آل عمران ١٩٨

لٰکِنِ‌ الَّذِينَ‌ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ‌ لَهُمْ‌ جَنَّاتٌ‌ تَجْرِي‌ مِنْ‌ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ‌ فِيهَا نُزُلاً مِنْ‌ عِنْدِ اللَّهِ‌ وَ مَا عِنْدَ اللَّهِ‌ خَيْرٌ لِلْأَبْرَارِ

ترجمه

ولی کسانی (که ایمان دارند، و) از پروردگارشان می‌پرهیزند، برای آنها باغهایی از بهشت است، که از زیر درختانش نهرها جاری است؛ همیشه در آن خواهند بود. این، نخستین پذیرایی است که از سوی خداوند به آنها می‌رسد؛ و آنچه در نزد خداست، برای نیکان بهتر است!

ولى آنان كه تقواى الهى پيش گرفتند برايشان باغ‌هايى است كه از پاى درختانش نهرها جارى است و جاودانه در آن مى‌مانند، كه [اين‌] پذيرايى از جانب خداست و آنچه نزد خداست براى نيكان بهتر است

ولى كسانى كه پرواى پروردگارشان را پيشه ساخته‌اند باغهايى خواهند داشت كه از زير [درختان‌] آن نهرها روان است. در آنجا جاودانه بمانند؛ [اين‌] پذيرايى از جانب خداست، و آنچه نزد خداست براى نيكان بهتر است.

لیکن آنان که خداترس و با تقوایند منزلگاهشان بهشت‌هایی است که در زیر درختانش نهرها جاری است و در آن جاودانند، در حالتی که خدا بر آنها خوان احسان خود گسترده، و آنچه نزد خداست برای نیکان بهتر است.

کسانی که از پروردگارشان پروا کردند [و فریفته زرق و برق زندگی مادی نشدند] برای آنان بهشت هایی است که از زیرِ [درختانِ] آن نهرها جاری است، در آنجا جاودانه اند. [این به عنوان آغاز] پذیرایی از سوی خداست، و آنچه [غیر از بهشت و نعمت هایش] نزد خداست، برای نیکوکاران بهتر است.

اما براى آنان كه از پروردگارشان مى‌ترسند، بهشتهايى است كه در آن نهرها جارى است. همواره در آنجا مهمان خدا هستند. و آنچه نزد خداست براى نيكان بهتر است.

اما کسانی که از پروردگارشان پروا داشته‌اند، بوستانهایی دارند که جویباران از فرودست آن جاری است و جاودانه در آنند، این پیشکش الهی است و آنچه در نزد خداوند است برای نیکوکاران بهتر است‌

اما كسانى كه ترس از پروردگار خويش را پيشه كردند ايشان را بهشت‌هايى است كه از زير آنها جويها روان است، در آنجا جاودانه باشند، تا پذيرائيى باشد از نزد خدا و آنچه نزد خداست نيكوكاران را بهتر است.

ولی آنان که از (خشم) پروردگارشان (با انجام طاعات و ترک منهیّات) می‌پرهیزند، بهشت از آن ایشان است که در زیر (درختان) آن رودخانه‌ها روان است، و جاودانه در آن می‌مانند. (تازه، این لذائذ جسمانی) به عنوان مهمانی و پذیرائی (نخستین) از جانب خدا است، و آنچه (از لذائذ روحانی و الطاف بیکران صمدانی) در پیشگاه یزدان است برای نیکان (بسی والاتر از آن، و) بهتر (از متاع فانی جهان) است.

ولی کسانی که از پروردگارشان پروا دارند، برایشان باغ‌هایی است که از زیر (درختان)شان نهرها روان است، (که) در آن جاودانه‌اند. حال آنکه (این) مهمان‌سرایی از جانب خداست و آنچه نزد خداست برای نیکان بهتر است.

