القلم ١٥: تفاوت میان نسخه‌ها
(افزودن جزییات آیه) |
(←تفسیر) |
||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
المیزان= | المیزان= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | {{ نمایش فشرده تفسیر| | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۷#link418 | آيات ۱ - | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۷#link418 | آيات ۱ - ۳۳ سوره قلم]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۷#link419 | محتويات سوره | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۷#link419 | محتويات سوره «قلم» و محل نزول آن]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۷#link420 | | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۷#link420 | وجوهى كه درباره سوگند به «قلم» و «مَا يَسطُرُون» گفته شده است]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۷#link421 | مراد از نعمت در آيه : | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۷#link421 | مراد از نعمت در آيه: «وَ مَا أنتَ بِنِعمَةِ رَبّكَ بِمَجنُون»]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۸#link422 | معناى | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۸#link422 | معناى اين كه فرمود: «پيامبر، اجر غير ممنون دارد»]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۸#link423 | نهى | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۸#link423 | نهى خداوند، از مماشات پیامبر«ص»، با كافران و اطاعت از آنان]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۸#link424 | تهديد تكذيب گران | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۸#link424 | تهديد تكذيب گران نبوّت رسول خدا «ص»]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۹#link427 | رواياتى درباره مراد از «خُلق عظيم» و «كُلّ حَلّاف مَهِين...»]] | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۹#link427 | رواياتى درباره مراد از | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۹#link428 | ماجراى صاحبان باغى كه به عذاب الهى نابود گشت]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۹_بخش۴۹#link428 | ماجراى صاحبان باغى كه به عذاب الهى نابود گشت]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۱، ساعت ۲۲:۲۸
| کپی متن آیه |
|---|
| إِذَا تُتْلَى عَلَيْهِ آيَاتُنَا قَالَ أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ |
ترجمه
| القلم ١٤ | آیه ١٥ | القلم ١٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَسَاطِیرُ الأَوَّلِینَ»: (نگا: انعام / ، انفال / ، نحل / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِنَّهُ فَکَّرَ وَ قَدَّرَ (۰) فَقُتِلَ کَيْفَ قَدَّرَ (۰) ثُمَ قُتِلَ کَيْفَ قَدَّرَ (۰) ثُمَ نَظَرَ (۰) ثُمَ عَبَسَ وَ بَسَرَ (۰) ثُمَ أَدْبَرَ وَ اسْتَکْبَرَ (۰) فَقَالَ إِنْ هٰذَا إِلاَّ سِحْرٌ... (۱) إِنْ هٰذَا إِلاَّ قَوْلُ الْبَشَرِ (۱) سَنَسِمُهُ عَلَى الْخُرْطُومِ (۰) ذَرْنِي وَ مَنْ خَلَقْتُ وَحِيداً (۰) وَ جَعَلْتُ لَهُ مَالاً مَمْدُوداً (۰) وَ بَنِينَ شُهُوداً (۰) وَ مَهَّدْتُ لَهُ تَمْهِيداً (۰) ثُمَ يَطْمَعُ أَنْ أَزِيدَ (۰) کَلاَّ إِنَّهُ کَانَ لِآيَاتِنَا... (۱) سَأُرْهِقُهُ صَعُوداً (۰) سَأُصْلِيهِ سَقَرَ (۰)
نزول
شأن نزول آیات ۸ تا ۱۶:
«شیخ طوسى» گویند: این آیات درباره ولید بن مغیرة المخزومى نازل شده و نیز گویند: درباره اخنس بن شریق الثقفى نازل گردیده است چنان که از ابن عباس نقل شده است.[۱]
تفسیر
- آيات ۱ - ۳۳ سوره قلم
- محتويات سوره «قلم» و محل نزول آن
- وجوهى كه درباره سوگند به «قلم» و «مَا يَسطُرُون» گفته شده است
- مراد از نعمت در آيه: «وَ مَا أنتَ بِنِعمَةِ رَبّكَ بِمَجنُون»
- معناى اين كه فرمود: «پيامبر، اجر غير ممنون دارد»
- نهى خداوند، از مماشات پیامبر«ص»، با كافران و اطاعت از آنان
- تهديد تكذيب گران نبوّت رسول خدا «ص»
- رواياتى درباره مراد از «خُلق عظيم» و «كُلّ حَلّاف مَهِين...»
