التوبة ١٠١

وَ مِمَّنْ‌ حَوْلَکُمْ‌ مِنَ‌ الْأَعْرَابِ‌ مُنَافِقُونَ‌ وَ مِنْ‌ أَهْلِ‌ الْمَدِينَةِ مَرَدُوا عَلَى‌ النِّفَاقِ‌ لاَ تَعْلَمُهُمْ‌ نَحْنُ‌ نَعْلَمُهُمْ‌ سَنُعَذِّبُهُمْ‌ مَرَّتَيْنِ‌ ثُمَ‌ يُرَدُّونَ‌ إِلَى‌ عَذَابٍ‌ عَظِيمٍ‌

ترجمه

و از (میان) اعراب بادیه‌نشین که اطراف شما هستند، جمعی منافقند؛ و از اهل مدینه (نیز)، گروهی سخت به نفاق پای بندند. تو آنها را نمی‌شناسی، ولی ما آنها را می شناسیم. بزودی آنها را دو بار مجازات می‌کنیم (: مجازاتی با رسوایی در دنیا، و مجازاتی به هنگام مرگ)؛ سپس بسوی مجازات بزرگی (در قیامت) فرستاده می‌شوند.

و گروهى از باديه نشينان كه اطراف شمايند منافقند، و از ساكنان مدينه نيز عده‌اى سخت بر نفاق خو كرده‌اند. تو آنها را نمى‌شناسى، ما آنها را مى‌شناسيم. به زودى دوبار عذابشان خواهيم كرد، سپس به عذابى بزرگ برگردانده مى‌شوند

و برخى از باديه‌نشينانى كه پيرامون شما هستند منافقند، و از ساكنان مدينه [نيز عده‌اى‌] بر نفاق خو گرفته‌اند. تو آنان را نمى‌شناسى، ما آنان را مى‌شناسيم. به زودى آنان را دو بار عذاب مى‌كنيم؛ سپس به عذابى بزرگ بازگردانيده مى‌شوند.

و بعضی از اعراب بادیه‌نشین اطراف شما (اطراف مدینه) منافقند و بعضی اهل شهر مدینه هم منافق و بر نفاق ماهر و ثابتند که تو از آنها آگاه نیستی، ما از آنها آگاهیم، آنان را دو بار عذاب خواهیم کرد (در دنیا قبل از مرگ و در برزخ بعد از مرگ) و عاقبت هم به عذاب سخت ابدی دوزخ بازگردانیده می‌شوند.

و گروهی از بادیه نشینانی که پیرامونتان هستند منافق اند؛ و نیز گروهی از اهل مدینه بر نفاق خو گرفته اند، تو آنان را نمی شناسی ما آنان را می شناسیم، به زودی آنان را دوبار عذاب می کنیم [عذابی در دنیا و عذابی در برزخ] سپس به سوی عذابی بزرگ بازگردانده می شوند.

گروهى از عربهاى باديه‌نشين كه گرد شما را گرفته‌اند منافقند و گروهى از مردم مدينه نيز در نفاق اصرار مى‌ورزند. تو آنها را نمى‌شناسى، ما مى‌شناسيمشان و دو بار عذابشان خواهيم كرد و به عذاب بزرگ گرفتار مى‌شوند.

و از اعرابیان پیرامون شما و نیز از اهل مدینه منافقانی هستند که به نفاق خوگر شده‌اند، تو آنان را نمی‌شناسی، ما ایشان را می‌شناسیم، دو بار عذابشان خواهیم کرد، سپس دچار عذابی سهمگین شوند

و از باديه‌نشينان پيرامونتان كسانى منافق‌اند و نيز برخى از مردم مدينه پيوسته بر نفاق خو كرده‌اند، تو آنها را نمى‌شناسى، ما آنها را مى‌شناسيم، زودا كه آنان را دو بار- يكى در دنيا و بار ديگر به هنگام مرگ و عالم برزخ- عذاب كنيم، سپس به عذابى بزرگ بازگردانده شوند.

در میان عربهای بادیه‌نشین اطراف (شهر) شما، و در میان خود اهل مدینه، منافقانی هستند که تمرین نفاق کرده‌اند و در آن مهارت پیدا نموده‌اند. تو ایشان را نمی‌شناسی و بلکه ما آنان را می‌شناسیم. ایشان را (در همین دنیا) دو بار شکنجه می‌دهیم (: یک‌بار با پیروزی شما بر دشمنانتان که مایه‌ی درد و حسرت و خشم و کین آنان می‌گردد، و بار دوم با رسواکردن ایشان به وسیله‌ی پرده‌برداری از نفاقشان). سپس (در آخرت) روانه‌ی عذاب بزرگی می‌گردند (و به دوزخ گرفتار می‌آیند).

و برخی از بادیه‌نشینانی که پیرامون شمایند منافقند. و از ساکنان مدینه نیز گروهی بر (مبنای) نفاق (از تمامی ایمان) عریان شدند. تو آنها را نشانه نمی‌زنی بلکه ما آنها را نشانه می‌زنیم. ما به‌زودی دو بار عذابشان می‌کنیم‌؛ سپس به عذابی بزرگ بازگردانیده می‌شوند.

