التوبة ٣٦

إِنَ‌ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ‌ اثْنَا عَشَرَ شَهْراً فِي‌ کِتَابِ‌ اللَّهِ‌ يَوْمَ‌ خَلَقَ‌ السَّمَاوَاتِ‌ وَ الْأَرْضَ‌ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ‌ ذٰلِکَ‌ الدِّينُ‌ الْقَيِّمُ‌ فَلاَ تَظْلِمُوا فِيهِنَ‌ أَنْفُسَکُمْ‌ وَ قَاتِلُوا الْمُشْرِکِينَ‌ کَافَّةً کَمَا يُقَاتِلُونَکُمْ‌ کَافَّةً وَ اعْلَمُوا أَنَ‌ اللَّهَ‌ مَعَ‌ الْمُتَّقِينَ‌

ترجمه

تعداد ماه‌ها نزد خداوند در کتاب الهی، از آن روز که آسمانها و زمین را آفریده، دوازده ماه است؛ که چهار ماه از آن، ماه حرام است؛ (و جنگ در آن ممنوع می‌باشد.) این، آیین ثابت و پابرجا (ی الهی) است! بنابر این، در این ماه‌ها به خود ستم نکنید (و از هرگونه خونریزی بپرهیزید)! و (به هنگام نبرد) با مشرکان، دسته جمعی پیکار کنید، همان گونه که آنها دسته جمعی با شما پیکار می‌کنند؛ و بدانید خداوند با پرهیزگاران است!

همانا تعداد ماه‌ها نزد خدا، آن روزى كه آسمان‌ها و زمين را بيافريد، در كتاب الهى، دوازده ماه بود، كه از آن‌ها چهار ماه حرام است. [و] آيين درست همين است، پس در آن ماه‌ها بر خود ستم نكنيد، و [نيز] همان طور كه مشركان جملگى به جنگ با شما بر مى‌خيزند شما ه

در حقيقت، شماره ماه‌ها نزد خدا، از روزى كه آسمانها و زمين را آفريده، در كتاب [علم‌] خدا، دوازده ماه است؛ از اين [دوازده ماه‌]، چهار ماه، [ماهِ‌] حرام است. اين است آيين استوار، پس در اين [چهار ماه ]بر خود ستم مكنيد، و همگى با مشركان بجنگيد، چنانكه آنان همگى با شما مى‌جنگند، و بدانيد كه خدا با پرهيزگاران است.

همانا عدد ماههای سال نزد خدا در کتاب (تکوین و تشریع) خدا دوازده ماه است از آن روزی که خدا آسمان و زمین را بیافرید و از آن دوازده ماه چهار ماه ماههای حرام است (نزد اکثر مفسرین آن چهار ماه ذیقعده و ذیحجه و محرم و رجب است) این است دین استوار و محکم، پس در آن ماهها ظلم و ستم (به جنگ و خونریزی) در حق خود و یکدیگر مکنید و متفقا همه با مشرکان قتال و کارزار کنید چنانکه مشرکان نیز همه متّفقا با شما به جنگ و خصومت برمی‌خیزند و بدانید که خدا با اهل تقواست.

یقیناً شماره ماه ها در پیشگاه خدا از روزی که آسمان ها و زمین را آفریده در کتاب [علم] خدا دوازده ماه است؛ از آنها چهار ماهش ماه حرام است؛ این است حساب استوار و پایدار؛ پس در این چهار ماه [با جنگ و فتنه و خونریزی] بر خود ستم روا مدارید و با همه مشرکان همان گونه که آنان با همه شما می جنگند، بجنگید و بدانید خدا با پرهیزکاران است.

شمار ماه‌ها در نزد خدا، در كتاب خدا از آن روز كه آسمانها و زمين را بيافريده، دوازده است. چهار ماه، ماه‌هاى حرامند. اين است شيوه درست. در آن ماه‌ها بر خويشتن ستم مكنيد. و همچنان كه مشركان همگى به جنگ شما برخاستند، همگى به جنگ ايشان برخيزيد. و بدانيد كه خدا با پرهيزگاران است.

بدانید که شمار ماهها نزد خداوند در کتاب الهی [لوح محفوظ از] روزی که آسمانها و زمین را آفریده است، دوازده ماه است، که از آن چهار ماه حرام است، این دین استوار است، پس در مورد آنها بر خود ستم نکنید، و با مشرکان همگی کارزار کنید، همچنانکه آنان هم با شما همگی کارزار می‌کنند و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است‌

همانا شمار ماه‌ها نزد خدا دوازده ماه است در كتاب خدا- كتاب آفرينش يا لوح محفوظ- روزى كه آسمانها و زمين را بيافريد از آنها چهار ماه- ذو القعده و ذو الحجه و محرم و رجب- حرام- شكوهمند و با حرمت- است. اين است آيين استوار. پس در آن ماه‌ها [با جنگ و خونريزى‌] بر خويشتن ستم مكنيد، و با همه مشركان بجنگيد همچنانكه با همه شما مى‌جنگند و بدانيد كه خداى با پرهيزگاران است.

