الأنعام ١١٩

وَ مَا لَکُمْ‌ أَلاَّ تَأْکُلُوا مِمَّا ذُکِرَ اسْمُ‌ اللَّهِ‌ عَلَيْهِ‌ وَ قَدْ فَصَّلَ‌ لَکُمْ‌ مَا حَرَّمَ‌ عَلَيْکُمْ‌ إِلاَّ مَا اضْطُرِرْتُمْ‌ إِلَيْهِ‌ وَ إِنَ‌ کَثِيراً لَيُضِلُّونَ‌ بِأَهْوَائِهِمْ‌ بِغَيْرِ عِلْمٍ‌ إِنَ‌ رَبَّکَ‌ هُوَ أَعْلَمُ‌ بِالْمُعْتَدِينَ‌

ترجمه

چرا از چیزها [= گوشتها] ئی که نام خدا بر آنها برده شده نمی‌خورید؟! در حالی که (خداوند) آنچه را بر شما حرام بوده، بیان کرده است! مگر اینکه ناچار باشید؛ (که در این صورت، خوردن از گوشت آن حیوانات جایز است.) و بسیاری از مردم، به خاطر هوی و هوس و بی‌دانشی، (دیگران را) گمراه می‌سازند؛ و پروردگارت، تجاوزکاران را بهتر می‌شناسد.

و شما را چه شده كه از ذبحى كه نام خدا بر آن ياد شده است نمى‌خوريد؟ در حالى كه خدا آنچه را بر شما حرام كرده برايتان شرح داده است، جز آنچه بدان ناچار شديد. و به راستى بسيارى به هوس‌هاى خويش، بدون آگاهى [مردم را] گمراه مى‌كنند. آرى، پروردگار تو به [حال

و شما را چه شده است كه از آنچه نام خدا بر آن برده شده است نمى‌خوريد؟ با اينكه [خدا] آنچه را بر شما حرام كرده -جز آنچه بدان ناچار شده‌ايد- براى شما به تفصيل بيان نموده است. و به راستى، بسيارى [از مردم، ديگران را] از روى نادانى، با هوسهاى خود گمراه مى‌كنند. آرى، پروردگار تو به [حال‌] تجاوزكاران داناتر است.

چرا از آنچه نام خدا بر آن ذکر شده نمی‌خورید (و بر خود حرام می‌کنید)؟ در صورتی که آنچه خدا بر شما حرام کرده به تفصیل بیان نموده جز آنچه به آن ناگزیر می‌شوید که باز حلال است. و بسیاری از مردم به هوای نفس خود از روی جهل (دیگران را) به گمراهی کشند. همانا خدا به تجاوز کنندگان (از حدود) داناتر است.

و شما را چه شده [که به دنبال یاوه گویی مشرکان] از آنچه [چون گوشت ذبیحه ای] که نام خدا بر آن برده شده نمی خورید؟! در صورتی که آنچه را خدا بر شما حرام نموده برای شما بیان کرده است، مگر چیزی که [برای حفظ جانتان] به خوردن آن ناچار شوید؛ و قطعاً بسیاری [از بداندیشان]، دیگران را از روی جهل و نادانی با هواهای نفسانی خود گمراه می کنند؛ یقیناً پروردگارت به تجاوزکاران [از حدود حق] داناتر است.

چرا از آنچه نام خدا بر آن ياد شده است نمى‌خوريد و خدا چيزهايى را كه بر شما حرام شده است به تفصيل بيان كرده است، مگر آنگاه كه ناچار گرديد؟ بسيارى بى‌هيچ دانشى ديگران را گمراه پندارهاى خود كنند. هرآينه پروردگار تو به متجاوزان از حد داناتر است.