- ماجراى صاحبان باغى كه به عذاب الهى نابود گشت
تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَلا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ «8» وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُونَ «9» وَ لا تُطِعْ كُلَّ حَلَّافٍ مَهِينٍ «10» هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمِيمٍ «11» مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ «12» عُتُلٍّ بَعْدَ ذلِكَ زَنِيمٍ «13» أَنْ كانَ ذا مالٍ وَ بَنِينَ «14» إِذا تُتْلى عَلَيْهِ آياتُنا قالَ أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ «15» سَنَسِمُهُ عَلَى الْخُرْطُومِ «16»
پس، از تكذيب كنندگان اطاعت نكن. آنان دوست دارند كه تو سازش كنى و آنان نيز با تو سازش كنند. و از هر فرومايه كه بسيار سوگند ياد مى‌كند، پيروى نكن.
(آن كه) عيب جوست و براى سخن چينى در جنب و جوش است. براى جلوگيرى از كارهاى خير اصرار مى‌ورزد، متجاوز و گنه‌پيشه است. خشن و بى اساس و تبار است. (تمام اين زشتى هابه خاطر آن است كه او داراى مال فراوان و فرزندان نيرومند است. هرگاه آيات ما بر آنان تلاوت شود، گويند: افسانه‌هاى پيشينيان است. به زودى بر بينى‌اش مهر ذلت مى‌نهيم.
نکته ها
«تُدْهِنُ» از «دهن» به معناى روغن و مراد، روغن مالى و سازش و انعطاف‌پذيرى است.
«هَمَّازٍ» از «همز» به معناى عيب‌جو و مرادف كلمه «عياب» است.
«مَشَّاءٍ بِنَمِيمٍ» يعنى براى سخن‌چينى و نمّامى، بسيار تكاپو مى‌كند. مراد از «مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ» شايد بخل در مال باشد. چون قرآن درباره مال، كلمه خير را به كار برده است. «1»
«زَنِيمٍ» به كسى گويند كه اصل و نسب روشنى ندارد و به قومى نسبت داده نمى‌شود (زنازاده). امام صادق عليه السلام فرمود: «عُتُلٍّ» كفر بزرگ و «زَنِيمٍ» كسى است كه در كفر خود حرص و ولع دارد. «2»
«1». «ان ترك خيراً الوصية» اگر مالى را به جاى گذاشت، وصيّت كند.
«2». تفسير نورالثقلين.
جلد 10 - صفحه 176
قرآن، بارها رسول خدا را از پيروى منحرفان با جمله «لا تُطِعْ» «1»* و «لا تَتَّبِعْ» «2»* نهى فرموده است.
براى نجات مردم، دشمن را با تمام ابعادش معرفى كنيد. در اين آيات حدود ده خصلت نقل مى‌كند كه به خاطر يكى از آنها پرهيز از آنان لازم است، تا چه رسد به اينكه تمام اين خصلت ها در گروه يا فردى باشد.
رهبر جامعه كه مورد اطاعت و پذيرش مردم است بايد سرچشمه نشاط و اميد و وحدت و تقوا باشد و صفاتى همچون عيب‌جويى، سخن چينى، بخل، تجاوز، خشونت كه هريك عامل دلسردى و تفرقه است در رهبر ممنوع است و در اين آيات، فرمانبرى از صاحبان اين خصلت‌ها نهى شده است.