و از آنان که پیرامون شمایند از اعراب (دشت نشینان) دورویانند و از مردم مدینه ورزیدگان در دوروئی نشناسیشان ما شناسیمشان زود است عذابشان کنیم دوبار سپس برگردانیده شوند بسوی عذابی بزرگ‌

التوبة ١٠٠	آیه ١٠١	التوبة ١٠٢
سوره : سوره التوبة نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٤ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَرَدُوا»: تمرین دیده‌اند و چیرگی و مهارت پیدا کرده‌اند. «مَرَّتَیْنِ»: دوبار: غیظ و خشم ناشی از پیروزی مسلمانان که آنان را می‌ترکاند، و رسوائی اجتماعی ناشی از پرده‌برداری از نفاق ایشان. بلاها یا رسوائیهای دوران زندگی، و عذاب وقت مرگ و داخل قبر (نگا: انفال / و توبه / و ). «یُرَدُّونَ»: بازگردانده می‌شوند. مراد به دوزخ حوالت کردن و در جهنّم انداختن ایشان است (نگا: بقره / ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ أَعِدُّوا لَهُمْ‌ مَا اسْتَطَعْتُمْ‌... (۳) يَحْلِفُونَ‌ بِاللَّهِ‌ مَا قَالُوا وَ... (۲) وَ لاَ تُعْجِبْکَ‌ أَمْوَالُهُمْ‌ وَ... (۲) وَ لَوْ نَشَاءُ لَأَرَيْنَاکَهُمْ‌... (۲)

فِي‌ قُلُوبِهِمْ‌ مَرَضٌ‌ فَزَادَهُمُ‌... (۱) قَالَ‌ وَ مَا عِلْمِي‌ بِمَا کَانُوا... (۲) بَقِيَّةُ اللَّهِ‌ خَيْرٌ لَکُمْ‌ إِنْ‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۱۰۶ - ۹۷، سوره توبه
• بيان آيات شريفه مربوط به وضع اعراب از لحاظ كفر و نفاق و ايمان
• معناى كلمه (( اعراب )) و بيان اينكه باديه نشينان به سبب دروى از تمدن و علم و ادب از معارف دينى دورتر بوده اند
• تقسيم مؤ منين به سه گروه : سابقون اولون از مهاجرين و انصار و تابعين آنان به احسان . و بيان مراد از هر كدام
• معناى اتباع به احسان در جمله : (( والذين اببعوهم باحسان )) كه وصف طبقه سوم از مؤمنين است
• حكم به فضيلت سابقون اولون از مهاجرين و انصار مقيد است به ايمان وعمل صالح
• معناى رضايت مؤ منين از خدا و رضايت خدا از مؤ منين و بيان اينكه رضايت خدا از اوصاف فعل او است نه از اوصاف ذاتش
• مقصود از عذاب كردن منافقين در دو نوبت (سنعذبهم مرتين ) چيست ؟
• امر به اخذ زكات از اموال مردم
• گيرنده زكات خداست و تصدق و اداء زكات نوعى توبه است چنانچه توبه هم صدقه اعمال است
• توضيح درباره معناى آيه : (( و قلاعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله والمؤ منون )) و اينكه مخاطبين آن چه كسانى هستند ورؤ يت در آن به چه معنا است ؟
• رواياتى در ذيل آيه شريفه : (( و السابقون الاولون من المهاجرين و الانصار... ))
• سخن (( قرظى )) مبنى بر اينكه تمامى اصحاب پيامبر (ص ) آمرزيده اند و خوب و بدشان اهل بهشتند و نقد و رد آن سخن
• رواياتى در ذيل آيه : (( و آخرون اعترفوا بذنوبهم ... )) و اينكه در مورد چه كسانى نازل شده است
• چند روايت در ذيل آيه مربوط به زكات
• چند روايت در ذيل آيه شريفه : (( و آخرون مرجون لامرالله ))
• گفتارى پيرامون زكات و ساير صدقات (نظر اسلام درباره اجتماع و حقوق مالى آن و مزايا و ويژگيهاى نظام ماليه عمومى در اسلام )

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - هشدار خداوند به مؤمنان، نسبت به وجود منافقانى ناشناخته در اطراف ایشان از بادیه نشینان و نیز از اهل مدینه (و ممن حولکم من الأعراب منفقون و من أهل المدینة مردوا على النفاق)

۲ - برخى از منافقان، آن چنان به دیانت تظاهر و نفاق خود را پنهان مى کردند که حتى براى پیامبر(ص) هم ناشناخته بودند. (و ممن حولکم من الأعراب ... لا تعلمهم)

۳ - وجود منافقانى مرموز و عادت کرده بر نفاق، در میان اهل مدینه (و من أهل المدینة مردوا على النفاق) یکى از معانى «مَرَدَ» «استمر» و «قَرِنَ» (استمرار و عادت) است.