شماره‌ی ماهها (ی سال قمری) در حکم و تقدیر خدا (ی متعال، و مضبوط در لوح محفوظ، یا موجود) در کتاب آفرینش - از آن روز که آسمانها و زمین را آفریده است - دوازده ماه است که چهار ماه حرام است (و آنها عبارتند از: ذی‌القعده، ذی‌الحجّه، محرّم، و رجب. جنگ در این ماهها حرام است، و) این (تحریم نبرد) آئین راستین و تغییرناپذیر (خدا) است، پس در آنها به خویشتن ستم نکنید (و جنگ در آنها را حلال ندانید، مگر این که تجاوز و قانون‌شکنی از سوی دشمن باشد و شما به ناچار از خود دفاع کنید. ای مؤمنان!) با همه‌ی مشرکان بجنگید همان گونه که آنان جملگی با شما می‌جنگند، و بدانید که (لطف و یاری) خدا با پرهیزگاران است.

همواره، شماره‌ی ماه‌ها نزد خدا- از روزی که آسمان‌ها و زمین را آفرید- در کتاب (علمِ) خدا دوازده ماه است‌؛ از این‌ها، چهار ماه، حرام [:محترم] است. این است (همان) دین قیام و پابرجای پربها. پس در این چهار ماه بر خود ستم مکنید و با مشرکان در حال بازدارندگی کامل (از گزندشان) کشتار کنید، چنان‌که آنان به حال بازدارندگی از گزندتان با شما کشتار می‌کنند. و بدانید (که) خدا همواره با پرهیزگاران است.

همانا شماره ماه‌ها نزد خدا دوازده ماه است در کتاب خدا روزی که آفرید آسمانها و زمین را از آنها است چهار ماه حرام این است آئین استوار پس ستم نکنید در آنها خویش را و پیکار کنید مشرکان را همگی چنانکه پیکارتان کنند همگی و بدانید که خدا است با پرهیزکاران‌

التوبة ٣٥	آیه ٣٦	التوبة ٣٧
سوره : سوره التوبة نزول : ٨ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«کِتَاب»: مراد همه کتابهای آسمانی، یا لوح محفوظ، و یا کتاب بازِ هستی است. «حُرُم»: جمع حرام. مراد ماه‌های چهارگانه ذی‌القعده، ذی‌الحجّه، محرم، و رجب است که جنگیدن در آنها حرام است. «الدِّینُ»: آئین. حکم و داوری. حساب. «الْقَیِّمُ»: راست و درست. استوار و پابرجا. «الدِّینُ الْقَیِّمُ»: آئین راستین و ابدی. داوری درست و سرمدی. حساب صحیح و همیشگی. «کَآفَّةً»: جملگی. همگی. مصدری است مانند عافِیَة و عاقِبَة، و به معنی (کافّینَ) بوده و حال فاعل یا مفعول می‌باشد. «قَاتِلُوا الْمُشْرِکینَ کَآفَّة»: جملگی با مشرکان بجنگید. با جملگی مشرکان بجنگید.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ قَاتِلُوا فِي‌ سَبِيلِ‌ الَّهِ‌... (۲) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا لاَ... (۷) فَإِذَا انْسَلَخَ‌ الْأَشْهُرُ... (۵) وَ اقْتُلُوهُمْ‌ حَيْثُ‌... (۴)

الْحَجُ‌ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ‌ فَمَنْ‌... (۵) فَإِذَا قَضَيْتُمُ‌ الصَّلاَةَ... (۳) الشَّهْرُ الْحَرَامُ‌ بِالشَّهْرِ... (۶) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا لاَ... (۵) فَإِذَا انْسَلَخَ‌ الْأَشْهُرُ... (۷) إِنَّمَا النَّسِي‌ءُ زِيَادَةٌ فِي‌... (۳) إِنَ‌ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا وَ يَصُدُّونَ‌... (۲) يَسْتَفْتُونَکَ‌ قُلِ‌ اللَّهُ‌... (۲)