و چرا از قربانی‌ای که نام خدا را [به هنگام ذبحش‌] بر او برده‌اند نخورید، و حال آنکه [خداوند] آنچه را بر شما حرام کرده است، برایتان روشن کرده است، مگر آنچه از [خوردن‌] آن ناچار شوید، و بسیاری به هوی و هوس خویش و از روی نادانی [مردم را] گمراه می‌کنند، بی‌گمان پروردگار تو به تجاوزکاران آگاه‌تر است‌

و شما را چيست كه از آنچه نام خدا بر آن ياد شده نمى‌خوريد و حال آنكه آنچه را بر شما حرام كرده است- مگر آنچه به [خوردن‌] آن ناچار شويد- برايتان به تفصيل بيان داشته است؟ و هر آينه بسيارى به سبب آرزوها و هوسهاشان بى‌هيچ دانشى [مردم را] گمراه مى‌كنند و براستى پروردگار تو به ستمكاران- از حد گذرندگان- داناتر است.

شما چرا باید از گوشت حیوانی نخورید که به هنگام ذبح نام خدا بر آن رفته است؟ و حال آن که خداوند گوشت حیواناتی را که بر شما حرام است (در همین سوره / و مائده / بیان کرده است (و دستور داده است که از آنها نخورید) مگر ناچار و درمانده شوید (که در این صورت می‌توانید به اندازه‌ای که رفع ضرورت و دفع هلاک کند از گوشت حرام آنها بخورید). بسیاری از مردم، با هواها و هوسهای (کج و نادرست) خود، بدون آگاهی (از صحّت آنچه که می‌گویند و بدون دلیلی بر آنچه در راه آن می‌کوشند، دیگران را) سرگشته و گمراه می‌سازند. بیگمان پروردگارت (از تو و از همه‌ی بندگان) آگاهتر از حال تجاوزکاران است.

و شما را چه شده که از آنچه نام خدا بر آن برده شده نمی‌خورید؟ حال آنکه همواره خدا، آنچه را بر شما حرام کرده، به تفصیل (در قرآن) بیان کرده است، جز آنچه (از محرمات) که بدون اختیار به آن ناچار شده‌اید (که به اندازه‌ی ضرورت بر شما حلال است). و بی‌چون بسیاری (از مردمان، دیگران را) از روی نادانی، با هوس‌های خود گمراه می‌کنند. بی‌امان پروردگارت، (هم)او به (حال) تجاوزکاران داناتر است.

و چه شود شما را نخورید از آنچه نام خدا بر آن برده شده است حالی که تفصیل داده است برای شما آنچه را حرام کرده است بر شما جز آنچه ناگزیر شوید بدان و همانا بسیاری گمراه می‌کنند به هوسهای خود به نادانی و هرآینه پروردگار تو داناتر است به تجاوزکنندگان‌

الأنعام ١١٨	آیه ١١٩	الأنعام ١٢٠
سوره : سوره الأنعام نزول : ٦ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَا لَکُمْ أَلاّ تَأْکُلُوا»: چرا باید نخورید؟ یعنی مانعی برای خوردن در میان نیست. «الْمُعْتَدِینَ»: متجاوزین از حدود خدا با تحریم چیز حلال.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

يَسْأَلُونَکَ‌ مَا ذَا أُحِلَ‌ لَهُمْ‌... (۶)

تفسیر

• آيات ۱۲۱ - ۱۱۴، سوره انعام
• معناى (( كلمة )) و موارد استعمال آن در قرآن .
• مراد از تماميت كلمه به صدق و عدل در: (( تمت كلمة ربك ... )) كمال يافتن شرايع با تشريع شريعت اسلام است .
• در امورى از قبيل معارف الهى و شرايع ، نبايد به حدس و تخمين بسنده كرد و جز به علمو يقين تكيه نبايد كرد.
• مراد از گناه ظاهرى در: ذروا ظاهر الاءثم و باطنه )) واقوال مفسرين در اين باره .
• خطاب به مؤ منين كه اگر در خوردن مردار، از مشركين پيروى كنند در زمره آنان قرارخواهند گرفت .
• (رواياتى در ذيل جمله (( و تمت كلمة ربك ... )) و تذكيه حيوانات و...).

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- برخى از مردم عصر جاهلیت خوردن گوشت حیوانى را که با نام خدا ذبح شده باشد حرام مى دانستند. (و ما لکم ألا تأکلوا مما ذکر اسم الله علیه)

۲- برخى از مسلمانان صدر اسلام به جهت شبهه هاى ایجاد شده مشرکان از خوردن ذبیحه با نام خدا خوددارى مى کردند. (فکلوا مما ذکر اسم الله ... و ما لکم ألا تأکلوا) لحن عتاب گونه آیه چنین مى نمایاند که بر اثر تبلیغات کافران و سخنان فریبنده آنان برخى از مسلمانان از خوردن ذبیحه حلال خوددارى مى کردند.