آيات قران، بارها مورد انواع تهمت‌ها قرار گرفته است؛ با تعبيراتى از قبيل «أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ» افسانه‌هاى پيشينيان، «أَضْغاثُ أَحْلامٍ» «3»* خواب‌هاى پريشان، «أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ» «4»* دروغ هايى كه به خدا نسبت داده شده، «لَقُلْنا مِثْلَ هذا» «5» سخنانى كه ما نيز مثل آن را مى‌توانيم بگوئيم، «يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ» «6» انسانى اين حرف ها را به او ياد داده، «أَعانَهُ عَلَيْهِ قَوْمٌ» «7» گروهى پشت پرده به او كمك مى‌كنند.
در روايات مى‌خوانيم: خداوند به حضرت شعيب فرمود: من جمعيّت صد هزار نفرى را گرفتار قهر خود مى‌كنم با اينكه چهل هزار نفرشان بد و شصت هزار نفرشان خوبند و اين به خاطر آن است كه خوبان غيرت دينى ندارند و با گناهكاران مداهنه مى‌كنند. «8»
مخفى نماند آنچه مورد انتقاد است سازش از موضع ضعف است كه نامش مداهنه است ولى كوتاه آمدن از موضع قدرت كه نامش مداراست مانعى ندارد، نظير پدرى كه به خاطر رعايت حال كودكش آهسته راه مى‌رود.
«1». كهف، 26؛ فرقان، 52؛ احزاب، 1 و 48؛ قلم، 8 و 10؛ انسان، 24.
«2». مائده، 48 و 49؛ انعام، 150؛ اعراف، 142؛ ص، 26؛ شورى، 15؛ جاثيه، 18.
«3». انبياء، 5.
«4». احقاف، 8.
«5». انفال، 31.
«6». نحل، 103.
«7». فرقان، 4.
«8». تفسير اطيب البيان.
جلد 10 - صفحه 177
«هَمَّازٍ، مَنَّاعٍ، مُعْتَدٍ أَثِيمٍ» از صفات كفّار است و هرگاه مسلمانى داراى اين صفات شد به كفّار نزديك شده است.
پیام ها
1- به شكرانه نعمت‌هاى الهى، از منحرفان پرهيز كنيد. «إِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ فَلا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ»
2- اخلاق نيكو همراه با دافعه و پرهيز از منحرفان است. «لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ فَلا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ» (آرى معناى حُسن خلق، سازش با افراد فاسد نيست.)
3- انبيا نيز به تذكّر الهى نيازمندند. «فَلا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ»
4- به سوگند مخالفان اعتبارى نيست و هر چه بيشتر سوگند خورند بى اعتبارتر است. «لا تُطِعْ كُلَّ حَلَّافٍ»
5- در جامعه اسلامى، افراد بى‌نسب و فرومايه «مَهِينٍ»، عيب‌جو «نميم»، و كسانى كه بخل، تجاوز، گناه و خشونت جزء ذاتشان شده است، جايگاه اجتماعى، سياسى، مديريّتى ندارند. فَلا تُطِعِ ...
6- از نقشه‌هاى دشمن غافل نشويد. دشمنان تلاش مى‌كنند تا شما را به سازش بكشانند. وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ ...
7- به دشمن امتياز ندهيد، حتّى اگر آنان با دادن امتياز، چراغ سبز سازش را روشن كردند. وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ ...