تفسیر

• آيات ۳۷ - ۳۶، سوره توبه
• مراد از ماههاى دوازده گانه در: (( إِنَّ عِدَّةَ الشهُورِ عِندَ اللَّهِ اثْنَا عَشرَ شهْراً ... )) ماههاى قمريست
• اشاره به حكم حرمت قتال در ماههاى حرام چهارگانه
• معناى كلمه (( كافه )) و جمله : (( وَ قَتِلُوا الْمُشرِكينَ كافَّةً كمَا يُقَتِلُونَكُمْ كافَّة ))
• توضيح در مورد (( نسى ء )) كه در ميان عرب دوران جاهليت مرسوم بوده است
• (رواياتى در ذيل آيه : ان عدة الشهور عندالله ... و در مورد قانون نسيى ء)

• آيه و ترجمه
• تفسير :
• نكته ها
• ۱ - فلسفه ماههاى حرام
• ۲ - مفهوم و فلسفه ((نسى ء)) در جاهليت
• ۳ - وحدت كلمه در برابر دشمن
• ۴ - چگونه اعمال زشت در نظر زيبا جلوه مى كند؟

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - از آغاز خلقت آسمانها و زمین، شمار ماهها دوازده ماه است. (إن عدة الشهور عند اللّه اثنا عشر شهراً ... یوم خلق السموت و الأرض)

۲ - آسمانها و زمین، پدیده اى حادث و نه قدیم (یوم خلق السموت و الأرض)

۳ - جهان آفرینش، داراى آسمانهاى متعدد (یوم خلق السموت)

۴ - وجود ماههاى دوازده گانه در یک سال، امرى ثابت از آغاز پیدایش آسمانها و زمین و نه نظمى که تدریجاً شکل گرفته باشد. (إن عدة الشهور ... یوم خلق السموت و الأرض)

۵ - وجود چهار ماه حرام در میان ماههاى دوازده گانه (سال قمرى) (إن عدة الشهور عند اللّه اثنا عشر شهراً ... منها أربعة حرم)

۶ - وجود چهار ماه حرام در میان ماههاى سال، حکمى الهى و داراى سابقه در ادیان پیشین (منها أربعة حرم ذلک الدین القیم) «قیّم» که به معناى ثابت و استوار است، مى تواند به ریشه دار بودن این حکم در ادیان پیشین اشاره داشته باشد.

۷ - حرمت ماههاى چهارگانه، در راستاى مصالح جامعه و مایه قوام و استوارى آن (منها أربعة حرم ذلک الدین القیم فلا تظلموا فیهن أنفسکم)

۸ - نهى الهى از شکستن حرمت ماههاى حرام (منها أربعة حرم ... فلا تظلموا فیهن أنفسکم)

۹ - شکستن حرمت ماههاى حرام (پرداختن به جنگ در آن)، ظلم به خویش و جامعه بشرى است. (فلا تظلموا فیهن أنفسکم)

۱۰ - حرمت آغاز جنگ در ماههاى حرام و جواز جنگهاى دفاعى و مقابله به مثل در برابر هجوم مشرکان (منها أربعة حرم ... فلا تظلموا فیهن أنفسکم و قتلوا المشرکین کافة کما یقتلونکم) حرمت ماههاى حرام، مقتضى ترک جنگ در آن ماههاست ; ولى چون ممکن است دشمن این حرمت را رعایت نکند، خداوند در این صورت تکلیف حرمت را از مسلمانان برداشته و فرموده که همانند آنان، شما نیز بجنگید.

۱۱ - فرمان خداوند به نبرد با تمامى مشرکان محارب و پاکسازى زمین از لوث وجود آنان (و قتلوا المشرکین کافة کما یقتلونکم کافة)

۱۲ - مشرکان در صدد محو اسلام و نابودى عموم مسلمانان بوده اند. (کما یقتلونکم کافة)

۱۳ - نگهدارى حرمت ماههاى حرام و رعایت تقوا در مقابله به مثل با دشمنان جنگ طلب در آن ماهها، مورد تأکید و عنایت خداوند (فلا تظلموا فیهن أنفسکم ... و اعلموا أن اللّه مع المتقین)

۱۴ - تقواپیشگان، برخوردار از امداد و نصرت الهى (و اعلموا أن اللّه مع المتقین)

۱۵ - تقویت روحیه متقین از جانب خدا، براى جنگ و مقابله به مثل با مشرکان (و اعلموا أن اللّه مع المتقین)

۱۶ - تقوا، زمینه ساز رعایت حرمت ماههاى حرام و بازدارنده آدمى از گناه و قانون شکنى (منها أربعة حرم ... فلا تظلموا فیهن أنفسکم ... و اعلموا ان اللّه مع المتقین)

روایات و احادیث

۱۷ - از امام صادق (ع) درباره قول خداى عز و جل که مى فرماید: «ان عدة الشهور عند اللّه اثنا عشر شهراً ... » روایت شده است: «المحرم و الصفر و ربیع الأول و ربیع الأخر و جمادى الأولى و جمادى الآخرة و رجب و شعبان و شهر رمضان و شوال و ذوالقعدة و ذوالحجة. منها أربعة حرم، عشرون من ذى الحجة و المحرم و صفر و شهر ربیع الأول و عشر من شهر ربیع الأخر ; این ماهها عبارتند از: محرم، صفر، ربیع الاول، ربیع الاخر، جمادى الاولى، جمادى الآخر، رجب، شعبان، ماه رمضان، شوال، ذى قعده و ذى حجه. از این دوازده ماه چهار ماه حرام است و آنها عبارتند از: بیست روز آخر ذى حجه و تمام محرم و صفر و ماه ربیع الاول و ده روز از اول ربیع الآخر».