۳- برخى از مسلمانان صدر اسلام تحت تأثیر سنتهاى جاهلى و اجتماعى عصر خود بودند. (و ما لکم ألا تأکلوا مما ذکر اسم الله علیه)

۴- نکوهش خداوند از برخى مسلمانان صدر اسلام به سبب تحریم خوردن گوشت حیوانى که با نام خدا ذبح شده است. (و ما لکم ألا تأکلوا مما ذکر اسم الله علیه)

۵- خداوند محدوده دقیق خوردنیهاى حرام را قبل از نزول آیات سوره انعام براى مردم تبیین کرده بود. (و قد فصل لکم ما حرم علیکم) «قد فصل» فعل ماضى محقق و به معنى «قد بین» است و بر وقوع حتمى فعل در گذشته دلالت دارد. بنابراین باید قبل از نزول این آیات، آیاتى در تحریم برخى خوردنیها نازل شده باشد، که ظاهراً آیه ۱۱۵ سوره نحل است.

۶- اصل در خوردنیها حلیت است. (و ما لکم ألا تأکلوا مما ذکر اسم الله علیه و قد فصل لکم ما حرم علیکم) در آیه شریفه با استناد به بیان محرمات، بقیه موارد مباح و مجاز شمرده شده است. لذا اصل در خوردنیها حلیت است، مگر آنچه حرمتش بیان شود.

۷- اصل حلیت، جز در مواردى که دلیلى بر حرمت اقامه شود، جارى است.* (و ما لکم ألا تأکلوا مما ذکر اسم الله علیه و قد فصل لکم ما حرم علیکم) به احتمال اینکه مراد از «ما حرم» تمامى محرمات باشد، اعم از خوردنیها و غیر خوردنیها.

۸- تعیین حلال و حرام تنها شأن خداوند است. (و ما لکم ألا تأکلوا ... و قد فصل لکم ما حرم علیکم)

۹- اضطرار از میان برنده تکلیف است. (و قد فصل لکم ما حرم علیکم إلا ما اضطررتم إلیه)

۱۰- در صورت اضطرار خوردن از حیوانى که هنگام ذبح نام خدا بر آن برده نشده باشد، جایز است. (و قد فصل لکم ما حرم علیکم إلا ما اضطررتم إلیه)

۱۱- تکلیفهاى الهى متناسب با توان انسان است. (إلا ما اضطررتم إلیه)

۱۲- بسیارى از مردم با هواى نفس خود نادانسته موجب گمراهى دیگران مى شوند. (و إن کثیرا لیضلون بأهوائهم بغیر علم) «با» در «بأهوائهم» سببیه است، ولى در «بغیر علم» معنى الصاق دارد.

۱۳- کسانى که با اندیشه هاى مبتنى بر تمایلاتِ خود دیگران را به گمراهى مى کشانند، مردمى نادان هستند. (و إن کثیرا لیضلون بأهوائهم بغیر علم)

۱۴- جهل و هواى نفس از عوامل اصلى گمراهى است. (و إن کثیرا لیضلون بأهوائهم بغیر علم)

۱۵- هواى نفس موجب خدشه و تشکیک در احکام حلال و حرام خداوند مى شود. (و ما لکم ألا تأکلوا ... و إن کثیرا لیضلون بأهوائهم بغیر علم)

۱۶- بدعتگذاران در دین و گمراه کنندگان مردم، تجاوزگرند. (و ما لکم ألا تأکلوا ... و إن کثیرا ... إن ربک هو أعلم بالمعتدین)

۱۷- تنها خداوند بهتر از هر کس متجاوزان به حدود الهى و اهل بدعت در احکام الهى را مى شناسد و معرفى مى کند. (إن ربک هو أعلم بالمعتدین) ضمیر فصل «هو»، که بین اسم و خبر «إن» قرار گرفته، بیانگر حصر است.