لیکن آنان که پروردگار خود را ترسیدند برای ایشان است باغهائی که جاری است از زیر آنها جویها جاودانان در آنها پیشکشی از نزد خدا و آنچه نزد خدا است بهتر است برای نیکان‌

آل عمران ١٩٧	آیه ١٩٨	آل عمران ١٩٩
سوره : سوره آل عمران نزول : ٣ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«نُزُلاً»: نوشیدنی و خوراکی که از مهمان در آغاز نزول، بدان پذیرائی می‌کنند. زاد و توشه. حال (جَنَّات) است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ قِيلَ‌ لِلَّذِينَ‌ اتَّقَوْا مَا ذَا... (۶) وَ مَا أُوتِيتُمْ‌ مِنْ‌ شَيْ‌ءٍ... (۲)

وَ لاَ يَحْسَبَنَ‌ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا... (۱)

تفسیر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- بى ارزشى بهره ها و قدرت محدود کافران در دنیا، نسبت به نعمت جاودانه بهشت (متاع قلیل ثمّ ماویهم جهنّم ... لکن الّذین اتّقوا ربّهم لهم جنّات ... خالدین فیها)

۲- پرهیزکاران، جاودان در بهشت و برخوردار از نعمتهاى آن (لکن الّذین اتّقوا ربّهم لهم جنّات ... خالدین فیها)

۳- تلاش براى دستیابى به ثروت و امکانات مادى با حفظ تقوا، آسیبى به سعادت اخروى نمى رساند. (لا یغرّنک تقلّب الّذین کفروا فى البلاد ... لکن الّذین اتّقوا) «لکن»، براى استدراک توهمى است که از آیات قبل به ذهن مى رسد، و آن اینکه تلاش کافران براى به دست آوردن امکانات مادى، موجب جهنمى شدن آنهاست ; کلمه «لکن»، این توهم را از بین برده و بیان مى دارد که در صورت تقوا، کسب و ثروت ضررى به سعادت انسان وارد نمى سازد.

۴- توجّه به ربوبیّت الهى، زمینه گرایش به تقوا (لکن الّذین اتّقوا ربّهم)

۵- فریفته نشدن در برابر شوکت ظاهرى و قدرت اقتصادى کافران، از مصادیق تقواپیشگى است.* (لا یغرّنک تقلّب الّذین کفروا ... لکن الّذین اتّقوا ربّهم) نهى از فریفته شدن و آنگاه بشارت بهشت به تقواپیشگان، مى تواند اشاره به برداشت فوق باشد.

۶- هجرت، تحمّل آوارگى، آزار در راه خدا، جهاد و شهادت از نشانه هاى تقوا (فالّذین هاجروا و اخرجوا ... لکن الّذین اتّقوا ربّهم) مراد از «الّذین اتّقوا»، یا خصوص کسانى هستند که در آیه ۱۹۵ توصیف شدند و یا آنان، از مصادیق مورد نظر براى تقواپیشگان هستند.

۷- توجّه به بهشت جاودانه، موجب گرایش به تقوا و فریفته نشدن در برابر بهره هاى اندک دنیا (متاع قلیل ... لکن الّذین اتّقوا ربّهم لهم جنّات ... خالدین فیها)

۸- بهشت، داراى نهرها و باغهاى متعدد (لهم جنّات تجرى من تحتها الانهار)

۹- جریان نهرهاى متعدد، در زیر باغهاى بهشت (جنّات تجرى من تحتها الانهار)

۱۰- تقوا، زمینه برخوردارى از موهبت بهشت و نعمتهاى آن (لکن الّذین اتّقوا ربّهم لهم جنّات تجرى من تحتها الانهار خالدین فیها)

۱۱- بهشت جاودان با نهرهاى روان، مهیّا براى پذیرایى از پرهیزکاران (لهم جنّات تجرى من تحتها الانهار ... نزلا من عند اللّه)

۱۲- بهشت و بشارت خلود در آن، تنها بخشى از ضیافت الهى براى تقواپیشگان است. (نزلا من عند اللّه) کلمه «نزل»، به چیزهایى گفته مى شود که در آغاز ورود میهمان براى پذیرایى از وى فراهم مى گردد.

