‌ مَا أَشْرَکُوا وَ... (۴) وَ قَالُوا لَوْ شَاءَ الرَّحْمٰنُ‌ مَا... (۶)

تفسیر

• آيات ۱۵۰ - ۱۳۶، سوره انعام
• بيان آيات شريفه ، كه متضمن احتجاج عليه مشركين در مورد قربانى كردن فرزندانشان در برابر بت ها، و بعض احكام در مورد خوردنى ها، مى باشد.
• مراد از نهى از اسراف در: (( و لا تسرفوا انه لا يحب المسرفين )) .
• خداوند متعال به مشيت تكوينى خود از هيچكس ايمان نخواسته است .
• رواياتى در مورد حق فقراء و مساكين در محصول زراعت .
• معناى : (( ثمانيه ازواج من الظاءن اثنين ... )) .
• در قيامت از جاهل سؤ ال مى شود: چرا علم نياموختى تا بدان عمل كنى ؟.

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- مشرکان صدر اسلام، شرک خویش و پدرانشان و بدعتهاى دیگر را به مشیت خدا و رضایت او مى پنداشتند. (سیقول الذین أشرکوا لو شاء الله ما أشرکنا و لا ءاباؤنا)

۲- جبر، دستاویز مشرکان در توجیه شرک خویش و پدرانشان و حرام کردن حلال خدا (سیقول الذین أشرکوا لو شاء الله ما أشرکنا و لا ءاباؤنا و لا حرمنا من شىء)

۳- مشرکان از مفهوم «مشیت الهى» برداشتى نادرست داشتند. (سیقول الذین أشرکوا لو شاء الله ما أشرکنا)

۴- پیشگویى قرآن از تمسک مشرکان در آینده به جبر براى توجیه عقاید و عملکرد خویش (سیقول الذین أشرکوا لو شاء الله ما أشرکنا)

۵- برداشت نادرست از مفهوم مشیت الهى دستاویزى براى ابراز عقیده جبر است. (لو شاء الله ما أشرکنا و لا ءاباؤنا)

۶- امتهاى پیشین نیز مانند مشرکان صدر اسلام با دستاویز قرار دادن جبر، پیامبران را تکذیب مى کردند. (کذلک کذب الذین من قبلهم)

۷- مشرکان صدر اسلام با تمسک به فرهنگ نیاکان خود به توجیه عقاید و اعمال خویش مى پرداختند. (ما أشرکنا و لا ءاباؤنا) مشرکان با مطرح کردن شرک پدران خویش در صدد درست کردن تاریخچه اى براى عقاید خویش و توجیه آن بودند.

۸- جبرگرایى بهانه اى براى فرار از مسؤولیت است. (سیقول الذین أشرکوا لو شاء الله ما أشرکنا)

۹- فرجام تکذیب انبیا چشیدن عذاب خداست. (کذب الذین من قبلهم حتى ذاقوا بأسنا)

۱۰- عذاب الهى، تنها پایان بخش به تکذیب انبیاى پیشین (کذلک کذب الذین من قبلهم حتى ذاقوا بأسنا)

۱۱- انسان داراى اختیار در عقیده و عمل، و جبرگرایى اندیشه اى باطل است. (کذلک کذب الذین من قبلهم حتى ذاقوا بأسنا قل)

۱۲- پیامبر (ص) مأمور احتجاج با مشرکان و رد اندیشه هاى غلط آنان (قل هل عندکم من علم فتخرجوه لنا)

۱۳- تمسک به مشیت الهى براى اثبات جبر فاقد بنیان علمى است. (هل عندکم من علم فتخرجوه لنا)

۱۴- لزوم استوار بودن عقاید و باورهاى انسان بر علم (قل هل عندکم من علم فتخرجوه لنا)

۱۵- عقاید مشرکان در مورد مشیت الهى و استفاده جبر از آن، بنیادى جز گمان ندارد. (إن تتبعون إلا الظن و إن أنتم إلا تخرصون)

۱۶- گمان در حیطه مسائل عقیدتى و بنیادى فاقد ارزش و اعتبار است. (إن تتبعون إلا الظن و إن أنتم إلا تخرصون)

۱۷- سخن و ادعاهاى مشرکان در مورد مشیت الهى و نتیجه گیرى جبر از آن، جز گمان و دروغپردازى نیست. (سیقول الذین أشرکوا ... إن تتبعون إلا الظن و إن أنتم إلا تخرصون)

۱۸- خداوند کسى را به پذیرش عقیده شرک مجبور نساخته است. (لو شاء الله ما أشرکنا ... إن أنتم إلا تخرصون)

موضوعات مرتبط

• احتجاج: با مشرکان ۱۲
• امتها: جبرگرایى امتهاى پیشین ۶
• انبیا: دلایل تکذیب انبیا ۶ ; فرجام تکذیب انبیا ۹ ; موانع تکذیب انبیا ۱۰
• انسان: اختیار انسان ۱۱
• تکلیف: بهانه جویى در تکلیف ۸
• جبر: آثار جبر گرایى ۸ ; بطلان جبر ۱۱ ; بیخمنطقى جبر ۱۳، ۱۵ ; جبر و اختیار ۱۱، ۱۸ ; زمینه جبر گرایى ۵
• خدا: عذابهاى خدا ۱۰ ; مشیّت خدا ۵، ۱۳، ۱۵
• دین: آسیبخشناسى دین ۳، ۵، ۸
• شرک: اختیار در شرک ۱۸ ; توجیه شرک ۲
• ظن: بی ارزشى ظن ۱۶
• عذاب: موجبات عذاب ۹
• عقیده: اختیار در عقیده ۱۱، ۱۸ ; اهمیت برهان در عقیده ۱۴، ۱۶ ; ظن در عقیده ۱۶، ۱۷
• عمل: اختیار در عمل ۱۱
• قرآن: پیشگویى قرآن ۴
• مباحات: توجیه تحریم مباحات ۲
• محمّد (ص): احتجاج محمّد (ص) ۱۲ ; مسؤولیت محمّد (ص) ۱۲
• مشرکان: ادعاهاى مشرکان ۱۷ ; بدعتگذارى مشرکان صدر اسلام ۱ ; بینش مشرکان ۳، ۱۲ ; بینش مشرکان صدر اسلام ۱ ; بیخمنطقى عقیده مشرکان ۱۵ ; توجیه‌گرى مشرکان ۲، ۴ ; توجیه‌گرى مشرکان صدر اسلام ۷ ; جبرگرایى مشرکان ۱۷ ; جبرگرایى مشرکان صدر اسلام ۶ ; دروغگویى مشرکان ۱۷ ; شرک مشرکان صدر اسلام ۱ ; فلسفه جبرگرایى مشرکان ۲، ۴ ; مشرکان و مشیّت خدا ۳، ۱۷ ; منشأ عقیده مشرکان ۱۵