8- عقب نشينى از اصول، خواسته دشمن است. «وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ» (تسامح و تساهل نسبت به اصول ممنوع)
9- سازش با دشمن، به منزله اطاعت از اوست. و مراد از اطاعت نكردن، همان سازش نكردن است. فَلا تُطِعِ ... وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُونَ
10- فرومايگى درونى و برخوردارى از امكانات بيرونى، دو عامل فتنه و فساد است. مَهِينٍ ... ذا مالٍ وَ بَنِينَ
11- دارا بودن ثروت و نيرو كفّار نمى‌تواند دليل سازش باشد. لَوْ تُدْهِنُ ... أَنْ كانَ ذا
جلد 10 - صفحه 178
مالٍ وَ بَنِينَ»
12- خط اول مخالفان انبيا، سرمايه داران بى درد هستند. ذا مالٍ وَ بَنِينَ ... قالَ أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ
13- خداوند كيفر متكبران را به گونه‌اى مى‌دهد كه آثارش در بدنشان باقى مى‌ماند. «سَنَسِمُهُ»
14- كيفر تحقير كننده، تحقير شدن است. «سَنَسِمُهُ عَلَى الْخُرْطُومِ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِذا تُتْلى عَلَيْهِ آياتُنا قالَ أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ «15»
إِذا تُتْلى عَلَيْهِ آياتُنا: هرگاه خوانده شود بر او آيات كلام ما، قالَ أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ: گويد اينها افسانه‌هاى پيشينيان است و هيچ اعتبار و اصلى ندارد، و اين به سبب غرور مال و اولاد است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ «1» ما أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ «2» وَ إِنَّ لَكَ لَأَجْراً غَيْرَ مَمْنُونٍ «3» وَ إِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ «4»
فَسَتُبْصِرُ وَ يُبْصِرُونَ «5» بِأَيِّكُمُ الْمَفْتُونُ «6» إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ «7» فَلا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ «8» وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُونَ «9»
وَ لا تُطِعْ كُلَّ حَلاَّفٍ مَهِينٍ «10» هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمِيمٍ «11» مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ «12» عُتُلٍّ بَعْدَ ذلِكَ زَنِيمٍ «13» أَنْ كانَ ذا مالٍ وَ بَنِينَ «14»
إِذا تُتْلى عَلَيْهِ آياتُنا قالَ أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ «15» سَنَسِمُهُ عَلَى الْخُرْطُومِ «16»
ترجمه
سوگند بقلم و آنچه مينويسند
نيستى تو ببركت انعام پروردگارت ديوانه
و همانا براى تو مزدى است بدون منّت
و همانا تو ثابتى بر خلقى بزرگ
پس زود باشد كه به‌بينى و به‌بينند
كدام يك از شما در آزار جنون افكنده شده‌ايد
همانا پروردگار تو او داناتر است بآنكه گمراه شد از راه او و او داناتر است به هدايت شدگان
پس فرمانبرى مكن تكذيب كنندگانرا
دوست دارند اگر مسامحه كنى پس مسامحه كنند
و اطاعت مكن هر بسيار سوگند خورنده پستى را
كه بدگو و عيب‌جو و سخن‌چين ميان مردم است
بسيار بازدارنده از نيكى از حدّ گذرنده در ستم بسيار گناه‌كار است
بدخلق جفاكار علاوه بر اين حرامزاده است
براى آنكه بوده صاحب مال و فرزندان
چون خوانده شود بر او آيات ما گويد افسانه‌هاى پيشينيان است
زود باشد كه نشانه گذاريم براى او بر بينى درشتش.