۱۳- نیکى در تقواپیشگى است، و تقواپیشگان نیکوکارند. (لکن الّذین اتّقوا ربّهم ... و ما عند اللّه خیر للابرار) برداشت فوق بر این مبناست که «ال» در «الابرار»، عهد ذکرى و اشاره به «الّذین اتّقوا» باشد ; یعنى «ما عند اللّه خیر للّذین اتّقوا»، بنابراین نام بردن تقواپیشگان به ابرار، اشاره به برداشت فوق است.

۱۴- بهترین پاداش الهى، از آنِ ابرار و نیکان است. (و ما عند اللّه خیر للابرار) برداشت فوق بر این مبناست که «للابرار»، خبر دوّم براى «ما»ى موصوله باشد، نه متعلّق به «خیر».

۱۵- پاداش ابرار، پاداشى عظیم، توصیف ناپذیر و برتر از بهشت و مواهب آن مى باشد. (و ما عند اللّه خیر للابرار) مراد از «ما عند اللّه»، مى تواند پاداشى غیر از بهشت و مواهب آن باشد و بیان آن به صورت مبهم، حاکى از عظمت و وصف ناپذیرى آن است.

۱۶- پاداش اصلى و برتر نیکان و ابرار، در پیشگاه خداوند است. (و نزلا من عند اللّه و ما عند اللّه خیر للابرار)

۱۷- ابرار داراى مقام و منزلتى والاتر از تقواپیشگان (و لکن الّذین اتّقوا ربّهم لهم جنّات ... نزلا من عند اللّه و ما عند اللّه خیر للابرار) تفاوت تعبیر در پاداش («نزلاً» براى تقواپیشگان و «ما عند اللّه» براى ابرار) شاهد بر این است که منزلت ابرار منزلتى غیر از تقواپیشگى و والاتر از آن است.

۱۸- ارزشمندى تقوا و نیکوکارى و مقام والاى پرهیزکاران و نیکوکاران (لکن الّذین اتّقوا ربّهم ... و ما عند اللّه خیر للابرار)

روایات و احادیث

۱۹- مرگ مؤمن به دلیل اینکه راه رسیدنش به بهشت است، براى او خیر مى باشد. (و ما عند اللّه خیر للابرار) امام باقر (ع) فرمود: ... الموت خیر للمؤمن لانّ اللّه یقول «و ما عند اللّه خیر للابرار».

موضوعات مرتبط

• اذیت:۶
• ارزشها: ضد ارزشها ۱
• بهشت: باغهاى بهشت ۸، ۹ ; جاودانگى بهشت ۱، ۷، ۱۱ ; جاودانگى در بهشت ۱۲ ; موجبات بهشت ۱۰ ; نعمتهاى بهشت ۱، ۲، ۱۰ ; نهرهاى بهشت ۸، ۹، ۱۱
• بهشتیان: جاودانگى بهشتیان ۲
• پاداش:۱۴، ۱۵، ۱۶
• تبعید:۶
• تقوا: آثار تقوا ۳، ۶، ۱۰ ; زمینه تقوا ۴، ۷ ; فضیلت تقوا ۱۸ ; موارد تقوا ۵، ۱۳
• جهاد:۶
• خدا: پاداشهاى خدا ۱۴ ; ربوبیت خدا ۴ ; مهمانى خدا ۱۲
• دنیا: امکانات دنیوى ۱، ۳، ۵، ۷ ; تلاش براى دنیا ۳
• راه خدا:۶
• سعادت: اخروى ۳
• شهادت:۶
• علم: آثار علم ۴
• کافران: امکانات دنیوى کافران ۱، ۵ ; قدرت کافران ۵
• گمراهى: موانع گمراهى ۷
• متقین: بشارت به متقین ۱۲ ; فضایل متقین ۱۷، ۱۸ ; متقین در بهشت ۲، ۱۱، ۱۲ ; نیکى متقین ۱۳
• مرگ:۱۹
• مؤمنان: فرجام مؤمنان ۱۹ ; مرگ مؤمنان ۱۹
• نیکان: پاداش نیکان ۱۴، ۱۵، ۱۶ ; فضایل نیکان ۱۶، ۱۷، ۱۸
• نیکى: آثار نیکى ۱۳ ; ارزش نیکى ۱۸
• هجرت:۶