۱۸- هشدار خداوند به تجاوزگران به محدوده شرایع و احکام الهى و بدعتگذاران در دین (إن ربک هو أعلم بالمعتدین)

۱۹- آگاهى دقیق از اهل بدعت در دین و متجاوزان به حدود الهى، جلوه اى از ربوبیت خداوند (إن ربک هو أعلم بالمعتدین)

۲۰- سخن ناآگاهانه درباره دین تجاوزگرى است. (فکلوا ... إن ربک هو أعلم بالمعتدین)

۲۱- اتهام بدعتگذارى و تجاوز به احکام دین الهى به اسلام و مسلمانان در تبلیغات مشرکان مکه (إن ربک هو أعلم بالمعتدین) کاربرد فعل تفضیل «أعلم» و تأکید و حصر آن با «إن» و ضمیر فصل «هو» در مواردى است که مدعیان و منکرانى در برابر وجود داشته باشند. بدین معنى که چه بسا مشرکان، مسلمانان را به سبب پایبندى به احکام اسلام به بدعتگذارى متهم مى ساختند.

موضوعات مرتبط

• احکام:۱۰ ثانوى ۹، ۱۰ ; تشریع احکام ۱۰ ۸
• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۲، ۳ ; تهمت به اسلام ۲۱
• اصل حلیت: محدوده اصل حلیت ۷
• اضطرار: آثار اضطرار ۹
• بدعتگذاران: آگاهى از عمل بدعتگذاران ۱۹ ; تجاوزگرى بدعتگذاران ۱۶ ; تشخیص بدعتگذاران ۱۷ ; هشدار به بدعتگذاران ۱۸
• تجاوز: موارد تجاوز ۲۰
• تکلیف: اضطرار در تکلیف ۹ ; سهولت تکلیف ۱۱ ; عوامل رفع تکلیف ۹، ۱۰ ; قدرت در تکلیف ۱۱
• جاهلان:۱۳ رسوم جاهلان ۱۳ ۱، ۳
• جهل: آثار جهل ۱۴
• خدا: اختصاصات خدا ۸، ۱۷ ; ربوبیت خدا ۱۹ ; سرزنشهاى خدا ۴ ; علم خدا ۱۷ ; نام خدا ۴ ; هشدار خدا ۱۸
• خوردنیها: احخوردنیهاخوردنیهاکام خوردنیها ۵، ۶، ۱۰ ; تحریم خوردنیهاى مباح ۱ ; تشریع احکام خوردنیها ۵ ; خوردنیهاى حرام ۵
• دین: تهمت به دین ۲۱ ; سخن جاهلانه درباره دین ۲۰
• ذبح: احکام ذبح ۴ ; بسمله در ذبح ۱، ۴
• ذبیحه: خوردن ذبیحه ۱، ۲ ; خوردن ذبیحه حرام ۱۰
• شبهات: القاى شبهات در احکام ۱۵ ; عوامل شبهه ۲، ۱۵
• گمراهگران: تجاوزگرى گمراهگران ۱۶
• گمراهى: اضلال مردم ۱۳ ; عوامل گمراهى ۱۲، ۱۳، ۱۴
• مباحات: تحریم مباحات ۴ ; تحریم مباحات در جاهلیت ۱
• متجاوزان:۱۶ آگاهى به متجاوزان ۱۶ ۱۹ ; تشخیص متجاوزان ۱۶ ۱۷ ; هشدار به متجاوزان ۱۶ ۱۸
• مسلمانان: تأثیرپذیرى مسلمانان ۲ ; تأثیرپذیرى مسلمانان صدر اسلام ۳ ; تهمت به مسلمانان ۲۱ ; سرزنش مسلمانان صدر اسلام ۴
• مشرکان: تأثیر شبهه‌افکنى مشرکان ۲ ; تبلیغ مشرکان صدر اسلام ۲
• مشرکان مکه: تبلیغ مشرکان مکه ۲۱ ; تهمتهاى مشرکان مکه ۲۱ ; روش برخورد مشرکان مکه ۲۱
• هواپرستى: آثار هواپرستى ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۵