تفسير
در اوائل كتاب و بعد از آن راجع بفواتح السّور بياناتى شده و اينجا ن از امام صادق عليه السّلام بنهرى كه در بهشت است از نور و بامر خداوند مداد شده براى قلمى
جلد 5 صفحه 247
كه آنهم از نور است تا نوشته شود بآن دو در لوحى كه آنهم از نور است مقدّرات تا روز قيامت تفسير شده و از امام باقر عليه السّلام هم اينمعنى تأييد گرديده بعلاوه آنكه يكى از اسماء شريفه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم است كه در قرآن ذكر شده و جمعى از مفسّرين آنرا بدوات تفسير نموده‌اند و بنابراين شايد اشاره بحقيقت محمّديّه نوريّه باشد كه اصل هر وجود و منشأ بروز هر موجود بقلم اعلاى الهى است و بمنزله مداد است براى آن كه اوّل مخلوق خدا است چنانچه قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه اوّل ما خلق اللّه قلم است پس بآن فرمود بنويس پس نوشت ما كان و ما يكون را تا روز قيامت و باين لحاظ خداوند قسم ياد فرموده بآن و آنچه را ملائكه كرام الكاتبين مينويسند در لوح محفوظ از مقدّرات الهى كه همه در نهايت شرافتند كه نيستى تو اى پيغمبر خاتم براى نعمت نبوّت كه بتو انعام شده از طرف پروردگارت ديوانه يا نيستى بفضل او ديوانه مانند آنكه ميگويند بفضل خدا تو مريض نيستى در مقابل كفّاريكه اين نسبت را بآنحضرت داده بودند و از براى تو در مقابل زحمات رسالت مزدى است نزد خدا كه مقطوع نميشود بلكه ابدى و دائمى است در دنيا و آخرت يا اجرى است كه مشوب بمنّت نهادن بر تو نيست و همانا تو هر آينه ثابت و مستقرّى بر خلق خوشى كه از بزرگى بوصف در نيايد چون تحمّل مينمائى از قومت آنچه را كه غير تو قادر بر تحمّل آن نيست در كافى از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه خداوند عز و جلّ ادب فرمود پيغمبر خود را ببهترين آداب پس چون كامل فرمود براى او ادب را فرمود انّك لعلى خلق عظيم و در بصائر نقل شده كه خداوند پيغمبر خود را ادب فرمود بخوبى پس فرمود عفو را شيوه خود قرار ده و امر كن بپسنديده و رو گردان از نادانان پس چون آنحضرت عمل نمود بدستور الهى خداوند نازل فرمود انّك لعلى خلق عظيم و در چند روايت خلق عظيم بدين عظيم كه اسلام است تفسير شده چون معلوم است كمال خلق و حسن آن بعمل نمودن بآداب دين اسلام است و بر اهل ايمانى كه طالب تحصيل خلق خوب هستند لازم است اقلّا يكدور بمعراج السّعاده مرحوم نراقى قدّس سره مراجعه نمايند و بآن عمل كنند تا در دنيا و آخرت عزيز و ارجمند گردند پس خداوند ميفرمايد در آتيه بر تو
جلد 5 صفحه 248
و آنها مشهود خواهد شد كه كدام يك از شما كه با هم طرفيد تو يا آنها بآسيبى مجنون شده‌ايد يا بكدام يك از شما جنون عارض شده و بنابر اوّل با زائده و بنابر دوم مفتون مصدر است و محتمل است مراد آن باشد كه پس بعد از اين معلوم خواهد شد كه كدام يك از شما بنام مفتون سزاوار است چون مفتون بر مبتلا بعشق و عوارض جنون اطلاق ميشود و مراد از بعد از اين روز قيامت يا بعد از فتح و ظفر مسلمانان است كه معلوم ميشود كدام يك از اهل ايمان و كفر بر طبق عقل عمل نموده‌اند در محاسن از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود هيچ مؤمنى نيست مگر آنكه در قلبش محبّت من خالص شده و هيچ كس نيست كه در قلبش محبّت