۴ - حرکتهاى نفاق آمیز منافقان مدینه، پیچیده تر و شدیدتر از منافقان بادیه نشین بود. (و ممن حولکم ... و من أهل المدینة مردوا على النفاق)

۵ - منافقان، با همه تردستى و پنهان کارى، از حیطه علم الهى بیرون نخواهند بود. (و ممن حولکم ... لاتعلمهم نحن نعلمهم)

۶ - اطلاع یافتن پیامبر (ص) و مؤمنان از وجود منافقان، در پرتو وحى (و ممن حولکم ... نحن نعلمهم)

۷ - منافقان مرموز و پنهان کار مدینه، از سوى خداوند به دو مرتبه عذاب علاوه بر عذاب بزرگ نهایى در قیامت، تهدید شدند. (سنعذبهم مرتین ثم یردون إلى عذاب عظیم)

۸ - علم نامحدود خداوند، پشتوانه رسوایى و کیفر به حق منافقان (نحن نعلمهم سنعذبهم مرتین ثم یردون إلى عذاب عظیم)

۹ - لزوم هشیارى همیشگى جوامع اسلامى، نسبت به وجود و عملکرد منافقان مرموز (و ممن حولکم من الأعراب)

۱۰ - حاضران در مرکز معرفت و پایگاه اسلامى، داراى مسؤولیتى بیشتر و حرکت منافقانه در آن جا، داراى عذابى مضاعف* (و ممن حولکم من الأعراب ... سنعذبهم مرتین) دو مرتبه عذاب شدن منافقان مذکور احتمال دارد از آن جهت باشد که با وجود نزدیک بودن به مؤمنان (ممن حولکم) و با وجود حضور در مرکز تبلیغ دین (المدینة) راه نفاق پیموده اند.

۱۱ - دورى منافقان بادیه نشین از مدینه و مهارت منافقان داخل مدینه، سبب ناشناخته ماندن آنان نزد پیامبر (ص) و مؤمنان شد. (و ممن حولکم من الأعراب ... لاتعلمهم)

۱۲ - منافقان مرموز و نهانکار، داراى عذابى در دنیا و برزخ و نیز در قیامت* (سنعذبهم مرتین ثم یردون إلى عذاب عظیم) به احتمال اینکه مراد از عذاب قبل از آخرت، یکى عذاب دنیوى و دیگرى عذاب برزخ باشد، برداشت فوق به دست مى آید.

۱۳ - منافقان، مورد تهدید خداوند به بازگشت قهرى و ابتلا به عذاب بزرگ در قیامت (ثم یردون إلى عذاب عظیم)

۱۴ - شهرنشینى با وجود در پى داشتن فرهنگ بالاتر، خطر نفاق و پیچیده تر شدن در طریق انحراف را نیز در پى دارد. (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً ... و من أهل المدینة مردوا على النفاق) در آیه «۹۷» با مذمت بادیه نشینان - به خاطر فرهنگ پایینشان - تلویحاً پیوستن به مجامع بزرگ را تمجید مى کند و در این آیه، منافقان اهل مدینه را به مهارت داشتن در نفاق و زبر دست بودن بر بادیه نشینان متهم مى کند; یعنى، در کنار آن ارزش، چنین ضد ارزشى بروز مى کند.

موضوعات مرتبط

• بادیه نشینان: نفاق بادیه نشینان ۴
• جامعه اسلامى: جامعه اسلامى و منافقان ۹; مسؤولیت جامعه اسلامى ۹; اهمیّت هوشیارى جامعه اسلامى ۹
• خدا: احاطه علمى خدا ۵; تهدیدهاى خدا ۷، ۱۳; علم خدا ۸; هشدارهاى خدا ۱
• شهرنشینى: آثار شهرنشینى ۱۴; خطر انحراف در شهرنشینى ۱۴; خطر نفاق در شهرنشینى ۱۴
• عذاب: تهدید به عذاب ۷; مراتب عذاب ۷، ۱۳
• مؤمنان: آگاهى مؤمنان ۶; مؤمنان و منافقان بادیه نشین ۱، ۱۱; مؤمنان و منافقان مدینه ۱، ۱۱; مؤمنان و منافقان ناشناخته ۱، ۶; هشدار به مؤمنان ۱
• محمّد (ص): آگاهى محمّد (ص) ۶; محدوده علم محمّد (ص) ۲، ۱۱; محمّد (ص) و منافقان بادیه نشین ۱۱; محمّد (ص) و منافقان مدینه ۱۱; محمّد (ص) و منافقان ناشناخته ۲، ۶
• مدینه: عذاب مضاعف نفاق در مدینه ۱۰; مسؤولیت اهل مدینه ۱۰
• منافقان: تظاهر منافقان ۲; تعدد عذاب منافقان ۱۲; تهدید منافقان ۱۳; حتمیت عذاب اخروى منافقان ۱۳; روش برخورد منافقان ۲; عجز منافقان ۵; عذاب اخروى منافقان ۱۲; عذاب برزخى منافقان ۱۲; عذاب دنیوى منافقان ۱۲; عذاب مضاعف منافقان ۷; عوامل رسوایى منافقان ۸; کیفر منافقان ۸
• منافقان مدینه: تهدید منافقان مدینه ۷; شدت نفاق منافقان مدینه ۴; نفاق منافقان مدینه ۳
• وحى: نقش وحى ۶