۱۸ - از امام باقر (ع) روایت شده است: « ... ما خلق اللّه بقعة فى الأرض أحب إلیه منها - ثم أومىء بیده نحو الکعبة - ... لها حرّم اللّه الاشهر الحرم فى کتابه ... ثلاثة متوالیة للحج: شوال و ذوالقعده و ذوالحجة و شهر مفرد للعمرة و هو رجب ; ... خداوند هیچ بقعه اى را خلق نفرموده که براى او محبوب تر از این باشد - و با دست خویش به کعبه اشاره فرمود - [و افزود]به احترام این کعبه، خداوند در قرآن ماههاى حرام را محترم شمرد. سه ماه متوالى براى حج: شوال، ذى قعده و ذى حجه و یک ماه رجب، جدا براى عمره [مفرده]».

۱۹ - از رسول خدا (ص) نقل شده که درباره چهار ماه حرام فرمود: «رجب ... و ذوالقعده و ذوالحجه و المحرم ... ; آن چهار ماه عبارتند از: رجب ... و ذى قعده و ذى حجه و محرم ... ».

موضوعات مرتبط

• آسمان: حدوث آسمان ها ۲ ; تعدد آسمان ۳
• احکام: ۱۰
• اسلام: دشمنان اسلام ۱۲
• اعداد: عدد چهار ۵، ۶ ; عدد دوازده ۱، ۴
• امدادهاى خدا: مشمولان امدادهاى خدا ۱۴
• تقوا: آثار تقوا ۱۶
• جامعه: اهمیّت مصالح جامعه ۷ ; ظلم به جامعه ۹
• جرایم: موانع ارتکاب جرایم ۱۶
• جنگ: جنگ در ماههاى حرام ۹ ; جنگ دفاعى ۱۰ ; حرمت جنگ در ماههاى حرام ۱۰
• جهاد: جهاد با محاربان ۱۱ ; جهاد با مشرکان ۱۱، ۱۵
• خدا: افعال خدا ۱۵ ; اوامر خدا ۱۱ ; نواهى خدا ۸
• خود: ظلم به خود ۹
• دفاع: اهمیّت دفاع ۱۰ ; دفاع در ماههاى حرام ۱۰
• زمین: حدوث زمین ۲
• سال و ماه: تعداد ماههاى سال ۱، ۴، ۱۷ ; قدمت ماههاى دوازده گانه ۱، ۴
• ظلم: موارد ظلم ۹
• قانون: موانع قانون شکنى ۱۶
• کعبه: فضیلت کعبه ۱۸
• گناه: موانع گناه ۱۶
• ماه جمادى الاولى: ۱۷
• ماه جمادى الاخرى: ۱۷
• ماه ذیحجه: ۱۷، ۱۸، ۱۹
• ماه ذیقعده: ۱۷، ۱۸، ۱۹
• ماه ربیع الاول: ۱۷
• ماه ربیع الاخر: ۱۷
• ماه رجب: ۱۷، ۱۸، ۱۹
• ماه رمضان: ۱۷
• ماه شعبان: ۱۷
• ماه شوال: ۱۷، ۱۸
• ماه صفر: ۱۷
• ماه محرم: ۱۹
• ماههاى حرام: ۵، ۱۷، ۱۸، ۱۹ آثار هتک حرمت ماههاى حرام ۱۹ ۹; احکام ماههاى حرام ۱۹ ۱۰; حفظ حرمت ماههاى حرام ۸، ۱۳، ۱۶; فلسفه ماههاى حرام ۷، ۱۸; قدمت ماههاى حرام ۶; ماههاى حرام در ادیان ۶
• متقین: امداد به متقین ۱۴; تقویت روحیه متقین ۱۵; فضایل متقین ۱۴
• مسلمانان: دشمنان مسلمانان ۱۲
• مشرکان: دشمنى مشرکان ۱۲
• مقابله به مثل: تقوا در مقابله به مثل ۱۳; مقابله به مثل با مشرکان ۱۵; مقابله به مثل در ماههاى حرام ۱۰