من خالص شده باشد مگر آنكه در قلبش محبّت على عليه السّلام خالص شده‌اى على دروغ گفته كسيكه گمان ميكند مرا دوست دارد با آنكه با تو دشمن است پس يكى از منافقين گفت پيغمبر مفتون اين پسر شده است پس اين آيات تا آخر نازل شد و در مجمع بروايت مسندى اين معنى تأييد شده بعلاوه آنكه مراد از قول خداوند من ضلّ عن سبيله جماعتى از قريش ميباشند كه اين سخن ناروا را گفته بودند و مراد از مهتدين امير المؤمنين عليه السّلام است و بعضى گفته‌اند آيات آتيه در حق وليد بن مغيره نازل شده كه منع مينمود عشيره خود را از اسلام و مرد ثروتمندى بود و ده پسر داشت و بآنها و كسانيكه در حمايت او بودند ميگفت اگر اسلام بياوريد عطاى خود را از شما باز گيرم و حرامزاده بود پدرش بعد از هجده سال از تولّدش ادّعا كرد او را اينمعنى در جوامع نقل شده و گفته‌اند او اوصاف خود را بر طبق آيات تصديق نمود جز حرامزاده بودنش را كه بعدا به اقرار مادرش بر او معلوم شد و حاضر شد اموالى به پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بدهد براى آنكه دست از دين خود بردارد و خداوند نهى فرموده آنحضرت را از اطاعت كسانيكه تكذيب نمودند توحيد خدا و نبوّت او را و فرموده آنها دوست دارند كه تو در امر دين مداهنه و سهل‌انگارى با آنها نمائى يعنى بگذارى آنان بآداب و رسوم خودشان باقى باشند آنها هم با تو همين معامله را نمايند پس اطاعت منما هر كسى را كه قسم دروغ و راست زياد ميخورد و در انظار خوار و حقير شده و عيّاب و غيّاب و طعّان يعنى عيب‌جو
جلد 5 صفحه 249
و غيبت كن و طعنه زن بمردم است و كارش دو بهم زنى و نمّامى است باز ميدارد مردم و كسان خود را از قبول اسلام و انفاق در راه خدا و هر عمل خيرى و متعدّى و متجاوز و ستم‌كار است و بسيار گناه‌كار و بد خلق بد رفتار با خشونت جفاكار است علاوه بر همه اين اوصاف حرامزاده است و در روايات عتلّ بعظيم الكفر و بد خلق و پرخور و زنيم بولوع در كفر و ستم‌كار بخلق و نااصل و امثال اين اوصاف تفسير شده و مستفاد از نقل قمّى ره آنستكه تمام اين اوصاف در دومى بوده علاوه بر حرامزاده بودن كه ظاهرا خلافى در آن نيست و شايد اختلاف اخبار براى اتّصاف حرامزاده نوعا باين اوصاف باشد در هر حال قول خداوند أن كان ذا مال و بنين يا متعلّق است بلا تطع يعنى اطاعت مكن چنين شخصى را براى آنكه صاحب ثروت و قوّت است يا متعلق است بآيه بعد از اين يعنى براى آنكه صاحب مال و اولاد است چون قرآن براى او خوانده شود ميگويد افسانه پيشينيان از قبيل اسكندر نامه و حسين كرد است از فرط جهالت و غرور لذا خدا فرموده در آتيه نشانه مخصوصى و داغى بر دماغ چون خرطوم فيل او خواهيم نهاد و گفته‌اند در جنگ بدر آسيبى بر دماغ او وارد شد كه اثرش باقى بود و نيز گفته‌اند مراد بدنامى است كه براى او در اسلام باقى ماند و موجب رغم انف او شد و اختصاص بينى در بين اجزاء بنشانه و داغ و رغم نمايش و برآمدگى آن در صورت است و قمّى ره اينمعنى را هم براى دومى اثبات نموده بدست امير المؤمنين عليه السّلام كه در رجعت مانند بهائم بر بينى دشمنان خود داغ ميگذارد و اللّه اعلم.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِذا تُتلي عَلَيه‌ِ آياتُنا قالَ أَساطِيرُ الأَوَّلِين‌َ «15»
که يكي ديگر از صفات حلاف مهين است که چون بر او تلاوت شود آيات الهي ميگويد: اينها كلمات و گفتار پوچ اولين است که منكر تمام انبياء ميشود و تمام اديان، منافق تا مادامي که اظهار اسلام نكرده بود معتقد بيك عقيده‌اي بود يا مشرك بود يا يهودي يا نصراني يا مجوسي ولي پس از اظهار اسلام دست از عقائد باطله برداشت و معتقد باسلام هم نشد بجميع انبياء كافر و بجميع مذاهب منكر لذا ميفرمايد:
إِذا تُتلي عَلَيه‌ِ آياتُنا آيات الهي يك قسمت مهم شرح حال انبياء سلف و امم ماضيه است از آدم نوح هود صالح ابراهيم لوط شعيب موسي عيسي داود سليمان و غير اينها و قوم اينها، يك قسمت راجع بقيامت و بعث و بهشت و جهنم و مثوبات بهشت و عقوبات جهنم، يك قسمت مهم راجع بتوحيد و افعال الهي و نعم و تفضلات او و به بليات و ابتلائات و عقوبات دنيوي، يك قسمت راجع باحكام واجبات محرمات معاملات مواعظ نصايح مواريث مناكح و امثال اينها که قرآن مجيد مشتمل بر تمام اينها است هر يك از اينکه آيات قرآني که آيات الهي است بر او تلاوت شود قالَ أَساطِيرُ الأَوَّلِين‌َ اينها همانهايي است که پيشينيان هم ميگفتند و مينوشتند مثل توراة موسي زبور داود انجيل عيسي براي سر گرم كردن مردم مثل قصه رستم و حسين كرد و الف ليلة، و ليلي مجنون که هيچ اصل ندارد فقط مشغوليات است نه خدا كسي را فرستاده و نه دستوري داده تمام اينها كذاب مفتري معجزات آنها سحر که به هيچيك آنها معتقد نيستيم.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 15)- این آیه عکس العمل این گونه افراد را که دارای چنین صفات
ج5، ص248
پست هستند در برابر آیات الهی نشان داده، می‌گوید: «هنگامی که آیات ما بر او خوانده می‌شود می‌گوید: اینها افسانه‌های خرافی پیشینیان است»! (اذا تتلی علیه آیاتنا قال اساطیر الاولین).
و با این بهانه و این بر چسب زشت از آیات خداوند فاصله می‌گیرد.
نکات آیه
۱ - کافران تکذیب گر، آیات قرآن و مطالب آن را بى اساس و از افسانه هاى کهن مى پنداشتند. (إذا تتلى علیه ءایتنا قال أسطیر الأوّلین)
۲ - معرفى قرآن به عنوان افسانه کهن، از ترفندهاى همیشگى کافران تکذیب گر (إذا تتلى علیه ءایتنا قال أسطیر الأوّلین)
۳ - آگاهى کافران صدراسلام، از وجود ادیان الهى در گذشته تاریخ (إذا تتلى علیه ءایتنا قال أسطیر الأوّلین) از این که کافران، قرآن را اسطوره اى از اساطیر پیشینیان دانسته اند، مى توان مطلب یاد شده را به دست آورد.
۴ - تلاوت آیات قرآن بر کافران تکذیب گر و انکار عمدى آن از سوى آنان (إذا تتلى علیه ءایتنا قال أسطیر الأوّلین)
۵ - قرآن، داراى ساختارى بند بند به نام «آیه» (ءایتنا)
موضوعات مرتبط
- ادیان آسمانى :۳
- قرآن: آیه بندى قرآن ۵; تهمت افسانه به قرآن ۱، ۲; ساختار قرآن ۵; مکذبان قرآن ۴; ویژگیهاى قرآن ۵
- کافران: بینش غلط کافران ۱; تلاوت قرآن بر کافران ۴; تهمتهاى کافران۱، ۲; روش برخورد کافران ۲; علم کافران صدراسلام ۳
منابع
- ↑ ابن ابى حاتم در تفسیر خود از سدى نقل نماید که آیه ۱. درباره اخنس بن شریق نازل شده و نیز ابن المنذر در تفسیر خود از کلبى مانند آن را روایت کرده است و نیز ابن ابى حاتم در تفسیر خود از مجاهد نقل کند که این آیه درباره اسود بن عبد یغوث نازل گردیده است.
